Қарағанды мемлекеттік медицина академиясы а. Б. Марденов, Ж. К. Елубаев балалардағы хирургиялық аурулар
жүктеу/скачать 0.75 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қуық тасы.Қуықтағы тастың пайд болуына әсер ететін жағдайлар---------------------------------82
Қуық тасы.Қуықтағы тастың пайд болуына әсер ететін жағдайлар :
Тастардан: фосфаттар, оксалаттар, ураттар мен аралас тастар жиі кездеседі. Клиникалық сипаты. Қуық тасы негізінен жасы ұлғайған ер адамдар мен балаларда жиі кездеседі. Аурудың белгілеріне: қуық пен шаттың ауруы, сиген кезде үрпісінің шаншып, ашып ауруы, жиі-жиі сиюі, зәрінің үзіліп-үзіліп шығуы, кейде аз уақытқа тоқтап қалуы, зәрімен бірге, қан ағуы жатады. Тастың қуық қабырғасын қабындыруымен оны механикалық тітіркендіруіне байланысты аздап қуығы ауырады, бір адым аттап қозғалғанда, денесі әрі-бері селкілдеген кезде ауырсынуы үдей түседі. Анық диагнозды микциялы цистоуретрография, пневмоцистоуретрография, цистоскопия әдістерімен қуықты метал құралмен кататеризациялау арқылы анықтауға болады. Емдеу жолдары. Қуықтағы зәр тасын емдеудің екі түрлі тәсілі бар: цистолитотрипсия және цистолитотомия жасау арқылы. Қарсы көрсеткіштері болмаса тасты үгітіп емдеген тиімді. Қарсы көрсеткіштерге мыналар жатады:
Ересек балалардың (13-14 жастағы) қуығындағы тасты литотриптор цистоскоптың немесе электрогидравликалық цистолитотрипсия жасайтын «Урат» аппаратының көмегімен үгіту арқылы денеден шығаруға болады. Жас балалардың қуығындағы тасты қуықты тіліп операция жасау арқылы (цистолитотоия) алып, қуыққа 5-6 күнге үрпісі арқылы түтік қалдырып кетеді.
Бірінші кезекте үрпі қалтасында , үрпінің тарылып қалған жерінде эписподиясында пайда болатын тас және қуықта пайда болып үрпіге түсетін екінші кезекте пайда болатын тастар болады. Үрпінің тастары үрпінің қатты ауруын (уретроаргиясын), оның қабынуын (уретритін), үрпі маңайының қабынуын (парауретритін), простатитті тудырады. Сол сияқты жатқан жерін тесіп жіберуі, зәр ағатын жылан көзденген тесіктің пайда болуы ықтимал. Клиникасы. Тастың орналасқан жеріне және көлеміне байланысты болады. Тас үрпінің жоғарғы жағына (артына) орналасса, аурудың шаты ауырады, ауырсыну тасамайдың басына, ұмаға, санға беріледі. Сойтіп бөліп- бөліп сиеді, немесе сиюі күрт тоқтап қалады. Диагнозды уретраны пальпациялау, буждау, шолу рентген суретіне және уретрографияға түсіру арқылы қояды. Емдеу жолдары. Үрпінің жоғарғы жағына орналасқан тасты қуыққа кері итеріп, түсіріп жіберіп, сонда уату қажет. Үрпінің алдыңғы жағына орналасқан тасты уретралық қысқыштардың көмегімен суырып алады, ал үрпінің сыртқы тесігіндегі тасты немесе ладье тәрізді шұңқырдағы тасты қысқышпен қысып алады. Үрпідегі үлкен тастарды операция жасап, уретролитотомия арқылы алады. Қуықасты безіндегі тастар. Көбінесе ересек адамдарда кездеседі. Қуық асты безінің тінінде пайда болатын шын тас және үрпінің қуық асты безінің ішінен өтетін бөлігінде тоқтап қалған жалған тас болады. Оларға фосфор қышқылды тұздар қабат-қабат боп жабысады. Қуық асты безінің шын тастары безден ағып шығатын үлкен жылғалардың төңірегіне орналасады, жалғыздан немесе топтасып жатуы мүмкін. Көлемдері 0,1-ден 10 мм-ге дейін жетеді. Клиникалық сипаты. Алдымен ауру белгісіздеу басталады. Содан соң біртіндеп қуық асты безінің қабыну (простатит) белгілері пайда болады. Шаты, сегіз көзі, көтені ауырады. Ол отырғанда күшейе түседі. Әсіресе қатты орындыққа отырғанда. Бұған сию кезіндегі ауырсынуы, терминальдық гематуриясы, зәрді ұстай алмауы немесе зәрдің тоқтап қалуы тәрізді нышандары қосылады. Соқталы ірінге асқынғанда ауруы тез күшейеді, денесі қалтырап, қызуы өте қатты көтеріледі. Диагноз қою. Көтен ішек арқылы тексергенде: тығыздалған, беті кедір-бұдыр, басқанда ауыратын, шықырлайтын тасты анықтауға болады. Темір катетрді үрпі арқылы кіргізгенде, оның жоғарғы бөлігінен тастың шықыры сезіледі. Простатография жасайды. Емдеу жолдары. Клиникалық жағынан анықталмаған тастар емдеуге жатпайды. Калькулезді простатиті болса онда созылмалы простатитті емдеу қажет (антибиотиктер, шырағдандар, микроклизмалар, массаж) . Соқталы ірің болса онда шат арқылы барып іріңді жарып сыртқа шығарады. Үлкен тастарды қуық арқылы алады. Метафиз бен эпифизді қамтыған остеомелит ауруы. Метафиз бен эпифизді қамтыған остеомелит ауруы (бір сүйекке шоғырланған түрі). Ауру 5-14жастағы балалар арасында кездеседі. Негізгі белгісі аурудың көбіне жарақаттан кейін,денесінің қызуы 38-39Сдейін көтеріліп,сүйек бойында қатты шаңшып білінетін ауру сезімі пайда болуы арқылы басталады. Ауру сезімі бала қозғалғанда, орнынан тұрғанда қатты қозатындықтан өзінің атқаратын функциясын атқара алмайды.Тамыр соғысы жиелеп,ентігі көбейіп, бауыры ісінеді. Тамаққа тәбеті тартпайды. Обьектівті тексеруде баланы жалпы көруден бастайды. Ауруға шалдыққан сүйек бойындағы ткандер ісініп көрінеді,алайда ол аудан білеуленіп ісінеді,қызармайды. Алақанмен басып ұстағанда жылу сезімі басқа ткандардан жоғары екені сезіледі.Сүйектің сүйеніштік қозғалыста басты роль атқаратынын ескеріп,сүйек бойына күш түсіретін болсақ-(мысалы саусақпен соғып) онда сүйек бойындағы ауру сезімі қатты қозғанын байқауға болады.Бұл ретте бала қатты мазасызданып,әбігерленеді,жылайды,сүйек тұсының қатты ауырғанын айтады. Рентгенді пайдаланып айнаға түсіргенде ешқандай да жарақаттың ізі жоқ екені анықталады.Егерде бұл үшін электрорентгенография тәсілін пайдаланатын болсақ,сүйекті қоршаған бұлшық еттердің контурының бұлдырап көрінгенің аңғаруға болады.Сүйектің рентгендегі жәй көзге көрінетін алғашқы өзгерістерін 17-21 күнен кейін түсірілген суреттерден байқайды. Осы сүйектің өн бойында тұманданып тұрған көленкені сүйектің ауруға шалдыққан бөлігінің бұлдырап-сүйек таяқшаларының контурының дараланбай жайлы бастауымен байқалады. Диагнозды жедел жағдайды анықтауға сүйек қуысындағы қысымды өлшеу басты роль атқарады.Осы үшін сүйек метафизінің тұсынан сол кеңістікке сүйек инесі қойылады(Кассирский инесі немесе Дюфоның үлкен инесі).Осы ине арқылы-алдыменен сүйек1айының түсі байқалады-қалыпты жағдайда қою қоңыр түсті (вена қанына ұқсас),онда басқа бір қосылыстар көрінбейді.Егер сүйек майы іріңдесе,онда қою қоңыр қызыл қанмен бірге ине арқылы ірің шығуы мүмкін.Немесе,ыдыраған сүйек майы шығады,Түсініксіз болған жағдайда сүйек қуысының қысымы анықталады.Оны Вальдман аппаратымен атқару қажет.Ол аппараттың негізгі диометірі 2,0мм,ұзындығы 320мм шыны түтікше,ол резенке түтікшемен жалғасқан,ұзындығы(6-8см)-ұшында инеге арналған канюласы бар.Шыны түтікшені алдын ала гепаринмен жуып,стерильді түрде дайындайды.Осылайша дайындалған түтікшені инеге жалғағанда қан құймайды,көрсеткіш сүйек қуысындағы қысымды дәл көрсетеді.Қысымды өлшегенде оны санайтын бастапқы нүктені ажыратудың мәнісі зор.Бастапқы «О»нүктесі ауырған сүйектің сүйек майы каналының ортасына сәйкес келеді,қысымның мөлшерін санауды осы денгейден бастайды.Шыны түтікшесінің әр мөлшері 1мм су бағанасындағы қысымға тең. Қалыпты жағдайдағы сүйек қуыстарының (каналдарының)қысымы сүйектің түріне қарай,60мм су бағанасынан 120мм су бағанасына дейінгі денгейге тең. Сүйек тасып,сүйек майлары іріңге айналғанда бұл қысым денгейі 200мм-300мм су бағанасы денгейіне дейін көтеріле береді.Бала ауырғанына 5-6күннен кейін түссе,сүйек(каналының) қуысының қысымы қалыптағыдан жоғары болмауы ықтимал,бұл кезде ірің Граверс каналы немесе Фолькман тесігі арқылы сүйектің үлбіршек қабатының астына қарай ығысады,сондықтан да сүйек каналында қысым азаяды.Осы жағдайды еске алып,сүйек майы қан тамырларына сәуле үстағыш заттар жіберіп, оны айнаға түсіреді байқалады.