Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «Ұлттық ақпараттандыру орталығы»

Мектепке дайындауға бағытталған «3 салмақты емес сабақ» дискілерінің тұтас сериясын ресейлік «Жаңа диск» бірлестігі дайындаған. Серияға 9 дискі кірді. Олардың әрқайсысы әріптер мен цифрларды үйретуші, жадты, сараптамалық пен шығармашылық ойлауды, математикалық машықтарды дамытушы ойындар жинағы болып табылады.

Бояулы безендіру және ертегілік кейіпкелер ойындарды қызғылықты етеді, ал оқыту – таңылмаған. Серия баланы мектепке бейімдеу жеңіл және көңілді өту үшін арнайы дайындалынған. Оның барлық жобалары балаларға әр түрлі тапсырмаларды игеруге және бірінші сыныпқа бару үшін дайындалуға көмектеседі. 4-6 жастағы мектеп жасына дейінгі балалар үшін дайындалынғын «Логика мен назар» шығарылымы ең қажетті ойшылдық машықтарды дамытуға арналған. Мектеп жасына дейінгі балалар қоршаған орта туралы жаңа білімдер ала алады, әліп-би мен цифрларды біліп алады, геометриялық фигураларды тануды үйренеді және түстерді дұрыс атай алады.

Осы серияның «Шығармашылық және ойлап табу» шығарылымында мектеп жасына дейінгі балалар нағыз жасампазға айналады. Олар әр түрлі тетіктер қалай құрылғанын біледі және ашық, тыным таппайтын кішкентай кейіпкермен бірге өзі велосипед, магнитофон, радио жинайды. Бірақ алдымен балаларға көптеген жаңаны білу мүмкіндігі және әр түрлі ғылымдардың өзінен тартымды есептер ұсынылады, өйткені тетіктерді жасау кезінде әр түрлі факторларды ескеру керек, мысалы заттардың салмағы, мөлшері және жүк көтергіштігі қалай үйлеседі. Ал жаңа бөлшек алу үшін құрастырушыға, кішкентай өнертапқыштарға көптеген үйретуші және дамытушы шағын-ойындарда жеңіске жету алдарында тұрады. Бүлдіршіндер өздері ойлана және ойлап таба бастағанда оларда жасампаздық іс-әрекетке креативтілік, қызығушылық қалыптасады. Осы шығарылымның жаттығулары мен тапсырмалары кез келген есепке шығармашылық амалды, кедергілерді жеңе білуді, логикалық ойлауды, реакция мен жадты дамытады, ал барлық осы машықтар балаға үйде және мектепте іске жарайды. Компьютерлік бағдарламаларды пайдалану құлшынысты бағдарламаға негізделген тек ойындық стратегияның есебінен ғана арттырмайды, және де өйткені бала ересектер тарапынан және компьютер тарапынан да қошемет, мақтау алады. Мектепке дейінгі жас үшін бағдарламаларда сыртқы көтермелеу тәсілдері кеңінен қалданылады: ойындық есептерді дұрыс шешкен кезде бала көңілді әуенді естиді, гүлдің рауандауын, ұшқан көбелекті немесе құсты, жүгіріп бара жатқан саламандраны немесе кесерткені және т.б. немесе егерде тапсырма дұрыс орындалмаса, онда қапалы дидарды көреді. Дұрыс емес жауап өзіндік дыбыстармен сүйемелденеді.

YDP бірлестігі дайындаған ойындарда, бала тапсырмаларды дұрыс орындағаннан кейін, не кірпі, не көңілді тасбақа, не сәбізі бар қоян баланы мақтайды. Тіпті сол бір ойынның барысында кейіпкерлер ауысады, күтпегендік әсер сақталады (6-сурет).

6-сурет. Мектеп жасына дейінгі балалардың тапсырмаларды дұрыс орындауына YDP бірлестігінің комьютерлік ойындарының реакциясына мысалдар

Осы кезде әзілқойлық қошеметтеуші түсініктемелер естіледі: «О, иә сен күштісің!», «Бұл үлкен жұмыс болған!», «Уф, сен орындап шықтың!», «Бұл керемет!», «Бұл керемет жұмыс болған!», «Е! Сен шынайы ақылгөйсің!», «Бәрекелд! Бұл өте жақсы жұмыс!», «Ғажайып!», «Тамаша!», «Ғажап!», «Сен мұны керемет жасадың!». Мұндай қошамет оқуға ерекше оң психоэмоциалдық көңіл-күйдің, көтеріңкі қызығушылықтың пайда болуына, оның тиімділігіне мүмкіндік туғызады.

