АЛМАТЫ ОБЛЫСЫНЫҢ
ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ БЮДЖЕТТІК ЖОСПАРЛАУ БАСҚАРМАСЫ
Облыстық Мәслихаттың
2015 жылдың 20 мамырындағы
№45-258 шешімімен енгізілген
өзгерістермен
АЛМАТЫ ОБЛЫСЫНЫҢ
2011-2015 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН
ДАМУ БАҒДАРЛАМАСЫ
Талдықорған, 2015ж.
Құрылымы
№
|
Атауы
|
бет.
|
1.
|
ПАСПОРТ
|
4-8
|
2.
|
АҒЫМДАҒЫ ЖАҒДАЙДЫ ТАЛДАУ
|
9
|
2.1.
|
Өңірдегі жағдайдың оң және кері жақтарын бағалау, сонымен бірге олардың елдің әлеуметтік-экономикалық және қоғамдық-саяси дамуына тигізетін әсері.
|
9-10
|
2.2.
|
Аумақтың әлеуметтік-экономикалық дамуына талдау
|
10
|
2.2.1.
|
Экономикалық даму
|
10-11
|
|
Өнеркәсіп
|
11-13
|
|
Индустриялық- инновациялық дамуы
|
13-16
|
|
Қазақстандық мазмұнның дамуы
|
16-17
|
|
Ауыл шаруашылығы
|
18-27
|
|
Шағын және орта бизнес
|
28-29
|
|
Инфляция
|
29
|
|
Сауда мен қызмет көрсету саласы
|
29
|
|
Сыртқы экономикалық қызмет
|
29-31
|
|
Өңіраралық ынтымақтастық
|
31
|
|
Инвестициялық қызмет
|
32
|
2.2.2.
|
Әлеуметтік сала
|
33
|
|
Демографиялық әлеует
|
33
|
|
Еңбек нарығы
|
33-35
|
|
Халық өмірінің деңгейі
|
35-36
|
|
Білім
|
37-40
|
|
Жастар саясаты
|
41
|
|
Денсаулық сақтау
|
42-44
|
|
Мәдениет
|
44-45
|
|
Cпорт
|
45-46
|
|
Туризм
|
46-48
|
|
Тілдер
|
48-49
|
2.2.3.
|
Қоғамдық қауіпсіздік және құқықтық тәртіп
|
50-51
|
|
Азаматтық қорғаныс
|
51-53
|
2.2.4.
|
Инфрақұрылым кешені
|
54
|
|
Ақпараттық коммуникациялар
|
54
|
|
Құрылыс
|
54-55
|
|
Автомобиль жолдары
|
55-57
|
|
Көлік
|
57-58
|
2.2.5.
|
Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық
|
59
|
|
Электрмен жабдықтау
|
59-60
|
|
Сумен жабдықтау және суды бөлу
|
60-62
|
|
Жылумен қамтамасыз ету, газбен жабдықтау
|
62-63
|
2.2.6
|
Аумақтың экологиялық келелі мәселелері
|
64
|
|
Аумақтық (кеңістіктік) дамыту
|
64-67
|
2.2.7
|
Мемлекеттік жергілікті басқару және өзін-өзі басқару жүйесі
|
67
|
|
Мемлекеттік қызмет
|
67-68
|
|
Жергілікті өзін-өзі басқару
|
68
|
2.3.
|
Аумақты ортамерзімді келешекте тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамытудың негізгі мәселелерінің, тәуекелдерінің, тежеуші факторлардың, бәсекелестік басымдықтары мен мүмкіндіктерінің кешенді сипаттамасы
|
69-75
|
3.
|
Өңір дамуының көрінісі
|
76
|
|
Шешуші индикаторлар
|
77-78
|
4.
