Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлiгiнiң 2011 – 2015 жылдарға арналған стратегиялық жоспары туралы


Мемлекеттік органның стратегиялық бағыттары мен мақсаттарының мемлекеттің



бет6/18
Дата19.06.2016
өлшемі2.6 Mb.
#148348
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18
Мемлекеттік органның стратегиялық бағыттары мен мақсаттарының мемлекеттің

стратегиялық мақсаттарына сәйкестігі


Мемлекеттік органның стратегиялық бағыттары мен мақсаттары

Стратегиялық және (немесе)бағдарламалық құжаттың атауы

1

2

1-стратегиялық бағыт. Индустриялық-инновациялық даму үшін жағдай жасау

«Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі дамуының стратегиялық жоспары туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 1 ақпандағы № 922 Жарлығы
«Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-индустриялық дамыту жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 19 наурыздағы № 958 Жарлығы

1.1-мақсат. Ұлттық инновациялық жүйені дамыту

1.2-мақсат. Индустриялық дамуды инвестициялық қамтамасыз ету

1.3-мақсат. Техникалық реттеу және метрология жүйесін дамыту

2-стратегиялық бағыт. Өнеркәсіп салаларын дамыту

2.1-мақсат. Өңдеуші өнеркәсіпті дамыту

3-стратегиялық бағыт. Экономиканың энергияға өскелең қажеттілігін қамтамасыз ету

3.1-мақсат. Энергетика кешенін дамыту

4-стратегиялық бағыт. Шикізат ресурстарымен қамтамасыз ету

4.1-мақсат. Геология және жер қойнауын пайдалануды дамыту


4-бөлім. Функционалдық мүмкіндіктерді дамыту


Мемлекеттік органның стратегиялық бағыттарының, мақсаттары мен міндеттерінің атауы

Функционалдық мүмкіндіктерді дамытуға бағытталған іс-шаралар

Іске САыру САыру мерзімі

1

2

3

1-стратегиялық бағыт. Индустриялық-инновациялық даму үшін жағдай жасау

1.1-мақсат. Ұлттық инновациялық жүйені дамыту

1.3-мақсат. Техникалық реттеу және метрология жүйесін дамыту

2-стратегиялық бағыт. Өнеркәсіп салаларын дамыту

2.1-мақсат. Өңдеуші өнеркәсіпті дамыту

3-стратегиялық бағыт. Экономиканың энергияға өскелең қажеттілігін қамтамасыз ету

3.1-мақсат. Энергетика кешенін дамыту

4-стратегиялық бағыт. Шикізат ресурстарымен қамтамасыз ету

4.1-мақсат. Геология және жер қойнауын пайдалануды дамыту


Адам ресурстары:

Министрлік қызметкерлерінің біліктілігін арттыру жөніндегі семинарларға, көрмелерге, курстарға қатысуын ұйымдастыру;

Министрлікте басшылар лауазымына әйелдер өкілдерін 2015 жылға қарай кемінде 30%-ын қамтамасыз ету

Ақпараттық технологиялар:

Министрліктің қызметін материалдық-техникалық қамтамасыз ету


2011-2015 жылдар


5-бөлім. Ведомствоаралық өзара іс-қимыл

Жету үшін ведомствоаралық өзара іс-қимыл талап етілетін міндеттердің көрсеткіштері

Ведомствоаралық өзара іс-қимылды жүзеге асыратын мемлекеттік орган

Ведомствоаралық байланыс орнату үшін болжанатын шаралар

1

2

3

1-стратегиялық бағыт. Индустриялық-инновациялық даму үшін жағдай жасау

1.1-мақсат. Ұлттық инновациялық жүйені дамыту

ЖІӨ энергия тиімділігін кемінде 10% төмендету

ҚТКШІА

ЭДСМ


Энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру саласындағы саясатты іске асыру шеңберінде:

Ғимараттар, құрылыстар, иммараттар үшін энергия тиімділігі бойынша талаптарды және олардың аталған талаптарға сәйкестігін бақылау тәртібін әзірлеу;

көп пәтерлі тұрғын ғимараттардың (үлердің) энергия тиімділігі бойынша мониторингке талаптарды әзірлеу;
энергия үнемдеу және энергия тиімділігін арттыру мәселесі бойынша жергілікті атқарушы органдар қызметін бағалау тетігін әзірлеу.


