Қазақстан республикасының білім және ғылым инистірлігі
Э. В. Алехин. Государственный и муниципальный сектор экономики . Учебник/ ПЕНЗА 2011
жүктеу/скачать 267 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 6. Э. В. Алехин. Государственный и муниципальный сектор экономики . Учебник/ ПЕНЗА 2011
6. Э. В. Алехин. Государственный и муниципальный сектор экономики . Учебник/ ПЕНЗА 2011Тақырып 5. Табиғи монополия және мемлекетті реттеу - 2 сағ.
Нарықтық құрылымының негзгі бөлігі «нақты монополия». Нақты монополистерге қоғам үшін пайдаланатын өндірістер және кәсіпорындар.Олар табиғат ресурстарын пайдаланады ( мысалы, электорлық және газдық кәсіпорындар, сумен қамтамасыз ететін кәсіпорындар,). Сол себепті нақты монополиялар мемлекет меншігінде. Нақты монополиялардың ерекшілігі, өндірістің үлкен масштабы., үлкен өндіріс кезінде ресурстарды үнемдеу керек.Бізге бәрімізге белгілі, үлкен өндіріс ұсақ өндірістен артықшылықпен ерекшеленді. Үлкен кәсіпорынның техникалық күшімен ерекшелінеді, сол кезде өндіріс еңбектің дамуы көрінеді.. Ол ресурстардың одан әрі ұтымды пайдалануды білдіреді. Сол себепті нақты монополиялар қоғаммен жақсы қабылданады., монополиялық әрекет олардың әрекетін реттейді. Нақты монополия өз тауарларына және қызмет көрсетулерге жоғары бағаларды қояды.,сол себепті тұтынушылар жоғары бағаны төлеуге мәжбүрлі және тұтынұды қысқартуға. Тұтынушылар бәсекені тұншықтыру кезінде үлкен экономикалық пайданы әкелмейді. Бәсекенің жоқтығы сұраныстың және ұсыныстың тепе-теңдігін бұзады. Бұл кері әсерлі әрекеттерге тап болмау үшін меалекет экономикалық процесстерге араласады., антимонопольді реттеу : әкімшілік бақылау монопольді нарыққа, ұйымдастырушылық механизм, натимонопольді заңнама Нақты монополиялар декларияланған болуы қажет , мемлекеттік реттеу республикалық және жергілікті органдармен. жүргізіледі., көлем бойынша статистикалық көлемді беру. Тәжірибелік сабақтардың сұрақтары (1 сағат):
Өзінді өзін тексеру сұрақтары. 1. Қандай кәсіпорындар нақты монополияға жатады? 2. Нақты монополияның ерекшілігін көрсет. 3. Нақты монополияларды реттеу қалай жүргізіледі? 4. Нақты монополияларды реттеудің қандай болашағы болуы мүмкін?
1.Толымгожинова М.К., Максатова Л.М., Омарбаева С.Т. Мемлекеттік сектордағы менеджмент. Оқу құралы. Семей, 2010ж 2.Ускенбаева А.Р. Экономическая политика. Учебно-практическое пособие. Караганда, 2004. 3. Брюйн Ханс, де. Управление по результатам в государственном секторе. M.: Институт комплексных стратегических исследований, 2005. 4. Алёхин Э.В. Экономика государственного и муниципального сектора: Учебное пособие. - Пенза: Изд-во ПГУ, 2010. 5. Государственное регулирование экономики : Учебное пособие для ВУЗов . / П од ред . Морозовой Т.Г. - М .: ЮНИТИ, 2004 . 6. Э. В. Алехин. Государственный и муниципальный сектор экономики . Учебник/ ПЕНЗА 2011Модуль3. Мемлекеттік меншік Тақырып 6 .Экономикадағы мемлекеттік мешіктің ролі және функциясы– 4 сағ. 1. Мемлекет-нарықтық экономиканың негізгі субьектісі 2. Мемлекеттік меншіктің мақсаты және талаб 3. Мемлекеттік меншікті ұйымдастырудың экономикалық фомалары. 4. ҚР-дағы мемлекеттік меншіктің ролі. 5. Мемлекеттік меншіктің табиғаты.
