Қазақстан Республикасының білім және ғылым миннистрлігі

Kreuzen Sie die entsprechenden Buchstaben an, zählen Sie Ihre Punkte zusammen.

Antwort

Frage A B C

2 2 1 0

4 1 2 0

6 0 1 2

8 1 0 2

0 – 5 Punkte

Sie kommen zurecht in Ihrem Job, treten aber etwas auf der Stelle. Bei Gesprächen stehen Sie nicht gern im Mittelpunkt. „Tu Gutes und sprich darüber“ - dieses Motto finden Sie eher peinlich. Falsch. Bescheidenheit bringt im Beruf niemand weiter. Höchste Zeit, daß Sie an sich arbeiten. Wie wäre es mit einem Seminar über Kommunikationstechnicken? Das baut Gesprächsblokaden ab.
6 – 11 Punkte

Nicht übel, aber noch ausbaufähig. Reden vor großerem Publikum will gelernt sein. Keinen Konjuktiv mehr ( „Das müßten wir vielleicht ganz anders machen“) Sagen Sie öfter „ich“ statt „wir“ – das gibt in Meetings mehr Autorität. Sie halten sich für ordentlich, kommen aber trotzdem oft in der Termindruck? Ein Seminar über Zeitmanagement oder Arbeitsorganisation hilft, Abläfe in den Griff zu kriegen.

12 – 18 Punkte

Sie sind perfekte Organisatorin. Koordinieren und Vermitteln sind eindeutig Ihre Stärken. Aber Hand aufs Herz: Sind Sie manchmal zu pedantisch? Wenn etwas nicht in gewohnte Scheme passt, blocken Sie schnell ab. Sie sollten ein bißchen flexibler werden. Sonst sitzen Sie vielleicht in drei Jahren immer noch auf demselben Posten und wundern sich, warum es nicht weiterging mit Ihrer Karriere.

Nicht nur was Sie sagen, auch wie Sie sprechen, argumentieren, sich unterhalten, trägt zu Ihrer Kompetenz am Arbeitsplatz bei. Dr. Gudrun Fey, Rhetoriktrainerin und Geschäftsführerin von Study & Train, Stuttgart, rät gerade schüternen Frauen, Gesprächstatistik zu trainieren. Dazu gehören: Chef, Kunden, Kollegen persönlich anzusprechen, Blickkontakt halten, zuhören und darauf achten, wie der andere reagiert. Bereiten Sie sich auf Meetings vor. Reden Sie langsam und deutlich. Formulieren Sie nur positive Sätze. Sagen Sie nicht „Das geht nicht“, sondern „Ich packe es mal anders an, dann klappt`s sicher.

Sie kommen mit der Zeitplanung ganz gut zurecht. Trotzdem denken Sie an einen Termin oft erst in letzter Minute? Wahrscheinlich sind Sie situationsorientierter Mensch. Das heißt, Sie lassen sich leicht ablenken. Ein unerwarteter Anruf oder ein zusätzlicher Auftrag sollte Sie nicht aus dem Konzept bringen. Überlegen Sie nicht mehr lange, fangen Sie gleich an! Sagen Sie konsequent: „Das mache ich sofort“ und bleiben Sie dabei – so schaffen Sie sich Luft. Telefon eventuell auf Anrufbeantworter umschalten, nur drangehen, wenn sich der Chef meldet.

Бір парақ қағаз алып оны бес бөлікке бөліп, әр бөлігіне төмендегі сөздерді жазыңыздар:

2. Lesen Sie Ihrem Partner oder Ihrer Partnerin nacheinander die unten aufgeführten Wörter vor und lassen Sie sich jeweils die allererste Assoziation dazu nennen:

Өзіңіздің партнеріңізге төменде берілген сөздерді оқып беріңіз де осы сөздер қандай ассоциация тудыратынын айтсын:

Hört, sieht, fühlt, schmeckt oder riecht er/sie das Wort?

Ол сөзді ести ме, көре ме, сезіне ме, дәмін әлде иісін сезе ме?

3. Tragen Sie das Wort in die entsprechende Rubrik auf Ihrem Blatt ein. Am Ende der Übung zählen Sie die Wörter in den Rubriken und vergleichen Ihre Ergebnisse mit denen in anderen Gruppen.

Сөздерді қағазыңыздың жоғарыда берілген бес бөліктің қайсысына сай келетіне енгізіңіз және нәтижесін басқалармен салыстырыңыз.

Liste A

Schuhe

Ball

Handschuhe

Radio

Kuli

Theater

Kartoffeln

Bäckerei

Beethoven

später Abend

Katze

Rose

Jeans

Жарияланып отырған «Тары» («Тары баптау» деп те атауға болады) поэмасын немістің өлемге әйгілі драматургі, ақыны, романисі Бертольт Брехт 1950 жылы жазған. Б.Брехт Қазақстанда болмаған. Шығанақ Бересеұлын да көрмеген. Поэма совет жазушысы Геннадий Семенович Фиштің «Болмасты болдырған» («Человек, сделавший невозможное») атты әнгімесінің ізімен құрылған. Г.Фиштің бұл әңгімесі 1948 жылы «Огонек кітапханасының» №43-44 санында жарияланыпты.

Г.Фиштің Шықаңның өзін көрмесе де, Ойылда болып, ол кісінің звеносымен кездесіп, тары өсірудің мен-жайымен танысып, Шықан қолданған интенсивті өдістерді тартымды түрде әңгімелеп берген. Әңгімеде Шығанақ Берсеұлы жеке дара суреттелмей, ол кісімен қызметтес болған көптеген ауыл еңбеккерлерінің есімдері аталып, олар туралы мағлұматтар берілген. Солардың ішінде Мираб Әлібек Махамбетұлы, «Жаңа жол» колхозының мүшесі Шықаңның құдасы Көшкен Соқырұлы, «Кемерші» колхозының мүшесі, Шықаңның шәкірті саналған Зәуре Баймолдақызы, Шықаңмен жарысқа түскендердің бірі Хобда ауданындағы Роза Люксембург атындағы колхоздың звено басшысы Әзима Бектенқызы, Шықаң басқарған звено мүшелері Жайқа Есенғалиқызы, Ақбала Берісқызы, Жеңсұлу Жұмағазықызы, насос жүргізуші Иемберлі Есенғалыұлы, Шықаңмен социалистік жарысқа түскен Ырғыз ауданының тарышысы Өксікбай Әшімбайұлы сияқты адамдардың есімдері бар.