1.3-мақсат. Техникалық реттеу және метрология жүйесін дамыту

1.3.1-міндет. Әлемдік стандарттарға сәйкес келетін өнім өндіру үшін жағдай жасау, менеджмент жүйесін енгізу және технологиялық қайта жарақтандыру.

2010 жылды қоспағанда, жыл сайын кемінде 850 мемлекеттік стандарттарды әзірлеу және қабылдау.

ККМ, Қоршағанортамині, ІІМ, ТЖМ, МГМ, АШМ, ДСМ, Еңбекмині, Қорғанысмині, БАМ, ҰҒА, ҚТКШІА

Облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері



Экономиканың секторларында қолданыстағы нормативтік құжаттарға оларды нарық талаптарына өзектендіру мақастында талдау жүргізу;

Стандарттар әзірлеу жөнінде ұсыныстар әзірлеу;

Халықаралық талаптармен үйлестірілген мемлекеттік стандарттар әзірлеу;

Стандарттау бойынша салалық жобаларды іске САыру


Стандарттау бойынша өңірлік жоспарларды іске САыру

Техникалық реттеу, БЭК шеңберінде санитарлық, ветеринарлық және фитосанитарлық шараларды қолдану саласындағы бірыңғай принциптер мен ережелер туралы келісімдер жСАСАу

АШМ, ДСМ, ТЖМ, МГМ, Қаржымині, Әділетмині, СІМ

Жобалау астысындағы Келісімдердің нормалары бойынша қарау және өз ұстанымдарын ұсыну, сондай-ақ өз құзыреті шеңберінде Келісімдерді іске асыруға қатысу

2012 жылға дейін барлық техникалық құжаттарды бір қорға жинау және олардың жалпыға бірдей қол жетімділігін қамтамасыз ету .

АШМ, ДСМ, ЭДСМ, Қаржымині, МГМ, ҚТКШІА, ІІМ, ТЖМ, Қоршағанортамині, ККМ

Ведомстволық нормативтік құжаттарға тексеріс жүргізу, өзекті нормативтік құжаттардың тізбесін ұсыну

1.3.2-міндет. Отандық нарықты қауіпті және сапСАыз (стандартты емес) өнімдерден шектеу.

Еуразиялық экономикалық қоғамдастық шеңберінде техникалық регламенттерді әзірлеу және қабылдау

ККМ, Қоршағанортамині, ІІМ, ТЖМ, МГМ, АШМ, ДСМ, Еңбекмині, БАМ

Техникалық регламенттерді уақытылы әзірлеу, техникалық регламенттерді енгізу және бейімдеу бойынша шаралар қабылдау

2-стратегиялық бағыт. Өнеркәсіп саласын дамыту

2.1-мақсат. Өңдеуші өнеркәсіпті дамыту

2015 жылға қарай ЖІӨ құрылымдағы өңдеуші өнеркәсіп үлесін кемінде 12,5 % ұлғайды

ЭДСМ, Қаржымині, Еңбекмині, БҒМ, ККМ, СА, ТМРА, БҚА, ТЖМ, МГМ, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ (келісім), облыстар, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері

Өңдеуші салалар өнеркәсібін дамыту бойынша салалық бағдарламаларды іске асыру

Жаңа қуаттарды іске қоса отырып, отандық өндірістің субсидияланатын минералдық тыңайтқыштар және агрохимиялық өнім ассортиментін кеңейту (АШМ).