Балалар осындай бағалауды күтеді, оған достық сүйішпеншілік сипатта көңілді түрде реакция жасайды. Осындай көтермелеу кезінде балаларда өз күштеріне сенімділік пайда болады. Балалар аз шаршайды, жұмыс қабілеттілігін және б. ұзақ сақтайды.

3. 
   ДАМЫТУШЫ БАҒДАРЛАМАЛАР
   

1. 
   Көркемдік тәрбие
   

7-сурет. «Тасбақаны боя» ойыны

2. 
   Музыкалық тәрбие
   

Көптеген цифрлық білімдік ресурстарды музыкалық тәрбиеге де пайдалануға болады.

Оған YDP бірлестігі дайындаған «Сөйлейтін суреттер» ойындарының кейбір тапсырмалары жатады. Мысалы, балаларға өздерінің өзіндік меншікті саздарын құрастыруды ұсынатын «Композитор бол. Нотаны дыбыс қатарына апар. Алынған сазды тыңдау үшін баста батырмасын бас»» өте шығармашылық тапсырма. Бала жоғарғы дыбыс қатарында ноталарды басқан кезде, олар дыбыс шығарады – бала дыбысты және дыбыс қатарындағы ноталардың көріну орналасуын еске сақтайды. Әрбір нотаны қанша қажет болса сонша орын ауыстыра алады (8-сурет), ал алынған сазды тыңдауға болады. Осы ойынның басқа тапсырмасында фортопианода «ойнауды» ұсынады. Бала виртуальдық пернелерді баса және сазды жаза алады (8-сурет, а).

Сондай-ақ оркестрдегі әрбір аспаптың шығаратын дыбысымен танысу мүмкіндігін береді. Аспаптар тобының кескінін басқан кезде аспаптың атауы және оның шығаратын дыбысы пайда болады (8-сурет, ә).

а)	ә)
8-сурет. YDP «Сөйлейтін суреттер» ойынынан үзінді

Шығармашылық қабілеттерін қолдану балаға алғашқы жағдаяттың шегінен шығуға және оны түрлендіру процесінде жаңа өнім жасауға мүмкіндік береді.

«Лого-Ырғақ» — музыканы түсіну мен дайындаудың шығармашылық процесіне балаларды тартуға мүмкіндік беретін мүзыка көмегімен балаларға ойнауға және оқып білуге мүмкіндік беретін бірлестіктің басқа өзіндік ерекше өнімі. «Лого – Ырғақ» сөйлеу машықтарының дамуы мен терапиясы және сөйлеудің дамуының тежелуіне жол бермеу үшін музықалық терапияның элементтерін пайдаланады.

Бағдарлама есту-моторолық үйлесімін және дыбысқа сезімталдықты, сондай-ақ сөйлеу жылдамдығымен жұмыс істеуді дамытуға көмектеседі. Ол сондай-ақ моторлық, естушілік және музықалық-сөйлеу машықтарын ынталандыру есебінен баланың жан-жақты дамуын қамтамасыз етумен байланысты бірқатар қосымша қызметтерді орындай алады және бастапқы музыкалық білім алу үшін қосалқы материалдармен қызмет етеді.

Өнімнің беделіне баланың жеке тәжірибесінің негізінде оқытуды, практиканы және білімдер мен машықтарды бекіту үшін тыңғылықты дайындалынған және өзіндік ерекше жаттығуларды жатқызуға болады.

Мәселен, «Лого-Ырғақ» - «Auditorz activities, diversification of rate» (Әр түрлі деңгейдегі есту жаттығулары) қосымша бағдарламалар бөлімінің мынадай тапсырмалары бар: «Оң жағында, сол жағындағыдай, шапалақтайтын қол бейнеленген. Бірдей жазуларды табыңыздар да жұптастырыңыздар» (9-сурет).

«Лого-Ырғақ» бағдарламасы сондай-ақ өзіне балаға өзіндік сазды іріктеу мен дайындауға, ойын процесінде нотаның гаммасы мен ұзақтығы сияқты ұғымдармен танысуға мүмкіндік беретін виртуальдық пернені енгізеді (9-сурет). Метроном екпінді есептейді – баяу, орташа, тез.