|
НЕГІЗГІ БАҒЫТТАР, МАҚСАТТАР, МІНДЕТТЕР, МАҚСАТТЫ ИНДИКАТОРЛАР МЕН НӘТИЖЕ КӨРСЕТКІШТЕРІ
|
79
|
|
1 БАҒЫТ. Экономика
|
79
|
|
1-мақсат. Экономиканың сапалы және тұрақты дамуын қамтамасыз ету
|
79
|
|
2-мақсат. Жоғары технологиялық, экспортқа бағытталған өндірістерді құрумен үдемелі индустриалды-инновациялық даму арқылы өнеркәсіпте құрылымдық өрлеу.
|
79-82
|
|
3-мақсат. Агроөнеркәсіп кешенінің бәсеке қабілеттілігінің өсімі
|
82-86
|
|
4-мақсат. Шағын және орта кәсіпкерлікті, сауданы дамыту
|
86-87
|
|
5-мақсат. Облыс кәсіпорындарының өнімдерін әрі қарай жылжыту
|
87
|
|
6-мақсат. Инновацияларды дамыту және инвестицияларды тарту
|
87-90
|
|
2-БАҒЫТ. Әлеуметтік сала
|
91
|
|
1-мақсат. Білім сапасы мен қол жетімділігін қамтамасыз ету, балалардың заңды мүдделерін күзету және қорғау жүйесінің тиімділігін арттыру. Мемлекеттік жастар саясатының тиімділігін арттыру.
|
91-94
|
|
2-мақсат. Халық денсаулығын жақсарту
|
94-97
|
|
3-мақсат. Азаматтарды әлеуметтік қорғаудың тиімді жүйесі
|
97-99
|
|
4-мақсат. Мәдениетті дамыту
|
100
|
|
5-мақсат. Бұқаралық спортты дамыту және туризм индустриясын үдемелі дамыту
|
100-102
|
|
6-мақсат. Мемлекеттік тілді дамыту
|
102
|
|
3-БАҒЫТ. Қоғамдық қауіпсіздікті және құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету
|
103
|
|
1-мақсат. Қоғамдың қауіпсіздікті және құқықтық тәртіпті қаматмасыз ету
|
103-104
|
|
4-БАҒЫТ. Инфрақұрылым
|
105
|
|
1-мақсат. Байланысты және коммуникацияны дамыту.
|
105
|
|
2-мақсат. Құрылысты дамыту.
|
105-106
|
|
3-мақсат. Көлік инфрақұрылымын жақсарту
|
106-107
|
|
5-БАҒЫТ. Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын дамыту
|
108
|
|
1-мақсат. Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын дамыту
|
108-110
|
|
6-БАҒЫТ. Экологияны және жер ресурстарын дамыту
|
110
|
|
1-мақсат. Облыстың экологиялық жағдайын жақсарту
|
110-111
|
|
2-мақсат. Ауылдың қалыпты өмір сүруіне жағдай жасау және ауылдық жерлердің әлеуетін арттыру
|
112-113
|
|
3-мақсат. Орта және ұзақмерзімді келешекте Текелі қаласын үдемелі әлеуметтік-экономикалық дамыту
|
113-114
|
|
5-БАҒЫТ. Мемлекеттік қызметтер
|
114
|
|
1-мақсат. Мемлекеттік жергілікті басқару және өзін-өзі басқару органдары қызметінің тиімділігін арттыру
|
114-115
|
5.
|
ҚАЖЕТТІ РЕСУРСТАР
|
115
|
6.
|
БАҒДАРЛАМАНЫ БАСҚАРУ
|
115-116
|
1. ПАСПОРТ
Атауы
|
Алматы облысының 5 жылға арналған даму бағдарламасы
|
Әзірлеу негіздемесі
|
Қазақстан Республикасы Президентінің 2009 жылдың 18 маусымындағы «Мемлекеттік жоспарлау жүйесі туралы» №827 жарлығы, Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылдың 1 ақпанындағы «Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі стратегиялық дамуы» №922 Жарлығы, Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылдың 19 наурызындағы «Қазақстан Республикасының 2010-2014 жылдарға арналған Мемлекеттік индустриялдық-инновациялық даму бағдарламасы туралы» №958 Жарлығы.