Сүйек майының қан тамырларында тромбоз барын дәлдейді. Метафизге енгізілген инемен сүйек каналына суда жақсы еритін верографин,кардиотраст,уротаст контраст дәрілерің біреуі 5-10мл көлемде енгізіледі.Рентген суретін түсіруді контраст затты инеге енгізіп жатқан кезде, содан сон10минуттан кейін қабынуға ұшыраған,яғни ауруда остеомиелит процесі бар деген сөз. Қанның анализінен ақ қан түйіршіктерінің 15-20мыңға дейін көбейгені.СОЭ-ныңжоғарылағаны,анемия айқын аңғарылады. Остеомиелитті емдеу кезінде де іріңді ауруларды емдеуде қолданылатын үш принцип толығмен сақталады.Ол принциптің негзін қалаған Т,П.Ккраснобаеф(1925ж).Остеомиелитті емдеу кезінде біріншіден микробтарға яғни микроорганизмдерге қарсы қолданылатын дәрілер беріледі,екіншіден,микроорганизмнің өзгерістеріне қалпына келтіру жұмыстары жүргізіледі,үшіншіден дененің бұлінген, қбынған жерінен ірінді тездетіп шығарады. Микробтарға әсір ететің дәрілердің ішінде күні бүгінге дейін антибиотиктер артығы әзірге жоқ. Кең тараған антибиотик-пенициллин.Пенициллинді остеомиелит кезінде үлкен концентрацияда қолданған пайдалы,шамамен оның орта дозасы 500мың бірліктен 1 миллионға дейінгі бірлік арасында. Мұнымен қоса қолдануға болады,олар ампициллин метициллин, оксациллин,ампиокс т.б.Қан тамырлары арқылы енгізілетін антибиотиктерді қолдану да аса қолайлы. Бұлардын ішінде кен қолданылып отырғандары цепорин,цефамезин,кефзол,ристомицин, еритромицин. Сүйек тканіне жақсы әсер ететін линкомицин дәрісін сүйекке қойылған ине арқылы енгізген қолайлы.Жалпы микробтарға қарсы қолданған жөн.Микрбтарға әсер ететін екінші бір дәрілер тобы –ол сульфаниламидтер.Баланың қалі өте ауыр болса бұл дәрілерді ертінді күйде қан арқылы жіберген тиімді. Олар ертінді түрінде дайындатын норсульфазол,этазол дәрілері Концентрациясы -5-10-20-30 процентке дейін дайындала береді . Жасына қарай қан тамыры арқылы екі реттен-беріледі. Микробқа қарсы қолданылатын дәрілер қатарына нитрофуран дәрілерінің қосындылары да жатады. Нитрофуран дәрісін антибиотиктер мен сульфаиламит дәрілерінің көмегі болмаған кезде қолданады. Кейде антибиотиктермен қосып пайдаланған да тиімді.Бұл дәрілерді пайдаланған кезде микробтардың өсуі баяулайды және де микробтардың бұл дәрілерге беиімделуі антибиотиктерге қарағанда нашар. Жалпы пайдалану уақыты 5-8 күннен аспайды,өйткені бұл дәрілерді ішкен кезде баланың тәбеті нашарлап, іші өтеді,кеиде құсуы да мүмкін. Дәріні тамқтан соң 10-15минуттан кейін сүтпен берген жөн. Микроорганизмиің жағдайын күшейту үшінде көптеген дәрі-дәрмектерқолданылды. Мұндай дәрі-дәрмектерге-қанттың 10-20%ерітіндісі, хлоры кальцийдің 5-10 % ертіндісі, полиглюкин, реополиглюкин, гемодез дәрілері жатады. Мұнымен бірге жүрек жұмысын жақсартатын корглюкин, ККБ, АТФ,дәрілері де қолданылады. Организмдегі витаминдердің жетімсіздігі витаминдер С, В6, В12,В15, Рутиндерді беру арқылы толықтырылады. Алғашқы күндері гистамин тәрізді улы заттарға қарсы қолданатын -димедрол,седуксен, пипольфен, дибазол дәрілерін берілген дұрыс. Остеомиелит кезінде организмде күрт өзгерістер болатынын ескеріп гепарин, трасилол, контрикал қолданылады.Аурусалдарынан науқас баланың иммунитеті әлсірейді ,сондықтанда иммуниттеті күшейтетін дәрі-дәрмекттерді көптен берген пайдалы. Ондай дәрілерге,глобуллин,стафилококқа қарсы қолданылатын плазма, ауру балаға сау адамнын тікелей қан құю операциялары жатады. Егер ауру балаға тікелей донордан қан құю мүмкіндігі болса, онда алдын ала дайындап сақталған қандыда құюға болады. Аурудың 10-15-күні дененің жалпы улануы азайғанда, балаға стафилококтан бөлініп алынған анатоксинді егеді, сол егудін нәтижесінде бірнеше күннен кейін баланың қанныңда стафилококк микробына қарсы ауруды басатын «дене» пайда болады. Сүйектің бүгіліп-қабынған бөлігін емдеу. Остемомиелиттің салдарынан сүйекттердің белгілі бір бөлігінде ірің пайда болады. Сол сүйекттің ішінде ортан жілік пен кәрі жіліктте остеомиелит жиі кенздеседі. Остеомиелиті бар сүйекке оның екі ұшына (метафмздеріне) операция жасар алдында диагнозды аңықтау үшін ине қойылатыны айтылған (сурет 66). Сол инелер операция кезінде және операциядан кейін де қалдырылады. Операция жасайтын органды жоғарғы жағынан қатты тартып, қан жүрмейтіндей етіп бұрау салынады, содан соң қабынған жердің терісін сүйек бойымен тіледі, бұлшық еттері бір-бірінен жайлап ажыратылады да ең соңында сүйек қабына жетеді. Егер остеомилиттің алғашқы сатысы болса, онда сыртқы сүйек қабы, қызарып ісініп тұрады, кескен кезде астынан фибрин пленкалары ғана шығады. Ал остеомилиттің асқынған сатысы болса, сүйек қабына жеткен кезде,оның тырсылдап астынан ірің кернеп тұрғаны байқалады.Сүйек қабын жарғанда қан аралас ірің шығады. Сүйектің өзгеріске, ұшыраған жерін аңықтаған соң оның ортасынан диамерт 2мм шамасында, бір-бірінен 2сантимеррдей қашықтықта үш тесік теседі. Жіліншік тесілгеннен кейін жоғарғы және төменгі ине арқылы көп мөлшерде антибиотик араласқан новокаинді, қалыпты тұздың ертіндісін, фурациллиннің әлсіз ертіндісімен жуады. Жууға қажетті сұйықтың көлемі 1-2-3-4-5 литрге дейін болуы ықтимал. Жараның ортасына резинадан арнайы ірің шығарғыш қалдырған жөн. Өйткені алғашқы екі-үш күн ішінде жарадан қан аралас ірің бөлініп тұрады. Операция сонында бұрауды аздап босатады да, балаға жүректің жұмысын жақсартатын дәрілер егеді. Бұл айтылған операция жіліншік сүйектердегі остеомиелитті емдеуде қолданылады. Ал қабырға сүйектегі остеомиелитті қалай емдеуге болады? Ол үшін остеомиелит болған органды қан тамырларының жүрісіне қарай тіледі. Тканьдерді ысыра отырып сүйектің сырқы қабатын теседі. Сонан соң сүйекке жарасы жоқ жерден ине енгізеді. Бұл операция жараны тілудің қажеті жоқ. Кейде оған жақындастырушы тігіс салады. Егер остеомиелит сүйектің кемік жерін (эпифиздерді) бүлдірсе, сөйтіп буынға ірің жиналса, онда буынды инемен тесіп іріңін сорып алады, бұл ең тиімді емдеу жолы болып табылады. Операциядан соң микробтарға қарсы әр түрлі дәрілер беріледі, қан құйылып, өкпе, жүрек жұмысын жақсартатын емдер қолданылады.Сүйекке қалдырылған инелер арқылы күніне антибиотик дәрілерін екі мезгіл енгізеді.Сүйекке антибиотик дәрілерін 7-8 күнге дейін салады. Содан соң инені алып, сүйектің ауруға шалдыққан жеріне инофорез тәсілімен әр түрлі дәрілер беріледі. Остеомиелит асқынбай бірқалыпты өтетін болса, онда баланы емдеу ұзақтығы бір жарым айдан аспайды. Кейін баланы емханада дәрігерге көрсетіп, үнемі кеңесіп отыру керек. Аяғындағы гипсі ауруханадан шыққан соң бір айдан кейін алынады.Гипсті алған соң, аяғын басуға ұлықсат етіледі. 1. Туа біткен жыланкөздер. Жіктелуі. Адамның құрсақ ішілік дамуының бірінші аптасында эмбриональді өзектердің қызметі артады , оған кіндік жіпшесінің құрамына кіретің - өттік және несептік жатады. Өттік өзек ішекті өт қапшықшасымен байланыстырып 2 – 3 апта ұрықтың қоректенуін қамтамасыз етеді. Өттік өзек құрсақ ішілік өмірдің 8-інші аптасында кері дамуы байқалады , ал 3-інші айында толығымен атрофияланады. Несептік өзек құрсақ ішілік өмірдің 2-3 айында алдыңғы бөліктің клоакаға айналады , сосоң құыққа айналады. Аллантоистың жоғарғы болігінен зәр шығару жолдары дамиды , ұрық маңы суларға зәрдің ағуын қантамасыз етеді. Несептік өзек құрсақ ішілік өмірдің 5-іңші айында облитерацияға ұшырайды. Несептік өзек қалыпты жағдайда қуықтың ортанғы байламына айналады , апоневроз бен іштіктің париетальді қабықшасының арасында орналасады. Эмбриональді өзектердің құрсақ ішілік даму кезінде толығымен облитерацияға ұшырамаған жағдайда келесі патологиялық бұзылыстар пайда болады. Өттік өзектің толығымен облитерацияға ұшырамаған жағдайда кіндіктің толық және толық емес жылан көзі , ал ортаңғы бөлігі облитерацияға ұшырамаса кисталар: энтерокиста , урахустың кистасы дамиды.