Б.Брехттің бұл поэмасы оның ең таңдаулы шығармаларының қатарына жатады дей аламыз. Поэманың құндылығы сюжет байлығы немесе әдеби көркемдігіне де емес. Мұнда Б.Брехттің назарын аударған басты мәселелері: басқаның емес жаңадан ғана отырықты тұрмысқа үйрене ең жоғарғы түсім алуы; бүкіл совет халқы сияқты қазақ халқының да Отанға деген терең сүйіспеншілігі, адал патриоттық сезімі, қазақ халқының қажымас еңбекқорлығы, қарапайымдылығы, қонақжайлығы. Міне осындай тамаша қасиеттерді өз халқының тағдырына разы болмай жүрген Б.Брехт адамгершілігі ілтипатпен сезінгендей. Жаңа социалистік Германия халқына біздің ұлы совет халқынан тәлім алыңдар дегендей.

Б.Брехт қазақ халқының ұлттық ерекшеліктерін терең түсініп суреттейді. Тіпті осы елдің арасында өмір сүріп, олардың әдет-ғұрыптарын білетін адамдай көрінеді. Бұл тамаша суреткердің қиял тереңдігі мен сезімталдығының айғағы.

Жарты ғасыр бұрын жазылған поэманың тәрбиелік мәні бүгінгі таңда арта түспесе кемір деп айта алмаймыз. Сол үшін немістің ұлы жазушысына шын жүректен алғысымызды айтпақпыз. Қазақ халқының асыл перзенттерінің бірі Шығанақ Берсеұлын өз халқына паш еткені үшін, ол туралы ұмытылмас мұра қалдырғаны үшін Шықаңның бүгінгі ұрпағы Б.Брехт алдында бас иіп тағзым етеді. Интернационалдық қарым –қатынастың шынайы сипаты осылай болса керек деп ойлаймыз.

7. 
   Mitschurin
   

Г.Фиштің «Болмасы болдырған»

деген әңгімесінің ізімен.

