Э. В. Алехин. Государственный и муниципальный сектор экономики . Учебник/ ПЕНЗА 2011

6. Э. В. Алехин. Государственный и муниципальный сектор экономики . Учебник/ ПЕНЗА 2011

2. Мемлекеттік секторда товар және қызмет өндірісін қаржыландыру.

3. Виды контрактов, их содержание.

4. Қоғам шығындарының эффектісі.

Қорғаныс функциясы– ол ұлттың өмір сүруін қамтамасыз ету, оның сувернитетті қорғау,ұлттық шекаларды.Бұл функцияны орындау үшін дамыған әскер қажет, ішкі істер, кәсіпорын комплексі, қару жасайтын. Бұл шығындар барлық мемлекеттерде (20-30% бүкіл мемлекеттің шығындарынан). Әсіресе НИОКР-ға шығындар тез өсуде.Әскеру қаруларын және әскери техниканы жасауда.

- экономиканың мемлекеттік секторды құру және басқару.Мемлекет тек қана завод және фабрикаларды құрмай, экономиканың үлкен салаларын қолға алады, таурларды өндіру және тарату функцияларын атқарады

- эканомиканы бағдармалау және реттеу, бұл арқылы мемлекет экономикаға комплексті әсер етеді, оның даму стратегиясын анықтайды. Баңғдарламаларды жасау кезінде, Үкіметтік органдар еоңтайлы ғана бағыттарды анықтамай ғана қоймай, оны қаржыландырады.

Әлеуметтік функция.Нарықтық механизмнің бәсеке кезінде қоғамның әлеуметтік бөлінуі пайда болады. Мемлекет әлеуметтік тұрақсыздықты азая отырып, мүліксіз отырған халыққа көмек береді. Түрлі құралдар арқылы мемлекет өз қаржыларын реттейді. Ұлттық табысты қайта тарату арқылы қамтамасыз етілмеген халыққа көмек көрсету.Олардың ішінднгі маңыздылары әлеуметтік төлемдер және дотациялар, жұмыссыздық төлемдер, мүгедектерге төленетін ақы, ауруларға көмек, балаларға көмек, мүліктік сусидиялар.

Қоршаған ортаның сапасын арттыру. Үлкен масштабты тауарларды өндіру кері әсерлі әрекетті туғызады, олардың ішіндегі ауаны, суды,жерді ластау ең қауіпті. Мемлекет табиғатты ластайтын өндіріске шектеу орнатып, қауіпсіздік стандарттарын жасап және енгізеді, қаржыларды бөле отырып , субсидияларды жаңа техналогияларға бөліп, бағдармаларды жасауға және енгізуге жұмсалады. Олар твбиғатқа жаман фактор әсерін төмендетеді

Бақылау функциясы. Түрлі қаржылы фондарды құрған кезде пайдаланады. Ол қаржының дұрыс таратылуын қамтамсыз етеді, салықтың алынуын, салық базасын жасау, льготалық салық салуды анықтайды, қаржыны дұрыс пайдаланғаны үшін бақылау.Бақылау функцияларына фирма және компанияларға салық салуды бақылау. Бұл функцияларды орындау үшін көп қаржы керек. Сол себепті әр мемлекетте, оның спецификасын ескере отырып, қаржылы фонд құрылады.т Бұл фонд «мемлекеттік қаржы» деп аталады.

Мемлекеттік кәсіпорындардың негізгі ерекшелігі, олардың төмен рентабельділігі.Бірақ жеке фирмалардың өндіріс эффектісі жеке меншіктік компаниялардан төмен болмайды

Рентабелділіктің әр түрлі деңгейі мемлекеттік кәсіпорындардың қаржыландыру түрлерінен ажыратылады. Кейбір мемлекеттік кәсіпорындар реньтабільді жұмыс істей алады, лоларда жеке өз автономды бюджеті болады, орталық және жергілікті бюджеттерде тек қана олардың жұмыстың қаржылық әрекетінің нәтижесі көрінеді. Кейбір кәсіпорынның әрекеті арқылы эффекті арқылы анықтауға болмайды( өйткені олар әлеуметтік маңызды өнімді өндіреді.), мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылады.Мемлекеттік бюджетке шығындар және табыстар жатады.

