Қазақcтан Республикасы білім және ғылым министрлігі
-ші дәріс Педагогикалық шеберліктің басты шарты педагогикалық эрудиция мен құзыреттілік
жүктеу/скачать 1.11 Mb.
|
| 8-ші дәріс Педагогикалық шеберліктің басты шарты педагогикалық эрудиция мен құзыреттілік.
1. Мұғалімнің құзырлығын қалыптатыру қажеттілігі. 2. Кәсіби құзырлықты зерттеген ғалымдар. 3. Педагог-ғалымдардың құзырлыққа берген анықтамалары. 4. Арнайы, әлеуметтік, жеке тұлғаға, мамандыққа құзыреттілік. Әдебиеттер: 1. ҚР жаңа формация педагогінің үздіксіз педагогикалық білім беру тұжырымдамасы// Егеменді Қазақстан, 2005ж, 2.Вигман С.Л. Педагогика в вопросах и ответах. Учебное пособие-М.: Проспект,2005.стр.55-57. 3.Андриади И.П.Основы педагогического мастерства: Учебное пособие для студ. Сред. Пед. учеб. Заведений.- М.: Издательский центр «Академия»,1999.-160с. 4.Якушева С.Д. Основы педагогического мастерства:учебник для студ. сред. Проф. Заведений/ С.Д.Якушева.-2-е изд.,-М.: Издательский центр «Академия», 2009.-256с. 5.Шолпанқұлова А. Кәсіби құзырлылықтың мәні. //Қазақстан мектебі, №2, 2007, 42-44 бет. 6. Тұрғынбаева Б.А.Мұғалім – мектептегі негізгі тұлға. //Білім. Образование, №4,2008, 45-46 бет. Бүгінде мұғалімнің құзырлығына үлкен мән беріліп отыр. Ол туралы ҚР жаңа формация педагогінің үздіксіз педагогикалық білім беру тұжырымдама-сында “жаңа қоғам мұғалімін” біліктіліктің басқа түрлерін меңгерген құзырлығы жоғары маман деп сипаттайды. Сондықтан, маманның кәсіби құзырлығының әлеуметтік және тұлғалық түрлеріне ерекше мән беріледі. Бұл үшін, біріншіден, ақпараттық қоғамда кез келген маманның іс-әрекеті күшей-тіледі, екіншіден, білім парадигмасының өзгеруі кәсіби білім, біліктілік пен дағдыға маманның дайындығын қалыптастырудың, ойлаудың әдіснамасын дамытудың қажеттілігін көрсетеді, үшіншіден, ізгілікті және әлемдік интегра-тивті үрдістер тенденциясы алдымен көпмәдениетті тұлғаны қалыптастырудың қажеттілігін айқындайды. «Құзырлылық» деген ұғым 70 жылдары батыс елдерінде пайда болды, кейн біздің елдерде де қолдана басталды. Әлемдік білім беру тәжірибесі құзырлықтың төмендігідей сапаларын айқындап берді: - интеллектуалды және іс-әрекеттерден тұратын білімді біріктіру; - нақтыланған білім беру мақсаты ретінде көріну; - бір-біріне жақын мәдениет пен әрекеттердің біліктіліктері мен білімдерінің интегративті табиғатын сипаттау. Маманның кәсіби дайындығының классикалық үлгісі мазмұндық, тұл-ғалық және процессуалдық технологиялық бөліктерден тұратыны белгілі. Қазіргі білім беру стандарттары құзырлылық, құзыреттілік ұғымдары арқылы дайындауды ұсынады. Бұл мәселелерді зерттеген ғалымдар Е.Б.Бондаревская, А.А.Деркач, И.А. Зимняя, Н.В.Кузьмина, А.К.Маркова, М.Чошанов, Н.В.Мясищев, Л.А.Петров-ская, Н.П. Меньшикова, т.б. «Компетенция» - латын сөзі, аударғанда адамның жақсы хабардарлығы, мәселелер шеңбері және танымдық пен тәжірибеге ие болуы деген мағынаны білдіреді. Белгілі бір саладан құзыретті болу – осы салаға негіздемелік талдау жасау және ондағы тиімді әрекет етуге мүмкіндік беретін лайықты білім мен қабілетке ие болу дегенді көрсетеді. Осы тұрғыдан жаңа қоғамға лайықты білімді, дербес конструктивті диалогқа қабілетті, әлеуметтенген, белсенді бейімделген; өз бетімен өмір сүруге және жоғары білім алуға дайындығы бар тұлғаны тәрбиелеу үшін қажетті құзыреттіліктер негізін анықтау маңызды болып табылады. Осы орайда педагогика ғылымдарының жетістіктеріне сәйкес “құзыр-лылық ”, “құзыреттілік” ұғымының мазмұнын анықтау мақсат етіледі. Атап айтқанда, педагог-ғалымдар берген анықтамалар төмендегідей: - құзырлылық – оқушының меңгерген білімін, оқу