Кіндіктің толық жыланкөзі кезінде өзек тесігі кең болса, кіндіктің жыланкөзі арқылы ішек ішіндегілері сыртқа шығады (өттік өзек ішек ішіндегілері , ал несептік өзек арқылы зәр шығады). Кіндік түбі аймағын қарағанда ішектің ақшыл – қызыл түсті шыршты қабаты көрінеді. Кіндіктің толық жыланкөзі кезінде ішек ішіндегілері сыртқа шыққанда іштің алдынғы қабырғасының терісінің тітіркенуі , науқастың жалпы жағдайының бұзылу болады. Бала күшенгенде , айқайлағанда , іштің қысымы көтерленгенде ішектің қабырғасының кері айналуы (эвагинация) болады , бұл кіндіктің кең жыланкөзінің ерте асқынуы болып табылады. Зонд арқылы тексеру кезінде жыланкөзінің бағыты бойынша оның сипатын біледі. Егер зонд ортанғы іш қуысына кетсе (ішекпен байланысты) немесе іш қуысынан төмен кетсе (қуық пен байланысты). Кіндіктің толық жыланкөзінде диагноз қою қиын емес , кең жыланкөзде сұйықты сипатына қарай қойылады. Кіндіктің тар жыланкөзінде дұрыс диагноз қоюшын фистулография бағалы диагностикалық әдіс болып табылады. Несеп өзегінің жыланкөзіне қүдік туғанда түрлі түсті әдіс қолданылады. Жыланкөздің сыртқы тесігі арқылы метилен көгінің ерітіндісің жіберіп , оның зәрде болуы диагноз қоюға көмектеседі немесе жұмсақ уретральді катетер мен қуыққа бояғыш затты енгізгенде , жыланкөзден сұйқтық ағуын бақылайды. Емі . Кіндіктің толық емес жыланкөзде консервативті . Өмірінің 11-12 айында көп бөлігі өздігінен жабылады. Жыланкөздің облитерациялық процесін жылдамдату үшін қуысына күйдіретің және дезинфицирлеуші заттар еңгізеді: 5٪ йодтын тұнбасын , 10٪тік күміс нитраты , және т.б. 0,2-0,3 мл 5-6 күнге 1 рет. Қурстық ем 5-6 иньекциядан түрады. Ем 1-2 айдан кейін қайталанады. Склероздаушы емнен эффект болмағанда , оперативтік ем қолданады. Оперативті ем 1 жастан кейін жасалады.
Өттік өзекпен несептік өзектік кистасы : өзектің екі жақ ұшы облитерацияланғанғанда ортанғы бөліктің қуысы сақталағанда – киста дамиды. Өт өзегінің кистасы энтерокистома деп аталады , іш қуысында орналасады. Несеп өзегінің кистасы кіндікпен симфиздың аралығында іш қабырғасында орналасады. Эмбриональдык өзектің кистасы операция үстінде анықталады. Асқыну себептері болып табылады – ішек өтімсіздігінің кезінде энетрокистома айналысында айналуы , кистаның іш қуысында тесілген және іріндеген кезіндегі перитонит. Емі кистаны алыптастаудан тұрады. Меккел дивертикулы. 1809 жылы Иоган Фредерик Меккел өзін жұмысын «Ішек дивертикулы» тақырыбында , оған эмбриологиялық , гистологиялық , өзектің орналасуы мен жиілігін және бірінші рет клиникалық белгілерін жазған. Меккел диверикулы өттік өзектің аномалиясына жатады. Меккел дивертикулы асқазан-ішек жолдарының жай аномалиясы болып табылады. Әр авторлардың айту бойынша халық арасында 2-3٪ кездеседі. Меккел дивертикулы мықын ішектен 200 см төмен орналасады. Дивертикулдың мойыны немесе негізі , денесі және ұшы болады. Негізі әр түрлі диаметрде болады. Мойынының ені мен дивертикул формалары әр түрлі патологиялық процестерде тұғызады. Дивертикулдың қысқа мойыны кезіңде әр түрлі қабыну процесі дамиды. Жиі дивертикул 0,5 – 12 см кездеседі. Сирек 25 см. Кейбір кітаптарда Меккел дивертикулын 40 см деп жазады. Ал ең ұзын дивертикул 104 см. Меккел дивертикулның шыршты қабатын асқазанның және жоғарлаған, көлденең тоқ ішектің шыршты қабатына ұқсас. Ұйқы безінің ұлпасы сирек кездеседі. Эктопиялық тіңдер дивертикул қабырғасынан немесе шыршынаң Меккел дивертикулында асқазаның шыршты қабатына көп көңіл бөлінеді. Бұл жағдайда асқазаннаң дивертикулге пепсин және тұз қышқылын бөледі. Асқазан сөлінің көп бөлінуі дивертикулде пептикалық ойық жараның дамуына әкеледі. Меккел дивертикулының пептикалық ойық жарасы қан кетумен асқынады. Қан кету аз мөлшерде және білінбейді , кейде көп мөлшерде. Пептикалық жара іш қуысына тесілуі мүмкін. Меккел дивертикулы ішек өтімсіздігінің әр түрлі формаларына себеп болуы мүмкін. Ішек қуысынан тыс дивертикулы кезінде инвагинацияға себеп болуы мүмкін. Диагностика. Меккел дивертикулын диагнозын қою өте қиын, дивертикул туа пайда болған аномалияға жатады. Клиникалық көріністері жоқ. Дивертикул кездейсоқ операция үстінде анықталады. Меккел дивертикулының клиникалық түрі 35٪ қабыну түрінде (дивертикулит), 31٪ ішектен қан кету түрінде , ал 24٪ ішек өтімсіздігі түрінде кездеседі. Дивертикулиттің клиникалық көрінісі жедел аппендицит кезіндегі ұстама еске түсіреді. Аурсыну тұрақты болады , шаншып аурсыну оң жақ мықын аймағына таралады. Ерте бұлшық еттердің қатаюы болады. Кейде құсу және жүрек айну болады. Дивертикулит қабыну кезіндегі іштегі ауырсыну барлық клиникалық көріністер жедел аппендицит кезіндегі ұстаманы еске түсіреді. Науқас осы диагнозбен операцияға барады. Жедел аппендициттің клиникалық көрінісінде хирург операция үстінде өзгермеген құрт тәрізді өсіндіні алыптастайды. Бұл жағдайда іштің аурсынуының басқада себептерін еске түсірген жөн. Операция үстінде өзгермеген құрт тәрізді өсіндіні алыптастасада , іш қуысында дивертикулдың патологиялық ошағы қалады. Сол үшін операция үстінде мықын ішекті 100-200 см ревизия жасайды Меккел дивертикулын жоққа шығару үшін. Меккел дивертикулының пептикалық ойық жарасының тесілуі кезінде , науқаста кіндік және оң жақ мықын аймағында іштің төменгі бөлігінің аурсынуы болады. Кейде құсу болады. Аурсыну әр түрлі себепті болады. Пальпация кезінде іш қабырғасының қатаюы немесе іштің барлық бұлшық еттерінің қатаюы , аурсынуы болады. Ауырсынымен бірге іштіктің тітіркену симптомы болады. Іштіктің тітіркену симптомы аурсынымен бірге болғанда қуысты мүшелердің тесілеу кезінде науқас жедел аппендицит диагнозымен немесе қуысты мүшелердің тесілуі мен оерация жасалады. Дивертикул қабыну кезіндегі қан кету пептикалық ойық жарада,инвагинация кезінде. Әр түрлі авторлардың айтуы бойынша 31٪ ішектен қан кету болып табылады. Қан кету аз мөлшерде немесе массивті болуы мүмкін. Қан кетудің ерте себебі болып нәжісте қанның болуы. Құсу кезінде қан болмайды. Нәжісте қан ұйыған тәрізді, шырыш болмайды. Нәжісте алқызыл қанның болуы инвагинацияда және колитте болады. Инвагинация мен колитте қан мен бірге шырыш болады. Инвагинацияда сонымен бірге аурсыну синдромы , ал Меккел дивертикулынде қан кету кезінде аурсыну болмайды немесе әлісіз болады. Инвагинация кезінде бірінші ауырсыну , сосын нәжісте қан