1. Шығанақ Берсе көшпелі еді, Қазақтың даласында өcкен еді, Ойылдың жағасында қоныс теуіп, Жусанды дүзге тары еккен еді	1. Tschaganak Bersijew, der Nomade Sohn der freien Wüsteneien im Land Kasakstan In den Steppen am Fluß Uil, wermutbewachsenen Ließ er nieder sich und baute Hirse an.
2. Бұл тары көшпенді елдің дақылы еді, Еккенде шап-шағын-ақ әтіребі, Төзімді аңызаққа, түсімі мол,- Диқанға сонысымен мақұл еді.	2. Hirse doch war die Nomadenähre Denn sie liebt die Felder jungfräulich und klein Scheut nicht Hitze und braucht wenig Saatgut — Warum sollt es so nicht Hirse sein?
3. Оңай ма ору, отау тары затын, Запы боп халық содан зарығатын. Тарыны тәрк етсе де талай бейбақ, Тары деп Шығанақ тек жанығатын.	3. Freilich schrie sie ewiglich nach Jäten. Ach, sie zwang das Volk auf seine Knie Bis es sie bespie und schrie: Wir werden dich zertreten! Aber Tschaganak Bersijew war für sie.
4. Тәсілін су тартудың тапты ойлап: Түйені айналдырып, шығыр айдап, Телегей терін төкті тыным көрмей, Су жөңкіп атыздарды ақты бойлап.	4. Und er wässerte den Boden solcherweise: Um den Räderbrunnen, mühsam aufgestellt Trieb am Drehpfahl er ein ältliches Kamel im Kreise Und die Schaufeleimer tränkten ihm ein schmales Feld.
5. Орнады ойылға да келіп Кеңес, Кернеді кең даланы көрікті елес. Бағзыдан байыз таппай көшкен елге: «Орнығып,-деді Кеңес,-жұртпен теңес!»	5. Tausend Jahre zogen die Nomaden Als die Sowjetmacht am Uil stand und erschallt War in die vier Winde eine Stimme Und es war die Stimme groß, und sie rief: “Halt!"
6. Хақтығы сияқты боп Жер мен Көктің Бірлігі шынға айналды бүлген көптің. «Менікі», «сенікі»-деп, бөле-жармай, Бәрі ортақ бар мен жоқтың, су мен оттың. Дәуірге жетті қайырлы Ойылдың кәрі даласы. Болғанмен оты байырғы, Отынның керек жаңасы.	6. Erd und Himmel hat es lang gegeben Doch nun gab es auch noch den Kolchos. Nicht mehr gab es “mein Feld hier" und “deins daneben" Und die Felder waren plötzlich groß. Alt ist die Steppe am Uil. Neu ist die Zeit. Das Feuer von gestern Braucht ein neues Scheit.
7. Ойыл жақта қызғанда бақыт үшін ғазауат Большевиктік комиссар, опат болған азамат Құрмановтың атымен аталынған колхозға Мүше болды Берсиев- елу жаста Шығанақ. Дәуірге жетті қайырлы Ойылдың көне даласы. Болғанмен оты байырғы, Отынның керек жаңасы.	7. Fünfzig Jahre zählte Tschaganak Bersijew Als er dem Kolchos beitrat, genannt „Kurman" Nach Kurmanow, Kommissar der Bolschewiki Der die großen Beis vertreiben half aus Kasakstan. Alt ist die Steppe am Uil. Neu ist die Zeit. Das Feuer von gestern Braucht ein neues Scheit
8. Мұнай тартып тереңнен шығаратын бір затты Көрген еді Шығанақ сонау кезде баяғыда. Шығыр айдап түйемен боп жүргенде түнқатты Сол көргені диқанның түсті міне жадына. Дәуірге жетті қайырлы Ойылдың көне даласы. Болғанмен оты байырғы, Отынның керек жаңасы.	8. Tschaganak, Aufseher der Bewäss'rung Wenn er sein Kamel umtrieb, das mürrisch schnob Eines Dings entsann er sich, gesehn vor Jahren Eines Dings, das Naphtha aus dem Boden hob. Alt ist die Steppe am Uil. Neu ist die Zeit. Das Feuer von gestern Braucht ein neues Scheit.
9. Сауаты жоқ болғанмен, көңілі ашық Шығанақ Жоғарыға жаздырды. Бұл да оған бір азап. Алты есе көп егісті суаруға жететін Мотор құрды насосты, үкіметтен сұрап ап. Дәуірге жетті қайырлы Ойылдың көне даласы. Болғанмен оты байырғы, Отынның керек жаңасы.	9. Und diktierte, unkundig des Schreibens Einen Brief zur Sowjetmacht im Namen des Kolchos. Und kamm eine ölmotorgetriebene Pumpe Die bewässerte ein Feld, sechsmal so groß. Alt ist die Steppe am Uil. Neu ist die Zeit. Das Feuer von gestern Braucht ein neues Scheit.
10. Жер суару мерзімі де тақалды, Асықпайды диқан бірақ беталды. «Насоссыз-ақ тары өспей ме?»-десе жұрт, «Ой, бар бол»-деп, сыйпайды шал сақалды.	10. Doch als der Termin kam der Bewäss'rung Handelte der Alte ganz nach seiner Art. Höhnten Nachbarn: “Wir sind fertig, ohne Pumpe!“ Murmelte er: „Oh“, und griff sich in den Bart.
11. «Келген жоқ суарудың кезі жаппай. Мен барда қалмайды жер нәрін татпай. Сәті бар әр тірліктің өзіне сай, Сондықтан насосым тұр жұмыс таппай».	11. “Euch bekümmert der Termin und mich die Hirse. Sie muß trinken können und soviel sie will. Doch sie soll nicht immer trinken, wenn sie möchte. Drum steht meine Pumpe noch ein Weilchen still."
12. «Мезгілін су берудың білдің қалай?»- Деп кейде сұраса жұрт әлдеқалай: «Мөлшерлеп мөлтек сайын мерзімінде Су берсең, бәрі де оңай» - дейді бабай. Жаңартпай жапан-жабданды Болмайды енді, асылы. Жақсылап біліп жай-мәнді, Тапқан жөн істің тәсілін.	12. “Und wann soll sie trinken?" fragten ihn die Nachbarn. “Dies Geheimnis", sprach er, “löste ich für sie. Ich bewässerte die Felder eins nicht wie das andre Und dann sah ich nach, wo sie gedieh." So wie die Erde ist Muß die Erde nicht bleiben. Sie anzutreiben Forscht, bis ihr wißt!
13. Күнұзақ егінжайдан теріп келдек, Көз ілмей түнде соны етеді ермек: Дәндерді салмақтырақ іріктейді, Көктемде соны ғана егіп көрмек. Жаңартпай жапан-жабданды Болмайды енді, асылы. Жақсылап біліп жай-мәнді, Тапқан жөн істің тәсілін.	13. Tags griff er vom Feld die frühsten Ähren Und saß grübelnd über ihnen nachts zu Haus. Sonderte der frühsten Ähren schwerste Körner Und sie säte er im nächsten Jahre aus. So wie die Erde ist Muß die Erde nicht bleiben. Sie anzutreiben Forscht, bis ihr wißt!
14. Көп күндер өтті әуре-сарсаңдағы, Көбейді іріктелген дән салмағы. Түйгенін айтып жұртқа отыр әне «Құрманов» колхозының шал саңлағы.	14. Jahr für Jahr so wogen seiner Saaten Körner schwerer, und viel Volk kam aus ganz Kasakstan Rat zu holen bei dem einstigen Nomaden Nunmehr Hirseleiter vom Kolchos Kurman.