9-сурет. YDP «Лого-ырғақ» ойынынан үзінді

Дыбысқа сезімталдықты үйрету сондай-ақ ойындық формада да болады. Балаларға дыбыстарды мұқият тыңдаңыздар ұсынылады: «Егерде сіз жоғары дыбысты естісеңіз, онда «жоғары» тілшікті басыңыз, егерде сіз төменгі дыбысты естісеңіз, онда «төмен» тілшікті басыңыз. Дұрыс жауаптар кезінде кейіпкер бір біріне кездесуге қарай қозғалады (10-сурет).

10-сурет. «Лого-Ырғақ» бағдарламасының үзіндісі

3. 
   Дене тәрбиесі
   

Дененің қабілеттілігін дамытуға «Лого-Ырғақтың» басқа қосымша бағдарламасы – «Locomotive Exercises, Jamping & Leaping Exercises» (Қозғалыс жаттығулары, секірістер, жүгірістер). Балаларға дене жаттығуларын орындаудың және үлгі бойынша қозғалыстарды орындаудың жазбалары бар бейнені қарап шығу мүмкіндігі ұсынылады, мысалы:

«Келіңіздер жақсы секіруді үйренелік. Ол үшін бірінші жаттығуды жасалық. Келіңіздер оны бірге жасалық. Бейнедегі қызға қараңыздар да қозғалысын қайталаңыздар. Өкшені еденнен ажыратпаңыздар, сіздің денеңіз түзу болуы тиіс. Сонымен, балалармен бірге байқап көрелік, осы жаттығуды қайталаңыздар»;

«Тексеріп көріңіз, тек бір аяқта ғана секіре аласыз ба? Неге сізге оң аяқта ғана секіріп көрмеске, содан кейін – тек сол аяқта ғана? Бейнеге қараңыз да секіріңіз – құба-құп».

Моторлық машықтарды дамытуға бағытталған басқа бағдарлама – YDP «Мектепке дайындық» қосымша бағдарламасы. Онда мынадай жаттығулар бар: «Сіз итпен серуендеп жүрген баланың суретін көресіз. Сіз ит сияқты солай қозғала аласыз ба? Көрсетіңіз»; «Мысықтың жон арқасы қандай, көрсетіңіз. Фотоға қараңыз, жаттығуды қайталаңыз» және т.б.

4. 
   Шығармашылық тәрбие
   

5. 
   Компьютерлік сауаттылық
   

Компьютерлік біліктерді дамытуға өзіндік бағытталған бағдарламалар ерекше орын алады. Әрбір баланың келешектегі өміріне компьютер міндетті түрде қажет болады. Ал қазірше компьютер әлемі олар үшін жұмбақ әрі түсініксіздік. Бала тышқан мен пернені басқарудың әліппесін неғұрлым ерте меңгерсе, солғұрлым келешекте компьютерді ол солғұрлым тез меңгеретін болады. Сондықтан біз компьютерді басқару машықтарын дамытуға; ойын бағдарламаларының интерфейсін түсіне білуді дамытуға; қолдардың ұсақ моторикасын дамытуға; компьютердің құрылысы туралы білімдерді толықтыруға бағытталған бағдарламаларға назар аудардық.

Мұндай бағдарламаға CD-дағы «Minsting Kunskap för livet och i skolan» (Өмір сүру мен мектеп үшін шағын білімдер), басып шығарушы Levande Bocker, жеткізуші Knowledge Adventure швед өнімін жатқызуға болады. Ол 2-ден 4 жасқа дейінгі Швециядағы ең кіші балалар үшін жасалған көп емес бағдарламалардың бірі болып саналады. Бұл компьютермен бірінші кездескен бала үшін өте жақсы ойын. Оқытудың басты мақсаты компьютермен таныстық және оны басқарудың алғашқы біліктерімен қаруландыру, баланың компьютермен үйлесімін және өз қабілеттілігіне сенімділігін бекіту. Тышқанның көмегімен бала көрсеткен кез келген орын, және тіпті пернетақтада кез келген пернеге әрбір жанасу кездейсоқ таңдау әдісімен алынатын қандайда бір анимацияны шақырады. Бағдарламада сондай-ақ алуан түрлі жаттығулар бар: «жасырынбақ ойын», «итті тамақтандыр», әліпбимен, цифрлармен, формалармен таныстық, музыкалық аспаптардағы ойын және ән жинағы. Бала суреттер мен дыбыстарды біледі және оларды қайталау арқылы іс-әрекеттің әр түрлі түріне зауқы ауады.

