Мемлекеттік-жеке меншік әріптестікті әлеуметтік салада дамыту (білім беру, денсаулық сақтау)

ҚР нормативтік-құқықтық базасына жасалған талдау қолданыстағы заңнаманың МЖӘ-ні әлеуметтік салаға белсенді енгізуді тежейтінін көрсетті.

Келесі жүйелі мәселелерді пысықтау мемлекетке жеке секторды әлеуметтік сала объектілерін қаржыландыру, салу және тиімді басқару үшін тартуға мүмкіндік береді: 

1) концессияға беруге жатпайтын объектілер тізімін қарастыру;

2) концессионерге көлемі ұсынылған қызмет сапасына тәуелді инвестициялық қана емес, сондай-ақ пайдалану шығындарының да орнын толтыру мүмкіндігін беру үшін концессионерге мемлекеттік қолдау шараларын қарастыру; 

3) келісімшарттардың ұзақ мерзімділігі, тұрақтылығы сияқты МЖӘ-нің негізгі қағидаттарын ескеріп азаматтық заңнама шеңберінде сенімгерлік басқару және жалға алу шарттарын жетілдіру. Бұл жағдайда халықаралық тәжірибеден «басқару және қамтамасыз ету» келісімшарттарын бейімдеуге болады.

Басқару және қамтамасыз ету келісімшарттарын пайдалану мемлекеттік меншік объектілерінің ағымдағы қызметтерін басқару сапасын көтеру қажет болатын жобалар үшін тән. Осы ретте, пайдалану шығындарын мемлекет өз мойнына алады, жеке тарап өз жұмысының ақысын қызметтердің сапасына қарап алады және ешқандай да инвестициялық шығындарды алмайды. Осындай келісімшарттардың мерзімі, әдетте, 3-5 жылды құрайды. Әдетте, басқаруға білім, денсаулық сақтау, коммуналдық меншіктердің қазіргі объектілері беріледі. Келісімшарт персоналды басқару, қаржылық басқарма және стратегиялық жоспарлау, сондай-ақ ғимараттың жекелеген қызметтерін техникалық қамту жөніндегі (тамақтандыру, жабдықтармен қамтамасыз ету, кір жуу, рентген қызметтері, би және ән үйірмелері, спорттық үйірмелер және т.б) яғни, аутсорсингке берілетін қызметтерді қамтиды

Бұдан басқа, халықаралық тәжірибенің негізінде пайдалану кезеңінде объектілірді пайдалануға беру кезеңінде қаржыландырудың әр түрлі тетіктерінің мүмкіндіктері зерделенетін болады. Мысалы, жан басы бойынша қаржыландыру нысанында, ваучер нысанында және тағы басқа білім беру жүйесінде қаржыландырудың жаңа тетіктерін әзірлеу және енгізу.

МЖӘ мәселелері бойынша заңнаманы жетілдіру;

бюджеттік инвестициялардың іске асырылуын жоспарлау тәсілдерін өзгерту;

МЖӘ негізінде жобаларды дайындау және іске асыру үдерістерін тиімді жобалау және басқару бойынша шаралар әзірлеуді қамтамасыз ету;

халыққа қызмет көрсету сапасы арқылы жобаны тиімді іске асыруды бағалаудың өлшемдерін белгілеу;

МЖӘ қағидаттарынан хабардар болу және оны түсіну деңгейін жоғарылату.

МЖӘ тетіктерін қолдану экономиканың әлеуметтік және стратегиялық маңызды салаларын жаңғырту үдерісінің негізгі құрамдауышы бола алады.

