Аналитикалық ойлау

C) құбылыс жəне мəн

D) қажеттілік пен кездейсоқтық

E) себеп пен салдар

23. Адам бойында туа біткен білім болмайды деуге гносеологиялық принципті дəйектілікпен қолдана отырып, əл-Фараби тұлғалық қасиеттер туа бітеді деген пікірді де бекерге шығарады. Бұл қасиеттер дағды мен тəрбие күші арқасында ғана осылай көрінеді. Адам парасатты күйінде тумайды, онда тек парасаттылық қабілеті ғана болады, дəл сол сияқты ол əуелден жауыз немесе бұзақы, хатшы немесе тоқымашы болып та тумайды. Жалпылама баяндауына қарамастан, əл-Фараби көрсеткен, мемлекет қайраткеріне тəн ақиқатты жарату, ізгілік, байсалды мінез, адамгершілік сипаттар қазіргі кезде де маңызы мен мағынасын жоғалтқан жоқ. Жоғарыдағы мəтіннен Әбу Насыр əл-Фарабидің көзқарастарының қай ғылым саласына тиісті екендігін анықтаңыз?

A) логика

B) эстетика

C) этика

D) дін

24. Гипотеза – (гр. huostasis – негізгі болжам) теориялық білімнің формасы, ғылыми теорияның фактілер негізінде жасалған болжамдардан тұратын, шынайы мəні əлі анықталмаған жəне дəлелдеуді қажет ететін құрылымдық элементі. Гипотезаның анықтамасына сай келетін жауапты табыңыз:

B) дұрыс білім

C) шынайы білім

D) жалған білім

E) толық білім

27. Ой тұжырымының түбірлі, іргелі үш типін атауға болады. Бұлар дедукция, индукция жəне традукция. Индукция дегеніміз (латында inductio - кіргізу, əкелу) – жалқы білімнен неғұрлым жалпыға қарай өрбитін ой тұжырымы. Индукцияға типтік мысалды келтірейік:

«Дүйсенбі – жаңбырлы күн».

«Сейсенбі – жаңбырлы күн».

«n күн – жаңбырлы күн».

«Дүйсенбі, сейсенбі. ... n күн аптаның барлық күнін қамтиды».

«Бүкіл апта жаңбырлы болды».

Дедукция дегеніміз (латында dedu сtio - шығару, қорыту) – неғұрлым жалпы білімнен жалқыға жылжитын ой тұжырымы. Берілген жауаптардың ішінен дедукцияны анықтаңыз.

A) Кейбір металдар – сұйық денелер

B) Бүкіл апта жаңбырлы болды

C) Барлық Күн жүйесінің планеталары элиптикалық орбита бойынша қозғалады

D) Кейбір металдар судан жеңіл

E) Барлық адамға өлім хақ

30. Рационализм – (лат. ratio - ақыл) танымның негізін ақыл деп санайтын философиялық ағым, танымның басты қаруы, сонымен бірге ақиқаттың өлшемі. Болмыстың, танымның, моральдің де негізі ақыл деп есептейтін философиялық ілім. Рационалистік танымның негізгі үш формасын көрсетіңіз: A) ұғым, пікір, ойтұжырым

B) идея, гипотеза, теория

C) зерде, сана, интуиция

D) субстрат, материал, болмыс

E) түйсік, қабылдау, елестету

17. Пан та реи (pan ta rheі) - «Өзен суына екі рет кіруге болмайды. Біз өзен суына кіреміз, сонымен қатар кірмейміз, біз сол өзімізбіз, сонымен қатар басқамыз». Осы ойы арқылы ежелгі грек ойшылы Гераклит Дүниенің мəңгілік ... екенін ашық көрсетеді. Ежелгі грек ойшылы Гераклит Дүниенің мəңгілік сипаты деп нені айтып тұр. Жоғарыдағы түсіп қалған ұғымды айқындаңыз.

A) тұрақтылықта