Әлеуметтік теңсіздік, бедность және әлеуметтік бағдармалар.

Өзінді өзін басқару керекті әлеумаеттік механизмді қалыптастырады, ол шаруашылық механизммен бірге қоғамда әлеуметтік процестерді реттейді. Әлеуметтік сала қоғам өзінді даму зандарына ие.Әлеуметтік жүйелер өзінің спецификасына негізделеді, алайда жалпы экономикалық тұтастық жүйені құру мүмкін емес, тек қана өз күшіне сене отырып.

Дамыған әлеуметтік саясат келесі себептер арқылы қаланады:

• 
  Нарыққа кіру кезіндегі әлеуметтік қорғау
  
• 
  Халықтың материалды қажеттілігін және әлеуметтік-мәдени, тұрмыстық қажеттілігін қанағаттандыруда еңбекті салымдардың ролі артуда.
  
• 
  Жаңа механизмнің қалыптасуы,саясаттың іске асуы және түсіндіру.
  

• 
  Халықтың өмір сүру жасын арттыру.
  
• 
  Халықтың денсаулығын арттыру және беделді өмір жағдайын қамтамасыз ету;
  
• 
  Халықтың денсаулыққа зиян келтірмейтін саясатты қалыптастыру.
  

Жаман қамтылған халық бөлігін қорғау материалды жаққа бағытталмауы керек. Олар әлде қайда дамыған және халықтың әлсіз бөлігін қорғау бағытталуы болуы тиіс..

Халықты әлеуметтік қорғау бағдарламасында ең негізгі бағыт халықты әлеуметтік қорғау.Прогрммаларға қойлатын негізгі мынадай талаптар қойылады: нарықытық қатынастардың әсері негізгі бағыттар халықтың өмір сүру деңгейі; әлеуметтік қорғаудың субьектілердің ролі, Яғни мемлекеттік емес бағдармалардың ықпалының өсуі; әлеуметтік топтарлды және слойларды анықтау.Олар экономиканың аыспалы жағдайдың барлық ауыртпалығы түседі. Бай және кедейшілік арасында анализ, жұмыспен қамтылған (бөшектеп не болмаса толығымен) және жұмыс істемейтіндер, түрлі формадағы көмекті қажет ететіндер.Оларды бағдарламаларды құрастырған кезде ескереді..;методологиялық талаптар, территорияның дамуын,.Әлеуметтік программалардың негізгі субьектілері территариялды басқару болып табылады, олар заңды және бюджетті және әкімшілік әдістер жобаларды қалыптастырады және жүзеге асырады.Обьект түрінде бүкіл халық болуы мүмкін.Бүкіл ішкі құрылымның әлеуметтік құрылымы.
Тәжірибелік сабақтардың сұрақтары (1 сағат):

1. 
   Қоғамдық шығындар нысандары.
   
2. 
   Қоғамдық шығындардың бұзатын әрекеттері.
   
3. 
   Өзара тәуелді қалаулар. Әлеуметтік теңсіздік, кедейлік және әлеуметтік бағдарламалар (тиімділік және әділеттілік).
   

1. 
   Қоғам шығындарының негізгі формаларын атаңыз.
   
2. 
   Қоғам шығындарының формаларының кері әсері неге байланысты?
   
3. 
   Мемлекеттік секторда товар және қызмет өндірісін қаржыландыру механизмі неден тұрады?
   
4. 
   Контрактация және квази нарықтар дегеніміз не?
   
5. 
   Шарт түрлерін атай аласыз ба?
   
6. 
   Қандай критейрийлер бойынша қоғам шығындары бағаланады?
   

1.Толымгожинова М.К., Максатова Л.М., Омарбаева С.Т. Мемлекеттік сектордағы менеджмент. Оқу құралы. Семей, 2010ж

2.Ускенбаева А.Р. Экономическая политика. Учебно-прак­ти­чес­кое пособие. Караганда, 2004.

3. Брюйн Ханс, де. Управление по результатам в государственном секторе. M.: Институт комплексных стратегических исследований, 2005.

4.  Алёхин Э.В. Экономика государственного и муниципального сектора: Учебное пособие. - Пенза: Изд-во ПГУ, 2010.

5. Государственное регулирование экономики : Учебное пособие для ВУЗов .