Сайыс «Күлдіргі жұмбақ есеп шешу»

1. 
   Самолет А дан В қаласына дейінгі қашықтықты 1 сағат 20 минут ұшып өтті, ал қайтар жолда 80-ақ минут ұшты. Бұл қалай?
   
2. 
   Қаз бір аяғымен тұрса салмағы 12 кг болады, ал екі аяғымен тұрса ше?
   
3. 
   Информатик кішкентай қалашыққа тоқтады да, шашын қырықтырмақшы болды. Қалада тек екі шаштараз бар. Бірінші шаштараздағы шебердің шашы онша жақсы қырқылмаған. Информатик қай шеберге барады?
   
4. 
   Дәрігер ауру адамға 4 дәрі беріп: «әрқайсысынан әрбір жарты сағатта ішіп отырыңыз»,-деп кетті. Дәрілерді ішіп бітіруге ауру адамның қанша сағат уақыты кетеді?
   
5. 
   50-ді ½- ге бөліп 3-ке қоссаңдар, нәтижесінде қанша шығады?
   

сайыс сабағы

Сынып оқушылары 2 топқа бөлінеді. Сабақ «Paint» және «Word Pad» топтарының арасында сайыс түрінде өтеді. Әр топты кемеге отырғызып, мұхитта жүзе отырып «Информатика патшалығына» алып баруымыз керек. Кемелер әр түрлі аралдарға тоқтап, онда тапсырмаларды орындап, әрі қарай өтуі керек.

Әділ қазылар алқасымен таныстырып өтейік.
Кеменің жүзу маршруты:
І «Қиын сұрақтар» аралы.

ІІ «Ертегілер» аралы.

ІІІ «Көркем сурет» аралы.

ІV «Сиқырлы пернелер» аралы.

V «Ғажайып қалам» аралы.
І «Қиын сұрақтар» аралы
Мұнда әр топ берілген сұрақтарға жауап беріп, алға жылжып отырады.

1. 
   WordPad мәтіндік редакторын іске қосу жолдарын ата
   
2. 
   Кірістіру нүктесі, меңзер дегеніміз не?
   
3. 
   Мәтінді теру және түзету ережелерін ата?
   
4. 
   Қаріпті, өлшемді бір уақытта өзгерту әрекеті?
   
5. 
   Мәтінді пішімдеу дегеніміз не?
   
6. 
   Қағаз бетінің өлшемін таңдау әрекеті? Құжатты баспаға шығару әрекеті?
   
7. 
   WordPad мәтіндік редакторы Windows операциялық жүйесінің қандай тобына жатады?
   
8. 
   WordPad мәтіндік редакторын жабу әрекеттерін ата?
   
9. 
   Меңзер артындағы әріпті жою әрекеті?
   

1. Графиктік редакторда салынған суреттер бейнесін мәтіндік редакторға көшіру әрекетін ата?

2. Жазылған құжатты қағазға басып шығару үшін қандай әрекет орындаймыз?

3. Жазылған мәтіннің өлшемін қалай өзгертеміз?

4. Сөзді қалай белгілейміз?

5. Жазылған мәтінді қалай алдын – ала көреміз?

6. Жаңа құжатты қалай ашамыз?

7. Бұрын сақталған құжаттарды ашу үшін қандай әрекет орындаймыз?...

Бұл аралда әр кеме басшысы-капитан компьютерден Paint графикалық редакторында тапсырма орындайды.

1. 
   кеме: Теңіздегі желкен
   
2. 
   кеме: Теңіз әлемі
   

• 
  Құжатты буферге көшіру
  

• 
  Құжатты ашу
  

• 
  Құжатты сақтау
  

• 
  Құжатты баспаға шығару
  

- Күнтізбе уақыт қою

• 
  Алдын ала көру
  

- Қажетті құжатты іздеу

Бұл аралда оқушылар осы өтіп жатқан тақырпта 4 жол өлең шығарып жазады.

Ойынның шешуші сәті де келіп жетті. Әділқазылар, сөз кезегі өздеріңізде. Жеңімпазды анықтап, марапаттауларыңыз сұралады.

1. 
   Алғашқы есептеу құрылғысы. (Саусақтар)
   
2. 
   Бірінші буынды ЭЕМ- нің элементтік базасы.
   
