Аллаһын елчиси
жүктеу/скачать 0.7 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- РәСУЛУЛЛАҺ (С) Вә ИНСАНПәРВәРЛИК
- РәСУЛУЛЛАҺ (С) Вә АЗАДЛЫГ
- АЗАДЛЫГ ҜЕРЧәКДә
ҺәДИЈЈәЛәРәлбәттә ки, Пејғәмбәрин (с) бејтүл-малы бөлмәси вә бә’зиләрини ислама һәвәсләндирмәк үчүн һәдијјәләр вермәси ујғун әсаса нөгсан ҝәтирмир. Чүнки бејтүл-малын ихтијары мүсәлманларын рәһбәринин әлиндәдир. Бу рәһбәр мүсәлманларын хејри вә дини јајылмасы үчүн пул сәрф едә биләр. Бу гәрарларын әдаләтә зидд олмајан ме’јары вардыр. Һүнејн дөјүшүндә әлә кечән гәнимәтин бөлүнмәсиндә һәмин фәрг ајдын ҝөрүнүр. Неҹә ки, ҝөтүрүлүмүш ијнә бејтүл-мала гајтарылдығы бир заманда әбу Сүфјан, Мүавијә, Һикәм ибни Һизамын һәр биринә јүз дәвә бағышланыр. Һәтта бә’зи гәнимәтләр јалныз мүһаҹирләр арасында бөлүшдүрүлүр. Әнсара ајрылмамасы е’тираза сәбәб олур. Неҹә олур ки, гылынҹындан ган чиләнәнләрә пај ајрылмыр? Һәзрәт бујурур: «Ҝөзүнүзү гојуна, дәвәјә дикмишсиниз? Сизин үчүн бәс дејилми ки, һамы евинә гојунла, дәвәјлә гајытдығы һалда, сиз евинизә Рәсулуллаһла (с) гајыдырсыныз?!» («Сиреји ибни Һишам» 5). Бә’зи аҹыдил мүнафигләр бу бөлҝүјә ҝөрә һәзрәти әдаләтсизликдә ҝүнаһландырдылар. Һәзрәт (с) нараһатлыгла билдирди ки, мәндән әдаләт јохдурса, бәс кимдә вар?! Рәһбәр өз мәсләһәтинә ујғун бејтүл-малы ислам вә мүсәлманларын хејриән сәрф едирсә, е’тираз үчүн јер галмыр. Беләҹә, Рәсулуллаһ (с) һөкумәтиндә рисаләтин диҝәр мүһүм һәдәфи олан халгын әдаләти ҝөзләмәси камил сурәтдә ҝерчәкләшди. РәСУЛУЛЛАҺ (С) Вә ИНСАНПәРВәРЛИКИнсанын дахилиндә ики мејл мөвҹуддур – фитрәтин нура доғру мејли вә инсан тәбиәтинин һакимлијә, дүшмәнчилијә мејли. Инсана дахилдән вә хариҹдән бу ики мејл јол ҝөстәрир. Дахилдән ағыл вә хариҹдән Аллаһ-таала вә пејғәмбәрләр ону фәзиләтә сәсләјир. Беләҹә, дахилдән нәфс вә хариҹдән инс-ҹинн шејтанлар онда вәсвәсә јарадыр. «Шәмс» сурәсиндә бујурулур: «Ҝүнаһ вә тәгваны таныма инсанын дахилиндә гојулмушду. Инсанлар арасында дүшмәнчилик тохуму сәпән инсанын өзүнәпәрәстиш тәбиәтидир. Әксәр тәфригәләрин сәбәби һәмин бу сәбәбдир. Бәшәри ихтилафларын ики сәбәби вардыр: Биринҹиси әгидәләр, икинҹиси һүгуглар арасындакы фәргләрдир. Һәр ики јөнүмдә инсанын өзүнәпәрәстиши мүһүм рол ојнајыр. Бу ихтилафларда һаким пејғәмбәрләрдир. Пејғәмбәрләр мејлләрин таразлығына мүвәффәг олдуглары үчүн ҹәмијјәти гурмаг игтидарындадырлар. Онлар өзүнсевәр бир ҹәмијјәтдән инсанпәрвәр ҹәмијјәт тәрбијә едирләр. Пејғәмбәрләр өзбашналығы ҹиловламагла фитрәти чичәкләндирдиләр. Фитрәтин бәрәкәтиндән ҹәмијјәтдә тәравәт вә сәмимијјәт јараныр. Ихтилафлар ардан галхыр, һәтта мүәјјән һалларда зиддијјәтләр јаранса да, пејғәмбәрләрин һәгиги һакимлији илә ортадан ҝөтүрүлүр. Она ҝөрә дә пејғәмбәрләрин ҹәмијјәти фәзиләт, сәдагәт, әманәтчилик, инсанпәрвәрлијин әкс олундуғу бир ҹәмијјәтдир. Бу һәгигәти Рәсулуллаһ (с) ән ҝөзәл шәкилдә әкс етдирди. Дүшмәнчилик вә гарәтчиликлә фәхр едән мәдәнијјәтсиз, ҹаһил вә ҹәмијјәтдән мүтәшәккил, инсанпәрвәр, сәмими бир үммәт тәшкил едилди. Илк илдән аловланан мүһарибәләр алову сөндүрүлдү. Пејғәмбәр (с) вәһј ҝөстәришләри әсасында гурдуғу мүтәшәккил ҹәмијјәтин мисли бәшәр тарихиндә ҝөрүнмүр. Бу елә бир тарихдир ки, дирсәјәдәк гана батан дүшмәнләр әл-әлә вериб дост