Abrakadabra (өндіруші - LaraMeara Program AB, жеткізуші» - LaraMera AB) – бұл да компьютермен бірінші кездесу кезіндегі 2-4 жастағы ең кіші оқушыға арналған бағдарлама. Оқытудың негізгі мақсаты көру қабылдауы машықтарын, тілдік дамытудың ерте әдісін дамыту болып саналады. Бағдарламада пернені немесе тышқанның батырмасын басып, бала кезең бойынша дайындайтын әр түрлі отыз суреттер композициясы бар. Композиция аяқталған кезде одан дыбыстық сүйемелдеуі бар анимация ойналады. Жаттығуда күрделіліктің үш деңгейі бар болады. Мұнда оқытудың дәстүрлі әдістерімен үйлестіруге болады. Компьютерлік бағдарламаның көмегімен балалар сондай-ақ басқа материалдарда, мысалы, қағазда. папье-машада жасалына алынатын фигураларды, реңктерді, ақыр соңында, ортақ қоршамды жасайды

Орыс тіліндегі «Бүлдіршіндер үшін компьютер. Компьютерде ойнауды үйренеміз» (өндіруші «Бука») дискісі бүлдіршіндерді қызықты да құпиялы компьютерлік әлемге шақырады. Көңілді қонжық балаға алғашқы компьютерлік машықтарды бекітуге көмектеседі. Бағдарламаның ашық және көркем безендірілуі баланың орнықты қызығушылығын қалыптастыруға көмектеседі және оған қыруар ләззат алып келеді, ал компьютерді басқаруды меңгерудің дұрыс таңдалынған әдістері балаға тезірек өсуге және дамуға мүмкіндік береді. Қызықты шағын ойындар компьютерлік тышқан мен пернетақтаны меңгерудің машықтарын бекітуге мүмкіндік туғызады. Бағдарламада реакцияны, түстік түйсікті, логиканы дамытуға тапсырмалар ұсынылған. Бағдарламаның ерекшелігі ойынға өз фотографияңды енгізу мүмкіндігі болып саналады. Бүлдіршін ойында таныс дидарды немесе оның сүйікті үй өсірілімін көргенде, бүлдіршінді жағымды сыйлық күтіп тұрады! Бағдарлама басқаруда қарапайым, ешқандай ерекше машықтарды талап етпейді, демек тіпті ең кіші сәби, 2 жастан бастап, онда ойнай алады. Күрделі емес тапсырма балаға компьютерде жұмыс істеудің тек бастамасын ғана үйретпейді, кеңістік ойлауды, зейінді, бақылаушылықты, моторды дамытады.

Ең кіші жастағы, 2 жастан бастап, балалар үшін дамытушы ойындар бар, алайда ойындардың көпшілігі дегеменде мектепалды жастағыларға және балаларды мектепке дайындауға бағытталған.

Кейбір компьютерлік ойындар мен бағдарламалар қандайда бір белгілі білікті немесе машықты қалыптастыруға бағдарланған, алайда олардың көпшілігі кешендік сипатта болады.

Егерде мектепке дейінгі білім берудің цифрлық білімдік контенттінің бағытталушылығын қорытатын болсақ, онда оның мына бағыттарға бағытталғандығы туралы қорытынды жасауға болады:

• 
  мектеп жасына дейінгі тұлғаның парасаттығын және танымдығын дамытуға, оның ішінде:
  

• 
  парасаттық есептерді түсіну мен шешуге балалардың қабілетін қалыптастыру, ішкі ойшылдық әрекеттерді сыртқы жоспарға аудару; балалардың түсінуге және шешуге қабілеттілінгін қалыптастыру;
  
• 
  жоғары психикалық процестерді: қабылдауды, жадтың ықыласын дамыту;
  
• 
  ассоциативтік, бейнелік, кеңістік ойлауды дамыту;
  
• 
  сенсомоторлық қабілеттерді дамыту;
  
• 
  математикалық білімдер мен біліктерді толықтыру;
  
• 
  сөздік қорды және сәйлеуді дамытуды толықтыру;
  
• 
  қоршаған орта туралы түсініктерді кеңейту.
  