|
Өңірдің негізгі сипаттамалары
|
Облыс аумағының көлемі 223,5 мың ш2. (Қазақстан жерінің жалпы көлемінің - 8,2%) құрайды, республиканың шеткі оңтүстік-шығысында орналасқан және шығысында - Қытаймен, оңтүстігінде-Қырғыз Республикасымен, солтүстігінде- Шығыс - Қазақстан облысымен шекараласады, солтүстік-батысында – Балқаш көлімен, ал батысында – Жамбыл облысымен жанасып жатыр.
Облыс құрамына облыстық маңызы бар 2 қала (Талдықорған және Қапшағай), оның ішінде 1 моноқала (Текелі), аудандық бағынысты 7 қала, 16 аудан, 731 ауылдық елді мекен кіреді.
Халық саны 2015 жылдың 1 наурызындағы көрсеткіш бойынша 1926,3 мың адамды (94,2 мың адамды Алматы қаласына беруді есептегенде) құрайды. Халық құрамы 103 ұлт пен ұлыстардан тұрады.
Алматы облысы аграрлық бағыттағы өңірге жатады. Қазақстанның мәдени және қаржылық орталығы - Алматы қаласының жақын орналасуы маңызды фактор болып табылады.
|
Бағыттары
|
Экономиканы дамыту.
Әлеуметтік саланы дамыту.
Қоғамдық қауіпсіздік және құқықтық тәртіп.
Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын дамыту.
Экология және жер ресурстары.
Мемлекеттік қызметтер.
|
Бағдарламаның мақсаттары
|
Экспортқа бағдарланған, жоғары технологиялық өнімдерді шығару арқылы, индустриялдық-инновациялық үдемелі даму жолымен өнеркәсіптегі құрылымдық серпініс;
Ауыл шаруашылығы өнімін өңдеудің жетілдірілген жүйесін жасауға бағытталған агроөнеркәсіп кешенін дамыту;
Бизнес-ортаны жақсарту;
Әлеуметтік сала мен еңбек ресурстарын дамыту есебінен тұрғындар өмірінің деңгейін көтеру, барлық сапалы әлеуметтік қызмет көрсету түрлерімен қамтамасыз ету;
Экономика мен халық қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін инфрақұрылым кешенін дамыту;
Аумақтың серпінді дамуы есебінен облыстың әкімшілік-аумақтық құрылымдарының әлеуметтік-экономикалық даму деңгейлерін теңестіру;
Жергілікті атқару органдарының мемлекет саясатын іске асыру жұмысын мейлінше жетілдіру және аппарат жұмысының тиімділігін арттыру;
Көше мен басқа да қоғамдық орындарда құқықтық тәртіп пен қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, құқық бұзушылықтың алдын алу жүйесін дамыту.
