Аллаһын елчиси

ПЕЈҒәМБәРИН ҺИҸРәТИ

Диҝәр бир тәрәфдән дүшмән о гәдәр азғынлашыр ки, Пејғәмбәри шәһадәтә јетирмәк үчүн гәти гәрара ҝәлирләр. Мүхтәлиф гәбиләләрдән топлашмыш силаһлы адамлар Пејғәмбәри јатағындаҹа өлдүрмәјә анд ичирләр. (әрәби һадисәси). Гур’ани-кәрим бу гурғуну ашкарлајыр: «Јадына сал ки, бир заман кафирләр сәни һәбс етмәк вә ја өлдүрмәк, јахуд да чыхарыб говмаг үчүн гурғу гурурдулар». («әнфал» 30). Лакин дүшмәнин һијләси баш тутмур вә Аллаһ-таала Пејғәмбәр вә онун јахынларына хәбәрдарлыг едир. Бунунла белә бөјүк рисаләт үчүн Мәккәдә лазымы шәраит јаранмыр.

Диҝәр бир тәрәфдән Мәдинә әһалисинин чоху мүсәлман олмушду вә бу шәһәрдә вәзијјәт Мәккәдәкиндән чох фәргләнирди. Мәдинә мүсәлманлары Пејғәмбәри (с) өз шәһәрләринә дә’вәт едирләр. Һәзрәт (с) Мәккәдәки намүнасиб вәзијјәти, Мәдинә ҹамаатынын һазырлығыны нәзәрә алараг Мәккәдән Мәдинәјә һиҹрәт едир.

ПЕЈҒәМБәР ШәҺәРИ Вә МәГСәДЛәРИН Тә’МИНИ

Мәдинә сијаси, иҹтимаи, һәтта е’тигади бахымдан Мәккәдән фәргләнирди. Сијаси нөгтеји-нәзәрдән гүдрәт Мәккәдә олдуғу кими күфр вә ширк башчыларынын әлиндә дејилди. Гур’ана мүнасибәтдә иҹтимаи ҹәһәтдән мүлајим, хош мәдәнијјәтә малик иди. Е’тигад бахымындан да бурада ширк вә күфр Мәккәдәки кими дејилди. Әһалинин чоху китаб әһли, хүсуси илә јәһуди иди. Еләҹә дә танынмыш адамларын бөјүк бир һиссәси мүсәлман олмушду. Бу сәбәбдән дә Мәккәдә олдуғу кими мүсәлманлара гаршы һансыса бир дәстә чыхмырды вә онларын өз гүввәләрини мөһкәмләндирмәк имканы јаранырды.

Пејғәмбәрин (с) Мәдинәјә дахил олмасы вә лајигинҹә гаршыланмасы ислам вә Пејғәмбәрин мөвгејини Мәдинә әтрафында ҝениш шәкилдә формалашдырды. Әтрафдан, һәтта Һәбәшә кими узаг јерләрдән инсанлар мүсәлманлыға үз тутдулар. Мәдинәнин сијаси дурумундан фајдаланмаг үчүн Пејғәмбәр (с) мүнасиб фүрсәт әлдә етди. Мүтәшәккил, вәфалы, бөјүк мәгсәд јолунда фәдакар мүсәлманлар әл-әлә вердиләр. Онлар һәзрәтлә (с) беј’әт бағладылар ки, илаһи дәјәрләри мүдафиә едәҹәкләр.

Пејғәмбәр (с) ваһид үммәт вә јени сијаси илаһи гурулуш тәшкил етмәклә Мәдинәдә јени бир низам јаратды. Мәдинәдә сөһбәт јалныз ширк вә бүтпәрәстликлә мүбаризәдән јох, исламын иҹтимаи-сијаси мәсәләләринин гурулмасындан ҝедирди. Мәдинәдә гаршыда бу мәсәлә дурурду ки, мүсәлманлар е’тигади, игтисади, һүгуги, иҹтимаи-сијаси, һәрби саһәләрдә исламдан фајдалана билсинләр. Бу мөвзулар Гур’анын Мәдинә сурәләриндән мә’лумдур. Мәккә сурәләриндә ширк, күфр, әхлагсызлыгдан данышылырса, инсанлар төвһид вә ҝөзәл әхлага дә’вәт едилирсә, артыг Мәдинә сурәләриндә илаһи вәһјә әсасланан сијаси бир гурулушдан сөһбәт ҝедир.

Пејғәмбәр (с) үчүн Мәдинәдә галмаг фүрсәти он илдир. Бу он ил мүддәтиндә Пејғәмбәр (с) мүтәшәккил бир үммәт һазырлајыр ки, һәгигәтин јолуну һамарламаг, илаһи дәјәрләри һәјата кечирмәк үчүн онлар манеәләри арадан галдырырлар. Сијаси, иҹтимаи, һәрби гүввә илә Мәккәдә Гүрејшин күфр башчыларына е’тираз едилир. Он илдән дә аз мүддәтдә Мәккә фәтһ олунур. Әбу Сүфјанлар горхудулуб, тәслим едилирләр. Бу он ил әрзиндә һәзрәтин (с) шәхсән иштирак етдији ијирми једди дөјүш гејдә алыныб. Халгын мөһкәмлији әсасында илаһи јардым олмасајды, бу ганлы дөјүшләрдән бири ҹаван ислам үммәтинин бүнөврәсини сарсыдарды. Лакин Пејғәмбәрин (с) илаһи рәһбәрлији һагг ордусунда һөкм сүрән вәһдәт вә мүгавимәт онлары батиллә дөјүш мејданында мөһкәмләндирди вә ҝөзгамашдырыҹы гәләбәләр ҝәтирирди. Нәһајәт, һәмин гүдрәтдән фајдаланараг о дөврүн һөкмранлары – Рум вә Иран ким мөһтәшәмләрлә гаршылашдылар. Пејғәмбәр (с) онлары һагга тәслим олараг гуртулмаға чағырырды. Пәракәндә бир халг арасында мүтәшәккилик вә гардашлыг јаратмаг һәзрәтин (с) рәһбәрлијинин наилијјәтләриндән иди вә тарихдә бунун мисли ҝөрүнмәмишди. Пејғәмбәр өз рисаләтиндә бүтүн ҹәһәтләрдән наил олду вә рисаләтин бөјүк һәдәфләри тә’мин едилди. Бу һәдәфләрин әһәмијјәтини нәзәрә алараг ҝәлән бәһсдә бу барәдә данышаҹағыг.