«Бизнестің жол картасы – 2020» бағдарламасы шеңберінде кәсіпорындарды жаңғырту

«Өнімділік 2020» бағдарламасы шеңберінде инновациялық технологияларды енгізу жолымен өнімділікті арттыру

Өңдеуші салаларда техникалық және кәсіби білім бере отырып, мамандарды даярлауға мемлекеттік білім беру тапсырысын жергілікті атқарушы органдарда орналастыру

Шымкент қаласында 700 орынға өңдеуші салалар үшін кадрларды даярлау және қайта даярлау жөніндегі өңіраралық орталықты салу




2015 жылға қарай өңдеуші өнеркәсіптің еңбек өнімділігін 1,5 есеге ұлғайту

ЭДСМ, Қаржымині, Еңбекмині, БҒМ, ККМ, СА, ТМРА, БҚА, ТЖМ, МГМ, Қоршағанортамині, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ (келісім бойынша), облыстар, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері

2015 жылға қарай шикізаттық емес экспорттың үлесін экспорттық жалпы көлемінен кемінде 40% ұлғайту

ЭДСМ, Қаржымині, Еңбекмині, БҒМ, ККМ, СА, ТМРА, БҚА, ТЖМ, МГМ, Қоршағанортамині, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ (келісім бойынша), облыстар, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері

2015 жылға қарай шикізаттық емес экспорттың көлемін өңдеуші өнеркәсіптің жиынтықты өндірісінің жалпы көлемінен кемінде 43% ұлғайту

ЭДСМ, Қаржымині, Еңбекмині, БҒМ, ККМ, СА, ТМРА, БҚА, ТЖМ, МГМ, Қоршағанортамині, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ (келісім бойынша), облыстар, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері

2.1.1-міндет. Тау-кен металлургия кешенін дамыту

Металлургия саласының жалпы қосылған құнын минералдық шикізатты тереңнен қайта өңдеу және жаңа бөліністерді құру негізінде кемінде 107% ұлғайту

ТМРА, «KEGOC» АҚ (келісім бойынша)

МГМ
ККМ, ТМРА, «ҚТЖ» АҚ (келісім бойынша)

БҒМ, Қаржымині

Еңбекмині, Қазақстан Республикасының тау-кен өндіруші және металлургия өнеркәсібі қауымдастығы (келісім бойынша)


Облыстар, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері, Қазақстан Республикасының тау-кен өндіруші және металлургия өнеркәсібі қауымдастығы (келісім бойынша)
ЭДСМ, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ (келісім бойынша), облыстар, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері, АО «БРК-Лизинг» АҚ (келісім бойынша) және ҚР СӨП (келісім бойынша)

«KEGOC» АҚ тарапынан Дон тау-кен байыту комбинаты жаңа перспективалық объектілерін үздіксіз және сенімді энергиямен қамтамасыз ету үшін Хромтау және Кемпірсай энергия тораптарында электр желі объектілерін салу (2017 жылға дейін)
Кәсіпорындарға табиғи газды үздіксіз жеткізуді қамтамасыз ету
Мына станцияларда теміржолды өткізу қабілеттігін ұлғайту бойынша мәселені шешу: Ақсу-2 (Павлодар облысы), Дон (Хромтау, Ақтөбе облысы), Жіңішке ( Ақтөбе облысы ) және ҚТЖ паркін жартылай вагондармен және 20 тонналық контейнерлермен және платформалармен толықтыру

Сорск кен орыннан Шолақсай резъезіне темір жолдың, Шағыркөл кен орынан Алтынсарин станциясына жолды қилысу станциялары бойынша мәселені шешу

Бозшакөл ТБК-ны Босзакөл станциясына темір жол тармағын қиылыстыру, уақытша оданг кейін тұрақты пайдалануға құралдарды беру

Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіпте тау-кен металлургия өнімдерін тасымалдау кезінде магистралды темір жол желісіне қызмет көрсетуге арналған тарифтерге уақытша төмендетілген коэффицентті бекіту мәселесін қарау