|
Міндеттер
|
ЖӨӨ жылсайынғы нақты өсімін қамтамасыз ету
Өңдеу өнеркәсібін дамыту
Өнім экспортын арттыру
Энергетиканы дамыту
Негізгі өндіріс күштерін орналастырумен АЭА, ИА, өнеркәсіп алаңдарын қалыптастыру;
АӨК өнімі өндірісінің өсімі және экспорттық әлеуетті арттыру есебінен облыстың азық-түліктік қауіпсіздігін қамтамасыз ету
Өңір өнімінің бәсеке қабілеттілігін артытру
Тартылатын инвестициялар көлемін арттыру
Шикізаттық емес экспортқа бағытталған және жоғары технологиялық өндірістерге инвестиция тарту үшін жағдай жасау
Мектепке дейінгі ұйымдар жүйесін көбейту және мектептік білім беру қызметтерінің сапасын арттыру
Бәсекеге қабілетті мамандарды сапалы дайындау үшін жағдай жасау
Жастардың азаматтық және патриоттық өзін-өзі тәрбиелеуін ынталандыру
Әйелдер мен балалардың денсаулығын нығайту
Адам өлімін азайту
Медициналық көмектің қол жетімділігін және сапасын арттыру
Тиімді жұмыспен қамтылуға ықпалдасу
Халықтың өмір сүру деңгейін арттыру
Арнайы әлеуметтік қызметтер жүйесін дамыту
Халықтың мәдени-бұқаралық бос уақытын өткізуін дамыту үшін жағдай жасау
Дамыған туристік индустрия инфрақұрылымын құру және қалыпта ұстау
Мемлекеттік тілдің әлеуметтік-коммуникативті және шоғырландырушы қызметтерін кеңейту
Қоғамдық тәртіпті нығайту және азаматтардың өмірі, денсаулығы, конституциялық құқықтары мен еркіндіктерінің қажетті деңгейін қалыпта ұстау
Дағдарыс жағдайларында басқарудың жедел және тұрақтылық деңгейін арттыру
Жаңа, заманауи байланыс қызметтерін енгізу, телефон байланысын жаңарту және қайта жаңғырту
Тұрғын үй құрылысын дамыту
Жол инфрақұрылымын және көлік қызметтерін дамыту
Тұрғын үй-коммуналдық қызметтер сапасын жақсарту
Экожүйені сақтау және қалыпта ұстау бойынша жағдай жасау
Текелі қаласы халқының жұмыспен қамтылуының оңтайлы құрылымы үшін экономиканы әртараптандыру және шағын, орта бизнесті дамыту
Мемлекеттік қызмет сапасын арттыру
|
Жүзеге асыру кезеңдері
|
I кезең – аралық (3 жыл) – 2011-2013 – бірінші кезектегі іс-шараларды жүзеге асыру.
II кезең – қорытынды (2 жыл) – 2014-2015 жылдар –Бағдарламада қойылған міндеттерді шешуге арналған жоспарланған іс-шараларды жүзеге асыру және облыстың ары қарай әлеуметтік-экономикалық дамуына негіз жасау.
|
Мақсатты индикаторлар
|
- ЖӨӨ нақты көлемінің индексі 2015 жылы өткен жылға 101,3%-ті құрайды;
- Өңдеу өнеркәсібі өнімі өндірісінің нақты көлемкөрсеткіші 2015 жылы 100,8%-ті құрайды;
- Ішкі өңірлік өнімнің энергия сыйымдылығының көрсеткіші 2015 жылы 2000 жылғы бағада АҚШ долларына шаққанда 0,0094 тнэ құрайды;
- Ауыл шаруашылығы өнімі өндірісінің нақты көлем көрсеткі 2015 жылы 101,7%-ті құрайды;
- Шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің өнім шығаруының нақты көлем көрсеткіші 2015 жылы 100,0%-ті құрайды;
- Бөлшек тауар айналымының нақты көлем көрсеткіші 2015 жылы 100,1%-ті құрайды;
- Кәсіпкерлік өндірісіндегі өнімнің басқа өңірлерге жөнелтілген көлемі (50 адамнан астам жұмысшылары бар өнеркәсіп кәсіпорындары бойынша) 2015 жылы– 340 млрд. тенге;
- Жалпы өңірлік өнімнің негізгі капиталына салынған инвестициялар көлемі 2015 жылы 23,5%-ті құрайды;
- Жұмыс жасап тұрған кәсіпорындардың санынан инновациялық-белсенді кәсіпорындардың үлесі 2015 жылы 9,7%-ті құрайды;