3. 
   (Электрондық шамдар)
   
4. 
   Екінші буынды ЭЕМ- нің элементтік базасы.
   
5. 
   (Диод, транзисторлар)
   
6. 
   Үшінші буынды ЭЕМ- нің элементтік базасы.
   
7. 
   (Микросхемалар)
   
8. 
   Аталған байттар тізбегі. (Файл )
   
9. 
   Адам мен компьютер арасындағы қарым- қатынас.
   
10. 
    (Интерфейс)
    
11. 
    Меңзердің оң жағындағы символды өшіру пернесі. ( Delete)
    
12. 
    Компакт дискіні оқуға арналған құрылғы. (CD ROM)
    
13. 
    Кез келген сан барлық санға қалдықсыз бөлінеді ( 1 )
    
14. 
    Екілік жүйенің сандары ( 0 мен 1 )
    
15. 
    Вирустардың кері әсерін жоюға арналған программа
    
16. 
    (Антивирус)
    
17. 
    Ақпаратты шығару құрылғысы (принтер)
    
18. 
    Ақпараттың ең кіші өлшем бірлігі (бит)
    
19. 
    «Ақпарат» сөзі латынның қандай сөзінен шыққан? (informatio)
    
20. 
    «5» екілік жүйеде қандай сан? (101)
    
21. 
    Ішкі сақтау құрылғысымен байланыста болатын құрылғы?
    
22. 
    (процессор)
    
23. 
    Word редакторы қандай құжаттармен жұмыс істеуге арналған? ( мәтіндік құжаттармен)
    
24. 
    1, 2, 4,8 сандарының тізбегі берілген. Келесі санды тап. (16)
    
25. 
    Қатар тұрған бірнеше файлды қай пернені басу арқылы ерекшелеуге болады? (Shift)
    
26. 
    Электрондық адресте қолданылатын символ (@ - собачка)
    
27. 
    Орындаушыға біртіндеп берілетін нұсқаулар жиынтығы
    
28. 
    (алгоритм)
    
29. 
    Жалпы желіге қосылу үшін қажетті құрылғы (модем)
    
30. 
    Мәліметтерді енгізу пернесі (Enter)
    
31. 
    Адам денсаулығына зиянды компьютер құрылғысы (монитор)
    
32. 
    Кез келген санның «0» дәрежесі (1)
    
33. 
    Курсордың оң жағындағы символды өшіру пернесі (Delete)
    
34. 
    Бос орын қалдыру пернесі (Пробел)
    
35. 
    Компьютер жанына қойылатын өсімдік (Кактус)
    
36. 
    Кез келген санның «1» дәрежесі (сол санның өзі)
    
37. 
    Аз батырмалы құрылғы (тышқан)
    
38. 
    Гректер есептеу құралын не деп атады. (абак)
    
39. 
    Компьютер жиыны (желі)
    
40. 
    Экран нүктелерін аралағыш (курсор)
    
41. 
    Дүниежүзілік компьютер арасындағы байланыс
    
42. 
    (Internet)
    
43. 
    Компьютердің негізгі электронды құрылғысы
    
44. 
    (процессор)
    
45. 
    Калькулятордың неше түрі бар? (2)
    
46. 
    Windows дегеніміз не? (операциялық жүйе)
    
47. 
    зиянкес программа? (вирус)
    
48. 
    Келесі жолға өту пернесі? (enter)
    
49. 
    компакт-диск оқу құрылғысы? (CD-ROM)
    
50. 
    Объектілер қоймасы? (қапшық)
    
51. 
    Латынның «information» сөзі нені білдіреді?
    
52. 
    Адам көзі мен монитор арасындағы арақашықтық қанша болуы керек? (70 см)
    
53. 
    Жақтаулармен шектелген экрандағы тіктөртбұрышты аймақ (терезе)
    
54. 
    Бір килобайт қанша байтқа тең? (1024 байт)
    
55. 
    Меңзердің сол жағындағы символды өшіретін перне (BackSpace)
    
56. 
    Компьютердің миы. (Процессор).
    