15. Үйіне мейман келсе ойда жоқта Кетеді ауын алып Ойыл жаққа. Балбырап балық жатса дастарқанда, Қызбай ма қызық кеңес со бір шақта.	15. Kamen Gäste, griff zum Netz der Alte Ging zum Uil und holte silberschuppigen Fisch. Denn es lehrt und lernt sich doch bei weitem besser Hat man etwas Gutes vor sich auf dem Tisch.
16. Тоқ адам тояма сөз, тамашаға! Ойда жоқ у-шу болған бала-шаға, Шай ішіп, шылымыңды шым-шым сорып, Шалқайып жатқан қандай алашада! Бұл үйде шай көп, батырым, Ыссы ғой, байқа, ақырын!	16. Schön sind die Gespräche unter Satten! Und die Kleinen, kriechend durch die Jurte, stören nicht! Und man trinkt den heißen Tee auf filzernen Matten Und man raucht, und jeder hört, und jeder spricht! „Da ist noch viel Tee! Vorsicht! Der Tee ist heiß!"
17. Сөз төркіні тағы да тарыға кеп таяды. «Өр жігіттей өжет дән , молдадан мол аяры, Деді Шықаң жымиып: «Өсіремін баламдай Арам шөп пен аңызақ болмас кесел » Төрді бер, ары ығысып. Кім екен келген бұ кісім?	17. Und man hört und spricht im Aul von Hirse. „Ich erzieh sie", sprach der Alte, „wie mein Kind Bis sie tapfer wie ein Reiter, wie ein Mullah listig Unschlagbar durch Unkraut, Rauch und Dürrewind." „Halt, ein Gast kommt noch! Rückt mit dem Hintern auf!"
18. Баданадай ақ дәнді жұртқа нұсқап Шығанақ Дейді: «Мұны сеппесем, болар жерге қиянат. Екі бірдей жаз бойы жер суарып ем қандырып, Шынықтырдым шөлге егіп,болмауға тиіс бұл ағат. Қайырып асқа батаны, Қанекей, енді жаталық».	18. Zeigend große, weiße Hirsekörner Sagt er: „Diese schick ich nunmehr in die Welt. Durch zwei Sommer gab ich ihnen reichlich Wasser Jetzt geht's auf ein wasserloses Feld." „Lehnt euch zurück, ihr! Das Mahl ist gut und lang."
19. Төзімді шөл мен желге тары ғой бұл. Диқанның келер жылғы малы ғой бұл. Баламдай бағып-қақсам осы дәнді, Болашақ бақытымның бәрі ғой бұл». Большевиктер партиясы 1939 жылдың көктемінде Ғылым академиясы мен Оңтүстік – Шығыс аймақтағы республика колхоздарын құрғақшылыққа қарсы жаппай күреске шақырды.	19. “Und nach aber einem Jahre nehme Abgehärtet und gewitzt davon Ich zurück des wasserlosen Feldes besten Samen An die Brust den heimgekehrten Lieblingssohn." „Gast, es wird hell drauß! Dein Gastherr muß aufs Feld!" Im Frühjahr 1939 rief die Partei der Bolschewiki die Akademie der Wissenschaften und die Kolchose der südöstlichen Republiken zu gemeinsamem Feldzug gegen die Dürre auf.
20. Бұл дақылдың мән-жайын білмей халық толғанды. Оны бірақ ізінше агрономдар қолға алды, Аңызақтан тарыны сақтауды да ойға алды, Тыңайтқыштың ескерді қалай себу жолдарын.	20. Josef Stalin sprach von Hirse Zu Mitschurins Schülern, sprach von Dung und Dürrewind. Und des Sowjetvolkes großer Ernteleiter Nannt' die Hirse ein verwildert Kind.
21. Шетқақпай болып жүрген ақ тарыны Жаблып өңшең ғалым мақтады кіл. Баяндап шеккен пайда, залалдарын, Тары да, қайтсін байғұс, ақтарылды.	21. Nicht die Hirse war die Angeklagte Als die launische Steppentochter ward verhört. In Lyssenkos Treibhaus, fern in Moskau, sagte Aus sie, was ihr hilft und was sie stört.
22. Күнгей-Шығыс аймақта қызды сөйтіп қан майдан. Агрономдар құйылды қиян-қия шалғайдан, Диқандарға үйретті егіншілік тәсілін: Қандай жерге, қай кезде себу керек қандай дән.	22. Aus fuhr das Geschlecht der Agronomen In die süd- und östliche Erzeugungsschlacht Hirsepflanzern zu berichten von der Hirse Wie man ihr das Blühn und Reifen leichter macht.
23. Диқандарға бәрінің айтатыны бір-ақ іс- Тары жайы «тарыға керек,-дейді, бір әдіс: Календарьға қарама тары себер мезетте, Қарыс сүйем жер асты болсын он бес градус». Талғамай жерді өнетін Тарындай дақыл жоқ, шіркін. Дән десең дән ғой егетін, Дәмді де әрі тоқ, шіркін!	23. Daß sie aufgeht in durchwärmtem Boden Der in Handbreittiefe fünfzehn Grade mißt Daß sie also nicht gesät sein will nach dem Kalender Sondern, wenn der Boden fünfzehn Grad warm ist. Helft der Geduldigen! Helft der Bescheidenen! Helft der kräftigen Guten Nährerin!
24. Жерді жыртып болғасын тұқымынды тез сепкін, Содан кейін жетеді тоса тұрсаң үш-төрт күн. Көз жәуін ап көк құлақ жердің бетін жабады, Қарасы жоқ, қарасаң, арам тамақ бір шөптің. Талғамай жерді өнетін Тарыдай дақыл жоқ, шіркін. Дән десең дән ғой егетін, Дәмді де әрі тоқ, шіркін!	24. Warum man das ganze Feld dem Unkraut lassen Doch es pflügen soll, vor man die Hirse sät: Hirse schießt bei fünfzehn Grad empor in drei, vier Tagen Und das neue Unkraut kommt sodann zu spät. Helft der Geduldigen! Helft der Bescheidenen! Helft der kräftigen Guten Nährerin!
25. Сирегірек түскен жөн ақ тарының тұқымы; Жиі жатса, қиындау кейін оның күтімі. Әр сабаққа күн нұры артық түссе үш есе, Үш еседей артады әр келдектің бітігі. Тарыны баппен бағындар, Күтіңдер дала аруын! Қайратты сарқа салындар, өнімі өссін тарының.	25. Wie man säen muß: in weit gesetzten Reihen Denn die Hirse steht nicht gerne dicht. Mehr als dreimal soviel Ernte gibt sie Gibt man jedem Halm dreimal soviel an Licht. Zähmt eure Ungeduld! Ihr gebt, die geben soll! Euch hilft williger Die sich selber hilft!
26. Мал өсірген оятып кең даланы, Өрге тасы өмірдің доңғалады. Бір-бірімен жарысып звенолар, Тарышының тартады оң қабағы.	26. So erging an Kasakstan, Land der Nomaden Wort und Aufruf der Akademie. Auf zum Wettkampf forderten sich die Brigaden Hirse anzubau'n wie vordem nie.
27. Ұстахана, мектепте, ауыл-үйде қайдағы Жайма-шуақ көктемде қызу еңбек қайнады. «Люксембург», «Жаңа жол» диқандарын хабарлап, сайлап қойды Шығанақ барша құрал-сайманын. «Аттандық, кәне, кел, елім! Уақыт қымбат бәрінен. Азамат-ердің беделін Сынайық жиған дәнінен».	27. Und in Aul und Feld, in Schul und Werkstatt Wurd's an dieses großen Frühlings Morgen reg. Und Bersijew rief die Hirseleiter der Kolchose „Rosa Luxemburg" und nNeuer Weg". „Hinaus aufs Feld! Kurz ist der Tag. Was ihr für Genossen seid Zeigt der Ertrag!"
