Экономикалық өсудің типтері

Экономикалық өсудің типтері

Интенсивті

Экстенсивті

Аралас

1. 
   Интенсивті типі - техника мен технологияның жетілдірілуі арқылы ұлттық өнімнің өсуі. Тиімді экономика экономикалық өсудің интенсивті типін қолдануға тырысады. Экономикалық өсудің интенсивтік факторлары:
   

• 
  қолданылатын ресурстар сапасының өсуі (жұмыс күшінің сапасын өсіру және заттық капиталдың сапасын жақсарту);
  
• 
  ресурстарды пайдалану әдістерін жақсарту (технологияны жетілдіру, өндірісті және өткізуді ұйымдастыру мен басқаруды жетілдіру).
  

2. 
   Экстенсивті типі – қосымша өндіріс факторларын тарту арқылы ұлттық өнімінің өсуі. Экономикалық өсудің экстенсивтік факторлары:
   

• 
  жұмыс күшінің санының өсуі;
  
• 
  капиталдың көлемі өсуі.
  

3. 
   Аралас типі - факторлардың өсуімен қатар техникамен технологияның жетілдірілуі арқылы ұлттық өнімнің өсуі.
   

1. 
   халықтың материалдық әл-ауқатының жақсаруы;
   
2. 
   адамның бос уақытының көбеюі;
   
3. 
   әлеуметтік инфрақұрылым салаларының даму дәрежесінің жоғарылауы;
   
4. 
   адам капиталына инвестицияны өсіру;
   
5. 
   адамдардың еңбек және өмір жағдайларының қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
   
6. 
   жұмыссыздар мен жұмысқа қабілеті жоқтарды әлеуметтік қорғау;
   
7. 
   еңбек нарығында ұсыныс көлемінің өсуі жағдайында жұмыспен толық қамтуды қолдау.
   

1. 
   Артық өндіріс себебінен өндірістің көлемі қысқарады, банктер мен кәсіпорындар банкротқа ұшырайды.
   
2. 
   Жалақы төмендейді, жұмыссыздық өседі.
   
3. 
   Бағалы қағаздар нарығы құлдырайды, акция курстары төмендейді.
   
4. 
   Ақшаға сұраныс өседі, пайыз мөлшерлі жалақысы өседі.
   

1. 
   Өндірістің құлдырауы мен бағалардың төмендеуі тоқырау жағдайында болады.
   
2. 
   Жұмыссыздық жоғары деңгейде болады.
   
3. 
   Ақшаға сұраныс төмендейді, пайыз мөлшерлі жалақысы азаяды, сөйтіп өндірістің салаларын ұлғайтуға жағдай жасалады.
   

1. 
   Дағдарыстан аман қалған кәсіпорындар негізгі капиталдарын жаңартып, өндірісті ұлғайтуға кіріседі. Өндірілген тауарлар көлемі мен сапасы жағынан өндіріс дағдарысының алдындағы дәрежеге жетеді.
   
2. 
   Инвестициялар өседі.
   
3. 
   Бағалар көтеріледі, себебі сұраныс өседі.
   
4. 
   Жұмыссыздықтың деңгейі қысқара бастайды.
   
5. 
   Ақшаға сұраныс өседі, пайыз мөлшерлі жалақысы өседі.
   

1. 
   Өндірістің көлемі дағдарыс алдындағы дәрежеден артады.
   
2. 
   Жұмыссыздық деңгейі маңызды түрде қысқарады.
   
3. 
   Тауарлардың бағасы өседі.
   
4. 
   Қарыз капиталының ұсынысы өседі.
   
5. 
   Несиеге сұраныс өседі. Сөйтіп шаруашылық жаңа дағдарысқа қарай қадам басады.