57. 
    Компьютердің ішкі жады. (Жедел жад)
    
58. 
    Компьтердің экранына ақпарат қандай құрылғының көмегімен шығады? (Монитор)
    
59. 
    Принтердің неше түрі бар? (3 түрі)
    
60. 
    Қағаздағы кескінді түсіріп дисплей экранына шығаруға арналған құрылғы. (Сканер)
    
61. 
    Іске қосу- батырмасын ата. (Пуск)
    
62. 
    Әр түрлі графикалық кескіндерді салуға, редакциялауға мүмкіндік беретін бағдарлама. (Paint)
    
63. 
    Баспа құралы. (Принтер)
    
64. 
    Бүкіл жер шарын қамтитын көптеген әр түрлі компьютерлер және компьютерлік желілердің жиынтығы. (Интернет)
    
65. 
    Әр түрлі қорларды, мысалы, бағдарламаларды, құжаттарды және принтерлерді брігіп пайдалану үшін бір-бірімен жалғастырылған компьютерлер тобы. (компьютерлік желі)
    
66. 
    62. Бұл адам ойлауының түрлері мен заңдары туралы оның ішінде дәлелдеуге болатын пікірлердің заңдылықтары туралы ғылым. (Логика).
    
67. 
    63. Жалған немесе ақиқат болуы мүмкін қандай да бір пайымдау. (Пікір)
    
68. 
    Есептеуіш машиналар неше түрге бөлінеді? (4 түрге)
    
69. 
    Дербес компьютер неше топқа бөлінеді? (3 топқа)
    
70. 
    Процессор қандай қызмет атқарады? (Қозғалтқыш)
    
71. 
    Компьютер іске қосылған кезде жүктелетін және оның барлық құрылғыларының жұмысын басқаратын арнайы программа. (Операциялық жүйе)
    
72. 
    Көбейтілуге және басқа компьютерге жұғуға қабілетті, өлшемі шағын арнайы компьютерлік бағдарлама. (Компьютерлік вирус)
    
73. 
    Вирустарды жоюға және табуға мүмкіндік беретін программа. (Антивирустық программа)
    
74. 
    Компьютерге мәтін енгізу құрылғысы. (Пернетақта)
    
75. 
    Интернетке телефон арқылы шығу құрылғысы. (Модем).
    

(Джордж.Фон Нейман)

2. Компьютердің атасы. (Чарльз Бэббидж)

3. 19 жасында дүние жүзінде бірінші рет қосу машинасын жасап шығарған ғалым (Блез Паскаль)

4. XVII ғасырдың басында логарифм түсінігін енгізген шотландиялық математик. (Джон Неппер)

5. Шығыстағы ескі көне есептеуіш құрылғысы. (Абак)

6. Есептеу таяқшасын ойлап тапқан кім? (Непер)

7. Аналитикалық есеп машинасының авторы. (Ч. Беббидж)

8. Алғашқы бағдарламашы. (Ада Лавлейс)

9. 
   Калькуляторды ең алғаш кімдер жасады? (Чебышев, Однер)
   
10. 
    Пернелі ЭЕМ прототиртің авторы? (Чебышев)
    
11. 
    WINDOWS – бағдарламасымен бүкіл әлемге компьютердің жаңа қызметін ашып берген кім? (Билл Гейтс)
    
12. 
    Бірінші советтік ЭЕМ-ға 1950 жылдары басшылық жасаған академик ғалым (С. А. Лебедев)
    

1. 
   Бір баланың жасы үш жылдан соң бұрынғы жасынан 2 есе артық болады. Ол қанша жаста? (үште)
   
2. 
   Үш ат жегілген шана бір сағатта 15 км жүріп өткен. Әрбір
   

3. 
   5 адам кездесіп қалып бір-бірімен қол алысып амандасты.
   

4. 
   Ұшақ Семейден Алматыға дейін 1сағ.20 минут ұшады, ал
   

(екеуі тең)

5. 
   Алты метрлік бөренені 5 рет кесіп, тең бөліктерге бөлген, әр
   

6. 
   887 санындағы 7 санын өшіру үшін калькулятордың қандай
   

7. 
   Теңге алу ойынына көп жігіттер қатысты. Жеңгені
   

ұмтылғанмен теңгені ала алмады. Ойынға барлығы қанша

жігіт қатысты.

8. Атасы немерелеріне сақтап қойған асықтарын бергісі келді.Оларға 7 берсе 2 жетпей қалады.8 берсе асықтың 1 жетпей қалады. Атаның неше немересі, неше асығы бар.

