3. Дәстүр бойынша, қазақтар мәдениетіндегі адамның өмір сүру уақыты жылдармен емес, мүшелдермен (12 жылдық цикл) өлшенеді. Қазақтардың мүшел жасы мен ғылыми түсініктегі жасөспірімдер дағдарысының ортақ тұстары көп.
Мүшел бір күйден екінші күйге өтпелі кезең болып саналады. Осы уақытта абай болу керек, балаға көбірек көңіл бөліп, оны қорғау керек. Бұрын мүшел жасқа келген жасөспірімді жағымсыз әсерлерден қорғау үшін құрбандық шалған.
Неліктен қазақтар мүшелді адам өміріндегі маңызды кезең деп санайды?
Зира Наурызбаеваның "Абай" ТВ-дағы "Умай" авторлық бағдарламалар циклынан үзінді https://youtube.com/clip/UgkxARL0zwnmjrJtdpCAuEAbd5FfucsQNnLa https://youtube.com/clip/Ugkx5Sekhf19xnp7f8Lh6kKixRUIq6Wd7Cv3 4. Дағдарыстың барлық кезеңдерінде жасөспіріммен байланыста болудың маңыздылығы туралы (слайд) Дағдарыстың барлық кезеңдерінде жасөспіріммен байланыста болудың маңыздылығы туралы сөйлесейік.
Кейс. Жасөспірімнің оқиғасы 12 жастағы жасөспірім отбасының барлық мүшелерімен қақтығысады. Баламен қарым-қатынас жасаудың жалғыз кілті де, жасөспірімге қолдау көрсететін де оның әжесі болып қалады.
Оның проблемалық мінез-құлқына қарамастан, онымен сөйлесуді жалғастырған жалғыз отбасы мүшесі.
Туыстарымен қақтығыс шарықтау шегіне жеткенде, әжесі жасөспірім мен бүкіл әлем арасын байланыстырушы елші болды. Жасөспірімдер дағдарысы 2 бөлімнен тұрады. Бірінші жартысында жасөспірім өзінің бұрынғы бейнесін өзгертіп, бүкіл әлеммен қақтығысқа түседі. Екінші кезеңде жасөспірім өзінің жаңа жағдайын, физиологиясын, гормоналды өзгерістерін сезініп, әлеммен байланысын қайта қалпына келтіреді.
Екінші кезеңде, бала туыстарымен байланыс орнатуға дайын болған кезде, оның қарым-қатынасын қалпына келтіруге әжесі көмектеседі. Елші ретінде әжесі жасөспірімге жақын адамдарын кешірудің, қолдау және бағалай білудің маңыздылығын түсіндірді.
Қорытындылар: Жасөспірімнің қауіпсіздігін және дағдарыстан ыңғайлы шығуын қамтамасыз ету үшін жас өзгерістерінің барлық кезеңдерінде онымен байланыста болу өте маңызды. Әженің мінез-құлық үлгісі – жанжалды жағдайдың шешімі іспетті.
Талқылауға арналған сұрақтар: - Сіз балалардың осындай мінез-құлқына тап болдыңыз ба?
- Сіздің отбасыңызда "әже", яғни бітімгер рөлін кім ойнайды?
- Егер ата-анасымен арада жанжал туындаса, сіздің балаңыз кімге жүгінеді?