болады. Меккел дивертикулы ішек өтімсіздігінің себебі болуы мүмкін 24 - 30٪ құрайды. Меккел дивертикул кезінде ішек өтімсіздігінің әр түрлері кездеседі. Меккел дивертикулы странгуляциялық өтімсіздікпен немесе ішектің айналуының себебі болуы мүмкін , әсіресе дивертикулдың іштікпен жабысу кезінде. Егер дивертикул ұзын болса , перифериялық соңдары бос болса , онда ішек ілмегінің айналуы , ішек өтімсіздігі клиникасы пайда болады. Меккел дивертикулы жиі ішек инвагинация себеп болады. Инвагинацияның даму механизмы келесі жолдарымен түсіндіріледі , дивертикул негізі кең болса дивертикулдан тыс ішек қуысында ісінуы болады. Инвагинация ашы ішекпен немесе илеоцекальді аймақта болады. Инвагинация жиі бірінші екі жылда кездеседі , іштің ауырсынумен кездеседі. Ауырсыну ұстама тәрізді. Ерте қусу болады. Нәжісте қан мен шырыш инвагинация кезінде болады. Меккел дивертикулының тесілуі пептикалық ойық жара кезінде болады. Дивертикулындың қабырғасының тесілуі бөгде заттармен сирек кездеседі. Бірінші рет бөгде заттармен Меккел дивертикулының тесулуі 1927 жылы жазылған. Әлемдік кітаптарда Меккел дивертикулының бөгде заттармен тесілуінің 50 астам түрі жазылған. Тесілудің жиі себебі балық сүйегі болып табылады. Ұл бала 11 жаста, клиникаға 8 сағаттан кейін ішінің аурсынуымен түсті , жүрек айну және құсу болған. Балық жегеннен кейін. Обьективті: жалпы жағдайы орташа ауырлық дәріжеде. Тілі ылғалды , пульсі минутына 100. Іші тыныс алуға қатысады. Пальпация кезінде оң жақ мықын аймағының қатаюы және ауырсынуы байқалады. Щеткин - Блюмберг симптомы оң. Диагноз:жедел аппендицит. Операция: оң жак мықын аймағын кесіп , іш қуысын қабаттармен ашу. Құрт тәрізді өсінді әлсіз гиперемияланған. Соқыр ішектен 70 см аралықта Меккел дивертикулы көлемі 10х3см табылған. Ұшы балық сүйегімен тесілген.
Эхинококкоз көпiршiктi пiшiндi жануарларының iшкi мүшелерiнде кездесетiн ерте уақытта дәрiгерлердi» анықтауымен белгiлi. Гиппократ бауырдағы суға толып тұрған iсiктердi және оны» тесiлгенiндегi болатын күрделi бұзылыстар туралы жазған. 16-17 ғасырға дейн осы сулы кисталар жалпы сырқаттылық ретiнде қаталды.РЕДИ 1658жылы алғаш рет жануарлық туындысы туралы айтпаған. Мальпиги кисталар тiрi деп ойлаған.Паллас (Pallas) 1760 ж. ұрықтық көпiршiк деп жазды.Ол көпiршiктер,iшкi мембранасы грануляциямен толтырылған. Гетце (Getze) мікроскоп арқылы гронуляция немесе ұсақ жұмыртқалы денешiктер ұсақ бастр ленталық глистілер және олар имек пiшiндi iлмектермен жабылған деп. суреттеген. Рудольф эхнококк терминiн 1801ж енгiзген осыдан кеиiн жартылай пiскен турні laenia echinooccus иттiң ащы iшегiнен анықтаған.Грек тiлiнен аударғанда алты құрт деп. аударылады.Эхинококкты паразиттi Е Островскидiң құрттардың ұрығынан таралғанын дәлелдедi. Оның зерттеулерiнен эхинококктың көпiршiгiнде болатын ұрықтардан иттiң iшегiнде жалпы құрттар дамиды. Жануарлар ағзасына сыртқы ортадан иттiң құрттарының жұмыртқасы арқылы түседi. Лейкарт жёне Гуейбнер 1862ж 4-чашканы ит құртының жұмыртқасы бар тамақ жегеннен кейін эхинококк көпіршікті бауырда анықталды. Одан кейін Краббе осы тәсілмен нақты зерттеді. Бұл тәжірибелер эхинококктың толық дамуына иесінің аралық тіні қажет екенін дәлелдейді. Осы ауқытқа дейін адамдағы эхинококкоз жануардағы эхинококкозбен бірдей дамиды. А.И.Лебедева және Н.О.Андреева аз ұрықсыз цикл иесін ауыстырмай ақ жүреді. А.Г.Алексиникий 1897-1899 жылы өзінің экспериментінде эхинококты «құм» жаңа эхинококты киста тұзілуінің көзі болып табылатынын дәләлдеді. Эхинококтың морфологиясы және биологиясы. Жалпақ құрт ағылшынша – Echinococcus granulosis rudopi эндо паразитті құрттарға жатады. Жартылай жыныстық жетілу кезеңінде олар кейбір жануарлардың ішегінде өмір сүреді : иттерде,қасқырларда,шибөрілерде. Өсу кезеңінде ірі қараларда және адамдарда, ұсақ жануарларда ағзасының тіндерінде өсіп өнеді. Echinococcus granulosis жай қарағанда көрініп тұрады. Оның түсі ақ,ұзындығы – 2-6 мм, ені-0.25 -3 мм. Ащы ішектің жіпшелерінің арасына бүкініп тұрады.
Адамға ит ұрық құрты үш жолмен жұғады : асқазан ішак жолдарының шырышты қабаты арқылы, тыныс Алу жолдарының және өкпенің шырышты қабаты арқылы және жараның беткейі арқылы. Көбінесе онкосфералар асқазан-ішек жолдары арқылы жұғады. Асқазан-ішек жолдарына түскен онкосфералардың жарты бөлігі асқазан сөлінде өледі,ал қалған бөлігі фекалимен сыртқа шығып, аздаған бөлігі ғана өздерінің өмір сүру қабілетін сақтап қалады. Эхинококтың клиникалық ағымы. Эхинококтың клиникалық ағымының жіктелуінде үш кезеңді ажыратады :1) бастапқы немесе симптомсыз. 2) асқынбаған кистаның байқалуы. 3) эхинококкоздың асқыну кезеңі ( іріңдеу, тесілу және әктену) Бірінші аурудың бастапқы кезеңі. Балаларда эхинококкоз паразитарлы кистаның болуы ағзаға әсер ету болып табылады. Мектепке дейінгі балаларда құрт инвазиясына ағзаның жалпы әсері айқын болады. Эхинококты кистаның диаметрі 4-5 см, көлемі аз болса да кез келген мүшелерде (өкпе,бауырда) болса адинамия, анемия, дене салмағының азаюы байқалады. Қағида бойынша балалар арасының жалпы физикалық дамымауы болады. Балалар жалпы әлсіздікке, тәбетінің төмендеуіне шағымданады. Бұл кезеңде рентгенологиялық және сканирлеу әдісімен эхинококкозды анықтауға болады. Мұны мұқиат анамнезін және жалпы клиникалық зерттегенде анықталуы мүмкін. Екінші кезең аурудың өршу кезеңі . Бала ағзасының жалпы әсері паразиттің интоксикациясына байланысты . Салыстырмалы алкен көлемде немесе эхинококкоздың көптеген мүшелерде болуы сыртқы жамылғысының бір ден ісінуімен байқалады. Сипап қараған кезде асқынбаған кистада жиегі айқындалмаған, дөңгелек пішінді түзілісті анықтауға болады,ауырсынбайды, тығыз эластикалық консистенциялы. Екінші кезеңде диагнозды рентгенологиялық және радиологиялық әдістермен қоюға болады. Жалпы жағдайы клиника лабораториялық әдістерді негіздей отырып қояды. Бұл кезде зақымдалған мүшелердің қызметінің бұзылуымен байқалады. Үшінші кезең . Аурудың асқынуы баларда кистаның тез дамуы жарылуының жиілігіне байланысты, бұл аур жағдайлармен сипатталады : Анафилактикалық шок, субкомпенсирленген бауыр жеткіліксіздігі,дене салмағының төмендеуі, анемия, гипопротенемия, осылардың барлығы аурудың соңын және науқасты емдеуді қиындатады. Балаларда эхинокок кистасының іріңдеуі сирек кездеседі, ал әктену мүлдем болмайды.
