Алкалоидтар µсімдік организмінде т‰зілетін, жоѓары биологиялыќ, к‰рделі табиѓи органикалыќ азот ќ±рамды ќосылыстар
Еркек қырыққұлақ dryopteris filix mas l. (schott.)
жүктеу/скачать 6.72 Mb.
|
| Еркек қырыққұлақ dryopteris filix mas l. (schott.)
Полиподиацеа тұқымдасы polypodiaceae Өсімдік екі түрлі жолмен – жынысты және жыныссыз көбейеді. Жыныссыз диплоидты спорофит – тамырсабағы қыстап шығатын көпжылдық шөптесін өсімдік, тамырсабағы көлденең өседі, көптеген бау тәріздес тамырлары бар. Тамырсабағының жоғары өскен ұшында әрқайсысының ұзындығы 1 метрге, ені 25 см-ге жететін шоқ жапырақтары бар. Ашылмаған жапырақтары ұлу қабығы тәрізді бұралып тұрады. Жапырақ сағағының ұзындығы 25 см-ге дейін сыртын татты-бурыл түсті қалың қабықты түк басқан, сағағының негізгі сөлді және кеңейген, жапырақтары солғаннан кейін сағағының осы бөлігі тамырсабағында қалып қояды. Жапырақ тақтасы күңгірт жасыл түсті, ұзынша эллипс тәрізді қос қауырсын салалы, жапырақ шеттеріндегі тістері доғал. Жапырақтарының астыңғы бетінде түсті түтікшелер дамиды. Олардың астында дөңес формалы ұзын аяқты спорангиилер орналасқан. Спорангиилерде бурыл түсті споралар дамиды. Споралардан өсе келе ұсақ, жасыл түсті тақталы жүрекше өсінді архегонии мен анредий түзетін гаплоидты гаметофит дамиды. Ұрықталған архегоний жұмыртқа торысынан жыныссыз жоғарыда сипатталған өсімдік дамып жетіледі де, цикл қайталанады. Тамыр сабағын қазып алып қарағанда өткен жылғы қурап түсіп қалған жапырақтары сағақтарының әлі де көк күйінде сақталып тамырсабақтарда сыртын қаптап тұрғанын байқауға болады. Тамыр жапырақтары қоңырқай, ал қабығын сындырып қарағанда ішкі жағының ашық - жасыл түсті екендігін байқауға болады. Оның тамырсабақтарының үстіңгі жағынан жыл сайын бір көп жасыл жапырақтары өсіп шығады. Жапырақтары ұзынша, эллипс тәрізді, әр ұштары сүйірленген, ірі, құстың қауырсыны тәрізді тілімделген. Жаздың соңғы айларында өсімдіктің жапырақтарын астыңғы жағынан екі қатар қоңыр түсті споралы (сорустар) пайда болады. Споралар түстеленгеннен кейін жерге түседі де, көктемде өседі. Таралуы. Қылқанды жапырақтары ормандарда, бұталардың арасында, таулы беткейлерде өседі. Солтүстік Қазақстан, Батыс Тянь-Шаньда, Шығыс Атырауларда таралған. жүктеу/скачать 6.72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|