Қазақстан Республикасының Білім және ғылым

БЕКІТЕМІН

МжКФ Деканы

____________М.В. Дудкин

"____" _________ 2015 ж.

ПІСІРУ ПРОЦЕСТЕРІНІҢ ТЕОРИЯСЫ
Зертханалық жұмысты орындау үшін методикалық нұсқау
Мамандық: 5В071200 - «Машина жасау»

Мамандануы: «Пісіру өндірісінің технологиясы мен құрал-жабдығы»

Оқу формасы: күндізгі

Өскемен

«Машина жасау және құрылымдық материалдар технологиясы» кафедрасының отырысында талқыланды

Кафедра меңгерушісі К.Комбаев
№____ хаттама ____________________ж.

Дайындаған Г.Б. Тлеужанова

Норма бақылаушы Т.Тютюнькова

Зертқаналық жұмыс № 1 «көмір электродтары арасында доғалық разрядты зерттеу»

(4 сағат)

1. 
   Жұмыс мақсаты
   

Доғалық разрядпен, оның құрылымы мен қуат көзінің доға разрядына әсер ету заңдарымен және ферромагнитті массалармен танысу.

2) 140 А токты орнату. Доғаны жандыру және оны табиғи үзікке дейін жануды беру. Доғадан қайнар көзді өшіру және электрод бетінен зат бетіне дейін ара-қашықтықты өлшеу.

3) Тұрақты ток қайнар көзінде клемдарын басқа полярға ауыстырып (оң полюсті электродқа) тәжірибені қайталау. Сол шарттағы теріс полярда доғаның үзілу ұзындығын анықтау.

4) Тұрақсыз ток қайнар көзін пайдалана отырып тәжірибені қайталау. 140А токты қою, доға үзілмелі ұзындығын өлшеу. Тәжирибе нәтижелерін кестеге еңгізу:

5) Ферромагнитті массаның доғаға әсерін оқу. Ол үшін

- доға осі мен токөткізгіштің осі сй келетіндей токөткізгішті тереуіш ортасымен қосу; массивті болат затын тереуіш ортасынан 5-10 мм қашықтықта орналастыру;

- тура полярлықта электрод мен пластина арасында доғаны аршыту;

- доға қалпына зерттеу жүргізу және есепте оның графикалық суреттін беру.

6) Токөткізгіштің доға қалпына әсерін оқу, ол келесідей:

- токөткізгішті доғаның сол жағынан қосу;

- доғаны аршыту және оның қалпын зерттеу. Есепте доға қалпының графикалық суретін бейнелеу;

токөткізгішті доғаның оң жағынан қосу;

- доғаны аршыту және оның қалпын зерттеу. Есепте доға қалпының графикалық суретін бейнелеу;

2) Пісіру доғасының бөлек учаскісінде өтетін процесстер?

3) Доға қалпына ферромагнитті массаның әсерін түсіндіріндер.

4) Доға разрядының жану тұрақтылығына әсер ететін факторларды көрсету.

5) Магнитті үрлеу дегеніміз не?

6) Магнитті үрлеуді төмендету әдістері.

2) Теріс полярдағы токта доғамен болатты балқыту кезіңде оның қаттылықтың тез өсуін қалайша түсіндіруге болады.

Зертқаналық жұмыс № 2 «электродты жабындар компоненттерінің ионизация әрекетін зерттеу»

(4 сағат)

2) 2 тәжірибе. Қондырғышты бірінші тәжірибедегідей жинау, бірақ электрод шетіне зеттелетін үлгінің көп емес санымен салу (бор, поташ, каолин және т.б.)

Ұқсас амалмен доғаны аршыту, табиға үзіліске дейін оны жағуға жол беріп, токты өшіру, электрод шеті мен қорытпа арасындағы қашықтықты өлшеу. Тәжірибені үш рет қайталау және доға үзіліс ұзындығының орташа мәнің анықтау. Өлшеу нәтижелерін кестеге еңгізу.

Тәжірибені өткізгенде бір заттан екінші затқа ауысқан кезде электрод пен пластинаның жақсы тазартылуы қажет болады, өйткені қалған заттар эксперемент нәтижесіне қатты әсер тигізе алады. Доға ұзындығын өлшеу қайнар көздің сөндіргіш күйде жүргізу.

