Қaзақстан республикасының білім және ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 0.5 Mb. Pdf көрінісі
|
| 1,4 Датччиктер
Түрлендіргіштерді үлкен көлемін бақылау байланыстарды қолайлы қоладну- датчиктер көиегімен немесе біріншілк құрылғылармен іске асады. Датчик өлшенетін не бақыланатын шаманы ыңғайлы түрде жіберіп, ары қарай түрлендіріп, өңдеп, тіркеу, сақтау үшін ыңғайлы сигналға түрлендіргіш құрал. Басқаша айтқанда датчик өлшенетін электрлік емес сигналдарды (шамаларды) электрлік сигналға түрлендіретін құрал. Өлшенетін шамамен тікелей қосылған датчик бірінші ретті деп аталады. Медициналық электроникада өлшенетін не бақыланатын электрлік емес шаманы электрлік сигналға түрлендіретін датчиктер ғана қарастырылады. Датчиктерге берілетін электрлік емес сигналдардың басты түрлері: 1) механикалық шамалар- сызықтық және айнымалы қозғалыс, жылдамдық, үдеу, қысым, тербеліс жиілігі; 2) физикалық шамалар- температура, жарықталу, ылғалдылық; 3) химиялық шамалар- заттың таралымы, құрамы; 4) физиологиялық шамалар- тіннің қанмен қамтамасыз етілуі, ыны & салу көлемі, қанның пульстық көлемі және т.б. Датчиктер автоматтардың сезім мүшелері болып табылады. – суретте вестибуляр аппарат – автоматтың иіс қабылдау органы, екінші аппарат - автоматтың дәм сезу органы болып табылады. 1,2 сурет Иіс және дәмді сезу аппараттары Датчиктер классификациясы Сезімтал элементтеріне байланысты: • контактылы (механикалық) датчик; • потенциометрлі датчик; • тензометрлі датчик; • индуктивті датчик; • индукционды датчик; Пар. Құжат № _ Қолы _ _ Күні _ Пар._ 11 ИТК г.Алматы 1302000 Автоматтандыру және Басқару • сыйымдылықты датчик; • фотодатчик (оптикалық); • термодатчик, т.б. Өлшенетін шамаға байланысты: • қозғалыс датчигі; • қысым датчигі; • температуралы датчик; • газ ылғалдылық датчигі; • радиация датчигі; • жарық датчигі; • вибрация датчигі, т.б Кіріс шама мен шығыстағы электр энергиясын (ЭҚҚ) түрлендіретін датчиктерді генераторлы датчик д.а. бұл датчиктер арнайы ток көзін қажет етпейді. Мысал ретінде тахогенераторларды, термопараларды, пьезодатчиктерді, т.б. айтуға болады. Олардың шығысындағы кернеу айналым жиілігіне пропорционал болады. 1,3 сурет Контактылы электромеханикалық датчик 1,4 сурет Трансформаторлы датчик Электромеханикалық (қозғалыс) датчиктер (1.3; 1.4-сурет) негізінен механикалық шамаларды (қозғалыс, жылдамдық, қысым, вибрация, т.б.) электр шамаларға (ЭҚҚ, кедергі, индуктивтілік, сыйымдылық, т.б.) аударады. Кейде оларды кері түрлендіру, яғни, электр шамаларды механикалық шамаға аудару үшін де қолданады. Мысал ретінде темір жол автоматикасында жиі қолданылатын рельсті педаль деп аталатын қозғалатын состав (пойыз) жүріс датчиктерін айтуға болады. Ауа – мембраналық педальді рельс астына орнатады, ол қозғалатын состав өткенде рельс бүгілісін сезеді. Контактыны ауыстыру үшін 0,015 мм рельстің бүгілуі жектілікті. Педаль контактілері арқылы педальды реле қосылады. Өлшеуіш түрлендіргіштеріне сәйкессендіру бұрышына пропорционал электр кернеуін шығаруға арналады. Пар. Құжат № _ Қолы _ _ Күні _ Пар._ 12 ИТК г.Алматы 1302000 Автоматтандыру және Басқару Қызмет атқару принципы бойынша олар потенциометрлік, индукционды, сыйымдылықтық, фотоэлектрлі (1.5-сурет), контактылы, магнитті, магнитоэлектрлік болып табылады. Өлшеуіш түрлендіргіштерінің негізгі құрылғылары болып сезімтал құрылғылар жатады. Оларға қойылатын талаптарға: жоғары дәлдік, жұмыс сипаттамаларының сызықты болуы, сенімділік, жоғары ПӘК жатады. 1,5 сурет Фотоэлектрондық потенциометр Реостатты және потенциометрлі құрылғылар. Реостатты және потенциометрлі құрылғылар негізінен қозғалыс әсерінен элемент кедергісін өзгерту үшін пайдаланылады. 63 Прецизионды потенциометр – омдық кернеуді бөлгіш, оның бөлу коэффициенттері резистивті құрылғыға тиісті котнакт қозғалысының орналасу функциясымен анықталады. Ол электромеханикалық түрлендіргіштің кірісі – ось бұрышы (механикалық), шығысы – потенциометр бөлінісі (электрлік) шама. жүктеу/скачать 0.5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|