Аллаһын елчиси
жүктеу/скачать 0.7 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2-ДИНИ ВИЛАЈәТ
- ВИЛАЈәТИН ИСТәЈИ
ВИЛАЈИ ҺӨКУМәТИН МәГСәДИАмма белә дә дејән олар ки, јухарыда садаланан вәзифәләр сијаси гурулуш үчүн кифајәт дејил. Ҹәмијјәтин рәһбәрлији илаһи сифәтләрин, илаһи ҝөстәришләрин ифадәси олмалыдыр. Рәһбәр илаһи сифәтләрин тәҹәллиси, Аллаһ хәлифәси олмалы, Аллаһы әкс етдирән ҝүзҝү кими бәрг вурмалыдыр. Илаһи рәһбәр ҹәмијјәтин е’тигад вә әхлаг сафлығыны горумагдан әлавә сијаси вә иҹтимаи рәһбәрлик вәзифәсини дә дашыјыр. Чүнки ҹәмијјәтин паклығы мәгсәдинә чатмаг үчүн ҹәмијјәтдә дин чичәкләнмәлидир вә динин ҹәмијјәтдә ҝерчәкләшмәси ләјагәтли инсанлар һесабына мүмкүндүр. Башга сөзлә, сијаси һакимијјәтин иши тәкҹә шәһәр салма дејил. Сијасәтин мәгсәди һәгиги инсанлар јетирмәкдир. Бу исә дүнјәви биликләрлә јох, башланғыҹ вә мәады ишыгландыран вәһј јолу илә мүмкүндүр. Һөкумәт ҹәмијјәти илаһи вә инсани дәјәрләрә сөвг етмәлидир. Бу мәгсәдин әлдә едилмәси үчүн һөкумәтин иш үсулунда, рәһбәрин вә иҹрачынын тә’јинатында дин иштирак етмәлидир. Сијаси гурулуш инсанларын фитри исте’дадларыны чичәкләндирмәлидир. Вәһј ҝөстәриши олмадан бу мәгсәдә наил олмаг гејри-мүмкүндүр. Белә бир һөкумәтин мәгсәдинә јетишмәкдә инсан фикри вә тәҹрүбәләр аҹиздир. 2-ДИНИ ВИЛАЈәТИкинҹи мүһүм нөгтә будур ки, Аллаһын дининдә ихтијарлы бир инсан вар, јохса јохдур? Ҹаваб вермәк асандыр. Дин Аллаһын ихтијарындадыр вә вәһј инсан фикри сәрһәддинин о бири үзүндән ҝәлир. Дини биликләр инсан фикриндән уҹада дајаныр. Аллаһ кимсәјә диндә ихтијар (вилајәт) вермәмишдир. Диндә кимсә дәјишиклик, әвәз етмә апара билмәз. Илаһи пејғәмбәрләр дә диндә ихтијар саһиби (вәли) дејилдирләр. Садәҹә, илаһи дә’вәти чатдыран сечилмишләрдир. Бәс нә үчүн бә’зи дини әсәрләрдә бу ихтијарын һәвалә олунмасындан («тәфвиз») данышылыр? Елә бу һәвалә дә әслиндә Пејғәмбәрин шәхси рә’ји јох, илаһи вәһјә ишарәдир. әҝәр бир шәхсин диндә вилајәти (ихтијары) јохдурса, динин һәвалә олунмасы һаггы да јохдур. Һәтта пејғәмбәрин дә елә бир һаггы јохдур. Јалныз Аллаһ ону һәвалә едә биләр вә бу тә’јинат Она лазымдыр. Чүнки дин ихтијарсыз олдугда гуру дәрман нүсхәси кими бир шејдир вә бу нүсхәдән һәким олмадан бир нәтиҹә әлдә етмәк олмаз. Беләҹә, Пејғәмбәрин рисаләти дөврүндә халга рәһбәрлик үчүн бөјүкләрин («вәли») тә’јин едилмәси фактдыр. Хүсуси илә вида һәҹҹи дөврүндә Пејғәмбәрин (с) Аллаһ әмринә әсасән имам тә’јинаты рәсми сурәтдә гејдә алыныб. Гәдир кими әзәмәтли бир мәрасимдә һәзрәт (с) бүтүн бәһанәләри кәсәрәк бу әмри јеринә јетирди. Бу рәһбәрин тә’јинаты илә Аллаһ-таала дини камала чатдығыны бәјан етди вә рәсми шәкилдә үммәт рәһбәрлијин бүнөврәси гојулду. «Бу ҝүн сизин дининизи камала чатдырдым, сиз олан не’мәтими тамамладым вә бир дин кими сизин үчүн исламы бәјәниб сечдим». («Маидә» 3). Вәлинин тә’јини илә динин мөһкәмләнмәси одур ки, мүхтәлиф јөнүмләрдә дин ајдынлашдырылсын вә иҹра едилсин. Халгын вилајәти онун өһдәсинә кечир вә бу өтүрмә вилајәтин пејғәмбәрдән ҹанишинә өтүрүлмәсидир. «Пејғәмбәр мө’минләрә онларын өзләриндән јахындыр» («әһзаб» 6). Шиәләрин е’тигадына ҝөрә Пејғәмбәрдән (с) сонра да ҹәмијјәтә рәһбәрлик Аллаһ тәрәфиндән тә’јин олунур. Он