28. «Шық жарысқа!-деп Шықаң елді аузына қаратты,- Шама жетсе, шалды жең»-деп күлдірді тарапты. Айырмаққа әркімнің іске деген ынтасын Өзі жиған тұқымнан көршілерге таратты. «Аттандық, кәне, кел, елім! Уақыт қымбат бәрінен. Азамат ердің беделін Сынайық жиған дәнінен».	28. Daß sie ihn im Wettbewerbe schlügen Forderte der Alte sie heraus. Und des Wettkampfs neuen Regeln zu genügen Teilte er an sie von seinem besten Saatgut aus. “Hinaus aufs Feld! Kurz ist der Tag. Was ihr für Genossen seid Zeigt der Ertrag!"
29. Қиғаш орақ біткенде колхоздың жас, кәрісін Қуандырды маңдай тер, табан еттің табысы: Таразыға тартқанда қырмандағы қызылды Жиырма бес центнер болды гектар тарысы.	29. Und als Mann und Traktor heimgezogen Im Kolchos Kurman die froh erschöpfte Schar — Waage und Gewichte holten sie und wogen Fünfundzwanzig Doppelzentner pro Hektar.
30. Он бес есе бұ жолы артық астық құйылды. Қыс та түсті. Жұрт тағы жиі-жиі жиылды. Ел жабыла мақтайды Шығанақтың жарысын, Ал қарт диқан ойлайды тұқым сортын биылғы. Арман-ай! Шіркін іңкәр-ай! Алыста көгіс көлбейді . Біліп қой бірақ, диқан-ай, Еңбексіз ырыс келмейді.	30. Zehnmal mehr war's als in frühren Jahren. All den Winter, um die Ofenglut geschart Lobten sie im Aul Bersijews Hirsearten. Doch der Alte sann auf eine neue Art. Träume! Goldnes Wenn! Sieh die schöne Flut der Ähren steigen! Säer, nenn Was du morgen schaffst, schon heut dein Eigen!
31. Қыс та бітті, мезгіл жетті жер түлер. Егін салып, орындады сертін ел. Жеті жүзге жетті дәні келдектің, Алды Га-дан сексен жеті центнер.	31. Winter wurde Frühling, Mensch und Traktor zogen Aus zu neuem Wettkampf, und in diesem Jahr Brachte ein Korn siebenhundert Korner, und sie wogen Siebenundachtzig Doppelzentner pro Hektar.
32. Берілгенде қартқа Ленин ордені, Москваға түсті кенет жол жөні. Баяндады кешегі жай көшпенді Ғалымдарға не істеп, нені көргенін.	32. Tschaganak Bersijew kam nach Moskau Als die Sowjetmacht den Leninorden ihm verlieh Vor Mitschurins Schülern saß der einstige Nomade Freundlich in der Wissenschaft Akademie.
33. Шықаң сонда әдді-әдептен мүлт жазбай Жауап берді сұрақтарға мұнтаздай: «Елге келіп, көршілерден сұрандар, Шәкірт озып, қалды білем ұстаз жай».	33. Und sie fragten ihn nach vielem, und er sagte Während er den Bart sich strich: „Kommt in unsern Aul und fragt die Nachbarn: Mancher, der von mir gelernt, ist besser schon als ich!
34. «Ең көп түсім қанша болмақ гектардан?»- Деп сұрайды Шықаң ғалым достардан. Дейді олар: «екі жүздей центнер». Диқанда жоқ енді содан басқа арман. Арман-ай! Шіркін іңкәр-ай! Алыста көгіс көлбейді. Біліп қой, бірақ, диқан-ай, Еңбексіз ырыс келмейді.	34. Und er fragte sie die erste Frage: Was die Grenze des Ertrages eines Feldes war? Und die Antwort war: An einem fernen Tage Sind es wohl zweihundert Doppelzentner pro Hektar. Träume! Goldnes Wenn! Sieh die schöne Flut der Ähren steigen! Säer, nenn Was du morgen schaffst, schon heut dein Eigen!
35. «Тұқым себер алдында және оны сепкесін Тырма салсам екі рет, қуармай ма көктесін?» «Желкем жақта екі рет тырма салған зиянсыз; Мол болады ылғалы жердің екі рет сөткесін».	35. „Wenn ich vor und nach der Saat den Boden walze Ist es da nicht um die Feuchte schad?" „Nicht, wo heftige Winde wehn! Dein zweites Walzen Bringt die Feuchte näher an die Saat." Träume! Goldnes Wenn! Sieh die schöne Flut der Ähren steigen! Säer, nenn Was du morgen schaffst, schon heut dein Eigen!
36. «Агрономдар: көң-қимен тыңайт,-дейді бұл күнде. Біздер болсақ, нәжіс деп, жоламаймыз шіркінге»- «Егін салу малшының кәсібі емес, әрине, Көшіп жүріп қой қиын жинау және мүмкін бе?»	36. “Euer Agronom empfiehlt, mit Mist zu düngen. 's ist nicht sauber, denken wir." — nWeil ihr Nomaden wart! Ziehend sätet ihr auf nie bebauter Erde Und wo konntet ihr den Schafmist speichern auf der Fahrt?"
37. Қалмай тайлы-таяғы биыл да ел қаптады. Ғылым айтқан әдіспен егін жайды баптады. Толқын атты теңіздей көк тарының көлемі Берді гектар жүз елу бес центнерден ақ тары.	37. Wieder war es Frühling. Mensch und Traktor zogen Aus, versehn mit neuen Künsten für ein neues Jahr. Und es stieg die Flut der Ähren, und sie wogen Hundertfünfundfünfzig Doppelzentner pro Hektar.
1941 жылдың жазында гитлершіл германияның әскерлері бейбіт жатқан совет Одағының жеріне басып кірді. Қызыл армия жауынгерлерінің негізгі тамағы тары болды.	Im Sommer des Jahres 1941 fielen die Armeen Hitler- DEUTSCHLANDS IN DIE GEBIETE DER FRIEDLICHEN SOWJET-UNION EIN. DlE HlRSE WURDE DIE GRUNDLAGE DER SOLDATEN-KOST DER ROTEN ARMEE.
38. Салды сойқан есалаң қансүректің жасағы. Ленинград түбі де қызыл қырғын қасабы. Әскер үшін азыққа ақ тарыны толтырып Түнделетіп вагондар қарлы орманды осады	38. Und das Heer des Dummkopfs und des Schlächters Wütete vor Leningrad, doch durch verschneiten Tann Rollten nächtlich Güterzüge voller Hirse Dem Geschenk aus Kasakstan.
39. Қазақстан поезы келді майдан шебіне; Көрді айқасты қым-қуыт: шек жоқ ыза, кегіне. Түн жамылып клубта, жауынгерлер алдында, Қарт Шығанақ оларға сөз сөйледі егіле.	39. Staunend standen seine Delegierten In dem nie gesehnen Wald, und nachts im Dorfklub sprach Tschaganak Bersijew zu den Rotarmisten Und es kam, daß ihm die Stimme brach.
