Қазақстан республикасы денсаулық сақтау министрлігі
Гипестезия (грек тілінен ауд. hypo–төмен, астында; азаюы + aisthesis – сезіну, сезім) – сезімталдықтың әлсіреуі. Гиперестезия
жүктеу/скачать 2.08 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Фантомдық ауыру
| Гипестезия (грек тілінен ауд. hypo–төмен, астында; азаюы + aisthesis –
сезіну, сезім) – сезімталдықтың әлсіреуі. Гиперестезия (грек тілінен ауд. hyper – үстінде, жоғары + aisthesis – сезім, сезіну) – сезу мүшелерінің тітіркендіргіштерге аса жоғары сезімталдығы. Парестезия (грек тілінен ауд. parа– қасында, маңайында + aistesis– сезіну) – жалған сезіну; дененің әр жерінде шаншу, қызып ашу, түршігу, ұю, құмырсқа жүргендей жыбырлау сияқты кенеттен пайда болатын әртүрлі сезім. Парестезия шеткі нервтердің, қантамырлардың аурулары кезінде, өте сирек – ми мен жұлынның сезімтал орталықтарының бүлінуі кезінде туындауы мүмкін. Каузалгия (грек тілінен ауд. кausis–күйдіру + algos–ауру) – перифериялық нерв зақымданғанда және оның симпатикалық талшықтары тітіркеніске 19 ұшырағанда қатты ауырсынулармен, қантамырлық реакциялармен т.б. белгілермен сипатталатын синдром. Патогенезі бөгде заттектің немесе тыртықтық-жабыспалық процесстердің симпатикалық афферентті және эфферентті талшықтарын тітіркендіруімен байланысты. Фантомдық ауыру (от греч. phantasma – елес, көрсету) – аяқ-қолы кесілген адамдарда байқалады. Бұл кезде организмде жоқ дене мүшелері бар сияқты сезіліп, олардың орнында қатты ауыру сезімі пайда болады. Даму механизмі жұлын-мидың, ретикулалық формацияның, ми бағанасы немесе оның орташа құрылымдарының төмендемелі антиноцицепциялық әсерінің бір уақытта әлсіреуімен бірге патологиялық күшейген қозу генераторының қалыптасуымен байланысты. МИ ҚАНАЙНАЛЫМЫНЫҢ БҰЗЫЛУЫ Мидағы қанайналымның ерекшеліктері Ми – үздіксіз қызмет атқаратын энергия сыйымдылықты процесстермен сипатталады. Бірақ, осы үдерістер мидағы тотығу процесстері үшін субстрат немесе оттегілік қоры ғана емес, өзінің қалыпты қызметін атқару үшін жоғары қарқындылықпен қанмен қамтамасыз етілуді қажет етеді. Осыған байланысты мидың орташа салмағы 1400–1500 г құрайды, шамамен 600 км алып жатқан 100 миллиардтан астам ұсақ қантамырлардан тұрады және осы қантамырлардан минутына 600 - 800 мл қанды айдайды. Бұл жағдайда қанағымның көлемдік жылдамдығы 55-60 мл/100г/мин –1 сәйкес келеді. Қанағымның осындай деңгейінде дененің жалпы салмағының 2%-ын ғана құрайтын орташа салмақтағы ми үшін оттегіні жалпы тұтыну 3,3-3,5 мл/100г/мин –1 немесе 45 мл оттегі/мин –1 тең, яғни организмнің оттегіге жалпы тұтынымының 20%-ын құрайды. 1 жасқа дейінгі балаларда қанағымның мөлшері 50-55%-ға жоғары болады, ал егде жастағы қанағымды адамның кемел шағындағы қанағымымен салыстырғанда 20%-ға төмендейді. Мидағы қанайналым жүйесінің басты мақсаты әртүрлі функциялық жағдайларда мидың циркуляциялық және химиялық гомеостазының ауытқуларын азайтумен түсіндіріледі. Бұл мидағы қанағымның (МҚ) аутореттелісінің күрделі құрылымдық- функциялық ұйымдастырылуымен іске асырылады. Мидағы қанағымның аутореттелісі негізгі 3 механизммен: миогендік, гуморальді-метаболизмдік және нейрогендік даму жолдарының өзара әрекеттесуі арқылы дамиды. Мидағы қанағымның аутореттелісі ең алдымен, ми қантамырларында перфузиялық қысым өзгерген кезде (жүйелік артериялық және бассүйекішілік қысым арасындағы айырмашылық туындағанда) мидағы қанағымның өзгермеген көлемдік жылдамдығын кең көлемде сақтай алатын қасиеті – Остроумов-Бейлисс эффектісімен сипатталады (8 сурет). ЖМҚ |