• 
  шығармашылығын дамытуға, оның ішінде:
  

• 
  көркемдік қабілеттерін дамытуға;
  
• 
  шығармашылық қабілеттерін дамытуға.
  

• 
  компьютерлік біліктерін дамытуға:
  

• 
  компьютерді басқару машықтарын дамытуға;
  
• 
  ойындық бағдарламалардың интерфейсін түсіну білігін дамытуға;
  
• 
  компьютердің құрылғысы туралы білімдерді толықтыруға.
  

Компьютерлік бағдарламалардың ойдан алынған батырларымен қатынас жасау модельдерін игеруді тұлғааралық қатынасты игеру үшін негіз сияқты қарастыруға болады.

Сонымен, цифрлық білімдік контент баланың тұлғалығын одан әрі оқыту, тәрбиелеу және әлеуметтендіру үшін жақсы негіз болып табылады.

МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

АО «Национальный центр информатизации»


АНАЛИТИЧЕСКИЙ ОБЗОР ЗАРУБЕЖНОГО ОПЫТА

В ОБЛАСТИ РАЗРАБОТКИ ЦИФРОВОГО КОНТЕНТА ДОШКОЛЬНОГО ВОСПИТАНИЯ И ОБУЧЕНИЯ

Алматы, 2012
Рекомендовано Ученым советом

Национального центра информатизации

Рецензенты:
Мухамбетжанова С.Т., доктор педагогических наук, доцент


Аналитический обзор зарубежного опыта в области разработки цифрового контента дошкольного воспитания и обучения. – Алматы: АО «НЦИ», 2012. – 56 с.

Настоящий аналитический обзор подготовлен в соответствии с госзаказом МОН РК по программе 008 «Методологическое обеспечение системы образования» - «Услуги по разработке учебно-методических пособий в области информатизации образования».

Аналитический обзор включает описание различных типов прикладного программного обеспечения, реализующего содержание дошкольного воспитания и обучения за рубежом, в том числе обучающие и развивающие компьютерные игры, реализуемые как на CD, так и через Интернет.




СОДЕРЖАНИЕ

ВВЕДЕНИЕ……………………………………………………………………		4
1.	ВОЗМОЖНОСТИ ЦИФРОВОГО ОБРАЗОВАТЕЛЬНОГО КОНТЕНТА В ДОШКОЛЬНОМ ОБРАЗОВАНИИ…………………..	6
2.	ОБУЧАЮЩИЕ ПРОГРАММЫ………………………………………..	9
2.1.	Интеллектуальное и познавательное развитие в обучающих играх…	9
2.2.	Пропедевтическое обучение математике с помощью компьютерных игр………………………………………………………………………..	10
2.3.	Развитие речи в обучающих играх……………………………………	12
2.4.	Подготовка детей старшего дошкольного возраста к школе…………	16
3.	РАЗВИВАЮЩИЕ ПРОГРАММЫ……………………………………..	20
3.1.	Художественное воспитание……………………………………………	20
3.2.	Музыкальное воспитание……………………………………………….	20
3.3.	Физическое воспитание…………………………………………………	23
3.4.	Творческое воспитание………………………………………………….	23
3.5.	Компьютерная грамотность…………………………………………….	24
ЗАКЛЮЧЕНИЕ………………………………………………………………		52
Список использованных источников ……………………		53

ВВЕДЕНИЕ

Содержание образования, являясь существенным фактором становления отдельной личности, одновременно играет важную роль в общем цивилизационном развитии. В третьем тысячелетии сфера образования переживает коренные изменения, связанные с гуманизацией и технологизацией образования и интенсивным развитием информационно-коммуникационных технологий. Социокультурная ситуация сегодняшнего дня выдвигает перед дошкольным образованием задачу поиска универсальных инновационных технологий обучения и воспитания социально активной личности, способной адаптироваться в новом информационном пространстве.

Дошкольный возраст – важнейший период становления личности, когда закладываются предпосылки гражданских качеств, формируется ответственность и способность ребенка к свободному выбору, уважению и пониманию других людей независимо от их социального происхождения, расовой и национальной принадлежности, языка, пола и вероисповедания. Предназначение дошкольного образования на современном этапе заключается не только в формировании определенной суммы знаний, но и в развитии базовых способностей личности, ее социальных и культурных навыков, основ экологически целесообразного поведения, здорового образа жизни.При этом очень важно именно в этот период создать условия для усвоения ребенком творческого способа получения знаний из разных сфер жизни определенных образовательной программой.