- Өткен жылмен салыстырғанда 2015 жылы үш ауысымды және апаттық жағдайдағы мектептердің санының азаюы 18,5%-ті құрайды;
- Бітірушілер арасында оқу бағдарламаларын сәтті (үзздік/жақсы) игерген оқушылардың үлесі 2015 жылы 51,0/49,0%-ті құрайды;
- Мүмкіндігі шектеулі балалардың жалпы санынан инклюзивті білім берумен қамтылғандары 2015 жылы 13,0%-ті құрайды;
- Балаларды (3-6 жас) мектепке дейінгі тәрбиемен және біліммен қамту 2015 жылы 70,0%-ті құрайды;
- 15-28 жас аралығындағы жастардың жалпы санынан NEET үлесі 2015 жылы 6,9%-ті құрайды;
- Техникалық және кәсіби оқу орындарының бітірушілері оқуды аяқтағаннан кейін бірінші жылы жұмысқа орналасқандарының үлесі 2015 жылы 69,8%-ті құрайды;
- Халықтың болжамды өмір сүру ұзақтығы 2015 жылы – 72 жас;
- Жұмыссыздық деңгейі 2015 жылы – 4,8%;
- Жұмыс жасайтын 1000 адамға шаққанда, еңбек қызметімен байланысты оқыс оқиғалар кезінде зардап шеккендер саны 2015 жылы – 0,05%;
- Тізімдік жұмысшылардың жалпы құрамындағы тартылған шетелдік жұмысшылардың үлесі 2015 жылы – 7,7%;
- Табысы күнкөріс деңгейінен төмен халықтың үлесі 2015 жылы – 2,4%;
- Арнайы әлеуметтік қызметтер (оларды алуға мұқтаж жандардың жалпы санынан) көрсетумен қамтылғандардың үлестік салмағы 2015 жылы – 98,4%;
- Облыста өткізілген әлеуметтік маңызыды және мәдени іс-шаралардың саны 2015 жылы 40500 бірлікті құрайды.
- Дене шынықтырумен және спортпен жүйелі түрде шұғылданатын, барлық жас аралығындағы халықты қамту 2015 жылы 26,0%-ті қамтиды;
- Резидент келушілерге орналастыру орындары қызметін көрсету саны 2015 жылы 170,8 мың адамды құрайды;
- Мемлекеттік тілді меңгерген халықтың үлесі 2015 жылы 79,2%-ті құрайды;
-- Көшелерде жасалған қылмыстардың үлестік салмағы 2015 жылы 15,5%-ті құрайды;
- Жол-көлік апаттарында қаза болғандар санының азаюы 2015 жылы 1,0%-ті құрайды;
- Жергілікті маңызды су тасқындарынан, су басудан, қар көшкіндерінен, жер сілкінісінен, селден, өрттен болатын адам шығындарын азайту 2015 жылы 12,5%-ті құрайды;
- Байланыс қызметінің нақты көлем көрсеткіші 2015 жылы 114,4%-ті құрайды;
- Құрылыс жұмыстарының нақты көлем көрсеткіші 2015 жылы 100,2%-ті құрайды;
- Жақсы және қанағаттанарлық жағдайдағы облыстық және аудандық маңызды автомобиль жолдарының үлесі 2015 жылы 77,6%-ті құрайды;
- Нормативті қолданыспен қамтамасыз етілген кондоминиум объектілерінің үлесін арттыру 2015 жылы 42,2%-ті құрайды;
- Орталықтандырылған сумен қамтуға қол жеткізген халықтың үлесі 2015 жылы 80,0%-ті құрайды;
- Су бөлу қызметтеріне қол жеткізетін халықтың үлесі 2015 жылы 7,4%-ті құрайды;
- Жалпы ұзындықтағы жүйелерді жаңарту үлесі 2015 жылы: жылумен қамту – 15,4%, сумен қамту – 7,9%, су бөлу – 1,4%, газбен қамту – 0%, электрмен қамту 37,3%-ті құрайды;
- Стационарлық көздерден шығарылатын белгіленген зиянды қалдықтарды азайту 2015 жылы 1,6%-ті құрайды;
- Мемлекеттік орман қорының орманмен жабылған шаруашылықтарының алаңы 2015 жылы 1672,7 мың га құрайды;
- Ауыл шаруашылығы айналымына тартылған ауыл шаруашылығы бағытындағы жерлердің үлесін арттыру 2015 жылы 3,5%-ті құрайды;
- Ауыл шаруашылығы айналымына тартылған жерлерде егу айналымы жүйесін қолдану 2015 жылы 640,5 мың га құрайды;
- Жергілікті атқарушы органдар көрсететін мемлекеттік қызметтерді көрсету сапасының қанағаттанарлық деңгейін арттыру 2015 жылы 91,0%-ті құрайды.
