Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «Ұлттық ақпараттандыру орталығы»
жүктеу/скачать 6.09 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Үйретуші ойындардағы сөйлеуді дамыту Ойындардың басқа бөлігі сөздік қорды толықтыруға және сөйлеуді дамытуға бағыттаған. Швед бірлестігі
- Lara Mera Allemansdata дайындаған «А-дан Я-ға дейін» бағдарламасы
- «Әріптер еліндегі жақсы әліппе (өндіруші – 1С, Ресей)
- YDP бірлестігі дайындаған «Сөзде ойнаймыз» қосымша бағдарламасы
- Қарама-қарсы сөздерді қатар орналастыра отырып, суреттерді экранның оң жағына орын ауыстырыңдар (суреттерді бұруға да болады » .
- YDP бірлестігі дайындаған «Лого-ойындар» қосымша бағдарламасы
- YDP-тан «Сөйлейтін суреттер» бағдарламасының
- 2 -сурет. YDP «Сөйлейтін суреттер» бағдарламасынан ойындардың үзінді лері. Жұбын табыңдар.
- Осы ойында мынадай да тапсырма бар: «Жаз
- «Сөйлейтін суреттер» балаға жатғаламшарлықтың тілін тыңдауды ұсынады. Ол үшін оған әшекейлерді жинау және олардың әрқайсысына басу қажет. Тапсырманы орындағаннан кейін алынған
- балалардың сөздік қоры мен қатынастық қабілеттерін
- Мектеп жасына дейінгі баланың сөйлеуін дамыту безендірілген тақпақты жаттау кезінде де болады. Мәселен, YDP «Сөйлейтін суреттер»
- Тақпақты есте сақтау үшін кәртішкені басып алуға болатындығы, электрондық пен дәстүрлі оқытуды үйлестіру кезінде үлкен мәні барлығы маңызды болады.
- Мектепке дейінгі жастағы ересек балаларды мектепке дайындау «Мектепке дайындық»
- 5 -сурет .
«Үш торай қасқырға қарсы. Цифрды үйренеміз» (өндіруші «Жаңа диск, Ресей) ойыны мектеп жасына дейінгі балаларды мысалдар шығаруға үйретеді, «плюс», «минус», «тең» таңбаларымен танысады, өте көңілді және қызықты түрде олардың көмегімен қандай әрекеттерді орындауға болатынын біледі. Үш торай туралы ертегіні барлығы, тіпті ең кіші балаларға дейін біледі. Ал бұл ойында олар, егерде қасқыр мейірімді, ал торайлар зиянды болса, онда не болатынын біледі. Қасқырға көмектесе отырып, торайларға шама жетеді, цифрлармен танысады және қосу мен азайтуды үйренеді.Компьютерлік математикалық бағдарламалар сан жиынының заттық мазмұнынан да, оның элементтерінің кеңістік орналасуынан да тәуелді болмайтыны, ой қабілетін (топтастыруды, сериацияны) дамытуға бағдарланғаны, шамалар ұғымын, геометриялық фигуралар атауын бекіту, 10 шегінде тура санай білу мен санды цифрмен байланыстыра білу, көру жадын жаттықтыру, кеңістік қиялдау, реакция жылдамдығы, қозғалыстар үйлесімі және т.б. туралы балалардың түсінігін бекітуге көмектеседі.
Ойындардың басқа бөлігі сөздік қорды толықтыруға және сөйлеуді дамытуға бағыттаған. Швед бірлестігі Lara Mera & Allemansdata дайындаған «А-дан Я-ға дейін» бағдарламасы 4 жастан жоғары балалар үшін барлығына әліпби әріптерін үйрететін және балаға оқу мен жазудың дайындық оқытуын, сондай-ақ қозғалыстар үйлесімін ұсынатын үйретуші бағдарлама болып саналады. Бағдарлама көру, есту машықтарын дамытады, жад пен жазу үшін қажетті басқа біліктерді және сөздік қорды кеңейтуді жаттықтырады. Әрбір әріп үшін ішінара компьютермен істейтін жұмыстан, жекелей басып шығаруға болатын парақтардан тұратын, іс-әрекеттің он бір түрінен жинақ бар. Баспа жаттығуларын жазу формасындағы оқытудың негізі ретінде сурет салулармен сәйкес келтіруге болады. «Әріптер еліндегі жақсы әліппе (өндіруші – 1С, Ресей) интерактивтік DVD – бүлдіршіндерді орыс әліп-биінің әріптерін жеңіл ойындық формада тануға, оқу мен жазуға үйрететін, бір жастан жеті жасқа дейінгі балалар үшін арнайы дайындалынған үйретуші бағдарлама. Әліп-биді балалар бақшасында және үйде оқу үшін пайдалануға жарайды. Дискінің