ики мә’сум имам да бу тә’јинат үзрәдир. ВИЛАЈәТИН ИСТәЈИИнсанлар хилгәт нөгтеји-нәзәринҹә бир нөв вәһдәтдәдирләр вә онларын јараныш башланғыҹы ејни бир һәгигәтдир. Она ҝөрә дә кимсә кимәсдән үстүн дејилдир. Үстүнлүк олмадығы тәгдирдә бир шәхс о биринин үзәриндә һакимијјәтә малик ола билмәз. Бу әсаслар дини вә һүгуги ҹәһәтдә гәбул олунмушдур. Вилајәт вә һакимијјәт о заман мәгбулдур ки, инсан өзү бир шәхсин һакимијјәтини гәбул етсин. дини бахымдан да инсана јалныз Аллаһ-таала – она верилән не’мәтләрин саһиби һөкм едә биләр. Мә’нәвијјат вә ләјагәтә әсасланан истәнилән бир вилајәт Аллаһын тәсдиги илә һүгугидир. Пејғәмбәрин, исламын фигһин вилајәтинә ҝәлдикдә исә бу һакимијјәтләр илаһи дәјәрләри истәјир вә Аллаһ тәрәфиндән тәсдигләнир. Башга сөзлә, инсанларын һакимијјәти Аллаһ тәрәфиндән иман дәјәрләринә әсасланыр. Әҝәр мө’минин мө’мин үзәриндә һакимијјәти варса, бу әсасы Аллаһ тәрәфиндән гојулмуш иман һакимијјәтидир: «Мө’минләр јахшы ишләр ҝөрмәји әмр едәр, пис ишләри јасагларлар». («Төвбә» 71). Мө’мин Аллаһ тәрәфиндән мө’мин үзәринә вилајәти, әмр етмәк вә чәкиндирмәк һаггы вардыр. Әҝәр атынын оғул үзәриндә вилајәти вардырса, бу аталыг шә’ниндәндир вә Аллаһ тәрәфиндән олан вилајәтдир. Еләҹә дә Пејғәмбәрин халг үзәриндә һакимијјәти исмәт вә тәдбир әсасында илаһи тә’јинатдыр. Она ҝөрә дә вилајәт вә рәһбәрлик ишиндә сөһбәт халга һакимлик вә дини ихтијардан ҝетдијиндән рәһбәрин тә’јини халгын јох, Аллаһын ишидир. Еләҹә дә, пејғәмбәрин, имамын вә ја фәгиһин вилајәти дин јох, халг үзәриндәдир. Амма иҹтимаи ишләрдә халг өзү һансыса бир гәрара ҝәлә биләр. Мәсәлән, әкинчилик вә сәнәтдә, тибб вә әҹзачылыгда, шәһәрсалма вә иҹтимаи ишләрдә. Бүтүн бунлар халг ишидир («үмурун-нас»). Бу үмуми ишләр ики јолла растлаша биләр. Бу ишләрин иҹрасы үчүн халг нүмајәндә сечә биләр. Ја да бир лајигли шәхс бу ишә тә’јин олуна. Мәсәлән, Аллаһ-таала бир фәрдин ләјагәтиндән аҝаһ олдуғу үчүн ону мүәјјән ишә тә’јин едә. Һәр ики јол доғру ҝөрүнүр. Илаһи сијаси гурулушда динин ихтијары пејғәмбәрә һәвалә олундуғундан ҹәмијјәтдә мүнасибәтләрин низамланмасы да онун өһдәсиндәдир. О, мүдирләр вә мүдиријјәт үсулуну тә’јин етмәклә таразлыг әлдә етмәлидир. Халг өз фәрди, үмуми, иҹтимаи ишләриндә бир мүдирә еһтијаҹлыдыр. Аллаһ-таала бу ишләри ән лајиг шәхс олан пејғәмбәрә тапшырыр. Әҝәр Гур’ан бујурурса ки, «халгын ишләри мүшавирә илә јеринә јетир», бу һәмин садаланан гејри-сијаси ишләрдир. Иҹтимаи, игтисади, мәдәни ишләри халг дәрк етмәк гүдрәтиндәдир вә бу халга аид олан ишләрдир – бу ишләр мәшвәрәт, мәсләһәтлә јеринә јетирилир вә халг бу иши баҹарыр. Лакин бу ишләрдә мәркәзләшмәјә еһтијаҹ олдугда бу вәзифә пејғәмбәрин өһдәсинә верилир. «Халгла мәшвәрәт ет. Лакин гәрара ҝәлдикдә Аллаһа тәвәккүл ет» («Али-имран» 159). Мүшавирә лазымдырса да, сон гәрар иш бөјүјүнүндүр. Буна ҝөрә дә халгын ҝүндәлик ишләриндә мүдиријјәтин тә’јини үчүн вәһјә еһтијаҹ јохдур. Дин халга физика, кимја өјрәтмәк үчүн ҝәлмәјиб. Әҝәр бир шәхс дејирсә ки, бүтүн дүнјәви елмләр диндән гидаланыр, о шәхс ифрата варыр. Бу дини мәс’улијјәт дејил. Вилајәтин истәји илаһи вә инсани дәјәрләрдир.
жүктеу/скачать 0.7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|