|
Қаржыландыру көздері мен көлемдері
|
Қаржыландыру көздері: республикалық және жергілікті бюджет, инвесторлардың меншікті қаражаты, шетел инвестициялары, қарыз қаражаттар.
Қаржыландыру көлемі:
2011 ж. – 124,3 млрд. теңге, оның ішінде РБ – 39,2, ЖБ – 35,6, БК – 49,5 млрд. теңге.
2012 ж. – 179,3 млрд. теңге, оның ішінде РБ – 66,6, ЖБ – 40,2, БК – 72,5 млрд. теңге.
2013 ж. – 345,4 млрд. теңге, оның ішінде РБ – 86,9, ЖБ – 44,3, БК – 214,1 млрд. теңге.
2014 ж. – 455,8 млрд. теңге, оның ішінде РБ – 198,7, ЖБ – 50,1, БК – 207,0 млрд. теңге.
2015 ж. – 350,3 млрд. теңге, оның ішінде РБ – 102,8, ЖБ – 46,2, БК – 201,3 млрд. теңге.
Барлығы: 1 455,1 млрд. теңге.
|
2.АҒЫМДАҒЫ ЖАҒДАЙДЫ ТАЛДАУ
2.1. Өңір жағдайының оң және кері жақтарына баға беру, сондай-ақ олардың елдің әлеуметтік-экономикалық және қоғамдық-саяси дамуына әсері.
Алматы облысы маңызды өндірістік-экономикалық әлеуеті бар, айқын аграрлы-индустриялық өңірлерге жатады.
Облыстың жайлы табиғи-климаттық өңірінде орналасуы, құнарлы жерлері мен су ресурстарының болуы, аумағынан көлік дәліздерінің өтуі, сонымен бірге басқа елдердің жеріне жақындығы облыстың ағымдағы мамандануын айқындайды.
Ауыл шаруашылығының әлеуеті облыстың және Алматы қаласының азық-түліктік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге және сыртқы нарыққа экологиялық таза өнімдермен шығуға мүмкіндік береді.
Кең көлемді шикізат базасының болуы жеміс пен көкөніс және сүт кластерлерін, Алматы қаласының айналасында азық-түлік белдеуін қалыптастыруға септігін тигізеді.
Минералды-шикізат ресурстары мен өндірістік қуаттың болуы «Құрылыс материалдары» кластерінің дамуына септігін тигізеді.
Облыста жүздеген таулы өзендер түрінде Қазақстанның гидроресурстар қорының жартысы бар, онда су электр станцияларын салуға болады. Жел қуатының, әсіресе Жоңғар қақпасы мен Шелек дәлізі аймақтарында маңызды әлеуеті бар.
Табиғи-рекреациялық ресурстар (Іле мен Жоңғар Алатауы ландшафттары; Алакөл, Балқаш көлдері, Қапшағай су қоймасы, тау көлдері, өзендері, минералды су мен емдік батпақ көздері және басқалары) туризмді дамытуға қолайлы жағдай туғызады.
Өңірдің транзиттік әлеуетін дамыту және шекаралық сауда орталықтарының көлік маршруттарын, көлік-логистикалық қызметтері мен инфрақұрылымын дамыту арқылы халықаралық экономикалық ынтымақтастықтың маңызды аймағы ретінде шекараға жақын жерлердің рөлін күшейту жағымды жақтардың бірі болып табылды.