Эхинокок адам ағзасының кез келген мүшесін және кез келген тінді зақымдауы мүмкін . Паразиттің онкосфераларының тамырларға және лимфо тамырларына кіші және алкен қан айналу шеңбері арқылы кез келген мішені зақымдайды, бірақта қақпа венасы эхинокок ұрығының алғашқы фильтірлі мүшесі болғандықтан бауыр көбінесе жиі зақымдалады. Екінші оренда жиі оң жақ өкпе зақымдалады. Бір мезетте ағзаға көптеген онкосфералар түскен кезде бір ауқытта көп мүшелердің зақымдалуы болады. Диагоностикалық әдістері. Эхинококпен ауыратын науқастарды үш топ зерттеу әдісімен анықтауға болады: паразит инвазиясына, эхинокок кистасының орна ласу диагностикасын зерттейтін әдістер паразит инвагинациясының науқастың ағзасының жалпы әсері созылмалы интоксикацияны гомеостаздық және өмірге қажетті мүшелердің қызметінің бұзылуы. УЗИ диагностиканы қолдану керек.
Балаларда эхинококтың оперативтіемінің принциптері. Балаларда оперативті ем көптеген себептерге байланысты, бұл науқастың жасына , жалпы жағдайына , орналасуына, паразитарлы кистаның патологиялық өзгерісіне ,көлеміне және сипатына байланысты. Балаланың жасына байланысты жасы кіші болған сайын эхинококкозбен мүшелердің көптеген және қосымша зақымдалулары және айқын интоксикация, сонымен оперативті қауіп жолдары болады. Сондықтан балаларда операцияның көлемі және кезеңдерін таңдауда күрделі қиындықтар кездеседі. Операция жасау әдістерінің жіктелуінде жартылай жабық немесе толық жабық әдістері салыстырмалы әдіс ретінде қолданылады ( ӘскерхановР.П. 1976ж; Миронов О.Б. 1971ж; Деничен П. 1979ж т.б.) . Ашық әдіспен эхинококэктомия кезінде тереңде іш қуысында және ішектің артында кеңістіктер болып, оларға тығын қоюға мәжбүр болады.
Емханаға 5 жасар бала ата анасымен бірге қабылдау бөлмесіне келді.Балада үлкен дәреттен кейін таза қан тамшылары байқалады, басқа шағымдары жоқ.. Сіздің диагнозыңыз? Есеп 2
9 жастағы қыз бала хирургиялық бөлімге түсті.Балада сұйық қан аралас құсу пайда болды. Науқас жалпы әлсіздікке, ұйқашылдыққа шағымданады. Тері жамылғысы бозғылт, іші шамалы кепкен, алдынғы іш қабырғасының венозды суреті күшейген. Іш бұлшық еттерінің тырысуы байқалмайды, бауыры пальпацияланбайды, өкбауыры 10см ұлғайған қатты, ауырмайды. Іш қуысында бос сұйықтық байқалады. Сіздің диагнозыңыз? Есеп 3
7 айлық қыз бала шұғыл ауырған. Мазасыздану тыныштануымен ауысып отырған. Бір рет құсқан. Тазалағыш клизмадан кейін 8 сағат өткен соң балада пішінделген нәжіс соңынан малина желесі тәрізді дефекация байқалды. Жедел жәрдем машинамен қабылдау бөліміне жеткізілді. Қандай диагостикалық зерттеу керек? Сіздің диагнозыңыз? Есеп 4
Балада 16 күн кіндіктен іріңді бөліністер байқалады, температурасы жоғары,ентігу, жөтел, цианоз.Сіздің диагнозыңыз? Есеп 5 Бала 1 жаста пневмониямен ауырады. Туғанан сол жақты шап-ұма жарығы бар, қысылу болмаған.2 сағат бұрын жарықтың қысылуы байқалды. Хиргиялық тактиканы ата? Есеп 6 2 жасар баланың ата анасы балада кезеңді ұмада жұмыртқалардың болмауына шағымданады, бірақ бала төсекке жатқанда , жылы ванна қабылдағанда жұмыртқалар орнына түседі.Сіздің диагнозыңыз? Есеп 7 Жедел жәрдем машинасымен 10 жастағы бала жеткізілді. Баланы 20 мин бұрын машина қағып кетен. Баланың есі анық,қойылған сұрақтарға толық жауап бермейді,тері жамылғылары боз, қолында пульс анықталмайды.АҚ-50/0 мм.с.б. Сіздің тактикаңыз? Есеп 8 8 жасар бала 4 күн бойы ауырады. Дене температурасы 40 град., оң жақ балтырың ауырсынуына шағымданады, аяғына баса алмайды,ұйқтамайды. Пальпациялағанда кәрі жілік аймағы ауырады.Флюктуация симптомы жоқ Қанда лейкрцитоз-2700, формуланың солға жылжуы, ЭТЖ-62 мм/сағ.Сіздің диагнозыңыз? Есеп 9 8 айлық бала еденде ойнап отырған аяқ астынан көгеріп, жөтеле батаған. Біраз уақытан соң ұстама басылған, содан кейін оңжақты пневмония көрінісі байқалады, медикаментозды емге ұзақ жазылмайды.Сіздің диагнозыңыз? Болаға не істеу керек? Есеп 10 Емханаға 3 жасар баланың ата анасы баланыңа мазасыздығына, ұманың қызаруына шағымданды. Қарағанда ұма ісінген, гипернемияланған, ауырсынады..Сіздің диагнозыңыз, тактикаңыз? Есеп 11 Ұл бала 1 айлық, ауырғанына 2 апта болды, басында лоқсу, содан кейін күніне 4-5 рет фонтан тәрізді құсу, сирек зәр шығару. Туғандағы салмағы 3.400. Қарағанда 3.500.Бала әлсіз эпигастольді аймақты қарағанда перистальтика байқалады.Сіздің диагнозыңыз? Тексеру жоспары мен емін ата. Есеп 12 Қабылдау бөліміне 5 жасар бала қаралды.3 күн бойы дәреті болмаған, ішінің ауыруына шағымданады. Қарағанда іші жұмсақ,пальпациялағанда ауырсынады.Перитониалды симптомдар жоқ .Сіздің диагнозыңыз? Есеп 13 2 жастағы баланың ата анасы, баланың ұмасында жұмыртқаның болмауына шағымданады. Қарау барысында ұманың сол жақ бөлігінің кішірейгеніні анықталды. Байқау барысында жылжымалы, серпімділігі аз, размері1,5 х 1 х 0,5 .Сіздің диагнозыңыз? Есеп 14 2 жастағы бала мазасызданады.Қарағанда сол қабырға астында домалақ пішінді,ауырсынусыз, аз қозғамалы, беткейі тегіс емес, қатты эластикалы консистенциялы. Зәр лейкоцит 5 к/а,қан сарысуында мачевина 5,4 мм/л.Сіздің диагнозыңыз? Есеп 15 7 жасар бала бірінші саусағының солқылдап ауыруына шағымданады. Кешке және түнде ауырсыну күшейе түседі. Дене қызуықалыпты. 5 күннен бері ауырады. Бала қолын қозғауға қорқады. Бірінші саусағы ісінген. Жуандаған, қызарған. Жұмсақ тіндері инфильтрацияланған. Алақанның тырнақ фалангісінде, тері астында 1 тиын көлеміндей сарғыш түстес дақ көрінеді. Саусақ қозғалмайды, пальпацияда ауырсыну байқалады.Сіздің диагнозыңыз? Есеп 16 Жұқпалы аурулар бөліміне дизентерияға күдікті нақас жатқызылды (қан аралас нәжіс, малина желесі тәрізді) Бір тәуліктен кейін инвагинация диагнозымен науқас арнайы стационарға ауыстырылды.Сіздің тактикаңыз? Есеп 17 1 жасар баланың оң жақ шап аймағында ауырснатын ісінубар. Анасының айтуы бойынша ісіну 1 тәлік бұрын пайда болған.Бірнеше рет құсу болған, үлкен дәретпен газ болмаған. Сіздің диагнозыңыз? Есеп 19 13 жасар бала ауруханаға түскеннен 5 күн бұрын велосипедтен құлап оң жақ аяғын соғып алған. Қарағанда оң жақ сирақ аймағы қызарған,ісінген, ортасында флюктуация байқалады, пальпциалағанд ауырсынады.Сіздің диагнозыңыз? Есеп 20 10 жасар бала кофе тәрізді құсуға, әлсіздікке шағымданады.Бала 1 жыл бойы тамақ қабылдағаннан кейін эпигастролді аймағының ауырсынуы,салмағының төмендегенін байқаған. Қарағанда тері жамылғысы боз,суық тер,бала адинамиялы.Сіздің диагнозыңыз? Өзін - өзі тексеруге арналған тест сұрақтары ? 1. Балалар хирургиясының дамуына үлкен үлес қосқан балалар хирурын ата: а) Броди б) Терновский в) Кохер г)Пирогов д)Микулич ? 2. Инвагинацияда iшекке қан кету себебi: а) шырыштың шажырқай тамырларының жарылулары б)тамырдың ·абырғасының бұзылуы в)шырыштың жара·аты г)көктамырлы ағудың бұзылуы, эритроциттердiң диапедезi д) iшеку некрозы ? 3. 7,4% - 1 мл КСl – нің құрамы : а)0,5 ммоль калий б)1,0 ммоль калий в)2,0 ммоль калий г)5,0 ммоль калий ? 4. Балаларда Калий жеткіліксіздігінің себептеріне жатпайды а) полиурия б) құсу