Ақбақай кентінен Алматы-Астана трассасына дейін автожол учаскесін күрделі жөндеу (140км)

Техногендік (гранқож, қож, кесек тас) және басқалардан жасалған өнімді тасымалдауға теміржол тарифтерін төмендету бойынша мәселені пысықтау


Мемлекеттік тапсырысты қалыптастыру кезінде тау-кен металлургия саласының мамандарын оқытуды көздеу

Техникалық және кәсіби білім алған түлектердің біліктілігін сертификаттаудың тәуелсіз жүйесін енгізуге ықпалдасу

Металлургия және метал өңдеу үшін кәсіби техникалық білім беру жүйесін қалпына келтіру және орындарда жеке басшыларды бекіте отырып, кемінде 3 ай мерзімге өндірістік кәсіпорындарда өндірістік тәжірибені өту жүйесін енгізу

Тау-кен металлургия саласының басым мамандықтары бойынша кәсіби стандарттарды әзірлеуді ұйымдастыру

Тау-кен металлургия саласы бойынша кәсіби техникалық білім беру және кадрларды даярлауды дамыту бойынша салалық кеңес құру

Метал өнімдерін жеткізуге мемлекеттің қатысуымен жобаларды іске асыру кезінде жергілікті қамтуды дамыту

Металлургия және метал өңдеу кәсіпорындарын жаңғырту үшін жабдықтар лизингін жеңілдікті қаржыландыру

Металлургияда және метал өңдеуде шикізаттық тауар биржасын дамыту

Металлургияда және метал өңдеуде ШОБ құрудың жеңілдік ставкасы бойынша кредиттеу


2.1.2-міндет. Ауыл шаруашылығы машинасын қоса алғанда, қазақстанда машина жасау салсын дамыту

2015 жылға қарай машина жасау саласындағы еңбек өнімділігін 52 мың АҚШ долларына дейін ұлғайту

БҒМ, Қаржымині, ШҚО әкімдігі

Өскемен қаласында 700 оқыту орнына арналған Машина жасау саласы үшін кадрларды даярлау және қайта даярлау жөніндегі өңіраралық орталықты салу

2.1.3-міндет. Құрылыс индустриясын және құрылыс материалдарын дамыту

2015 жылға қарай құрылыс индустриясындағы жалпы қосылған құнды кемінде 76% ұлғайту

ҚТКШІА

СА
Облыстар, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері



Қазақстан Республикасында құрылыс индустриясын және құрылыс материалдары өндірісін дамыту жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған салалық бағдарламаны іске асыру
Қазақстан Республикасы бойынша, оның ішінде өңірлер бойынша ЖҚҚ бойынша статистикалық деректерді ұсыну

Жұмыс істейтін кәсіпорындар және жоспарланған жобалар бойынша ақпаратты беру

«Бизнестің жол картасы – 2020» бағдарламасы шеңберінде кәсіпорындарды жаңғырту (облыстар әкімдіктері)


2015 жылға қарай ел ішінде құрылыс материалдары өндірісінің үлесін 80% дейін ұлғайту

ҚТКШІА

облыстар, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері



Қазақстан Республикасында құрылыс индустриясын және құрылыс материалдары өндірісін дамыту жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған салалық бағдарламаны іске асыру
Жұмыс істейтін кәсіпорындар және жоспарланған жобалар бойынша (ағымдағы жағдайы, жобаны іске асыру) ақпарат беру

2015 жылға қарай экспорт үлесін құрылыс және құрылыс материалдары өндірісінің көлемінен 20% дейін ұлғайту

Қаржымині (КБК)

облыстар, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері


ҚТКШІА


Қазақстан Республикасы бойынша, оның ішінде өңірлер бойынша құрылыс материалдарының экспорты және импорты жөнінде ақпарат
Әрбір өңірдің экспорты және импорты бойынша ақпарат

Қазақстан Республикасында құрылыс индустриясын және құрылыс материалдары өндірісін дамыту жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған салалық бағдарламаны іске асыру



2.1.4-міндет. Химия өнеркәсібін дамыту

2015 жылға қарай жоғары бөліністі химия өнімі өндірісі мен экспорт көлемін 2 есеге ұлғайту

АШМ, БҒМ, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ (келісім бойынша), облыстар, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері

Жаңа қуаттарды іске қоса отырып, отандық өндірістің субсидияланатын минералдық тыңайтқыштар және агрохимиялық өнім ассортиментін кеңейту (АШМ).

