Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі павлодар мемлекеттік педагогикалық институты
жүктеу/скачать 0.88 Mb. Pdf көрінісі
|
| Дәлме-дәл аударма - негізгі мәтіннің аудару тіл бірліктеріндегі
мүмкіншілік бойынша элементтердің ағым реттерін сақтауымен сөзбе-сөз беруі мен айқындалады. Негізінен, дәлме-дәл аударма коммуникативтік мақсаттпен өте сирек қолданылады да, таратуда тек қана ғылыми салаларға тиесілі. Сөйтіп, лингвистикалық талдау мақсатында дәлме-дәл аударма басқа түрлерге қарағанда көбірек қамтылады. Питер Ньюмарк деген ағылшын ғалымы мен аудармашысы толық аудармаға екі түрін жатқызады: семантикалық (semantic) және коммуникативтік(communicative), ол дәлме-дәл аударманы толық емес аударманың ерекшк бір түріне жатқызады. (Peter Newmark. Paragraphs on Translation. Cleveden, Multilingual Matters, Ltd., 1993, p. 7- тараудан қарауға болады). Негізгі мәтінді беруі - түпнұсқаның өзіндік синтаксистік құрылымы туралы ақпаратты жеткізуге мүмкіншілік етеді. Дәлме-дәл аударма да аударылмайтын сөздік ойынға, немесе фразеологиялық бірліктерге түсініктеме беруде қолданылады (тәртіп бойынша сөзбе-сөз аударма «дәлме-дәл», «сөзбе- сөз» деген таңбалармен беріледі). Көркем аударма тарихында бұл түрдің өлеңдік мәтіндерге қолданған үлгілері бар, мысалы: Шекспир пьесаларының А.Радлова аударған. Семантикалық аударма - негізгі мәтіннің аудару тілінің бірліктерінде контекстуальдік мағынада толығырақ жеткізуін де болады. Семантикалық аударма процессі екі стратегияның негізінен бір-біріне әсер етуден тұрады, біріншіден: екіншіден, аударылатын тілде қолданылатын, айту түріне бағытталған стратегия, айтылатын сөздің негізгі формасының ерекшеліктерін сақтауға негізделген бағыт. Бірінші стратегия - стандартты емес, авторлық баламаларды, түп нұсқалық стилистикалық тәсілдерді, ерекше лексиканы аударғанда орынды болады – осындай жағдайда семантикалық аударма жиірек негізгі таңбаның ерекшеліктеріне бағытталады және аудармада оның ерекшеліктері дәлме-дәл аударылмағанға дейін көбіректеу болады. Екінші стратегия жалпы пайдаланылатын негізгі мәтіннің лексика-грамматикалық элементтеріне қолданылады, мәселен, синтаксикалық стандарттық құрылымдар, пунктуация, сөйлем көлемі, типтік метафоралар, жалғаулықтар, синтаксистік баламалар, морфологиялық құрылымдар, кең тараған жалпы мәдени мен ғылыми-көпшілік терминдері мен сөйлемдер. Семантикалық аударма, тәртібі, жоғары әлеуметтік-мәдени дәрежесі бар мәтіндерге қолданылады: тарихи маңызды құжаттар, көркем әдеби шығармалар, эпостың ерекше үлгілері. Түпнұсқаның шағын тілдік детальдарына бұл түрде назар аударылатындай аударылатын мәтіннің «оқылатындығы» елестетуімен жиірек түседі. Мұндай аударма түрі, ең алдымен, академиялық арнайы мамандарға арналған басылымдарды, немесе аутентикалық аударма деп аталатын бір данада болатын құжаттарды аударуда қолданылады, яғни түпнұсқаға сәйкестігі ресми түрде қабылданған, немесе екі (немесе одан да көп) тілде баламалар түрінде қатарлас қалыптасқан аударма 20 мәтіні. Семантикалық аударма техникалық нұсқаулықтар, көптеген ғылыми басылымдар мен, әрине, заң құжаттары сияқты мәтіндерді беруде керекті. жүктеу/скачать 0.88 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|