По определению ЮНЕСКО, дошкольное образование – это воспитание и обучение детей младшего возраста, заключающееся в действиях, которые способствуют выживанию, развитию и обучению детей, включая аспекты здоровья, питания и гигиены – начиная с рождения ребенка и заканчивая его поступлением в начальную школу. Подходы к развитию детей раннего возраста, направленные на достижение нормального уровня жизни, очень важны и с точки зрения перспектив развития взрослых. Эти подходы помогают становиться здоровыми, социально и экологически ответственными, интеллектуально развитыми и экономически продуктивными.

Современные тенденции дошкольного образования в развитых странах включают права детей на полноценное развитие. Программы обучения и воспитания детей ориентируются на активизацию коммуникативной, интеллектуальной, эмоционально-волевой и двигательной сторон психического развития, увеличивают время занятий музыкой, ритмикой, театрализованной, изобразительной, художественно-речевой деятельностью. Это позволяет максимально реализовать возможности детей, адаптироваться в современной социокультурной среде.

В условиях информатизации образования, в том числе и дошкольного, открываются новые перспективы для воспитания, обучения и развития детей, расширения предметно-развивающей среды.

При этом важной задачей является не замена информационно-коммуникационными технологиями основного вида детской деятельности, а включение их в общую систему воспитательно-образовательного процесса дошкольных организаций.

Нами проанализирован опыт разработки цифрового контента дошкольного воспитания и обучения ряда стран, в том числе таких стран, как Великобритания, Швеция, Польша, Россия. Мы обнаружили, что в мире создается множество простых и сложных компьютерных программ для различных областей познания.

Большинство найденных нами ресурсов разработано на английском языке. С одной стороны, это хорошо, поскольку ребенок как губка впитывает новые слова, новые знания и в какой-то степени ему все равно – на каком языке та или иная игра. Таким образом, опосредованно происходит знакомство и изучение английского языка.

В последнее время значительно расширился цифровой образовательный контент дошкольного образования и на русском языке. За последнее время компьютерный рынок России пополнился многообразными развивающими играми для детей, разработчиками которых выступают компании «Акелла», «БУКАСофт Детям», «БУКАШКА», «1С», «Магна Медиа», «Нью Медиа Дженерейшн», «Новый Диск» («Письмо для Чебурашки», «Фантазёры. Талантливый дизайнер», «Я и моё тело», «Занимательная наука. Всемирная история», «Прогулки с динозаврами», «Вопросы о животных»), «Медиа Арт», «Медиахауз», «Компьютер и детство" ("Климат", "Карнавал", "Счёт", "Морозко"); фирмы "Никита" ("Азбука", "Собери картинку", "Подбери пару", "Цирк"); Центра новых информационных технологий (пакет программ "Радуга в компьютере"); КУДИЦ ("Путешествие в страну Букварию"); Кирилл и Мефодий" ("Весёлая азбука") и др.

В настоящее время много зарубежных порталов предлагают различные детские развивающие и обучающие игры. Их можно отнести к категории флэш онлайн (flashon-line) игр. Они помогают заниматься образованием ребёнка на дому, а также в детских дошкольных учреждениях как самостоятельно, так и под контролем педагога.

Из широкого спектра альтернативного и инновационного цифрового образовательного контента для раннего развития ребенка мы сконцентрировали свое внимание на обучающих и развивающих программах.

1. 
   ВОЗМОЖНОСТИ ЦИФРОВОГО ОБРАЗОВАТЕЛЬНОГО КОНТЕНТА В ДОШКОЛЬНОМ ОБРАЗОВАНИИ
   

В основе использования информационных технологий в дошкольном обучении за рубежом лежат идеи С. Паперта о «саморазвитии детей в условиях определенной специальной среды, формирующей интеллект», активизации процесса обучения и развития «естественным любопытством» [1].

Потенциальные возможности персональных компьютеров в раннем развитии ребенка были предметом обсуждения как среди приверженцев использования, так и среди его противников в течение многих лет.

В чем же видят пользу от компьютерных игр наши зарубежные коллеги и почему их нельзя заменить просто дидактическими или сюжетными играми?

Результаты исследования «EarlyChildhoodLongitudinalStudy-KindergartenClassof 1998-99 (ECLS-K)», проведенного Национальным центром по статистике образования США (http://nces.ed.gov/ecls) еще 10 лет назад и охватившего 12 929 детей дошкольного возраста, показали, что дети, которые пользуются компьютерами более умело, продемонстрировали меньше проблем поведения и более лучшие социальные навыки в общении и обучении [2].

Национальная ассоциация по вопросам образования детей младшего возраста (NAEYC) признала, что компьютерные технологии предлагают широкие возможности для развития личности в раннем детстве, могут улучшить качество обучения детей и вооружить их опытом сотрудничества со сверстниками. Компьютерные игры имеют огромный потенциал и являются самым ценным ресурсом, соответствующий стилю обучения детей, если они адаптированы младшему возрасту. Они также обеспечивают уникальные возможности успешного изучения таких объектов, которые были бы невозможны без компьютера. Компьютерные сети предоставляют много возможностей для взаимодействия детей со сверстниками и учителем, так как дети обсуждают, что они делают, просят о помощи, изучают программу вместе и т.д. Совместное обучение реализует принципы интерактивности и деятельности.

Социальные последствия использования компьютерных игр в обучении детей являются «чрезвычайно позитивными» [3-5]. Исследования также показали, что компьютеры предоставляют ценную поддержку в развитии языка и речевой деятельности детей младшего возраста [5].Важно заметить, что более частое использование компьютеров в детском саду не привело к негативным проявлениям социального поведения, как утверждалось в предыдущих исследованиях.

Специалистами отмечается, что компьютер в детском саду является обогащающим и преобразующим элементом предметно-развивающей среды, что создает возможности для развивающего характера информационно-коммуникационных технологий. В зависимости от возраста ребенка и применяемых программ компьютер может выступать в роли оппонента по игре, быть рассказчиком, репетитором, экзаменатором. Существуют различные компьютерные средства, направленные на развитие различных психических функций детей, таких как зрительное и слуховое восприятие, внимание, память, словесно-логическое мышление и др., которые можно с успехом применять при обучении детей дошкольного возраста.

Научные исследования по использованию развивающих и обучающих компьютерных игр, организованные и проводимые специалистами Ассоциации «Компьютер и детство» (Россия) в содружестве с учеными многих институтов, начиная с 1986 года, показали, что благодаря мультимедийному способу подачи информации достигаются следующие результаты:

• 
  дети легче усваивают понятия формы, цвета и величины;
  
• 
  глубже постигаются понятия числа и множества;
  
• 
  быстрее возникает умение ориентироваться на плоскости и в пространстве
  
• 
  тренируется элективность внимания и память;
  
• 
  раньше овладевают чтением и письмом;
  
• 
  активно пополняется словарный запас;
  
• 
  развивается мелкая моторика, формируется тончайшая координация движений глаз.
  
• 
  уменьшается время, как простой реакции, так и реакции выбора;
  
• 
  воспитывается целеустремлённость и сосредоточенность;
  
• 
  развивается воображение и творческие способности;
  
• 
  развиваются элементы наглядно-образного и теоретического мышления.
  

Игра для детей – это единственный способ познания мира и саморазвития. Игра – это деятельность познавательная, она представляет собой своеобразную практическую форму размышления ребенка об окружающей его природой и социальной действительности. Благодаря особенностям игровых средств отображения действительности, ребенок в игре впервые приобщается к абстрактному мышлению.

При условии систематического ис­пользования компьютерных игр в учебном процессе в сочетании с традиционными методами обучения и педагогическими инновациями значительно повышается эффективность обучения детей с разноуровневой подготовкой. При этом происходит качественное улучшение результата образования вследствие одновременного воздействия нескольких технологий.

Дошкольник, овладевший «компьютерной технологией», более готов «думать в уме», что является одним из основных требований к мышлению детей, поступающих в школу. У дошкольников формируются предпосылки мотивационной, интеллектуальной и операциональной готовности к жизни в информационном обществе.

В учебной программе «Знание и понимание мира»Учебного плана Великобритании (QCA, 2000) нашли отражение такие возможности новых технологий для традиционных целей дошкольного образования:

• 
  направленность на инициативу и развитие личности ребенка;
  
• 
  возможность поиска и открытость;
  
• 
  поддержка социальных взаимодействий;
  
• 
  поддержка позитивных обучающих планов;
  
• 
  поддержка равных возможностей для индивидуальных потребностей детей.
  

