МЕРЛО-ПОНТИ Морис (1908–1961) – француз философы, мәдениет- тің феноменологиялық тұжырымдамасының өкілі. М.-П. пікірі бойынша адамды қоршаған әлем, мәдениет әлемі сияқты мағына мен маңызға толы әлем. М.-П. мағынаның пайда болуын шегіне жеткен, одан әрі бөлініп- бөлшектенбейтін интегративті құрылымның бір-бірімен байланысты үш деңгейде: жеке-тұлғалық өмір, интер субъективті коммуникация және мәдениет тарихы пайда болуын зерттейді. Мәдени әлемнің дамуы спон- танды алғашқы қабылдау деңгейінен кейін: сөз, тіл, әдебиет, өнер, ғылыми, саясат және т. б. конвенционалды символдану деңгейінде дамиды. Жеке өмірде әртүрлі себеп-дәйектер, мінез-құлық пен қимыл-әрекеттердің астасып-өріліп жататыны сияқты мәдениет тарихында да мораль, дін, өнер мен экономикалық құрылымдар әлеум. оқиғалармен астасып-жатады. Адам өмірі мен мәдениеттің мағына-мәнін мойындай отырып, белгісіздік, көп маңыздылық пен көпмәнділік танымның қандай да болсын жетіспеу- шілігінің қарапайым салдары деп емес, адам өмірінің, тарих пен мәде- ниеттің тарқатылмайтын, антологиялық құрылымы деп танылуы керек деген ойды білдіреді. Осы негізгі жағдайды ескергенде ғана біз табиғатпен, өзге мәдениеттермен және өзге адамдармен жемісті диалог орнату өнерін меңгереміз, ол қазіргі өркениет үшін өмірлік маңызды және қажет.
Шығ.: Көз бен рух // ХХ ғасырдағы француз философиясы мен эстетикасы.
1 бас. – М., 1995; Философияны қорғау. – М., 1996.
380
МИЛЛЬ Джон Стюарт (1806–1873) – ағыл. философы, логик, экономист, позитивизмнің өкілі. Философияда Юм мен Берклидің және Конттың ізбасары. Адам тек «құбылысты» ғана танып біледі, оның шекарасынан тыс шыға алмайды. М. логикада индуктивизмнің белді өкілі білім алудың әдісі ретінде дедукцияны теріске шығара отырып, ол индукциялық жолмен зерттеудің әдістерін жасау болды. М. этикада Бентамның утилитаризмінің ықпалында қалды. Саяси экономияда М. еңбек құнының классикалық теориясын өндіріс шығындары жайлы вулгарлық теориямен аустырды, Мальтустың тұрғын халық теориясын (Мальтусшілдікті) жақтады. Әлеум. саяси көзқарасы жағынан М. – либерал.
Достарыңызбен бөлісу: |