9. Айгүлдің жасы 18-де.Осыдан 4 жыл бұрын Айгүлдің жасы Әлібектен 2 есе үлкен еді. Сонда Әлібек неше жаста болған.

10. Күн салқын.Жаңбыр жауды. Бірнеше түйеқұс жылы жаққа ұша бастады.Мерген біреуін дәлдеп атты.Нешеуі қалды?

11. Қазір өзім 32 жастамын, ал қызым 7 жаста.Сонда қызым меннен неше жылдан соң 2 есе кіші болады.

12. Мына сандарды арефмитикалық амалдардың қосу, азайту таңбасы арқылы 8888 санын шығар. 8 8 8 8 8 8 8 8=8888

Шәкірттің қолбасшысы ( мұғалім – учитель – teacher )

2. Жіпке ілдім мен өзім,

Кіп кішкентай күн көзін ( шам – лампочка – lamp )

3. Жұқа тақтай бөлшегі

Ұзындықтың өлшемі (сызғыш – линейка – ruller )

4. Төрт қырлы өзі аппақ,

Тақтадағы ізі аппақ ( бор – мель – chalk )

5. Үй ішін аралап, түнде көп жортады,

Қаптарды тесіп, мысықтан қорқады

( тышқан – мышь – mouse )

6. Қағазды басып шығару құрылғысы? (баспа – принтер – print)

7. Ілулі тұр кең алаң,

Керегімді мен адао

Жазып алам көшіріп,

Сүртемін сосын өшіріп ( тақта – доска - )

8. От ауызды, орақ тілді (ауыз – рот – mout )

9. Жоқ өзінде бас та, қас та, мойын да,

Ұзындығы жазулы тұр бойында. (сызғыш, линейка, a ruler)

10. 
    Қабат-қабат қаттама
    

10. 
    Түйеқұс таразыда бір аяғымен тұрғанда 12 кг. тартады. Ал егер екі аяғымен тұрса, қанша тартады?
    

12. Батырмасын басасың

13. 
    Жақтаулар арқылы шектеледі
    
14. 
    Бейнебетте төртбұрыш болып бейнеленеді.
    
15. 
    (терезе,окно, windows)
    
16. 
    Латынның тісіндру, баяндау, мәләмет деген ұғымдарды
    

13. 
    Компьютерге мәтін, текст енгізуге арналған құрылғы.
    

13. 
    Компьютер пенетақтасында қанша пернетақта бар? (Жүз бір-сто один-One hundred one)
    
14. 
    Мысыққа ойын керек, бірдеңеге өлім керек. (тышқан-мышка-mouse)
    
15. 
    Бұл ең басты перне, оны басу әдетте белгілі бір әрекеттің, операцияның аяқталғанын, компьютер бұл әрекеттерді өңдеу керек екенін көрсетеді. (енгізу-ввод-enter)
    
16. 
    Бұл перне меңзердің оң жағында тұрған символды өшіреді. (өшіру-удалить-delete)
    
17. 
    Бұл пернелердің ішіндегі ең ұзын перне, ол символдарды бір-бірінен ажырату үшін қолданылады. (Бос орын-пробел-Proble)
    
18. 
    Жақтаулармен шектелген экрандағы төртбұрышты аймақ. (терезе-окно-window)
    
19. 
    Терезелерді төрт жағынан қоршап тұрған жақтаулар қалай аталады? (Шекара-Граница-Border)
    
20. 
    Өшірілген файлдар қайда сақталады? (себет-корзина-basket)
    
21. 
    Оның жұмысы үшін аздаған ғана жад қажет, өте кішкентай мәтіндік редактор. (кітапша-блакнот-notebook)
    
22. 
    Бағдарламалар, мәліметтер немесе олардың бөліктері. (қапшық-папка-file)
    

1. 
   Объектіні баспаға шығары үшін . . . - . . . командасы орындалады.
   
2. 
   2. Paint редакторындағы суретті мәтінге кірістіру үшін . . . - . . . және . . . - . . . командасы орындалады.
   
3. 
   Кірістірілген суретті жылжыту үшін . . . -.. . пернелер жұбын қолданамыз.
   
4. 
   4. Мәтінге графикалық объект кірістіру үшін . . . командасын орындаймыз.
   
5. 
   5. Алмасу буферіндегі объектілерді қажетті жерге орналастыру . . . деп аталады.
   