в)тағаммен аз түсуі г)тері арқылы суды жоғалту д)диарея ? 5. Балаларда оперативтi еммен манипуляциялар ·қандай ауырсыздандыру арқасында жасалады ? а) жергiлiктi анестезия б) маскалы наркоз арқылы в)проводниктi анестезия г)интубациялы наркоз д) футлярлы анестезия ? 6. Қалыптағы жағдайда плазманың осмолярлығы а)290 мосмоль б)230 мосмоль в)205 мосмоль г)320 мосмоль д)350 мосмоль ? 7. Жоғары жатқан аппендициттiң диф диагностикасы қндай аурумен жүргiзiледi ? а) шығару жолдарының патологиясы б) пиелонефритпен в) панкреатитпен г) көк бауыр патологиясымен д геморрагиялы· васкулитпен ? 8. Балаларда аппендэктомияның қандай әдiсi қолданады? а) лигатурлы б) кисеттi в) батыру г) ретроградты д) ретроцекальды ? 9. Жамбас iшiлiк жатқан аппендициттiң диф. диагностикасы қандай аурумен жүргiзiледi ? а) зәр тас ауруы б) генитали патологиясы в) диспепсиялық бұзылыстар г) цистит д) iш өтуi ? 10. Бір жастағы баланың ағзасындағы судың орташа құрамы: а) 60 % б)45 %
в) 96 % г) 50 %
д) 40% ? 11. Жоғарғы iшек өтiмсiздiгiнiң негiзгi симптомын ата: а) iштiң бiркелкi желденуi б) құсу
в) мазасыздану г) нәжiстң болмауы д) Вааль симптомы ? 12. Төмеңгi iшек өтiмсiздiгiнiң негiзгi симптомын ата: а) құсу б) нәжiстiң болмауы в) iштiң тартылып тұруы г) эпигастрия аймағының желденуi д) қалыпты нәжiс ? 13. Жоғарғы iшек өтiмсiздiгiнде жалпы iш рентгенограммасында байқала- ды: а) көптеген "Клойбер" тостағаншалары б) Iш қуысындағы бос жатқан ғаз в) инвагинат көлеңкесi г) сұйықтық деңгейлерi бар екi газды көбiршектер д) iшекте газдың болмауы ? 14. Төмеңгi iшек өтiмсiздiгiнде жалпы iш рентгенограммасында байқала- ды: а) көптеген "Клойбер" тостағаншалары б) Iш қуысындағы бос жатқан ғаз в) инвагинат көлеңкесi г) сұйықтық деңгейлерi бар екi газды көбiршектер д) iшекте газдың болмауы ? 15. Туа бiткен iшек өтiмсiздiгiнен iшек парезiн ажырататын қандай рентгенологиялық белгi бар? а) iшекте газдың болмауы б) iш қуысындағы бос жатқан ғаз в) iшекте көп ассиметриялы газ жиналуы г) iшектiң төмеңгi бөлiмдерiне контрасты заттың жылжуы д) еңгiзiлген контрасы заттың асқазанда болмауы ? 16. Перзентханада тiк iшек атрезиясын жоққа шығаратын диагностикалы· әдiс түрiн ата: а) хромоцистоскопия б) УЗИ в) тiк iшектi жұмсақ катетрмен зонддау г) сканiрлеу д) ректороманоскопия ? 17. Тiк iшек атрезиясындағы рентген зерттеу кiмнiң әдiсi бойынша жүргiзiледi? а) Ленюшкин б) Тренделенбург в) Исаков г) Ситковский д) Вангенстин ? 18. Перзентханада нәрестеде қалыпты нәжiс болған кезiнде зәрмен бiрге меконии шыққаны байқалды. Диагноз? а) анус атрезиясы б) тiк iшек стенозы в) тiк iшек атрезиясы, ен қабына жыланкөзiбар г) зәр-жыныс жүйесiне жылнкөзi бар, анусы дұрыс дамыған д) аналды тесiктiң эктопиясы ? 19. Аналды тесiктiң эктопиясы дегенiмiз: а) анус атрезиясы б) стеноз в) аналды тесiктiң басқа жерге шығуы г) парапроктит д) шатаралықтыңқақаулары ? 20. Динамикалық iшек өтiмсiздiгiнiң қандай түрiн ажыратады? а) функционалды б) странгулялы в) спастикалық г) обтурациялы д)парездi ? 21. Балалардағы іріңді-септикалық аурулардың ерекшеліктерін бөліп алуға болады: а)ошақтың шектелудің мүмкіндігі төмендейді б)демаркационды реакция айқындылығы в)қандағы антиденелердің жоғарғы титрі г)қан айналу орталығының реакциясының болмауы д)гуморальді фазаның басым болуы ? 22. Балалардағы жедел хирургиялық инфекция емінің көмегіне қолданылады: а) пассивті иммунизация б) активті иммунизация в) гормонды терапия г) гемосорбция д) қан алмасу ? 23. Некротикалық флегмонасы бар науқасқа тағайындалатын оптимальді антибиотикотерапия: а) қосылған 2-3 антибиотик б)1 антибиотик в)бактериостатикалық антибиотик г)курс арасында үзіліс жасау д)3-4 күн сайын антибиотик алиастыру ? 24. 23 күндік баланың ата-анасы некротикалық флегмонамен госпитализациясын хирургиялық стационардан бас тартты.Бала дәрігері не істеу керек: а) науқасты бақылау б) хирургиялық ем в) хирургиялық бөлімге науқас туралы айту г) косультация меңгерушісі мен бас дәрігерді ескерту д) науқасты консервативті емдеу үйде ? 25. 23 күндік баланың ата-анасы некротикалық флегмонамен госпитализациясын хирургиялық стационардан бас тартты.Хирург тактикасы: а) операциядан бас тарту б) науқасты операцияға алмай,расписка алу в) науқастың ата-анасының рұқсатынсыз операция жасау г) 3 дәрігерден тұратын консилиум жинап.рұқсатынсыз операцияға алу д) интенсивті консервативті терапия ? 26. Омфолиттің клиникалық түрі: а)жергілікті б) улы
в) септикопиемиялық г) флегмонозды д) адинамиялы ? 27. Нәрестеде кіндік сақинасынан серозды сұйықтық бөлінеді.Диагноз: а) некрозды омфолит б) катаральді в) өт жолы кистасы г)сепсис
д)кіндік венасының флабиті ? 28. Нәрестеде кіндік сақинасы фибринді жабындымен жабылған,басқанда ірің бөлінеді.Дтагноз: а)өт өзегінің жыланкөзі б)катаральді омфолит в)фунгусты кіндік г)флегмонозды омфолит д)некротикалық омфолит ? 29. Нәресте жылағанда кіндік аймағынан солома түсті сұйықтық бөлінеді.Кіндік сақинасының зондпен ревизиялағанда,жамбас жаққа 4 см-ге кетеді.Диагноз: а) кіндік венасы тромбофлебиті б) зәр өзегінің толық жыланкөзі в) зәр өзегінің толық емес жыланкөзі г) некротикалық омфолит д) перитонит ? 30. Катаральді омфолит салыстырылады: а)кіндік жарығымен б)кіндік сепсисімен в)некрозды флегмонамен г)урахустың жартылай жыланкөзі д)Меккель девертикулы 31. Балалардағы іріңді-септикалық аурулардың ерекшеліктерін бөліп алуға болады: а) ошақтың шектелудің мүмкіндігі төмендейді б)демаркационды реакция айқындылығы в)қандағы антиденелердің жоғарғы титрі г)қан айналу орталығының реакциясының болмауы д)гуморальді фазаның басым болуы ? 32. Балалардағы жедел хирургиялық инфекция емінің көмегіне қолданылады: а) пассивті иммунизация б)активті иммунизация в)гормонды терапия г)гемосорбция д) қан алмасу ? 33. Некротикалық флегмонасы бар науқасқа тағайындалатын оптимальді антибиотикотерапия: а) қосылған 2-3 антибиотик б)1 антибиотик в)бактериостатикалық антибиотик г)курс арасында үзіліс жасау д)3-4 күн сайын антибиотик алиастыру ? 34. 23 күндік баланың ата-анасы некротикалық флегмонамен госпитализациясын хирургиялық стационардан бас тартты.Бала дәрігері не істеу керек: а) науқасты бақылау б) хирургиялық ем в) хирургиялық бөлімге науқас туралы айту г) косультация меңгерушісі мен бас дәрігерді ескерту д)науқасты консервативті емдеу үйде ? 35. 23 күндік баланың ата-анасы некротикалық флегмонамен госпитализациясын хирургиялық стационардан бас тартты.Хирург тактикасы: а) операциядан бас тарту б) науқасты операцияға алмай,расписка алу в) науқастың ата-анасының рұқсатынсыз операция жасау г) 3 дәрігерден тұратын консилиум жинап.рұқсатынсыз операцияға алу д) интенсивті консервативті терапия ? 36. Омфолиттің клиникалық түрі: а)жергілікті б)улы
