Қазақ әдебиеті тарихын дәуірлеу мәселесі
Басылуы, зерттелуі, аударылуы
жүктеу/скачать 276.5 Kb.
|
| Басылуы, зерттелуі, аударылуы. Дастан жөнінде баспасөзде хабар беріп, нұсқасының бір бөлігінің 1823 жылы "Азия журналында" бастырып шығарған француз ғалымы ЖаубертАмадес.
Әуелі зерттегендер венрг ғалымы Г. Вамбери (бірнеше тарауын транскрипциялап,неміс тіліне аударды, сөздік жасады, соның бәрін қосып, 1870 жылы "Құтты білікті" жеке кітап етіп шығарды), В. Радлов (шығарманың зерттеу, аудару, баспаға әзірлеу істерімен 20 жыл айналысты, бңрнеше тарауын неміс тіліне аударды ). Зерттегендер – С. Малов, А. Самойлович; грамматикалық жағынан А. Щербак, Г. Әбдірахманов, У. Асанәлиев, А. Аманжолов, Ө. Қараев. Шетел ғалымдары Т. Танджей, А. Бомбачи, Р. Пелльо, С. Руткевич т.б. ОРыс тіліне аударғандар Н. Гребнев, С. Иванов. Өзбек тіліне 1972 жылы Каюм Каримов аударып, транскрипциясын жасап, зерттеген. Қазақ тіліне 1989 жылы тұңғыш А. Егеубаев аударған. Аталғандардан басқа зерттеген қазақ ғалымдары Х. Сүйіншәл иев, Қ. Жарықбаев, А. Егеубаев. Нұсқалары. Вена (Герат). Бұл қолжазба қазір Венаның Корольдік кітапханасында сақтаулы тұр. Герат нұсқасы деп атауының себебі, 1439 жылы Гератта көшірілген. Араб әрпімен жазылған нұсқадан ұйғыр әрпімен көшірілген. Оны ұйғыр әрпімен көшірген адамның есімі- Хасан Қара Сейіл. Бұл қолжазба Гераттан әлдекімдер арқылы Түркияға жеткізіледі. 1474 жылы біреу сатып алып, Стамбулға әкетеді.1796 жылы Австрия ғалымы Иосиф фон Хаммер-Пуршаль қолжазбаны сатып алып, Венаның Корольдік кітапханасына сыйға тартады. Тұңғыш 1870 жылы Г. Вамбери Инсбург қаласында неміс тілінде бастырады. 1890 жылы Радлов жариялайды. Каир. Араб әрпімен көшірілген.1896 жылы Каирден неміс ғалымы Б. Морий тапқан. 1898 жылы көшірмесін В. Радлов Петербург ҒА-ның Азия музейіне алдырған. Наманган (...Ферғана). Оны 1913 жылы А.З. Валидов Наманган шаһарынан тапқан. Араб әрпімен көшірілген, ең толық саналатын осы нұсқа Өзбек ҒА-ның әл-Бируни атындағы Шығыстану институтында. С. Малов пікірінше, Каир, Наманган нұсқалары өзара жақын. Үш қолжазбаның басын қосып, құрама толық транскрипциясының мәтінін жасаған түрік ғалымы Рәшит Рахмати Арат. жүктеу/скачать 276.5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|