мазмұны «Әліп-биді ойлап тапқан Әліп пен Би туралы ертегі» балаларды Әріптердің сиқырлы елімен, орыс әліппесінің әріптерімен және оларды сақтаушылармен, Әліп және Би сиқырлы адамсымақтармен таныстыратын бояулы мультфилмнің 7 сериясын қамтиды. Одан басқа дискіде әріптерді тез есте сақтау және баспа әріптермен жазуды үйрену үшін арнайы бедерленген мәтіндері бар орыс тілінің әрбір әрпінің жазылуын безендіретін 33 үйретуші мультфильм; сөздік қорды кеңейту үшін әріптері бар танымдық ойындар, сондай-ақ өзіндік сабақтар үшін жаттығулар бар. Алынған білімдерді бекіту үшін балалардың ата-аналармен бірге орындайтын сабақтары үшін арнайы тексеру тапсырмалары бар. YDP бірлестігі дайындаған «Сөзде ойнаймыз» қосымша бағдарламасы негізінен тілді меңгерудің лексикалық, грамматикалық экспрессивтік және прагматикалық аспектілерін дамытуға бағдарланған. Онда балаларға қоршаған ортаны қабылдау мен түсінуді, сондай-ақ өзінің ойлары мен бақылауларын жеке және әлеуметтік деңгейде сипаттап жазуды жеңілдететін интерактивтік сценарилер бар. Бұл бағдарлама тілді меңгеру кезінде пайдалы құрал бола алады; ол сондай-ақ келешекте лингвистикалық сипаттағы мәселелердің пайда болуынан қашуға мүмкіндік береді. Бұдан басқа, «Сөзде ойнаймыз» баланың әлеуметтік және тілдік машықтарын, ойлау машығын, сондай-ақ кеңістік, есіту және фонологиялық қабылдауларының дамуына мүмкіндік туғызады. Қосымша бағдарламаның бүлдіршіндер үшін мәтінді қосу мен ажырату мүмкіндігі бар айқын аудионұсқауы бар болады. Осы қосымша бағдарламаның тапсырмаларының ішінде: «Тыңда. Мағынасы бойынша қарама-қарсы сөздерді жалғастыр»; «Әшекейдегі қарсы мәндес сөздерді жалғастыр; «Тыңдаңыздар. Басқатырғыштағы қарама-қарсы сөздерді жалғастырыңдар» және б. бар (1-сурет).
YDP бірлестігі дайындаған «Лого-ойындар» қосымша бағдарламасы – бұл балалардың тілінің дамуына, дыбысқа сезімталдығын дамытуға, сондай-ақ ырғақты, жылдамдықты, дыбыс қаттылығын, дауыс ырғағын, сөздің модуляциясы мен екпінін бақылауға мүмкіндік туғызуға бейімделінген жаттығулар жинағы. Қосымша бағдарлама сондай-ақ дыбыстық қабылдаудың, көру-моторлық пен есту-моторлық үйлесімінің дамуына мүмкіндік туғызады. Осы қосымша бағдарламаның қадір-қасиетіне жақсы ойластырылғын ойындық интерфейсті, ашық және әзілдік графикті, сондай-ақ дауыс көмегі кезінде жоғары интерактивтік ойындарды басқару мүмкіндігін жатқызуға болады. YDP-тан «Сөйлейтін суреттер» бағдарламасының міндеттері сондай-ақ сөйлеу органдарының дамуы және барысында балаларда табиғатта кездесетін әр түрлі дыбыстар мен тиісті безендірулердің арасындағы бірлестіктер дамитын баланы қызықты да тартымды оқу процесіне тарту арқылы оның тілінің дамуына көмек көрсету болып саналады. Балалар оларды бір-бірінен ажыратуды үйренеді, сондай-ақ дыбыстарды еліктету есебінен фонетикалық машықтарды қалыптастырады. «Сөйлейтін суреттер» бағдарламасы сөйлеу аппаратының барлық қызметерін: тыныс алуды, дыбысты құрастыруды, дауыс ырғағын келтіруді, фонематикалық қабылдауды және сөздік аппараттың сөйлеу мүшелерінің әрекетін үйлестіруді дамыту үшін дыбыстық еліктеушілік сөздер мен тіркестерді пайдаланады. Ол сондай-ақ қарсы мәндес сөздер, түстердің атаулары, музыкалық аспаптар, жануарлар және табиғат құбылыстары сияқты лингвистикалық санаттарды жеңіл және күштеусіз мәнерде меңгеруге мүмкіндік береді. Өнімнің қадір-қасиеттері деп бағдарламамен кешенді дыбыстық пен көрермендік өзара әрекеттестікті атауға болады. Бала бірмезгілде жабайы және үй жануарларының және құстардың суретін көреді және шығаратын дыбыстарын естиді (2-сурет), мысалы мысықтың бейнесі мен мияулауы және т.б.