РИСАЛәТИН ҺәДәФЛәРИ

әҝәр инсан өзбашына бурахыларса, нәф истәкләри ону һәгигәтдән узаглашдырыр. Буна әсасән вәһјин сәбәбләрини үч групда тәһил етмәк олар. Онлардан икиси үмуми рисаләтә аиддир. Үчүнҹүсү исә хүсуси пејғәмбәрлијә, бәшәр һәјатынын иҹтимаиләшмәси дөврүнә хасдыр. Үмуми әһатәли ики сәбәб бунлардыр.

1-Пакланма (тәзкијјә)

инсаныны пакланмасы үчүн үч јөнүмдә – е’тигади, әхлаги вә рәфтар јөнүмүндә вәһј јол ҝөстәрир. Е’тигади бахымдан инсан ширк вә күфр вә нифага дүчардыр. Әхлаги јөнүмдән инсан алчаг характерли, рәзил ола биләр. Рәфтара ҝәлдикдә исә кобудлуг инсанын јахасындан әл чәкмир. Пејғәмбәрләр (с) инсанлары бу үч ҹәһәтдән пакландырмаг үчүн ҝәлмишләр. Мәгсәд инсанлары ширкдән төвһидә, алчаг сифәтләрдән бәјәнилмиш сифәтләрә, кобудлугдан алиҹәнәблыға дә’вәт етмәкдир. Инсанын дахилиндә ики мејлләр гојулмушдур. Онун ики рәһбәр идарә едир – бири нуранијјәтә доғру, диҝәри зүлмәтә!

Пејғәмбәрләр инсанлары паклыг вә тәгваја дә’вәт едирләр. Онлар төвһид вә фәзиләт бајрагдарыдырлар. Онлар илаһи тә’лим јолу илә инсанлара ән пис чиркинлик олан ширк вә күфрдән ниҹат јолуну ҝөстәрир, онлары ҝүнаһ вә әталәтдән азад едирләр. «Бу Пејғәмбәр онлара Аллаһын ајәләрини охујар, онлары тәмизләјәр, онлара китабы вә һикмәти өјрәдәр». («Ҹумуә» 2). Бу ајә пејғәмбәрләрин али мәгсәдини ҝөзәл ишыгландырыр. Белә тә’бирләр Гур’анда чохдур. Даһа бир ајә: «Сәнә сәмави бир китаб назил етдик ки, халгы гаранлыгдан нура чыхарасан» («Ибраһим» 1). Динин ҝәлишиндә мәгсәд будур ки, инсанлара нуарнијјәт бағышлансын вә онларын фитри исте’дадлары чичәкләнсин.

2-Сон хәбәрдарлыг (итмаме һөҹҹәт)

Пејғәмбәрләрин диҝәр бир мәгсәди инсанлара сон хәбәрдарлыгдыр. Чүнки инсанын сону ики үнвандыр: Сәадәт вә бәдбәхтлик. Ја «рәһмәт, ҝөзәл рузи вә ҹәннәт ҝөзләјир» («Вагеә» 89), ја да «она гајнар су зијафәти вериләҹәк» («Вагеә» 93). Сөзүн гысасы, инсан нәһајәтдә ја мүкафат, ја да ҹәза алмалыдырса, сон хәбәрдарлыг етмәдән ҹәзаландырмаг ағыл вә һикмәтә ујғун дејилдир. Әввәлҹә, доғру јол ҝөстәрилмәлидир. Әҝәр бир шәхс бу ҝөстәришдән сонра әјри јола гәдәм атарса вә илаһи гәзәблә үзләшәрсә, Аллаһа гаршы сөзү ола билмәз. «Биз пејғәмбәр ҝөндәриб, вәһји чатдырмадан ҝүнаһкарлары ҹәзаландырмарыг» «Исра» 15). Батил һәгигәтдән сечилмәлидир. Мә’лум олмалыдыр ки, бир шәхс әјри јолу сечирсә, сәбәб өз инадыдыр. «Һәгигәт јолу әјри јолдан там сечилмишдир» («Бәгәрә» 256).

Бу ҝөстәришләрин мәгсәди одур ки, ҹәза ҝүнү Аллаһа гаршы бәһанә олмасын. Илаһи пејғәмбәрләрин ҝәлиши илә инсанлара дејиләҹәк сөз сона јетир. Пејғәмбәрләр һидајәт мәш’әлчисидирләр. Онларын дә’вәтинә мәһәл гојмајан шәхс ҹәзаланаҹаг вә о шәхс өзүнә зүлм етмишдир. Аллаһ кимсәјә зүлм етмәз. Ҝүнаһкарлар өзләри-өзләрини ҹәзаландырырлар. «Аллаһ онлара зүлм етмир, өзләри-өзләринә зүлм едирләр» («Нәһл» 33). Беләҹә сон хәбәрдарлыг пејғәмбәрлијин сәбәбләриндәндир.