6. 
   Джойстик - ............ ...., ал трекбол - шарнирлі (ұршықбас) қолтетік
   
7. 
   Принтер – ақпарат шығару құрылғысы, ал винчестер ақпаратты ................... құрылғысы
   
8. 
   CD – ROM дискісі лазерлік мәлімет жинақтауыш, ал дискет ..................... мәлімет жинақтауыш.
   
9. 
   Пернетақта – қолмен мәлімет енгізетін құрылғы, ал сканер........................... түрде ақпарат енгізеді.
   
10. 
    DVD дискісі лазерлік мәлімет жинақтауыш, ал компьютер дің жедел жады................... мәлімет жинақтауыш.
    
11. 
    CD-RW дискжетегі CD дискілеріне ақпарат жазады, ал
    
12. 
    CD-ROM одан мәлімет .....................
    
13. 
    Қатты дискінің мәтіндік аты...............
    
14. 
    Иілгіш дискінің мәтіндік аты...............
    
15. 
    Лазерлік дискінің мәтіндік аты...............
    
16. 
    Сыртқы жадымен жұмыс істейтін құрылғы........................
    
17. 
    Санау құрылғыларын гректер мен Батыс Еуропалықтар «абак» деп, қытайлықтар «суанпан», деп атаған, ал, жапондықтар .................... атаған?
    
18. 
    Есептеуіш техникаларының қарқынды дамуы ........ ғасырдан басталды?
    
19. 
    Ада Лавлейс Бэббидж машинасына бағдарламасын .......... жылы жазды?
    
20. 
    Адам ақпаратты .............., ............., ............... істейді?
    
21. 
    Ақпараттық процестерді зертейтін ғылым ...................... деп аталады.
    
22. 
    Компьютер дегеніміз ................... поцестерді жүзеге асыратын негізгі құрылғы.
    
23. 
    Компьютердің негізгі құрылғылары ......................, ......................, ..................., .............., ................ .
    
24. 
    ......................... көмегімен адам немесе құрылғы ақпаратты қабылдайды.
    
25. 
    Компьютердің ........................ мен баспа машинкасының ұқсастықтары көп.
    
26. 
    ...................... мәтіндік мәліметті компьютер жадына қолмен термей енгізу үшін қажет.
    
27. 
    ....................... – аудиоақпаратты енгізуге арналған шағын құрылғы.
    
28. 
    ............................ компьютердің ақыл- ойы тәріздес.
    
29. 
    ...................... компьютердегі ақпаратты көрінетіндей етіп бейнелейтін құрылғы.
    
30. 
    Баспа құрылғысы .......................... деп аталады
    
31. 
    Жүгірмелі қаламұш ......................... делінеді.
    
32. 
    Дискет «жұтқыш» ...........................бағдарлама.
    
33. 
    Зиянкес бағдарлама ............................
    
34. 
    Компьютер ........................... мамансыз жұмыс істемейді
    

Әр топтан бір оқушы шығып тақтаға крссвордты шешу керек.

1. 
   Вирустың кері әсерін жоятын программа.
   
2. 
   Белгілі бір атпен жазылған мәліметтер жиыны.
   
3. 
   Ақпаратты өңдеу құрылысы.
   
4. 
   Қағаздағы мәліметтерді компьютерге енгізу құрылғы.
   
5. 
   Дүние жүзілік компьютер арасындағы байланыс ортасы.
   
6. 
   Жыпылықтап тұратын тік сызықша.
   
7. 
   Информацияның өлшем бірлігі.
   
8. 
   Мәліметтерді қағазға басып шығару құрылғысы.
   
9. 
   Бос орын қалдыру пернесі.
   

Мына сканвордтан қанша Паскаль бағдарламалау тіліндегі командалар тізбегін алуға болады:

Арық нәрсені тап:

1. 
   М.Қ.Байжұманов, Л.Қ.Жапсарбаева «Информатика»
   
2. 
   «Информатика негіздері», Ғылыми-әдістемелік журнал
   
3. 
   Б.Нақысбеков, А.Мұхамеди, Г.Мадиярова 9 сынып әдістемелік нұсқау. «Информатика мен есептеуіш техника негіздерін оқыту»
   
4. 
   Интернеттен алынған мәліметтер