40. «Талқанда, деп қас жауды берем адал батамды, Ақ семсердей мен дағы салам жерге соқамды. Шал- жігіттей, қыз –ердей шамырқанған шақ келді, Жан пида ғып бәрі де жатыр қорғап Отанды».	40. “Kämpfet ruhig auf der eisbedeckten Erde. Sorgen werden wir für euch; es hilft der Pflug dem Schwert. Auf dem Feld die Weiber haben Kraft gewonnen Und uns Greisen ist die Kraft zurückgekehrt."
41. Айтты сәлем Шығанақ бала-шаға, қарыдан:- «Біз тұрғанда тарлық жоқ солдаттарға тарыдан». Қарт диқанның қолданып әдісі мен тұқымын, Байтақ қазақ жерінде ел жарылды ағынан.	41. Er versprach in der Kolchose Namen Hirse für das Heer. Und Hirse säte Kasakstan. Viele aber säten aus Bersijews Samen Alle wandten Künste von ihm an.
42. Кәрі тарлан Шықанның мақсаты көп алдағы: Звеносы тарының дәнін теріп таңдады. Мың түйір дән әдетте бес грамнан аспайтын, Сегіз грамм тартады енді оның салмағы. «Ботқаға керек тары!»-деп, Айтады сәлем майдангер. «Болады, достар, бәрі»-деп, Жолдайды жауап майданға ел. «Екі есе артық еңбек ет, елдегі жас пен кәрілер!»	42. Doch der Alte plante großes Beispiel. All den Winter las die Gruppe Körner so Daß im Saatgut tausend Körner 8 Gramm wogen Und sie wogen 5 Gramm anderswo! “Wo ist Hirsebrei?" fragen die Soldaten. „Hier kommt Hirse. Sie ist gut geraten" Sagen die Kolchosbrigaden. „Jeder kämpfe jetzt für zwei."
43. Сартап болған көңге тұқым сепкенде Екі қарыс терең етіп салды түрен көктемде. Су келтірді әр түбіне тарының, Шаршы-ұялы атыз қазып тепсеңге. «Ботқаға керек тары!»-деп, Айтады сәлем майдангер. «Болады, достар, бәрі»-деп, «Екі есе артық еңбек ет, елдегі жас пен кәрілер!»	43. Altes Weidland wählten sie im Frühling Sorgsam pflügten sie's zwei Handbreit tief Legten kreuz und quer ein Netz von Gräblein und von Dämmlein Daß um jedes Hirseviereck Wasser lief. „Wo ist Hirsebrei?" fragen die Soldaten. „Hier kommt Hirse. Sie ist gut geraten" Sagen die Kolchosbrigaden. “ Jeder kämpfe jetzt für zwei."
44. Су жіберіп таңсәріде, іңірде, Қарайды қарт келіп әрбір түбірге. Күндіз берген суға тары қанбайды, Жерге жақсы салқында су сіңірген. «Ботқаға керек тары!»-деп, Айтады сәлем майдангер. «Болады, достар, бәрі»-деп, Жолдайды жауап майданға ел.	44. Nach dem Wässern sah der Alte, und er machte Es in Abend- oder Morgenkühle, auf der Hut Vor zu gierigem Trinken in der Hitze. Sachte Trinkt man in der Kühle, sprach er, da ist's gut. “Wo ist Hirsebrei?" fragen die Soldaten. “Hier kommt Hirse. Sie ist gut geraten" Sagen die Kolchosbrigaden. “Jeder kampfe jetzt für zwei."
45. Бұрын ешкім білмейтін бір іс колхоз бастады, Қойдың көңін екі рет жерге төгіп тастады. Бастапқыда дүдамал болғанымен Шығанақ, Ғалымдардың жанашыр ақылынан аспады. «Ботқаға керек тары!»-деп, Айтады сәлем майдангер. «Болады, достар, бәрі»-деп, Жолдайды жауап майданға ел.	45. Zweimal düngten sie das Feld mit Schafmist Wie bis dahin im Kolchos noch nie Und der Alte tat es selbst und tat es mürrisch Doch zu Ehren der Akademie. “Wo ist Hirsebrei?" fragen die Soldaten. “Hier kommt Hirse. Sie ist gut geraten" Sagen die Kolchosbrigaden. “Jeder kampfe jetzt für zwei."
46. Шабыт кернеп колхозды да полкты, Байтақ Отан бастады зор жорықты. Полк пенен полк түсіп жарысқа, Колхозара бәсеке де молықты.	46. Regimenter messen sich nun mit Kolchosen Als der Vaterländsche Wettkampf so entbrennt. Und Kolchos steht mit Kolchos im Wettkampf Und im Wettkampf Regiment mit Regiment.
47. Жайқалды дүз, түсті шілде аптабы. Қайрат қайтқан бұл уақытта қарттағы, Салт аралап келе жатыр егінді, Қау тарыдан көрінбейді ат жалы	47. Aber als es Sommer wurde und der Alte Übers Feld ritt, jetzt zu alt zum Gehn War's, als schwamm er durch die Hirse, denn in ihrem Meere War das Steppenpferdlein nicht zu sehn.
48. Туды заман қу дүзге құт дарыған. Армия да фашистік сұм тағыдан Туған жерді азат ете бастады, Қуат алып ел сыйлаған тарыдан.	48. Gegen Hitler kämpfte Mensch und Ähre Auf den einstens baren Steppen mit. Vorwärts rückten die Befreierheere Und die Hirse folgte liebend ihrem Schritt.
49. Омақасып жатыр жендет албасты. Егін шалқып көкжиекке жалғасты, Жарасады дән толқыны далаға; Шаттық кернеп, әлемді енді ән бассын! Қанқұйлы фашист оңбасын! Арам шөп жерде болмасын!	49. Daß sie aus dem schönen Feld den Kriegswolf jagen Und zum letzten Horizonte reich' das Feld! Ähren soll die Erde tragen. Friedlich, fröhlich sei die Welt! Tod den Faschisten! Jätet das Unkraut aus!
50. Қырық үштің жазында Курскінің маңында Талқандалды нацистер қызған от пен жалында. «Құрмановта» бұл кезде екі жүз бір центнер Астық алды Шығанақ науқан біткен шағында. Дәуірге жетті қайырлы Ойылдың кәрі даласы. Болғанмен оты байырғы, Отының керек жаңасы.	50. Und im dreiundvierziger Jahr, im Kursker Bogen Ward das Naziheer geschlagen ganz und gar. Und sie holten in Kurman die Waagen, und sie wogen Zweihundertundeinen Doppelzentner pro Hektar. Alt ist die Steppe am Uil. Neu ist die Zeit. Das alte Feuer Braucht ein neues Scheit.
51. Тәжірибесін талдап талай заманның, Өткізгесін елегінен санаңның, Жаңа әдіс, тың өнерді таңда да, Өзгерт, диқан, түр-келбетін далаңның! Арман-ай! Шіркін іңкәр-ай! Алыста көгіс көлбейді. Біліп қой, бірақ, диқан-ай, Еңбексіз ырыс келмейді.	51. Laßt uns so mit immer neuen Künsten Ändern dieser Erde Wirkung und Gestalt Fröhlich messend tausendjährige Weisheit An der neuen Weisheit, ein Jahr alt. Träume! GoldnesWenn! Laß die schöne Flut der Ähren steigen! Säer, nenn Was du morgen schaffst, schon heut dein Eigen!
52. Сол Шығанақ Берсе ұлы, көшпелі, Жатыр еңді ақ мазарда төстегі. Мазар маңы –толқын атқан тарыжай, Деген сол ғой: ер есімі өшпеді!	52. Tschaganak Bersijew, der Nomade Liegt begraben, wo er seine erste Erde brach. Und ein Meer von Hirse schwankt alljährlich um Sein Grabmal: Er vergab das Saatgut. Lebt ihm nach!

