ФОЛЬКЛОРДЫ ШЫҒАРУШЫЛАР МЕН ОРЫНДАУШЫЛАР

46 
Сөйтіп, фольклорлық шығарма бірнеше ұрпақтың илеуінен өтеді... Қазақ 
арасында фольклорды шығарушылар, - сөз жоқ, аузы дуалы, сөзге ебі бар 
өлеңшілер, әңгімешілер мен ертекшілер, ақындар мен шешендер болған. Елге 
тарап, дәстүрге айналып кеткен туындыларды арнайы орындайтын 
жыршылар болған. Олар жыр айтуды кәсіп еткен. Сондықтан қазақ елінде 
жыршылық мектеп қалыптасқан. Қазақстанның байтақ жерінде бірнеше 
мектеп болған, олардың жыршылық дәстүрі, орындау мәнері ұстаздан 
шәкіртке ауысып, ғасырдан ғасырға жетіп отырған. XX ғасырға дейін 
жыршылықтың мектебі мен дәстүрі қазақ ұлтының рухани талабын 
қамтамасыз етіп, халық мәдениетінің негізгі саласына айналған. XX 
жүзжылдықта жыршылық дәстүр бұрынғыдан гөрі сәл саябырлап, жырды 
кәсіп қылған жыршылардың орнын халық ақындары басты. Олар өз 
туындыларымен бірге ескі эпосты да орындаған және жаңа дастандар да 
шығарған. Сонымен, қазақ фольклорын тудырушылар, орындаушылар және 
сақтаушылар әр дәуірде болғанын, олар біздің уақытта да бар екенін қуаттауға 
тура келеді. Рас, бүгінде арнайы жыршылар жоқ, жырды жаттап айтып 
жүргендер, негізінен, - ел ішіндегі өнерпаздар мен кейбір артистер. 
Өлеңшілер. Ел арасында ең көп тараған өнерлі топ – осылар. Олар екі 
тарапта жұмыс істейді: а) ескі халық өлендерін әнге қосып айтады; ә) жаңа 
әндерді орындайды. Өлеңшілер өздері де шағын өлең шығарып, жұрт 
алдында орындап жүреді. Қазақ өлеңшілері туралы, әсіресе, XIX ғасырдағы 
фольклор жинаушылар құнды мәліметтер қалдырған (Шоқан, Готовицкий, 
Рыбаков, Эйхгорн, т.б.). 

жүктеу/скачать 2.48 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: