Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «мектепке дейінгі балалық шақ» республикалық орталығы мектепке дейінгі ұйымдардағы тамақтануды ұйымдастыру және қадағалау
жүктеу/скачать 0.6 Mb.
|
4) Тәрбиеленушілердің ас мәзірін әзірлеуде қойылатын талаптарды балалардың денсаулығының ескере отырып (аллергиялық сырқаттары бар, артық салмақ не арықтық мәселелері, ас қорыту жүйелерінің созылмалы аурулары және т.б.) орындау;5) Тамақтарды әзірлеу мен технологиялық өңдеудің ережелері;6) Ас әзірлейтін бөлімдерді санитарлық талаптарға сай таза ұстау. 3. Қорытынды 4. Қосымша 1) балалардың жас ерекшеліктері ескерілген маусымдық ас мәзірінің үлгісі; 2) тағамдардың технологиялық карталарының үлгісі; 3) тамақтануында ерекшеліктері бар балалардың ас мәзірінің үлгісі. АС ӘЗІРЛЕЙТІН БӨЛІМДІ БАҚЫЛАУ, АС МӘЗІРІН ЖАСАУДАҒЫ ТАЛАПТАР, ТАҒАМДАРДЫҢ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ КАРТАСЫ, ТОПТАРДЫ ТАМАҚТАНДЫРУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ Бақылаудың мақсаты мен талаптары Бақылаудың мақсаты: балабақшаны сапалы тағаммен қамтамасыз етудің келісімділігі. Талаптары: - ҚР санитарлық әдістемелік құжаттарына сәйкес техникалық қағидаларының орындалуын қадағалау; - балабақшадағы балалардың сапалы тамақтануын ұйымдастырып қамтамасыз ететін бөліміне қатысты ереже бұзушылық пен бұйрықты орындамаушылықты анықтау; - талап бұзушылыққа қатысты ескерту жұмыстарын жүргізіп, себептерін сараптау; - тамақ сапасына жауапты тұлғалардың атқарған жұмыс нәтижелеріне сәйкес, кәсібилік деңгейлеріне баға беріп, сараптау; - балабақшаның нормативтік-құқықтық актілері мен басқа да бұйрықтарының орындалу нәтижесін бағалау және сараптау; - тамақтану жүйесін ұйымдастырушы тұлғаларға әдістемелік көмек көрсету; - бақшадағы сапалы тамақтандырудың ұйымдастыру құрылымын жетілдіру. Ұйымдастырудың әдістері, қадағалау жұмыстарының формасы мен түрлері Бақылау – келесідей әдістерді қолдана отырып жүзеге асады: - құжаттарды зерделеу; - нысанды қарап шығу; - ас әзірлеу мен тамақтандыру үдерісін бақылау ; - қызметкерлермен сұхбаттасу; - тексеріс; - құрылғылық әдіс(өлшегіштік-бақылау құрылғыларын пайдалану) Қадағалаудың мақсатына жету үшін қолданылатын басқа да заңды әдістер.
Жоспарлы тексеріс жұмыстары – балабақшаның меңгерушісімен бекітілген оқу жылына арналған жоспар кестесі бойынша жүргізіледі. Балабақшадағы сапалы тамақтандыруды ұйымдастыруға әкімшілік қадағалаудың жоспар-кестесі – 2011 жылғы 30 желтоқсандағы №1684 "Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларының қаулысы негізінде жасалған Бақылау жұмыстарының тақырыбы мен ережелері Балабақша меңгерушісінің құзыреттілігіне жүктелген. Балабақшадағы балалар тамақтануын ұйымдастыру жұмыстарының нәтижелері жайлы ақпарат алу үшін, оперативтік тексеріс жүргізіледі. Тексеріс жүргізген тұлғалар, туындаған сұрақтарға қатысты ескертпелерді шұғыл түрде жасауы керек. Балабақшадағы балалар тамақтануын ұйымдастыру жұмыстары бойынша туындаған сұрақтардың жиынтығына сәйкес, бақылау жұмыстары тақырыптық болуы тиіс.
Бақылау жұмысын жүргізу үшін, балабақша меңгерушісінің бұйрығына сәйкес,құрамы бекітілген арнайы комиссия ұйымдастырылады. Комиссия жұмысына қадағалаушылар ретінде: ата-аналар комитеті мен әдістемелік кеңес мүшелері, СЭҚ өкілдері қатыса алады. Ас әзірлейтін бөлімді тексеретін тұлғалар міндетті түрде ереже мен бұйрыққа сәйкес, медициналық тексерістен өткен болулары керек. Осы тармақтың орындалуына жауапты тұлға ретінде балабақшаның медбикесі жауапты. Бақылау жұмыстарына негіздеме құжаттары: - жоспар-кесте; - балабақша бойынша бұйрық; - ата-аналардың үндеуі (заң өкілдерінің) және балабақша қызметкерлерінің өтініші Қадағалаушы тұлғалар: құжаттарды зерделеуге, тамақтануға қатысты ақпараттарды алдын-ала сұрастыруға құқылы. Тексеріс барысында анықталған, ҚР заңына сәйкес ереже бұзушылық болса, балабақша меңгерушісіне хабарланады.
Бақылау жұмысының мазмұны: - тамақтану үлесі мен тәртібін бақылау; - тамақтану туралы қағидаларды бақылау ; - өндіріс технологиясы, гигиена, санитарлық талаптар сұрақтары бойынша құжаттарды бақылау; - ас әзірлейтін бөлім қызметкерлерінің күнделікті медициналық тексерісі мен тағамның сараптау нәтижесін бақылау; - азық-түліктердің сақтау мерзімі мен шарттарын бақылау; - тамақ әзірлеу технологиясын бақылау; - технологиялық үдерістердің нақтылығын бақылау; - дайын тағамдарды бақылау; - ас әзірлеу бөлімінің санитарлық-технологиялық жағдайын бақылау; - өндіріс заттарының санитарлық өңделуін бақылау; - қызметкерлердің жеке басының тазалық ұстануын бақылау; - балалардың тамақтануын бақылау; - бухгалтерлік құжаттарды бақылау; - азық-түліктерді жеткізушілермен жасалған келісімшарттарды бақылау. Бақылау жұмыстарының нәтижесін қадағалаушылар (№1 Қосымшада) Бақылау жұмысының нәтижелерін рәсімдеу жұмыстары балабақшаның ішкі бақылауына сәйкес болады. Құжаттама Емдәм медбикелері үшін тамақтың сапасын бақылау құжаты: - 10 күндік ас мәзірінің үлгісі; - технологиялық карталар; - азық-түліктердің кіріс журналы; - азық-түліктердің сапасы мен қауіпсіздігін нақтылайтын құжаттар; - қоймалар мен тоңазытқыш сөрелерінің ылғалдылық-температурасының тәртібін тіркеу журналы; - бір апталық тағамдардың сараптамасының тізімі; - дайын тағамдардың сақтау мерзімін тіркеу журналы; - шикі (ет,балық) азық-түлікті тіркеу журналы; - тез бұзылатын тағамдарды тіркеу журналы; - балалардың күнделікті тамақтану ас мәзірінің тіркеу журналы. Бас медбике үшін тамақтың сапасын бақылау құжаты: - ас әзірлейтін бөлімді бақылау журналы; - тағамдарды С-дәруменімен байыту журналы; - ас әзірлейтін бөлім қызметкерлерінің денсаулығын қадағалау журналы; - қызметкерлердің медициналық кітапшалары (ортақ үлгідегі); - апаттық жағдайлар журналы; - СЭҚ зертханасының жүргізетін бақылау жұмысының журналы . Тамақтандыру жүйесін ұйымдастырудың бухгалтериялық құжаттары - жинақтаушы тізімдеме; - тағамдардың қалдықтарын алу актісі ; - азық-түліктерді жеткізушілермен келісімшарт. Қоймашы үшін тамақтың сапасын бақылау құжаты: - азық-түліктердің кіріс-шығыс журналы; - азық-түліктердің пайдалану мерзімін тіркеу журналы; - куәлік есебінің журналы.
Танысқандар: _____________ әдіскер _____________ шаруашылық меңгерушісі _____________ медбике _____________ емдәм бикесі _____________ бухгалтер _____________ бас аспаз ТАМАҚТАНУ ТӘРТІБІ МЕН ОНЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЕРЕЖЕЛЕРІ Салауатты өмір салты мен тамақтану гигиенасының негізгі талаптары: - азық-түліктердің құрамы; - сапасы мен көлемі; - тәртібі мен ұйымдастырылуы. Балабақшада басты назар ас мәзірінің дұрыс құрылуы мен тамақ дайындау технологиясына аударылады. Тамақ әзірлеу ережелерін сақтап, ас мәзірін қадағалау жұмыстары бас медбикеге жүктеледі және ол балалардың дұрыс тамақтануын қадағалап отырады. Балабақшадағы балалардың тамақтану үдерісін қадағалау жұмыстарындағы медбикенің міндеттері: - жеткізілген азық-түліктердің сапасын бақылау; - сақтау мерзімінің талаптарын орындау; - ас мәзірін құрамы, тағамдардың мөлшерін қадағалау; - тағам дайындау технологиясы ережелерінің сақталуы; - балалардың физиологиялық ерекшеліктеріне байланысты құрылатын ас мәзірінің сапасын қадағалау болып табылады. Бас медбике балабақшадағы ас әзірлейтін бөлімнің санитарлық тазалығы мен қызметкерлердің жеке басының гигиенасын ұстауын күнделікті тексеріп, топтағы балаларға тамақтардың жеткізілуін қадағалайды. Жеткізілген азық-түліктердің сапасы мен сақталу мерзімі, шарты, пайдалану уақытының бақылау жұмыстары күнделікті жүргізіледі. Мектепке дейінгі ұйымдарға жеткізілетін тамақ өнімдері мемелекеттік стандарттардың талаптарына сәйкес тексеріледі. Тез бұзылатын өнімдердің сапа куәлігінде: сұрыпы мен санаты, пайдалану мерзімі, зертханалық мәліметтері, сақтау мерзімі көрсетілуі керек. Балалар ас мәзірінің қажетті мазмұны – тамақ үлесінің химиялық құрамының мөлшелеріне байланысты жасалады. Мектеп жасына дейінгі балалардың дұрыс тамақтану тәртібі – нақты ұйымдастырылған ережелер болуы керек. Мектепке дейінгі ұйымдардың балаларын, күніне төрт мезгіл тамақтандыру қажет. Негізгі тамақтанудың арасы 3,5-4 сағ. болғаны дұрыс. Қосымша жеңіл-желпі тісбасарлар беріледі. Дұрыс тамақтану тәртібінің тағы бір талабы - тәуліктік тұтынатын тағамдардың сәйкестендірілген тізімі. Күннің бірінші жартысында бала ағзасына пайдалы дәрумендермен байЫтылған және ақуыз бен майға қаныққан тағамдарды беру ұсынылса, кешкі асқа: тез қорытылатын жеміс-жидектер мен көкөністер, балық, сүт өнімдерін дайындап беруге кеңес беріледі. Балалар – тағамының тәуліктік үлесінің көп мөлшерін мектепке дейінгі ұйымдар беретініН ескере отырып, тамақтануды ұйымдастырушылар, балаға күш беретін құнарлы тағамдармен қамтамасыз етулері керек. Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілеріне қойылатын тамақтанудың қалыпты мөлшері 9 қосымшада, санитарлық талаптарымен көрсетілген. Жалпы білім беретін мектептер және интернаттар, жетім балаларға арналған білім беретін ұйымдарындағы балаларға екі апталық маусымдық (жаз-күз, қыс-көктем) ас мәзірі дайындалады. Ас әзірлейтін бөлiмін, ас мәзiрі және шығарылатын өнiмнiң түрлілік тiзiмiн пайдалануға беру үшін, мемлекеттiк органмен келіскен санитарилық-эпидемиологиялық мақұлдауынан өтіледі. Осыдан кейінгі тамақтануға қатысты мәселелерді: ас мәзірінің құрылуы, тамақ әзірлейтін бөлімнің тазалығы, тағамдардың құрамы өз кезегімен анықтала береді. Тамақтанатын балалар саны, әр тамақтану үрдісіне арналған тағамдардың тізімі: жас ерекшелігіне сәйкес тамақтың граммдық мөлшері, көрсетілген ас мәзірі күнделікті құрастырылады (санитарлық ереже бойынша 9,10 