Неміс тілінен аударғандар

Мұхтар Арынов пен Қуандық Шаңғытбаев.

Б. Брехтің «Тары» поэмасына арналған тілдік және мәдени- салыстырмалы аударма тапсырмалар тізімі. Аудиторияның қажеттілігі мен мақсатына байланысты тапсырмалар тізімін толықтыруға және кеңейтуге болады.
1. Мәтінге аударманың алдындағы анализ жасаңыздар; грамматикалық формалары мен берілген интернационализмдердің неміс тілі мен қазақ тіліндегі жазылуын салыстырыңыздар: der Motor, der Agronome, der Kalender, der Grad, die Brigade, die Akademie, der Traktor, der Zentner, das Hektar, der Orden, die Gruppe, das Gramm;

сәйкес сөздерді тауып олардың аудармасының варианттарын ойластырыңыздар: а) күрделі зат есімдердің: der Räderbrunnen, der Drehpfahl, der Schaufeleimer, die Sowjetmacht, der Hirseleiter, das Sowjetvolk, der Leninorden; ә) етістіктердің: ziehen, beitreten, vertreiben, diktieren, handeln, höhnen, murmeln; б) сын есімдердің wermutbewachsen, jungfraeulich, aeltliches, muerrisch, unkundig, schwer, tapfer;

Аударыңыздар; Өз аудармаңызды берілген аудармамен салыстырыңыздар да айырмашылығын табыңыздар, тілдік құрылымдардың аудармасының оптималды варианттарын тауып өз таңдауларыңызды дәлелдеңіздер.

2. Өз аудармаларыңыздың вариантын ұсыныңыздар және оның жарияланған мәтіннен айырмашылығын түсіндіріңіздер. Төмендегі сөздер мен сөз тіркестерінің аудармасын ойластырыңыздар: Sohn der freien Wuesteneien, die Nomadenaehre, waessern, traenken, es war die Stimme gross, ein neues Scheit brauchen, fuenfzig Jahre zaelen, der Aufseher, der Bewaesserung, das Naphtha, nach seiner Art handeln, etwas Gutes vor sich auf dem Tisch haben, den Boden walzen.

3. 6 - буында берілген антитезаға көңіл аударыңыздар:

Alt ist die Steppe.

Neu ist die Zeit.

4. 11- буында берілген зевгмаға көңіл бөліңіздер:

5.27- буында берілген зевгмаға көңіл бөліңіздер:

6.Аудармада фонетикалық әсерді сақтап қалуға тырысыңыздар:

7. 16-, 17- буындарды аударыңыздар; өз аудармаларыңызды берілген аудармамен салыстырыңыздар; айырмашылықтарын ойластырып, екі аудармадан оптималды вариант жасаңыздар.

8. Аударма мен түпнұсқаны салыстырыңыздар. Аудармадан нормативті- тілдік және узуалды кемшіліктерді табыңыздар да оларды түзетіңіздер.

9. Аударма мен түпнұсқаны салыстырыңыздар. Аудармадағы кемшіліктерді табыңыздар да оларды түзетіңіздер. Оларды түсінікті емес аудармаларға, мазмұн байланысы бұзылған аудармаларға, стилистикалық кемшіліктері бар аудармаларға бөліңіздер.

10. Неміс тіліндегі мәтіннен қазақ- советтік тұрмысын көрсететін реалияларды табыңыздар. Оларды өз мысалдарыңызбен толықтырыңыздар.