Тараз қаласында кәсіби лицей салу

Химия мамандығы студенттерінің өндірістік практикасын ұйымдастыру бойынша іс-шараларды жүзеге асыру (БҒМ)

Тауша жобалар бойынша инвесторларды тарту мәселесін пысықтау («Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ)

Химия кәсіпорындарының өндірістік көрсеткіштерін бақылау (әкімдіктер)


2.1.5-міндет. Фармацевтика өнеркәсібін дамыту

2014 жылға қарай елімізде отандық дәрі-дәрмек құралдары өндірісін тұтыну көлемін 50% жабу

ДСМ, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ (келісім бойынша), облыстар, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері


«Химфарм» АҚ, «Нобел» ФФҚ» АҚ, «Глобал Нью Лайф» ЖШС, «Ромат» ФК, «ПФЗ» ЖШС, «МЗ» ЖШС, «КФК» ЖШС, «Алтомед» ЖШС, «Бирунифарм» ЖШС, «Медикал Фарм Чакур» ЖШС, «Брандо» ЖШС инвестициялық жобаларын іске асыру

Отандық өндірушілерге дженерикті дәрі-дәрмек препараттар, ИМН және медициналық техникасын мемлекеттік тіркеудің жеделдетілген рәсімдерін жүргізу нысанында уәкілетті органның шешімі бойынша преференциялар беру (ДСМ ДДҰО)

Бірыңғай дистрибьютор арқылы отандық өндірушілерден дәрі-дәрмек құралдарын және ИМН мемлекеттік астып алу («СК-Фармация» ЖШС)


2.1.6-міндет. Жеңіл өнеркәсіпті дамыту

2008 жылмен салыстырғанда 2014 жылға қарай жеңіл өнеркәсіптің жалпы қосылған құнын 50% ұлғайту

ЭДСМ, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ (келісім бойынша), «БРК» АҚ (келісім бойынша), «Атамекен» Одағы» ҰЭП (келісім)
ЭДСМ, Қаржымині, облыстар, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ (келісім бойынша), «БРК» АҚ (келісім бойынша), «Атамекен» Одағы» ҰЭП (келісім), Жеңіл өнеркәсіп кәсіпорын қауымдастығы (келісім бойынша)

ЭДСМ, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ (келісім бойынша), Жеңіл өнеркәсіп кәсіпорын қауымдастығы (келісім бойынша)


ШҚО, ОҚО, Жамбыл, Алматы облыстар әкімдіктері

«Бизнестің жол картасы – 2020» бағдарламасы шеңберінде кәсіпорындарды жаңғырту жөніндегі іс-шараларды іске асыру

«Өнімділік 2020» бағдарламасы шеңберінде инновациялық технологияларды енгізу жолымен өнімділікті арттыру жөніндегі іс-шараларды іске асыру


Жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындары, ұлттық компаниялар және жүйе құраушы кәсіпорындар арасында орта мерзімді астып алу тетіктерін әзірлеу бойынша ұсыныстар дайындау

Жеңі өнеркәсіп саласында техникалық және кәсіби білім бере отырып, мамандарды даярлауға мемлекеттік білім беру тапсырысын жергілікті атқарушы органдарда орналастыру


3-стратегиялық бағыт. Экономиканың энергияға өскелең қажеттілігін қамтамасыз ету

3.1-мақсат. Энергетика кешенін дамыту

2020 жылға қарай экономиканың қажеттілігін қанағаттандыратын меншік көздерінен энергия өндіру 100% құрайтын болады