Дамыған экономикасы елдерде мемлекеттік меншіктің бірнеше түрі болады.: 1) жеке мемлекеттік меншік, ол тікелей мемлекеттің бақылауымен жүзеге асады. 2) жария корпорациялар, АҚШ-та үкіметтік және Францияда ұлттық қоғам деп аталады.Соңғы уақытта мемлекеттік және жеке меншіктік аралас кәсіпорындар орын алады.Бұл компаниялардың пакетінің біраз бөлігі келеді Бұдан басқа, мемлекет жеке сектормен шарт арқылы өзіне мемлекеттік емес сектормен байланыстыруды құқыққа ие болады. Мемлекеттік кәсіпорындар мемлекеттік саясаттың жүргізу құралы болып табылады. Түрлі кәсіпорындар құрылғанда нарықта мемлекет реттеуші құрал. Ол мына бағыттарда жүзеге асырылады. - халықты еңбек қамту; - жағары тәуелдікке ие жобаларды іске асыру. - антиинфляциялық шаралар, оған бағалардың төмендуі және инфляцияның өсу кезіндегі табыстан бас тарту. - жергілікті тауар өнндірушілерге және шикізат жеткізушілерге жинақтайтын кәсіпорынның мемлекеттік сеторына көмаек көрсету. Осыған қоса мемлекеттік кәсіпорындар өзінің жалпы мемлекеттік қызметіне байланысты белгілі мемлекеттік кепілдікпен қамтамасыз етілген. Олар түрлі субсидиялар, импорт міндетіне босату, мемлекет закздарынан артықшылық түрінде болады мелекеттік кәсіпорындар әрқашанда пайдалы бола бермейді, сол себепті лоларды жеке сектормен салыстыруға келмейді. Мемлекеттік кәсіпорындардың әсерлі эффектісін бағалау оның әрекеттерінің және пайдаланылатын мемлекеттік ресурстарды пайдалы қоғам нәтижесімен қатынасымен көрсетеді. Мемлекет меншігінде және оның бақылауында дүние жүзіндегі ең ірі компанилар болады, авиағарыштық, мұнай және газ, автокөлік саларында мемлекет ықпалы айқын көрінеді. Мемлекеттік кәсіпорындардың төмен эффектісі және мемлекеттің үлкен шығындары оларды ұстау үшін жешелендіруге әкеледі. Нормативті актілерде және экономикалық заң қолдану тәжіребиесінде түрлі терминдер ұқсас “экономиканың мемлекеттік сеторы ”. Оның толық анықтамасымен ол мемлекеттік унитарлы кәсіпорындарды кіргізеді, (шаруашылық жүргізуші құқық арқылы және оперативті басқару), мемлекеттік мекемелер, шаруашылық қоғам, (ашық акционерлік қоғамдар) басқарудағы мемлекттің ықпалымен. Олардың 50 пайыздан көп капиталы мемлекетке тиіс.Сонымен қоса АОҚ мелекет қатысуымен, бұл жерде мемлекет “алтын акция” құқыққа ие.. “Мемлекеттік сектор ” және “мемлекеттік меншік” сәйкес келмейді.. Бір жағынан мемлекеттік сетор кәсіпорынды ғана енгізбей, шаруашылық қоғамды қамтиды.Мұнда қатыныстар құқықпен реттеледі.Меншік құқықтан басқа, басқаруға иемднумен байланысты, мемлекеттік кәсіпорынды басқару және пайдалану, мемлекеттік секторда акционерлік капиталды басқару туралы қатынастар пайда бола бастады, олар міндетті құқық нормаларымен реттелетін, меншік құқық емес. Басқа жақтан қарасақ мемлекет меншік обьектілері бар, мемлекеттік секторға жатпайтын. Мемлекеттік секторды басқару ағымды жағдайы мемлекетті басқару кезінде арнайы механизмсіз жүргізіледі. Унитарлы кәсіпорынның жағдайы жеке сектордың негізгі жағдайынан еш нәрсемен ерекшеленбейді.Олардың мемлекетпен бюджетке салық төлеумен шектеледі . АҚ –ды басқару жүйесі мемлекет басқаруымен басым болады, мелекттік акционер және жеке акционер арасында айырмашылық көрінбейді.Өйткені мүліктік құқықты мемлекет акционер заңңама жүйесімен акционерлік қоғамда реттеп отырады. Тәжірибелік сабақтардың сұрақтары (2 сағат):
Өзінді өзін тексеру сұрақтары
Ұсынылатын әдебиеттер. 1.Толымгожинова М.К., Максатова Л.М., Омарбаева С.Т. Мемлекеттік сектордағы менеджмент. Оқу құралы. Семей, 2010ж 2.Ускенбаева А.Р. Экономическая политика. Учебно-практическое пособие. Караганда, 2004. 3. Брюйн Ханс, де. Управление по результатам в государственном секторе. M.: Институт комплексных стратегических исследований, 2005. 4. Алёхин Э.В. Экономика государственного и муниципального сектора: Учебное пособие. - Пенза: Изд-во ПГУ, 2010. 5. Государственное регулирование экономики : Учебное пособие для ВУЗов . / П од ред . Морозовой Т.Г. - М .: ЮНИТИ, 2004 . жүктеу/скачать 267 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|