11. Мәтіннен трансформация қолданылған жерлерді табыңыздар

(түпнұсқадан семантикалық- құрылымдық ауытқу)

12. Төмендегі берілген сөз тіркестеріне көңіл аудара отырып, оларды қазақ тілінің узусына сәйкес аударыңыздар: Kämpfet ruhig auf der eisbedeckten Erde; Doch der Alte plante großes Beispiel; Regimenter messen sich nun mit Kolchosen; Daß sie aus dem schönen Feld den Kriegswolf jagen; Ändern dieser Erde Wirkung und Gestalt

Bei uns ist es ja eigentlich normal oder höflich, dass man dem gegenüber beim sprechen in die Augen guckt und in Japan ist das eine Beleidigung da soll man den Leuten auf den Hals gucken wir hatten das mal in der Schule aber ich kann mich nicht mehr genau erinnern

Ihr kennt doch sicher die Geste, mit der wir Leute wegwinken. (Hand hängen lassen und dann zur Person 'zeigen/schütteln')..

Bei uns bedeutet es sowas wie: 'Geh weg.'

In Japan bedeutet es: 'Komm her.' *klugscheiß*

Handgeste

Қол сермеулер мен қол бұлғаулар

Bekannt ist, dass die Südländer (vor allem Italien), viel mehr mit den Händen sprechen als hierzulande.

Finger zusammengedrückt, Hand ziemlich weit entfernt hin- und herbewegend, dies heißt: ma cosa c’è, ma cosa fa, was gibt es, was machst du? Also nicht meinen, es gibt etwas zu essen, was die Geste, näher beim Mund, hier bedeuten würde.

Begrüßung:

Aмандасу:

1) Bei der Begrüßung geben sich die Eskimos (Induit) nicht die Hand, sondern reiben sich die Nase. Dies machen auch die Ureinwohner in Neuseeland, die Maori.

Wenn man hierzulande (Deutschland, France, Italia...), die Nase aneinander reiben würde, dann wäre dies sicher komisch, genauso komisch, wie wenn man einem Eskimo die Hand gibt. (Hab es nur aus Büchern!)

2) Die Eipo (попуасы) in Neuguinea kraulen einander unter dem Kinn.

Würde man dies hierzulande machen, so wäre dies Frechheit, aber nicht in Neuguinea. (gehört, von jemand, der dort war)

Farbe der Trauer

Қайғының түсі

Korea, Japan, Teile Chinas ist weiß die Farbe der Trauer. Bei uns hier schwarz.

Geschmacklos wäre bei uns bei einer Beerdigung weiße Kleider zu tragen, in einigen asiatischen Ländern ist es Norm...

Kupfer-Eskimos

leichter Faustschlag gegen Kopf und Schulter

Eipo auf Neuginea

Schweigen

Dani auf Neuginea

minutenlanges Umarmen und Tränen der Rührung und Erschütterung

Loango

Assyrern

Deutschen

Händeschütteln

Indern

Polynesiern

Über das eigene Gesicht mit den Händen des anderen streichen

Mongolen

Balonda

Warum reden Afrikaner laut? Was bedeuten die Handbewegungen der Italiener? In Firmen, in Jugendzentren, in Häusern - überall prallen verschiedene Kulturen aufeinander und es kann deshalb zu Konflikten kommen. Inzwischen gibt es Institute, die bei solchen Konflikten vermitteln. Aber was ist, wenn es beim Flirten zu Missverständnissen kommt?

Warum muß man in Deutschland bezahlen, wenn am Taxi steht "Taxi frei"? Was bedeutet es, wenn man an einem thailändischen Strand eingeladen wird, sich auf ein fremdes Handtuch zu legen? Wenn wir nicken, wissen alle, die um uns sind, das bedeutet "Ja". Oder? Migranten und Deutsche erzählen, was sie erlebt haben. Interessante, süße, bittere Erfahrungen - im Alltag, bei der Arbeit, in der Schule...

Hans-Jürgen Rojahn bildet am Frankfurter Institut "inbalance-mediation" Streitschlichter zwischen den Kulturen aus. Die unterschiedliche Herkunft kann nicht nur Hindernis, sondern auch Chance sein. Konflikte können helfen, den anderen besser kennenzulernen. Die Mediation soll allen Beteiligten helfen, aus einer Konfliktsituation zu gewinnen. Solche Streitschlichter werden nun auch speziell dafür ausgebildet, Nachbarschaftsstreitigkeiten in Stadtteilen mit vielen unterschiedlichen ethnischen Gruppen zu schlichten.

Worauf müssen die amerikanischen Soldaten achten, wenn sie mit irakischen Zivilisten in Kontakt kommen? Jeder Soldat hat ein fünfzigseitiges Büchlein bekommen, das erklärt, wie er sich den Irakern gegenüber verhalten soll. Denn die amerikanischen Soldaten sollen nicht als Besatzer sondern als Befreier mit tadellosen Manieren auftreten. Eine neue Erfindung ist dieser Soldaten-Knigge nicht, bereits zur Eroberung der Normandie wurden die Soldaten mit einem Handbuch über französische Redewendungen und Benimmregeln ausgestattet.

Juliane House hat sich in ihren Arbeiten ausführlich mit dieser Problematik befasst und eine Fülle von Beispielen - auch für die textnormative Dimension - zur Verfügung gestellt, so dass es hier eigentlich kaum einer zusätzlichen Illustration bedarf. Dennoch soll im Folgenden auf eine noch wenig behandelte Textsorte hingewiesen werden, bei der die deutsche Norm besonders krass im Englischen wirkt und die englische Norm sicherlich nur positive Wirkungen auf den deutschen Empfänger haben kann: dem Absagebrief im Falle einer erfolglosen Bewerbung. Hier bewegen wir uns bereits nahe der Grenze zu den Lakoff’schen Höflichkeitsmaximen, wobei House meint, dass von den drei Höflichkeitsgrundsätzen ‚Dräng dich nicht auf!‘, ‚Gib Interpretationsfreiheit!‘ und ‚Vermittle dem Adressaten ein gutes Gefühl‘ die beiden letzten im Deutschen anders gewichtet sind. Auch wenn es weniger der deutschen Norm entspricht, dem‚ Adressaten ein gutes Gefühl‘ zu vermitteln, dürfte hier die englische Norm wohl ausschließlich positiv wirken, was bei wissenschaftlichen Texten nicht unbedingt der Fall sein muss.