Ұлу түтіктегі электр құбылыстары.
Түкті клеткалар орналасқан корти органы, ұлу түтіктегі перилимфа және эндолимфа толып тұрған қаналдар поляризденген структуралар болып есептеледі. Микроэлектрндарды ұлу түтіктің әр түрлі бөлімдеріне еңгізіп, олардан түрліше электр потенциалдарын тіркеп алуға болады. Оларға жататындар: рецепторлық есту клекасының мембаранлы потенциалы және Энолимфа потенциалы. Бұл екеуі дыбыс тітіркендіргштері әсер етпегеннің өзінде де байқалады. Келесі үш электр құбылысы – ұлу түтіктің микрофондық потенциалы суммациялық потенциал және ету нервінің потенциалы дыбыс тітіркендірулерінен н.б.
Рецепторлық есту клеткасының мембаранлық потенциалы, мембарансының ішкі бетіндегі теріс зарядты (-80 мВ), ал түтікшелері бтырылып түрған эндолимфа оң зарядты (+80мВ) болғандықтан п.б. және бұл айырмашылық шамасы 160 мВ – ке жетеуі.
Эндолимфа потенциалы сосудтық шумақ қызметіне байланыысты болады және төтығу процестерінің қарқынын көрсетеді.
Кохлеарлық микрофондық потенциал – бұл жағдайда әсер еткен дыбысты репродуктор дәлме-дәл қайталайды. Бұны ұлу түтіктің микрофондық эффектісі д.а. ал п.б. электр құбылысын кохлеарлық микрофондық потенциал д.а. Бұл потенциал түкті клеткалар мембранасында түкшелер деформациясының п.б. Оның жілігі, амплитудасы белгілі шекке дейін дыбыс жілігіне және шамасына пропроционал болады.
Суммациялық потенциал күшті және жоғары жиілікті дыбыстар әсер еткенде бастапқы потенциалдар айырымының тұрақты өзгерісі түрінде білінеді. Бұл оң және теріс суммациялық потенциалдар деп аталатын түрлерін ажыратады. Олардың шамалары дыбыс қысынның шамасына және түкшелерге текторияльдық мембарна түсіретін қысымға пропроционал болады.
Микрофондық және суммациялық потенциалдар түкті клеткалардың рецепторлық потенциалы деп есептеледі.
Теріс суммациялық потенциал ішкі түкті клеткалармен, ал микрофондык және оң суммациялық потенциалдар сыртқы түкті клеткалар байланысты болса керек.
Ең соңында, түкті клеткалардағы дыбыс әсерінен туатын микрофндык және суммациялық потенциалдар элеткрік және химиялық синанстар арқылы есту неврінің талшықтарында козу импульстары п.б. генерацилайды.
Бақылау сұрақтары:
1.Есту анализаторы.
2.Иіс сезу анализаторлары.
3.Дәм сезу анализаторлары.
4.Дыбыстың ұзақтығын ,күшін және тондарын жоғарғы төмен талдау.
Лекцияның тақырыбына сәйкес СӨЖ тапсырмалары:
Достарыңызбен бөлісу: |