Экономикалық реформа мен аумақ құрылымының қарқынды дамуы облыстағы экономикалық белсенді тұрғындар санының 19,5%-ке көбеюіне, бір жанға шаққанда ақшалай табыс көлемінің 1,3 есеге артуына, жұмыссыздық деңгейінің 4,8%-ке төмендеуіне әкелді. Білім беру, денсаулық сақтау, спорт пен мәдениет нысандарының материалдық-техникалық жағдайы едәуір жақсарды.
Білім беру ұйымдары өзіндік даму мен шығармашылыққа талпынған, білімді, адамгершілігі жоғары, сыни ойланатын, дене бітімі мен рухани жағынан дамыған азаматты қалыптастыруға ықпал ететін дағдыларды дамытады және академиялық білім ұсынады.
2012 жылдан 2014 жылдар аралығында балаларға арналған мектепке дейінгі оқыту ұйымдарының желісі 148-ге (29-шағын-орталықтар, 119-балабақшалар) артып, 12181 оқушы орнына арналған 41-і салынды, бұл білім берудің қол жетімділігіне ықпал етті.
Сонымен бірге, бар әлеуетті толығымен қолдануға мүмкіндік бермейтін және облыс экономикасының дамуын тежейтін келеңсіз жақтар да бар.
Білім беру саласындағы келеңсіз жақтар 1-ден 6 жасқа дейінгі балалардың мектепке дейінгі біліммен қамтылуының төмен болуынан, білім беру ғимараттарының рухани және физикалық тұрғыда едәуір тозғандығынан, мектепке дейінгі, орта және кәсіптік-техникалық білім беру нысандарының тиісті жабдықпен және мүлікпен қамтылу дәрежесінің төмендігінен көрінеді.
Облыс халқының 77%-нен астамы ауылдық мекендерде тұрады, бұл тұрғындардың тіршілік деңгейінің жоғары болмауын, еңбек әлеуетінің біліктілік дәрежесінің жеткіліксіз болуын, ауылдан қалаға жағымсыз көші-қон ағымын алдын ала айқындайды, ауыл аймақтарының дамуы баяулайды.
2.2 Аумақтың әлеуметтік-экономикалық дамуына талдау.
2.2.1 Экономикалық даму
Бірнеше жылдар ішінде әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі көрсеткіштері мен адам дамуының көрсеткішінің тұрақты өсімі байқалуда. Облыстың жалпы өңірлік өнімі жыл сайын орта есеппен 14%-ке өсуде және 2014 жылы 1824,0 млрд. теңгені құрады. Сондай-ақ республиканың жалпы ішкі өніміндегі облыс үлесі 4,7%-ті құрады.
2010-2014 жылдардағы облыстың жылпы өңірлік өнімінің өзгеруі келесі деректермен сипатталады.
Жалпы өңірлік өнім, млрд. теңге
Салалардың Алматы облысы экономикасының өcу қарқынына қосқан үлестері туралы деректерді бағалау – өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы және құрылысы салалар арасындағы көшбасшылар екендігін көрсетті (1-кесте ).
1-кесте
Салалардың ЖӨӨ өсуіне қосқан үлесі,%
Салалар
|
2009
|
2010
|
2011
|
2012
|
2013
|
2014
|
Ауыл шаруашылығы
|
18,6
|
14,6
|
13,9
|
13,1
|
14,8
|
14,7
|
Өнеркәсіп
|
19,6
|
20,3
|
20,2
|
19,8
|
22,9
|
18,6
|
Құрылыс
|
10,8
|
12,9
|
11,9
|
14,5
|
8,9
|
10,5
|
Сауда
|
9,7
|
9,2
|
9,3
|
10,4
|
9,0
|
10,6
|
Көлік және байланыс
|
8,9
|
8,0
|
8,1
|
9,2
|
9,3
|
10,2
|
Өзге салалар
|
32,4
|
35,0
|
36,6
|
33,0
|
35,1
|
35,4
|
Барлығы
|
100
|
100
|
100
|
100
|
100
|
100
|
ЖӨӨ құрылымындағы ең көп үлесті алып отырған өнеркәсіп – 18,6%, ауыл шаруашылығы – 14,7%, сауда – 10,6%.