олурлар. Мүгавилә бағланыр ки, гардашҹасына дини мүдафиә етсинләр. Пејғәмбәр (с) инсанлары тәркидүнјалыг вә өзүнәпәрәстишдән һәјата вә инсанпәрвәрлијә чағырды. «Һамыныз бирликдә Аллаһын ипиндән јапышын, тәфригә јаратмајын» («Али-имран» 103). Пејғәмбәрин (с) гурдуғу ҹәмијјәт гејри-мүсәлманлара һөрмәт гојмагла јанашы мүсәлманлары бирлијә, гардашлыға чағырырды. «Еј иман ҝәтирәнләр! Сәбр един, дөзүн, һазыр олун вә Аллаһдан горхун ки, бәлкә ниҹат тапасыныз!» («Али-имран» 200). Мәнсәбпәрәст бир ҹәмијјәтдән исарлы, мәрһәмәтли бир ҹәмијјәт јаранды. «Өзләри еһтијаҹ ичиндә олсалар белә, онлары өзләриндән үстүн тутурлар» («Һәшр» 9). Мүсәлманлар бир аиләнин үзвү билдирилир вә бујурулур ки, «мө’минләр бир-бирләри илә гардашдырлар» («Һүҹәрат» 10). Мө’минләрин ҹәмијјәти бир руһун һаким олдуғу бәдән үзвләри кими танытдырылыр. Бирлик, инсанпәрвәрлик, мүсәлманлара гајғы дини бир вәзифә кими бәјан олунду. Пејғәмбәр (с) ислами үммәти парчалаја биләҹәк тәфригәләр һаггында хәбәрдарлыг етди. Бујурду ки, һәр кәс тәфригә јарадарса, иман вә’дәсини јерә салмышдыр. («Бәһар» 27). Рәсулуллаһ (с) бүтүн мүһаҹирләр вә әнсар арасында рәсми шәкилдә гардашлыг мүгавиләси бәргәрар олду. дини ҝөстәришләрин јардымыјла дини ҹәмијјәт дахилиндәки дүшмәнчиликләри ортадан галдырды. Сөзсүз ки, мүсәлманларын дахилиндә олан дүшмәнчилији арадан галдырмаға һүнәр лазымдыр. «Сән пислији јахшылыгла дәф ет. Белә олса, аранызда дүшмәнчилик едән шәхси јахын бир дост кими ҝөрәрсән». («Фуссиләт» 34). Һәзрәтин (с) тәшкил етдији ҹәмијјәт сајҹа аз олса да, елә мүкәммәл тәшкил олунмушдур ки, онларын арасына һеч бир тәфригә јол тапа билмәзди. Јалныз белә һәмдил бир үммәт бөјүк дөјүшләрдән гәләбә илә чыха биләр, өз еһтијаҹларыны өдәјәрди. О дөврүн гүдрәтләри илә үзбәүз дајанмаг һәмин бу бирлијин сәмәрәси иди. Мәһз һәмин һәгигәтдән бу ҝүнкү ислам үммәти гәфләтдәдир вә бу гәфләтин аҹысыны даим дадыр. Олсун ки, һәзрәт Пејғәмбәрдән (с) нүмунә ҝөтүрмәклә бирлик вә инсанпәрвәрлијимизә гајыда билдик. РәСУЛУЛЛАҺ (С) Вә АЗАДЛЫГАЗАДЛЫГ МәФҺУМУАзадлыг кәлмәси һәр бир инсан үчүн ҝөзәл вә көнүләјатандыр. Бу сөзү ешитмәклә инсанын зеһниндә үмид вә севинҹ ојаныр. Демәк олар ки, инсанын иҹтимаи һәјатында азадлыг ән ҝөзәл сөздүр. Сөзләрин бир чоху бә’зән охшар, бә’зән исә әкс мә’налар верир. Азадлыг да белә сөзләрдәндир. Бә’зи сөзләр бу сөзләрә дәриндән таныш олмајанлара дејиләндә елә сөз мә’насында (һәдәфи мә’нада) гәбул олунур. Әслиндә исә сөзүн мүхтәлиф ишләнмә мә’налары олур. Мүхтәлиф ишләмә мә’наларына диггәт етмәклә сөзүн һәгиги мә’насыны әлдә етмәклә олар. Бунунла белә, азадлыг сөзүнүн мә’насы һамыја ајдындыр. АЗАДЛЫГ ҜЕРЧәКДә1-АЗАДЛЫГ, ЈОХСА ГУЛ ОЛМААзадлыг мүхтәлиф анламаларда ола биләр. Онун бир мә’насы фәрди вә һәјат шә’нинә ујғун гәрарларда ихтијар саһиби олмагдыр. Бунун әкс мә’насы гул олмаг, өз талеһини тә’јин етмәкдә һеч бир һүгуга малик олмамагдыр. Беләләринин әвәзиндә ағалары гәрар чыхарыр. Гулдарлыг әсрләр боју ҹәмијјәти сыхмыш иҹтимаи тәзаһүрләрдәндир. Јалныз вәһј ҝөстәришләри вә рисаләт бәрәкти илә бу мәнфи һал арадан галдырылмышдыр. Башга формаларда истисмарла гаршылашсаг да, һазырда ујғун тәзаһүрә тәсадүф олунмур. жүктеу/скачать 0.7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|