қосымшада). Тамақтану тәртібі келісілген ас мәзіріне сәйкес болуы керек. Ерекше жағдайларда, ас мәзіріндегі тағамдар мен тәтті өнімдерді алмастыруға рұқсат етілген. Тағамдар, міндетті түрде, ас құрамын мен мөлшері көрсетілген технологиялық картадағы нұсқаулықтар бойынша әзірленуі керек. Ас мәзіріндегі тағамдар мен аспаздық өнімдер тізімі күн ішінде, келесі 2-3 күнде қайталанбауы керек. Күнделікті тамақтану тәртібінің тізіміне енетін өнімдер: ет, сүт, сары және өсімдік майы, бидай наны немесе қара бидай наны, қант және көкеністер. Балық, жұмыртқа, ірімшік, сүзбе, құс етін 2-7 күнде 1 рет. Түскі астың құрамы: салат, бірінші, екінші тағамдары (негізінен ет, балық, құс еті қосылған ыстық тағамдар) және үшіншіге (жеміс қайнатпасы, кисель, шай).Көкеністердің (қияр, қызанақ, орамжапырақ, сәбіз, қызылша, аскөк) қайнатылған, шикі түрлерінен жеңіл салаттар дайындау. Бесін астың мәзіріне сусындар кіреді( сүт, сүт қышқылы өнімдері, кисель, шырын) майсыз тоқаштар мен кондитерлік өнімдер. Кешкі астың құрамы: көкеністер мен сүзбеден тағамдар, ботқалар; негізгі екінші тағам ( ет, балық, құс еті), сусын (шай, шырын, кисель). Екінші кешкі ас ретінде: кремсіз тоқаштар мен кондитерлік өнімдерді, жеміс-жидектер, сүт қышқылы өнімдерін беруге болады. - Мектепке дейінгі ұйымдарының ас ішетін бөлмелерінде күнделікті ас мәзірінің бекітілген үлгісі ілулі тұруы керек. («Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» Санитарлық талаптар № 9 Қосымша) Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілеріне қойылатын тамақтанудың қалыпты мөлшері 1- кесте
Алмастырушы азық-түліктер 2 - кесте
(«Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» Санитарлық талаптар № 10 Қосымша) Жасына сәйкес ұсынылатын тамақ мөлшерін граммен есептеу
(«Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» Санитарлық талаптар № 11 Қосымша) Тез бұзылатын өнімдерді сақтау және тұтыну
Балабақшада, технологиялық картаны бас аспаз дайындайды. Осы ретте, қазіргі таңда, көптеген компьютерлік бағдарламар бар. Технологиялық карталарды қолданудың тиімділі:
БАЛАЛАР ТАМАҒЫН ДӘРУМЕНДЕНДІРУ Аскорбин қышқылы тәуліктік қажеттілік есебінен:1 жасқа дейінгі балаларға 30 мг; 1-6 жастағыларға 40 мг. Дәрумендендіру – дайын тамақтарға, ас әзірлейтін бөлмеде, бас медбике, емдәм медбикесінің және т.б. медициналық қызметкерлерінің, арнайы осы мақсатқа тағайындалған, қадағалауымен іске асырылады. Дәрумендендірілген тағамдарды қайта жылытуға кеңес бермейміз, өйткені тағамдар, құрамындағы аскорбин қышқылын жоғалтады.Тағамдарды аскорбин қышқылымен (С дәрумені) дерумендендіру үдерісі жыл сайын: бөбекжайларда, бөбекжай-балабақшаларды, балалар үйінде, балабақшаларда, мектеп-интернеттарда, емханалар мен шипажайларда, перзентханаларда жүргізіліп отырады. Күнделікті дәрумендендіру: бірінші және үшінші тағамдар мен шайға жүргізіледі. - Тәулік бойы балалар тұратын білім және тәрбие беретін ұйымдардың балалары мен жасөспірімдерінің ағзасында қорғаныштық қабатының әлсіреуін болдырмау үшін мұздатылған сусындарды (жеміс қайнатпасы, кисель) жасанды жолмен дәрумендендіру. - Қайнатпа сусындарын дәрумендендіргенде температура +15°С-ден аспауы керек, кисельге аскорбин қышқылы +30 – 35°С температураға дейін мұздатылған жағдайда ғана қосылады. С дәруменінің тәуліктік мөлшері: бөбекжайдағы балаларға - 50 миллиграмм, мектепке дейінгі жастағы балаларға – 60 мг. жүктеу/скачать 0.6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||