Осы қосымша бағдарламадан ойындардың басқа сериясы «Natural sounds. ZOO animals» («Табиғат дыбыстары. Хайуанаттар бағы») балаларға хайуанаттар бағындағы жануарлар қандай дыбыстар шығаратынын тыңдау мүмкіндігін береді: «Суреттегі жануарға бас, тыңда, ол саған не айтқысы келеді, оның дыбысын қайталап көр, жаз да өзіңді тыңдаңыздар» (3-сурет, а). Кері тапсырма болуы мүмкін: жануар шығаратын дыбысы бойынша балаға оны табу ұсынылады. «Жұбын тап» ойындар типологиясының кездейсоқтық элементтері, жаңалықтары, күтілмегендері бар, өйткені ойындарды қайталау кезінде жануарлардың дыбыстары енді басқа ретпен беріледі (3-сурет, ә), ал бұл маңызды психологиялық-педагогикалық қасиет.
Осындай ойындардың көмегімен қоршаған орта, әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау туралы түсініктердің кеңеюі болады. Осы ойында мынадай да тапсырма бар: «Жазуды тыңда да оған сәйкес келетін суретті алып кел» - орман қалай шуылдайды, құстар қалай сайрайды жазуы беріледі. Мынадай тапсырмалардың, балалар сарқыраманы, құстардың сайрауын немесе жапырақтардың сыбдырын тыңдағанда, психо-эмоциялдық жай-күйін бекітуге оң ықпалы бар болады. Көптеген компьютерлік ойындар ойындық пен дидактикалық міндеттерді біртіндеп күрделендіру қағидасы бойынша құрылады. Мысалы, «Сөйлейтін суреттер» қосымша бағдарламасының тапсырмаларында заттарды көрсетілген ретпен орналастырыңыздар» (4-сурет, а). Екінші тапсырма енді күрделілеу: тек заттарды дұрыс орналастыру ғана емес, оның астындағы жазуларды да дұрыс орналастыру керек (4-сурет, ә).
а) ә)
Ашық түсті және тірі кейіпкерлер көңілді және таңылмаған формада білім алуға көмектеседі, оған көп қызықты және пайдалы ақпарат айтады. Балада тұлғааралық қатынасты игеру үшін негіз сияқты компьютерлік бағдарламаның ойдан алынған батырлары бар қатынас моделін меңгеру мүмкіндігі пайда болады. Мәселен, «Сөйлейтін суреттер» балаға жатғаламшарлықтың тілін тыңдауды ұсынады. Ол үшін оған әшекейлерді жинау және олардың әрқайсысына басу қажет. Тапсырманы орындағаннан кейін алынған жатғаламшарлық адамсымақ мынадай үзінділерді айтады: «Сені көргеніме қуаныштымын», «Кешіріңіз!, «Жақында көрісеміз», «Рахмет».
Балада дұрыс сөйлеу қалыптасады, бала тартымды графикаға бағдарлана отырырп, өзін-өзі бақылау әдісін іздейді. «Қара да айт» – интерактивтік аудио- мен бейнематериалдар бойынша оқитын және жеке әріптерді дыбыстармен бірлестірудің орнына тұтас сөздерді есте сақтай және тани отырып, оқуды үйренетін балалардың сөздік қоры мен қатынастық қабілеттерін дамыту үшін арналған. Бағдарлама сізге қызықты интерактивтік және көңілді суреттардің көмегімен баланы жаңа сөздермен таныстырудың бірегей мүмкіндігін береді. Ойында сөздік қорды дамыту үшін әрқайсысында күрделілік дәрежесі әр түрлі бірқатар тақырыптық жаттығулары бар 30 санатқа бөлінген мультимедиалық материалдар жинағы бар. Қосымша бағдарламада ишара тілідерін және ерінмен оқу машықтарын меңгеру бойынша бейнероликтер бар, олардың көмегімен балалар ишаралар тілінің негіздерін оқиды және әр түрлі сөздерді айтуды сүйемелдейтін еріннің қимылымен танысады; одан басқа балаларға, кім нашар тыңдайды, соларға толеранттық қатынастың негіздері беріледі. Мектеп жасына дейінгі баланың сөйлеуін дамыту безендірілген тақпақты жаттау кезінде де болады. Мәселен, YDP «Сөйлейтін суреттер» қосымша бағдарламада «Тақпақты тыңда, еске сақтауға және қайталауға тырыс. Жазып ал да өзіңді тыңда» деген тапсырма бар. Тақпақты есте сақтау үшін кәртішкені басып алуға болатындығы, электрондық пен дәстүрлі оқытуды үйлестіру кезінде үлкен мәні барлығы маңызды болады. Мектеп жасына дейінгі балалар үшін орыс тіліндегі – http://www.diagora.ru. «Ойынхана» ойын порталы орыс тілінде сурет-тақпақ ұсынады. Тақпақтың әрбір жолына немесе үзіндісіне тақпақты «көру түрінде» қабылдауға көмектесетін анимацияланған мағыналы безендіру ұсынылады. Анимацияланған суреттердегі тақпақтың екі нұсқасы бар: бірінші нұсқа – бұл түйінді үзінділерінде анимацияланған безендірулері бар тақпақтың толық мәтінінің жарияланымы. Екінші нұсқада бала суретті егжей-тегжейлі қарай алуы, ал ата-аналар оны түсіндіре алуы немесе суреттің тақырыбына бүлдіршінмен әңгімелесе алуы үшін әрбір үзіндіде тоқтап тұру мүмкіндігі қарастырылған. Сондай-ақ мұнда «ҚАЙТАЛАУ» батырмасының көмегімен үзіндіні қайталау мүмкіндігі қарастырылған.