3) 3 тәжірибе. Бірінші тәжірибеде сияқты штативқа бірінен артынан бірін сапалы жабындармен электродтарды қадағалау және электрод әрбәр маркасы үшін доға үзілу ұзындығын 2-3 рет анықтау. Орташа мәнді кестеге еңгізу.

Компонент аты мен электрод маркасы	Доға үзілісінң ұзындығы, мм
Металлды электрод
Бор
…

2.3 Бақылау сұрақтары
1) Ионизация дегеніміз не?

2) Ионизация потенциалы дегеніміз не?

3) Металлдың қандай қасиеті оның ионизация қабілеттілігін анықтайды?

4) Электродты жабындар құрамында негізгі ионизация компоненттерін атандар.

2) Көрінетін спектр жарығы неге газ ионизациясын шығармайды?

Зертқаналық жұмыс № 3 « Түс бойынша пластинада жылу процесстерін зерттеу»

(3 сағат)

2) Пластинаны шілтер астына орналастыру.

3) Көмір электроды мен пластина арасында 3-5 мм саңылау орнату.

4) Балласты реостатта 50 А токты қою.

5) Графитті жаңдырғыш көмегімен доғаны жаңдыру.

6) Секундомер арқылы уақыт есептеуді бастау және амперметр мен вольтметрден көрсеткіштерді алу. Нәтижелерін 1 кестеге еңгізу.

7) Токты өшіру.

8) Пластинада конценритті қоршағыштар радиусын өлшеу және нәтижелерін 2 кестеге еңгізу. Түстер кестесі бойынша әр сақина үшін температураны анықтау. Нәтижелерін 2 кестеге еңгізу.

9) Формула бойынша теоретикалық температуру анықтау және нәтижелерін 2 кестеге еңгізу. Алыңған мәндерді салыстыру.
1 Кесте.

Зертелетін үлгі	Пісіру тогының күші, а	Доға кернеуі, В	Доға жану уақыты, с

2 Кесте.

2) Шоғырланған жылу көздерінің әрекетінде пластинада жылу таратылуын қалай анықтауға болады?

3) Жылудың жылжымалы және жылжымайтын көздердің температура аумағы

3.4 СӨЖ үшін бақылау тапсырмалары
1) Конвекция және радиация жолымен жылуберудің механизмі мен заңдылығы.

2) Пісіру режим параметірлері мен металлдың жылуфизикалық қасиеттің температура аумағына әсері.

Зертқаналық жұмыс № 4 « «металл-шлак» жүйесінде физико-химиялық процесстер.металл қоспалануы»

(4 сағат)

2) АН-38-48 А флюсті болатқа 40-50 мм ұзындығы білікшеге қорытпа жасау, білікшені шлактан тазарту, аяғында қатып қалған тамшымен электродты сымның тілімін кесу. Тамшыны шлактан шығару. Егеуқұм қағазбен білікше бетінің кішкентай бөлігі мен негізгі металлды тазарту. Маркілеу.

3) АН-20 флюсті қолданып 2 пункті қайталау.

4) Стилоскоп құрылғысы мен оның жұмыс істеу принципімен танысу.

5) Стилоскоп көмегімен флюспен пісіру процессінде болат қоспалануын зерттеу. Пісіру тегісінде және қорытылған металл тамшысында марганец концентрациясы туралы марганец интенсивтілік сызығы бойынша әр оқиға үшін сапалы қорытынды жасау. Нәтижелерін кестеге еңгізу.

Үлгі нөмірі	Флюс маркасы	Марганец сызығының интенсивтілігі	Марганец концентрациясы туралы сапалы қорытынды

4.3 Бақылау сұрақтары
1) Қорытуда марганец құрылымы оның флюста құрылымынан қалай тәуелді болады?

2) Балқыту процессінде электродты металл құрамы қалай өзгереді?

3) Флюс құрамы өзгерту жолымен қорытылған металлда марганец құрамын шексіз жоғарлатуға бола ма?

4.4 СӨЖ үшін бақылау тапсырмалары
1) Тегіс металлының қоспалану жолдары, оның ерекшелігі, құндылығы мен құнсыздылығы.

2) Пісіруде металл құрылымының өзгерісін бағалау. Ауысу коэффициенті.