біліктері мен дағдыларын, әрекет тәсілдері өмірде тәжірибелік және теориялық міндеттерді шешу үшін пайдалана алуы; - құзырлеттілік – пайда болған мәселелер мен міндеттерді жедел түрде шешуге мүмкіндік беретін, түсінікшілік жүйесінің және соған сәйкес түсінудің, сыни ойлаудың болуын талап ететін, тәжірибелік әрекеттерді жүзеге асыруға қабілеттілік; - құзырлық – тұлғаның белгілі бір пәндер шеңберіне қатысты білімі, біліктілігі, дағдысы мен іс-әрекеттері тәсілінің өзара байланысқан сапаларының жиынтығы; - құзырлылығы–адамның өзінің іс-әрекет саласына сай құзырлықтарды меңгеруі. Бұл анықтамалардан педагог-ғалымдардың өзінің зерттеу мақсатына қарай “ құзырлық”, “ құзыреттілік” ұғымының мәнін әр түрлі бағытта ашып көрсеткені байқалады. Бұл ұғым іс-әрекетті нәтижелі орындау немесе жан-жақты терең білім Деген мағынаны білдіреді. Байденко В., Андреев А. кәсіби құзырлықты маманның мәдениетінің бір бөлігі ретінде қарастырады. А.К.Маркова «іс әрекетті өз бетімен, жауапкершілікпен орындаудағы Психологиялық жағдай», - деген. Ал Б.С.Гершунский кәсіби деңгеймен байланыстырады. Г.К.Кұлжанбекова белгілі кәсіби міндеттерді шешудегі теориялық білім-дерді тәжірибеде қолдана білу қабілеттілігі деген пікір білдіреді. Әртүрлі көзқарастың болуы мәселені әртүрлі түрғыдан қарастырумен байланыстылығында. Құзырлылық мұғалімнің толеранттылығымен тығыз бай-ланысты болып келеді. Мәселе заңды түрде, толеранттылық Декларациясында бекітілген. Мұғалімнің толеранттылық қасиеттеріне жатады: ізгілік, шыдам-дылық, адалдық, әділдік патриотизм, өзіне сын көзбен қарау, әдеп, кәсіби парыз. В.С. Чернявская білім беру процесін жеке тұлғаға бағыттап диалог түрінде қарым-қатынасты ұйымдастыру қажет деген. Педагогикалық толеранттылық-тың тағы бір элементіне дау-дамайға бармауды да жатқызған. Толеранттықтың функциясына ізгілік, идентификация әлеуметтік адаптацияны жатқызады. Толеранттылыққа өзін-өзі танып білу, сақтану, жауапкершілік, нақты білуді қажетсіну өзіне басқаға бағыты эмпатия, әзілге жақындық, демократиялық ұстаным, т.б. Л.В. Занина, Н.П. Меньшикованың пікірі бойынша, ғылыми-әдістемелік әдебиеттерде дәстүрлі кәсіби құзырлықтың келесідей түрлері белгіленген: - саяси және әлеуметтік даярлық; - көпмәдениеті ортада толерантты болу, басқа мәдениетке құрметпен қарау; - қарым–қатынасқа тусуде бірнеше тілде сөйлей білу; - ақпаратты сыни тұрғысынан қабылдау білу, жаңа технологияларды меңгеру; - кәсіби, қоғамдық, жеке өмірге қажетті білімдерді жетілдіруге ұмтылу. М. Чошанов «кәсіби құзырлықты», кәсіби шеберлік деңгейі жүйесінде орындаушылық пен жетілдірушілік арасында аралық мәңге ие болу,- деп түсіндіреді. Біріншіден, құзырлық нақты жағдайда ұтымды қолдану үшін жаңа ақпаратты меңгеріп, үнемі білімді толықтыруды ұсынады. Екіншіден, құзырлық тек білімді меңгеруге ғана емес, білімге байланысты міндеттерді шешуге әлеуетті дайындықты көрсетеді. Демек, ол өзіне мазмұнды білім және процессуалды біліктілік компоненттерді енгізеді. Сондықтан, құзырлы маман жағдайға байланысты сай келетін әдістерді қолдануы тиіс. Ал әдістердің икемділігі құзырлықтың маңызды сапасы болып табылады. Үшіншіден, құзырлы адам сыни тұрғыдан ойлауды меңгерген болуы қажет. Сонымен, құзырлық ұғымының мазмұны төмендегі негізгі белгілерден тұрады: - білімнің жұмылдырылуы, білімді пайдалана білуі; - әдістердің икемділігі; - сыни ойлауы; - шешімді қабылдау іскерлігі, біліктілігі. Маманның кәсіби даярлық құрамына арнайы, әлеуметтік және тұлғалық құзырлықты қалыптастыру айқындалған. Оны сызбадан көруге болады.
жүктеу/скачать 1.11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|