«Мектепке дайындық» деп аталатын YDP бірлестігінің мектепке дейінгі жастағы ересек балаларға арналған қосымша бағдарламада баланың қалыпты дамуы үшін қажетті пәндер мен машықтардың бірін қамтитын көптеген тартымды жаттығулар бар. Оны тілдік және моторлық машықтарды, есту мен көру қабылдауларын, сондай-ақ математиканы оқытуды дамыту мен жаттықтыру үшін пайдалануға болады. Мысалы, өте танымдық тапсырма: «Фильмді қара және бақыла, күн мен ай аспанда қалай қозғалады». Содан кейін тапсырма күрделенеді: «Күн мен айдың аспандағы қозғалысының тізбегін қалпына келтір». Бұл тапсырманың ерекше тартымдылығы сонда, егерде бала қажет етсе, онда тақтаның сол жағында орналасқан аспаптар көмегімен клипті тоқтатуға және суретті салып алуға болады. Жаттығулар сериясы уақытты қабылдауды дамытуға бағытталған: «Суреттерді ретімен маусым бойынша орналастырыңдар, көктемнен бастаңыздар»; «Әр түрлі маусымда адамдар не киеді? Суреттерге қараңыздар да әрбір маусым үшін лайықты киімдерді таңдаңыздар»; «Суретке ұқыпты түрде қараңыздар, жазуды тыңдаңыздар және суретте сіз жылдың қай маусымының белгілерін көріп тұрғаныңызды анықтаңыздар» «Мектепке дайындық» қосымша бағдарламасының тапсырмалары сондай-ақ ұқыптылықты, логикалық ойлауды: «Жазуларды тыңдаңыздар. Егерде хабарда шындық ақпарат бар болса, онда күлімдеп тұрған бет бейнені басыңыздар, егерде жоқ болса, онда мұңайып тұрған бет бейнені басыңыздар». Мынандай сөйлемдер дыбысталады: «Қар жазда жауады. Қыс жаздан кейін түседі. Жапырақтар ағаштан көктемде түседі, Қыста аяз болады. Жаз – жылдың ең жылы мезгілі». Дұрыс жауаптар кезінде жылдың сол немесе басқа уақытын безендіруші сурет ашылады – ойынның жаңа сеанстары кезінде сөйлем де, суретте алмасады. Мұндай ойындар көрнекілік-әрекеттік ойлауды жетілдіруге, оны көрнекілік-бейнелік жоспарға айналдыруға мүмкіндік туғызады, логикалық ойлаудың элементарлық формаларын қалыптастырады, заттарды талдауға, салыстыруға, қорытынды жасауға үйретеді, оқу есептерінде жинақтай білуді, шарттарды есте сақтауды, оларды дұрыс орындауды талап етеді. Көзбен қабылдау қабілеттілігі, көзбен көру ұқыптылығы және жад мынадай тапсырмалардың көмегімен дамиды: «Суретке қара. Әлбетте бола алмайтынды көрсет (5-сурет)»; «Өрт сөндіру мәшинесіне қара. Қандайда бір элементі жоқ орынды көрсет»; «Қараңыздар және бас киімдері бірдей қар тазалағыштарды белгілеңіздер»; «Суретке қараңыздар және айырмашылықтарды табыңыздар. Содан кейін оларды оң жақтағы суретте белгілеңіздер»; «Балаларға киілген құлақшынға қараңыздар. Оларға түсі бойынша сәйкес келетін мойынорағышты таңдаңыздар» және т.б.
YDP ресурстарының маңызды артықшылықтарына суреттерді қара-ақ нұсқада басып шығаруға және түрлі түсті бояды пайдалануға болатындығы жатады. жүктеу/скачать 6.09 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||
)
)