в)септикопиемиялық г) флегмонозды д) адинамиялы ? 37. Нәрестеде кіндік сақинасынан серозды сұйықтық бөлінеді.Диагноз: а)некрозды омфолит б) катаральді в)өт жолы кистасы г)сепсис
д)кіндік венасының флабиті ? 38. Нәрестеде кіндік сақинасы фибринді жабындымен жабылған,басқанда ірің бөлінеді.Дтагноз: а)өт өзегінің жыланкөзі б)катаральді омфолит в)фунгусты кіндік г)флегмонозды омфолит д) некротикалық омфолит ? 39. Нәресте жылағанда кіндік аймағынан солома түсті сұйықтық бөлінеді.Кіндік сақинасының зондпен ревизиялағанда,жамбас жаққа 4 см-ге кетеді.Диагноз: а) кіндік венасы тромбофлебиті б) зәр өзегінің толық жыланкөзі в)зәр өзегінің толық емес жыланкөзі г)некротикалық омфолит д)перитонит ? 40. Катаральді омфолит салыстырылады: а) кіндік жарығымен б) кіндік сепсисімен в) некрозды флегмонамен г) урахустың жартылай жыланкөзі д) Меккель девертикулы
41. Шап жарығының операцияға негізгі көрсеткіші болып табылады: а) жарық қапшығын алып тастау б) жарық қапшығын алып тастау, шап өзегінің пластикасы в) жарық қапшығын ашу, іштің сыртқы қиғаш бұлшық етін тілу г) беткей шап өзегін тілмей, алдынғы шап өзегінің қабырғасын тілу д) жарық қапшығын ашу және оның құрамына ревизия жасау ? 42. Шап жарығын қандай аурулар мен ажыратады ? а) аталық безі тіндерінің суісігі б) аталық безінің бұралып кетуі в) жедел аппендицит г) қысылған шат жарығы ? 43. Қандай жарықтар бала жасында жиі кездеседі ? а) кіндіктік б) шаптық в) эмбриональді г) ақ сызық жарығы д) диафрагма жарығы ? 44. Балалар шап жарығының оперативті емі қандай жас аралығында жасалады: а) 1 ай дан 4 айға. б) 4 айдан 6 айға. в) 1жастан жоғары г) 7 жастан жоғары д) жыныстық жетілу кезеңінде ? 45. Ер баладағы шап жарығының қысылғанына 12 сағат өтті. Емдеу тәсілін таңда: а) қысқа уақыттық наркоз б) жарықтық томпаюды қолмен енгізу в) жарықтың өзінің енуіне арналған консервативті әрекеттердің жиыны г) жедел оперативті ем д) жоспарлы түрдегі операция ? 46. Аталық безінің ұмаға түспеуінің негізі : а) шап жарығының қысылуы б) аталық безінің қызу режимінің бұзылуы в) ұма ісігімен г) лимфа түйіндерінің қабынуы мен д) аталық безінің жедел ауруларымен ? 47. Қандай жаста балаларға крипторхизмге операция жасау қолайлы а) 1-2 жаста б) 3-6 жас в) 6-9 жас г) 9-11 жас д) жыныстық жетілу кезеңінде ? 48. Варикоцелленің даму себебі болып табылады: а) ішкі жыныстық венадан қанның аталық безіне кері ағуы б) аталық безінің орналасу ауытқуы в) гормональді бұзылыстар г) құрсақ ішілік даму кезеңінде аталық безінің түсуінің бұзылыстары д) шап-ұма жарығы ? 49. Варикоцелленің клиникалық көрінісі қандай ? а) ұма аймағының ауырсынуы в) зәр шығуының тежелуі г) нәжістің тежелуі д) аталық безінің қабынуының белгілері ? 50. Варикоцелленің емі: а) консервативті б) оперативті в) физиоем г) гормональді терапия д) қосалқы ем ? 51. Варикоцелеге себепшi: а) аталық безiне көктамыр бойынша қанның артқа ағуы б) аталық безiнiң орналасу ақауы в) гормоналды бұзылыстар г) аталық безiнiң орнына түсу процесiнiң бұзылуы д) шап-ұма жарығы ? 52. 2-3 дәрежелi варикоцеленiң емi: а) консервативтi б) оперативтi в) физиоем г) гормоналды терапия д) комбинирленген ? 53. Шап жарығының асқынуы: а) қысылу б) ·қн кету в) варикоцеле г) iрiңдеу д) аталық безiнiң айналып кетуi ? 54. Аталық безiнiң суiсiгiнде операция аты: а) Баиров бойынша б) Волкович-Дьяконов в) Винкельман г) Краснобаев д) Фреде-Рамштедт ? 55. Жалған крипторхизмнiң емi: а) жедел операция б) ем талғамайды в) жоспарлы операция г) консервативтi ем д) гормоналды ем ? 56. 11 жасар қыз бала қысылған шап жарығы диагнозымен түстi. Хирург тактикасы? а) жоспарлы операция б) консервативтi ем в) жедел операция г) ем талғамайды д) комбинирленген ем ? 57. 10 жасар ұл оң жақ ұмасының қатты ауыру шағымымен түстi. Обьек- тивтi қарағанда тығыз домалақ түзбе, пальпациялағанда қатты ауы- рады. Диагноз? а) шап жарығы б) аталық безiнiң ·абаттарының жедел пайда болған кистасы в) аталық безiнiң ·атынасатын суiсiгi г) варикоцеле д) крипторхизим ? 58. Монорхизм - дегенiмiз: а) бiр аталық безiнiң болмауы б) екi аталық бездердiң болмауы в) аталық безiнiң дамып жетiлмеуi г) аталық безiнiң түспеуi д) аталық безiнiң малигнизациясы ? 59. Крипторхизмнiң себебiн ата: а) қысқа гунтер жолы б) iш қуысының төмен ·ысымы в) гормоналды бұзылулар г) болып өткен аурулар д) эктопия ? 60. Аталық безiнiң эктопиясы дегенiмiз: а) дамымай қалу б) дұрыс орналаспау в) болмау г) түспей қалу д) гипоплазия 61. Хоан атрезиясы дегенiмiз: а) жары· б) макроглоссия в) қысқа тiл г) мұрын қуысының бiр немесе 2 жағының бiтеулiгi д) ранула ? 62. Хоан атрезиясының симптомы: а) iшек өтiмсiздiгi б) тыныс алуының бұзылуы в) ОНЖ қызметтерiнiң бұзылуы г) тыңдау қабылетiнiң бұзылуы д) ауыз бен мұрыннагн көбiктердiң шығуы ? 63. Хоан атрезия диагнозын дәлелдейтiн диагностика iдiсiн ата: а) бас сүйегiнiң рентгенографиясы б) мұрын қуысын визуалды қарау в) интранозалды зонд еңгiзу г) Элефант тәсiлi д) лабораторлы зерттеу ? 64. Хоан атрезиясында көмек көрсетудiң әдiсiн ата: а) ауа өткiзгiштi еңгiзу б) ас·азан зондысын еңгiзу в) астыңғы жа·ты лейкопластрмен кеуденiң алдыңғы жығына жабыстыру г) тiлдi шығару д) антибиотиктер ? 65. Асфиксия синдромы өңеш атрезиясында немен байланысты? а) өтiмсiздiкпен б) құсумен в) нәжiстiң болмауымен г) аспирациялық пневмониямен д) арықтаумен ? 66. өңеш атрезиясында тыныс алу жетiспеушiлiгiн азайту үшiн перзент- ханада қандай көмек түрiн көрсету керек? а) трахеостомия б) ауыз бен мұрын қуыстарынан сұйықтықты аспирациялап отыру в) асқазанды зондтау г) жедел операция д) дымқылданған оттегi беру ? 67. Пьер-Робен ауруындағы симптомды ата: а) төмеңгi жақтың дамудан қалуы б) таңдайдың өспей қалуы в) тiлдiң дұрыс тұрмау г) жоғарғы ерiннiң жырығы д) тiл астындағы iсiк түзiлiсi ( ранула) ? 68. Өкпе агенезиясы: а) Өкпе паренхимасының болмауы б) бронхтан ауаның өтпей ·алуы в) бронхтардың өкпе паренхимасының,тамырлардың болмауы г) өкпенiң дамымай қалуы д) бронхтардың дамымай ·қлуы ? 69. Өкпе аплазиясы: а) өкпе парензимасы болмауы б) өкпе паренхимасының болмауы бiрақ рудиментарлы бронх бар в) өкпе секвестрациясы г) өкпе тiндерiн қамтамас ететiн қан тамырларының болмауы д) өкпенiң дамымай қалуы ? 70. Өкпенiң туа бiткен киста түрлерiн ата: а) бiреулiк б) көп
в)асқнған г) диффузды д) жай ?