Республикада жүргізілген экономикалық реформалар облыс экономикасының нақты секторының үдемелі түрде дамуына ықпал етті.
2014 жылы халықтың орташа жанға шаққандағы атаулы ақшалай табысы 48128 теңгені құрады, бұл 2012 жылға қарағанда 19,5%-ке артық, нақты табыс 2,5%-ті құрады.
Өнеркәсіп
Облыста 911 өнеркәсіп кәсіпорындары жұмыс жасауда, оның ішінде 146 - ірі және орта, өндірілетін өнімнің жалпы көлемінің 80,0%-і солардың үлесінде.
2014 жылы өнеркәсіп өндірісі құрылымында 1,6% - тау-кен өндірісіне және ашық кеніштер барлау, 85,4% - өңдеу өнеркәсібіне, 12,1% - электр қуатымен қамту, газ, бу жеткізу және әуе конденсациялауға, 0,9% - сумен қамтуға, кәріз жүйесіне, қалдықтарды жинау және бөлуді бақылауға тиесілі.
2012-2014 жылдар аралығында өнеркәсіп өндірісінің көлемі 4% өсіп, 537,3 млрд. теңгені құрады (2012 год – 516,5 млрд. теңге). 153 жаңа нысан пайдалануға берілді, 61 істеп тұрған өндіріс кеңейтілді, 6032 жұмыс орны ашылды.
Негізгі кәсіпорындарды әртараптандыру облыстың ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру секторында мамандануын айқындады, оның өнеркәсіп өндірістің жалпы көлеміндегі үлесі 60,6%-ке жетті. Ауыл шаруашылығы шикізатын өндіру бойынша 35 ірі және орта өндіріс жұмыс жасайды, 2012 жылға қарағанда 16,3% өсіммен 325,6 млрд. теңгенің өнімі өндірілді.
Облыстың жалпы республикалық тауар өндірісіндегі үлесі басқа облыстардың арасында ең төмен, 2014 жылы 2012 жылғы көрсеткіш 3,1-тен 2,9 процентке азайды.
Осы кезеңде өнеркәсіп өнімінің нақты көлем көрсеткіші 2012 жылғы 102,4%-тен 2014 жылы 101,9%-ке дейін төмендеуі байқалады, бұл әлемдік қаржы дағдарысымен байланысты болып отырған тұтынудың жалпы құлдырауы мен өткізу нарығының қысқаруымен түсіндіріледі.
Аудандар мен қалалар тұрғысында өнеркәсіп өндірісі әркелкі: Ақсу, Көксу, Ұйғыр, Қарасай, Кербұлақ, Райымбек, Іле аудандарында және Талдықорған қаласында 1,3-тен 5 есеге артты.
Облыс өңірлерінің дамуына өндіріс күштерінің орналасуындағы орын алып отырған аумақтық үйлеспеушілік ықпал етеді. Негізгі өндірістік қуаттар Алматы қаласына іргелес – Іле, Қарасай, Еңбекшіқазақ, Талғар, Жамбыл аудандары мен Қапшағай қаласында, сондай-ақ Талдықорған мен Текелі қалаларында орналасқан. Облыстың өнеркәсіп өнімдерінің 90%-і осы өңірлерге тиесілі.
ҚР Президентінің 2014 жылдың 16 сәуіріндегі №798 Жарлығысына сәйкес, облыстың 26 елді мекені Алматы қаласына берілді, 2014 жылы берілген 60 кәсіпорындардан болған шығын 73 млрд. теңгені құрады.
Тау-кен өндіру өнеркәсібі мен ашық кеніштерді барлау.
Көмір мен лигнит өндіру - 0,1%-ті, өзге салалар 1,5%-ті құрайды.
Салада жалпы 91, оның ішінде 13 ірі және орта кәсіпорындар жұмыс жасайды.
Достарыңызбен бөлісу: |
