Қазақстан аумағындағы көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы, түрлері мен типтері
Көшпелілердің тұрмыс-тіршілігі мен өмірі
жүктеу/скачать 31.14 Kb.
|
| Көшпелілердің тұрмыс-тіршілігі мен өмірі
Жануарлар үнемі жаңа жайылымдарға мұқтаж болғандықтан, малшылар жылына бірнеше рет бір жерден екінші жерге көшуге мәжбүр болды. Көшпелілер арасында ең көп таралған тұрғын үй типі әдетте жүнмен немесе былғарымен (киіз үй, шатыр немесе шатыр) жабылған, жиналмалы, оңай тасымалданатын құрылымдардың әр түрлі типтері. Тұрмыстық ыдыстар мен ыдыс-аяқтар көбінесе сынбайтын материалдардан (ағаш, былғары) жасалған. Киім мен аяқ киім, әдетте, былғарыдан, жүннен және жүннен, сонымен қатар жібектен және басқа да қымбат және сирек кездесетін маталар мен материалдардан жасалған. «Ат спорты» құбылысы (яғни жылқылардың немесе түйелердің көп болуы) көшпелілерге әскери істерде айтарлықтай артықшылықтар берді. Көшпенділер ауылшаруашылық әлемінен оқшау өмір сүрген жоқ, бірақ олар әсіресе ауылшаруашылық халықтарының өнімдеріне мұқтаж болмады. Көшпелілерге кеңістікті және уақытты нақты қабылдауды, қонақ күту әдет-ғұрпын, қарапайым және төзімділікті, ежелгі және ортағасырлық көшпенділер арасында соғыс культтарының, жауынгер-атқыштың, батыр ата бабалардың болуын болжайтын ерекше менталитет тән, олар өз кезегінде ауызша шығармашылықтағы сияқты көрініс тапты ( батырлық эпос), ал бейнелеу өнерінде (жануарлар стилінде) малға табынушылық қатынас - көшпелілер тіршілігінің негізгі көзі. «Таза» деп аталатын көшпенділер (үнемі көшпенділер) аз екенін ескеру керек (Арабия мен Сахара, моңғолдар мен Еуразия даласындағы кейбір басқа халықтардың көшпелілерінің бөлігі). Көшпелілер тұрмысы. Жинақы тұрғын үй құрылымы, соған сәйкесті үй мүліктері мен киім-кешек үлгілері, тіпті, еуропалықтар тұрмысына да дендеп енді. Еуразия жазығының шығыстан батысқа қарай көсілген ендігінде олар ру-тайпалық бірлестіктен бастап өзара конфедеративті қарым-қатынасқа негізделген көшпелі империялар құруға дейінгі саяси интеграцияның күрделі үрдістерін өткерді. Әсіресе, мыңдаған жылдарға созылған нәсілдік-генетикалық бірігулердің, геосаяси және әлеуметтік-мәдени байланыстардың мекені болған апайтөс кеңістіктің батысы мен шығысын тұтастырған Тұран жазығының тұрғындары — протоқазақтардың өте ерте кезеңдерден көшпелілікті отырықшылық тұрмысқа, мал бағуды егіншілікке үйлестіре жүргізгені, көне қытай жазбаларында айтылған. жүктеу/скачать 31.14 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|