Ќазаќстан республикасы денсаулыќ саќтау министірлігі
жүктеу/скачать 3.66 Mb.
|
| Тіл асты безі. Бұл – құрылысы бойынша күрделі альвеолярлық-түтікшелі тармақталған без. Бөлінетін секреті жағынан ол – шырышты бөліндісі басымырақ келетін аралас, шырышты-белокты без. Олардың үш түрлі: белокты, аралас және шырышты – аяққы секреторлық бөлімдері бар (10 сурет).
10 сурет. Жақ асты безі А – аралас секреторлық аяққы бөлім Б – шырышты секреторлық аяққы бөлім В – бөлікшеішілік жолақты шығару өзегі Г - аралас секреторлық аяққы бөлімнің мукоциттері Д – бөлікшеаралық шығару өзегі Белокты аяққы бөлімдер өте аз. Аралас аяққы бөлімдер бездің негізгі бөлігін құрайды да белокты айшықтардан және шырышты жасушалардан тұрады. Серомукозды жасушалардан түзілген айшықтар оларда шықшыт безіндегіге қарағанда жақсырақ білінеді. Айшықтарды құрайтын жасушалар тіл асты безінде шықшыт және жақ асты бездерінің сәйкес жасушаларынан едәуір өзгеше. Олардың секреторлық түйіршіктері муцинге реакция береді. Бұл жасушалар бір мезгілде әрі белокты, әрі шырышты бөлетіндіктен, серомукозды жасушалар деп аталады. Олардың түйіршікті эндоплазмалық торы жақсы жетілген. Олар жасушааралық секреторлық өзекшелермен жабдықталған. Бұл бездің таза шырышты аяққы бөлімдері құрамында В хондроитинсульфат және гликопротеидтері бар ерекше шырышты жасушалардан тұрады. Миоэпителий элементтері аяққы бөлімдердің барлық түрінде де сыртқы қабатты құрайды. Тіл асты безінде ендірме өзектердің жалпы көлемі өте аз, өйткені олар эмбриондық даму үрдісі кезінде түгелдей дерлік шырыштанып, аяққы бөлімдердің шырышты бөліктерін қалыптастырады. Жолақты өзектер бұл безде аз жетілген: олар өте қысқа, ал кей жерлерде мүлдем жоқ. Бұл өзектер басқа сілекей бездерінің сәйкес өзектеріндегі секілді, базальды жолағы көрініп тұратын призмалық және текшелі эпителиймен жабылған. Жолақты өзектерді жауып жататын эпителий жасушаларының цитоплазмасында экскреция көрінісі ретінде қарастырылатын ұсақ көпіршіктер болады. Тіл асты безінің бөлікішілік және бөлікаралық шығару өзектері – екі қабатты призмалық, ал сағасында – көпқабатты жазық эпителиймен жабылған. Бұл бездердегі дәнекер тіннен құралған бөлікішілік және бөлікаралық тосқауылдар шықшыт және жақ асты бездеріндегіге қарағанда жақсырақ жетілген. Тамырлануы. Барлық сілекей бездері мол тамырланған. Бездерге енетін артериялар шығару өзектерінің тармақтарымен қатар жүреді. Олардан өзектердің қабырғаларын қоректендіретін тармақтар шығады. Аяққы бөлімдерде ұсақ артериялар бұл бөлімдердің әрқайсысын тығыз орап жататын капиллярлық торға ұласады. Гемокапилярлардан қан артериялардың жанымен жүретін веналарға жиналады. Сілекей бездерінің қан айналым жүйесіне артериовенулярлық анастомоздардың едәуір мөлшерінің болуы тән. Олар без қақпаларында тамырдың бөлікшеге кіре берісінде және аяққы бөлімдердің капиллярларының торлары алдында орналасады. Сілекей бездеріндегі анастомоздар жекелеген аяққы бөлімдердің, бөлікшелердің және тіпті бүкіл бездің қанмен жабдықталу қарқынын едәуір өзгертуге, яғни сілекей бездеріндегі секреция қарқынын өзгертуге мүмкіндік жасайды. жүктеу/скачать 3.66 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|