Критерии, предлагаемые DATEC(www.ioe.ac.uk/cdl/datec) включают следующие направления:

- Приложение должно быть прозрачным и интуитивно понятным для пользователей;

- Технологии должны обеспечивать контроль действий ребенка;

- Выбор программного обеспечения должен исключать насилие и стереотипы

- ИКТ должны быть интегрированы с занятиями в классной комнате и учебными программами;

- В применении ИКТ необходимо поощрять сотрудничество и игры.

.

2. 
   ОБУЧАЮЩИЕ ПРОГРАММЫ
   

Обучающие программы – это игровые программы дидактического («закрытого») типа, в которых в игровой форме предлагается решить одну или несколько дидактических задач. Эти игры способствуют усвоению детьми букв, развитию навыков чтения через письмо и письму через чтение; формированию элементарных математических представлений, представлений по ориентации на плоскости и в пространстве; экологическому воспитанию.

1. 
   Интеллектуальное и познавательное развитие в обучающих играх
   

Использование компьютерных игр, по мнению зарубежных специалистов обеспечивает формирование у детей дошкольного возраста способности к пониманию и решению интеллектуальных задач, перевод внешних мыслительных действий во внутренний план; формирование навыков учебной деятельности: умения принимать и ставить учебно-познавательную задачу, умения слышать и следовать указаниям, умения планировать собственную деятельность и работать по алгоритмам, умения контролировать ход деятельности и оценивать результаты собственной деятельности, способности к прогнозированию результата действия, развитие высших психических процессов: восприятия, внимания памяти [6-10].

Среди готовых решению по созданию информационно-образовательной среды можно назвать решение «eduSensus», разработанное компанией Young Digital PlanetSA (Польша)для дошкольников и детей с ограниченными возможностями, представляющее собой сверхсовременную линию комплексных продуктов, включающую в себя учебные материалы, ориентированные как на учебные заведения, так и на рынок образования на дому.«eduSensus» предоставляет доступ к почти четырём тысячам увлекательных высоко интерактивных ресурсов, которые позволяют детям развивать навыки восприятия и речи, а также пополнять свой словарный запас в процессе увлекательной игры[11].

В сочетании с двумя специально разработанными платформами, «eduSensus» позволяет создать полнофункциональную и универсальную среду для интегрированного обучения, в рамках которой дети, родители, педагоги и работники здравоохранения смогут эффективно сотрудничать и уделять всё своё внимание тому, что по-настоящему важно: сбалансированному развитию ребёнка.

Программа «Stepbystep» («Шаг за шагом») от YDP предназначена для развития основных навыков, требуемых для нормального развития ребёнка, таких, так установление причинно-следственных связей, зрительное, слуховое и пространственное восприятие, математическое мышление, социальное поведение и способность к размышлению.

«Шаг за шагом» стимулирует восприятие, позволяя ребёнку расширять кругозор, упорядочивать и группировать полученные знания и впечатления, развивать логическое мышление и некоторые практические навыки, учиться сосредоточивать внимание, овладевать речью и распознавать звуки.

Учебный материал этой программы разделён на четыре основных части — по одной для каждого времени года, имеет яркие иллюстрации к каждой теме, а также дополнительные материалы для печати, карточки для тренировки памяти и картинки для раскрашивания, чёткие планы уроков для воспитателей и медработников.

Исходя из возрастных особенностей детей, формулировка заданий не написана, она только озвучена. Озвучка слышна при нажатии на специальную иконку. В рамках данного обзора можно привести лишь несколько примеров учебно-познавательной и мыслительной деятельности дошкольников.

На развитие пространственного восприятия направлены такие задания, как: «Это бабочка. Укажите на крылышко, которое находится на левой стороне картинки»; «Это клумба и цветы. Посадите цветы на правую сторону картинки. Посадите цветы на левую сторону картинки. Посадите цветок (по очереди) на правую…на левую стороны…»; «Это пруд. Это лягушка. Перенеси лягушку в воду… на лист… под дерево…рядом с цветком» и т.д.

В соответствии с особенностями познавательной деятельности дошкольников, программы обеспечивают главным образом развитие образных форм познания мира – наглядно-образного мышления и воображения, а также развитие ассоциативного, образного, пространственного мышления, умений ориентироваться в пространстве.

2. 
   Пропедевтическое обучение математике с помощью компьютерных игр
   

Пропедевтическое обучение математике, развитие элементарных математических представлений детей дошкольного возраста также возможно с помощью цифрового образовательного контента.