Осы бағдарламаны іске асыру мақсатында 2012 жылы «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне МЖӘ мәселелері бойынша өзгерістер енгізу туралы» заң жобасының тұжырымдамасын әзірлеу қажет, атап айтқанда:

1) бюджеттік заңнамаға инвестициялық жобаларды іске асыруға алдын ала талдау жүргізу іске асыру схемасын тиімді анықтау үшін; мемлекеттік қолдаудың шаралары; мемлекеттік қолдаудың қаржылық шараларын индекстеудегі инвестициялық және пайдалану шығыстарын өтеу тетігін енгізу мүмкіндігін қарастыру бөлігінде;

2) концессия мәселелері жөніндегі заңнамаға концессия мәнін нақтылау; мемлекеттік қолдау шараларын дамыту; МЖӘ ұғымын бекіту; екі кезеңдік конкурс өткізу тетіктерін енгізу; конкурс рәсімдерін жетілдіру; концесиялық шарттар шеңберінде тарифтерді қалыптастыруға тәсілді қайта қарау; концессия модельдерін кеңейту бөлігінде.

Іске асырушының (концессионер) қызметiн бағалау мақсатында МЖӘ тетігін пайдалана отырып жобаларды іске асыру шеңберінде 2011-2013 жылдары қызметтің сапасын қызмет сапаларының индикативті көрсеткіштерін бағалау бойынша әдіснаманы әзірлеу жолымен халыққа берілетін қызметтер сапасының стандарттарын енгізу қажет.

МЖӘ-ні одан әрі дамыту жеке инвесторлардың әлеуетін іске асыруға және дамытуға институционалды инвесторлардың қаражатын тартуға және экономиканың әлеуметтік маңызды секторында мемлекеттің функциясын сақтауға мүмкіндік береді.

Қазақстанда МЖӘ-ні табысты дамыту МЖӘ тетігін келісілген және өлшемді түрде қолдану тәсілдері жүйесіне байланысты болады.

МЖӘ негізінде жобаларды дайындау және іске асыру үдерістерін тиімді басқару мен бақылауды қамтамасыз ету бойынша міндеттерді шешу мақсатында МЖӘ негізіндегі жобаларды дайындау және іске асыру үдерістерін тиімді басқару мен бақылаудың әдіснамасын әзірлеу бөлігінде ұсыныстар енгізілетін болады. МЖӘ мәселелері бойынша мемлекеттік қызметшілердің біліктілігін арттыру жұмыстары тұрақты негізде жүргізілетін болады.

2011 жыл бойы Қазақстан Республикасының Үкіметіне қажетті өзгерістер кешенін айқындау мақсатында бюджеттік инвестицияларды іске асыруды жоспарлауға арналған қолданыстағы тәсілді талдау бойынша есеп беріліп тұрады, бұл бюджеттік инвестицияларды іске асыруды жоспарлауды жетілдіру бойынша инвестициялық жобаларды жоспарлау тәртібін өзгерту бөлігінде кейбір занңамалық актілерге өзгерістер енгізуге мүмкіндік береді.

2014-2015 жылдар ішінде Бағдарлама бойынша қол жеткізілген шаралар негізінде МЖӘ жобаларын іске асыру жүргізіледі.

Қажетті заңнамалық негізді құрудың нәтижесі 3-кестеде көрсетілген экономиканың әртүрлі салалар үшін МЖӘ тетіктерін қолдану нәтижесі болады.

Өз кезегінде биліктің орталық және жергілікті атқарушы органдарына бюджетті жоспарлау кезінде МЖӘ тетігін пайдалана отырып инвестициялық жобаларды іске асыруда концессиялық жобаның техникалық-экономикалық негіздемесін дайындау, экономикалық сараптама жүргізу, консультанттар қызметі, мемлекеттік қолдаудың қаржылық шараларын беру тиісті бюджеттік қаражат көзделетін болады.

ЭДСМ – Қазақстан Республикасы Экономикалық даму және сауда министрлігі

Қаржымині – Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі

Әділетмині – Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі

БҒМ – Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

ДСМ – Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі

«Қазақстандық МЖӘ орталығы» АҚ – «Қазақстандық мемлекеттік-жеке меншік әріптестік орталығы» акционерлік қоғамы