түрін анықтайды: а) қосарланған б) комбинирленген в) енген
г) щектелмеген д) шектелген ? 72. Кеуде қуысының жарақаттары жарақаттардың ішінде жиі кездеспейтін жарақат болып табылады: а) дұрыс
б) дұрыс емес ? 73.Кеуде қусының жұмсақ тіндерінің зақымдануы ол?. а) Жайылған қан б) тыныс алу жеткіліксіздігі в) жүрек жеткіліксіздігі г) қан аққыштық д) шектеулі қан жйналу ? 74. Балаларда қабырға сынулары жйі кездеспеуі немен байланысты: а) кеуде қуысы мөлшерінің кішілігімен б) қабырға қанқасының эластикалылығымен в) кеуде қуысының жарақатының тікелей қатынаспауы мен г) бала салмағының төмендігі мен д) кеуде қуысы маңындағы жұмсақ тіндердің көптігі мен ? 75. Науқасқа 6 жас 5-6 оң жақ қабырғасы сынған. Пальпация ауырсыну мен,зақымдалғын жағында "қар сықыры" білінеді. Асқыну түрін атаңыз: а) плевраның зақымдалуы б) қабырға аралық тамырдың зақымдалуы в) өкпе зақымдалуы г) ашық сынық д) асқынудың жоқтығы ? 76. Кеуде қуысының жарақаты бар науқаста зақымдалған жағында тыныс естілмейді. Перкуторлы тимпанит. Асқынуы? а) гематоракс б) пневматоракс в) пиоторакс д- пневмония ? 77. Кеуде қуысының жарақаты бар науқаста зақымдалған жағында тыныс естілмейді.Тұйыталу. Асқынуы? а) гемоторакс б) пневмоторакс в) пиоторакс г) тері асты эмфиземасы д) пневмония ? 78. Қабырға сынуында бірінші көмек: а) гипс таңуы б) бронхолитин в) новокаинмен таңу г) қабырғааралық блокада д) наркоз беру ? 79. Науқаста көлік жол қосарланған жарақаты кезінде ентігу, когеру, зақымдалған жағында тыныстың болмауы. Перкуторлы жоғарыда тимпанит, төменде тұйықталған.Диагноз? а) пневмоторакс б) қабырға аралық тамырдың зақымдалуы в) пиоторакс г) гемопневмоторакс д) плевраның жарақаты ? 80. Қабырғалары сынған балада рентгенограммада өкпе алаңының төменгі жағының қараюы,жоғарыда ағару байқалады. Диагноз? а) пневмоторакс б) қабырға аралық тамырдың зақымдалуы в) пиоторакс г) гемопневмоторакс д) плевраның жарақаты ? 81. 7,4% - 1 мл КСl – нің құрамы : а)0,5 ммоль калий б) 1,0 ммоль калий в)2,0 ммоль калий г)5,0 ммоль калий ? 82.Балаларда Калий жеткіліксіздігінің себептеріне жатпайды а) полиурия б) құсу
в) тағаммен аз түсуі г) тері арқылы суды жоғалту д)диарея ? 83. Қалыптағы жағдайда плазманың осмолярлығы: а) 290 мосмоль б)230 мосмоль в)205 мосмоль г)320 мосмоль д)350 мосмоль ? 84. Бір жастағы баланың ағзасындағы судың орташа құрамы: а)60 % б)45 %
в)96 % г)50 %
д) 85 % ? 85. Үш жастан асқан балалардағы аралас дегидратация кезінде глюкозаның тұз және коллоид ерітінділерімен ара қатынасы: а)2 : 1 б) 1 : 1
в)3 : 1 г)4 : 1
д)5 : 1 ? 86. 1 жастағы балалардағы аралас дегидратация кезінде глюкозаның тұз және коллоид ерітінділерімен ара қатынасы: а) 2 : 1 б) 1 : 1
в)3 : 1 г)4 : 1
д)5 : 1 ? 87. 1 жасқа дейінгі балалардағы аралас дегидратация кезінде глюкозаның тұз және коллоид ерітінділерімен ара қатынасы: а) 2 : 1 б) 1 : 1
в) 3 : 1 г)4 : 1
д)5 : 1 ? 88. Нәрестедегі аралас дегидратация кезінде глюкозаның тұз және коллоид ерітінділерімен ара қатынасы: а) 2 : 1 б) 1 : 1
в) 3 : 1 г) 4 : 1
д) 5 : 1 ? 89. Менингоэнцефалит кезінде инфузионды терапияның негізгі бағыты а)регидратация б) дегидратация в)парентералды тамақтандыру г)коррекциялау д)детоксикация ? 90. Айналыстағы қанның көлемінің (ОЦК) жеткіліксіздігінің негізгі симптомы а)анурия б)шөлдеу
в)тахикардия г)Артерия қысымы төмендеу д) Орталық венозды қысымы төмендеу Өзіндік бақылауға арналған тестілік сұрақтардың жауабы.
Әдебиеттер тізімі: 1. Акжигитов Г.Н., Юдин Я.Б. «Гематогенный остеомиелит» Медицина (АМЛ), 1999. 2. Акопян В.Г. «Хирургическая гепатология детского возраста» М. «Медицина», 1982 3. Артарян А.А.. Банин А.В.. Гаев О.В., Королев А.Г.Бродский Ю.С.Вербовой Л.В.Лихтерман Л.Б. Клиническая классификация черепно-мозговой травмы у детей Метод.указания, - 1991.-17с. 4..Бакланова В.Ф, Филипкина М.А. «Рентгендиагностика в педиатрии» Москва, Медицина. 1988 5.Боровской В.В., Голубченко В.С. «Диганостика и лечение детей с сочетанной черепно- мозговой травмой на догоспитальном этапе». Метод. Рек.- Алматы .- 1994.- 16.с. 6. Державин В.М., Казанская И.В., Вишневский Е.Д., Гусев В.С. «Диагностика урологических заболеваний у детей» Л.Медицина, 1984. 7. Долецкий С.Я.,.Щитинин В.Е, Арапова А.В. «Осложненный аппендицит у детей» Л.Медицина, 1982.
Мазмұны Кіріспе -------------------------------------------------------------------------------------------------------------3 Балалардағы жедел аппендицит-------------------------------------------------------------------------------4 Балалардағы жедел аппендициттің асқынуы перитонит------------------------------------------------ 7 Өт қабы және өт жолдарының даму ақаулары.-----------------------------------------------------------16 Негізгі белгілері көгеру, асфиксия--------------------------------------------------------------------------20 Балаларда кездесетін сынық түрлері-----------------------------------------------------------------------27 Балалардың бас ми жарақаты. Кефалогематом Гидроцефалия. Краниостеноз. Жұлын ми жарақаты.------------------------------------------27 Бүйректің туа біткен ісігі (Вильмс ісігі).-------------------------------------------------------------------36 Жарықтар---------------------------------------------------------------------------------------------------------37 Сарғаюдың физиологиялық түрі-Icterus physlolglcus neonatorlum.---------------------------------- 50 Балалардағы жарақаттық зақымдалулар-------------------------------------------------------------------51 Жұмсақ тіңдердің іріңді қабыну ауруы флегмона,омфалит,лимфаденит,фурункул. Жаңа туған нәрістелер флегмонасы.------------------------------------------------------------------------56 Жедел парапроктит-------------------------------------------------------------------------------------------60 Балалардағы сүйек зақымдану ерекшеліктері------------------------------------------------------------63 Аталық без бен ұрық бауы даму ақауы--------------------------------------------------------------------72 Іштіктің қынаптық облитерациясының ақаулары.----------------------------------------------------73 Зәр жолдарының тас ауруы.----------------------------------------------------------------------------------75
Балалардағы эхинококкоз-------------------------------------------------------------------------------------92 Жағдайлық есептер---------------------------------------------------------------------------------------------94 Өзіндік бақылауға арналған тестілік сұрақтар-----------------------------------------------------------96 Өзіндік бақылауға арналған тестілік сұрақтардың жауабы.------------------------------------------109 Әдебиеттер тізімі----------------------------------------------------------------------------------------------110 ҚММА- баспаханасында басып шығарылды Қарағанды қаласы, Гоголь көшесі 40 Көлемі 7.13 баспа табақ 100 дана
жүктеу/скачать 0.75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|