Облыстар, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ (келісім бойынша)

Халық пен ел экономикасын электр энергиямен тұтынуды қамтамасы зету

3.1.1-міндет. Электр энергетика және көмір өнеркәсібін дамыту

2014 жылға қарай электр энергияны өндіруді 97,9 млрд. кВт дейін жеткізу (болжамдық тұтынуда 96,8 млрд. кВт)

Қаржымині, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ (келісім бойынша), Облыстар, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері
ТМРА, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ (келісім бойынша),

«KEGOC» АҚ (келісім бойынша)



2010-2014 жылдарға арналған үдемелі индустриялық-инновациялық дамудың мемлекеттік бағдарламасында көзделген электр энергетикасы саласында жобаларды іске асыру
Есептелген және жеке тарифтер бойынша жұмыс істейтін энергия өндіретін ұйымдардың инвестициялық шарттарын келісу және бекіту
Электр энергия саласындағы табиғи монополиялар субъектілерінің инвестициялық жобаларға келісу

2014 жылға қарау қамтамасыз етілсін:

Көмір өндіру үлесі 123 млн. тонна



ККМ, «ҚТЖ» АҚ (келісім бойынша),

Ішкі және сыртқы нарыққа көмір өнімдерін үздіксіз тасымалдауды қамтамасыз ету

3.1.2-міндет Жаңартылатын энергия көздерін дамыту

2014 жылы жаңартылатын энергия көздерімен өндірілетін электр энергия көлеміне қол жеткізу – жылына 1 млрд. кВт.ч.

ЭДСМ, АШМ, ККМ, Қоршағанортамині, ТЖМ, ҚТКШІА, ТМРА, ЖРБА
Облыстар, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері

Жаңартылатын энергия көздеріне тиісті ұсыныстарды әзірлеу және нормативтік құқықтық құжаттарды уақтылы келісу

Қуаты 25 МВт болатын жаңартылатынн энергия көздерін пайдалану саласындағы жобаларды келісу



Жаңартылатын энергия көздерін пайдалану саласындағы құрылыс объектілері үшін жер учаскелерін резервтеу және беру

4-стратегиялық бағыт. Экономиканы шикізат ресурстарымен қамтамасыз ету

4.1-мақсат. Геология және жер қойнауын пайдалануды дамыту

4.1.1-міндет. Бағдарламалық ресурстарды бағалай отырып, Қазақстан аумағының зерделенуін қамтамасыз ету

Алтын, мыс, полиметалдардың болжамдық ресурстарының жоспарланған көлемін қамтамасыз ету үшін ірі ауқымды алаң іздеу жұмыстары

«Тау-кен Самұрық» ҰТК» Ақ (келісім бойынша)



Іздеу және іздеу-бағалау жұмыстары бойынша жеке мемлекеттік әріптестігін дамыту

4.1.2-міндет. Қатты пайдалы қазбалардың негізгі түрлері бойынша қорлар өсімі

Алтын, мыс, полиметалдардың болжамдық ресурстарының жоспарланған көлемін қамтамасыз ету үшін қатты пайдалы қазбаларды іздеу-бағалау жұмыстары

«Тау-кен Самұрық» ҰТК» Ақ (келісім бойынша)

Іздеу және іздеу-бағалау жұмыстары бойынша жеке мемлекеттік әріптестігін дамыту

4.1.4-міндет. Ел тұрғындарын ауыз сумен қамтамасыз ету үшін жер асты судың кен орындарын қайта бағалау мақсатында жете барлау

Ауыз су қорларымен қамтамасыз етілген ауылдар саны

АШМ, ҚТКШІА

Іздеу барлау жұмыстарын жүргізу үшін оларды жер асты суларымен қамтамасыз ету мақсатында АТП (ауыл тұрғындарының пунктері) тізбесін уақытылы беру




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет