Орман қорын таулы жерлерге жатқызу туралы техникалық нұсқаулар 1. Жалпы қағидалар

      1. Таулы орман қорына жататын жерлер тек ағаш сүрегін алу көзі ғана емес, сонымен қатар су қорғау, су жүйесін реттеу, топырақ қорғау, климат жақсарту, санитарлық-гигиеналық, шаруашылықты ұйымдастыру және жүргізу, ормандағы пайдасы бар нәрселерді сақтау, жануарлар мен өсімдіктер байлығын арттыру және орман ресурстарын анағұрлым тиімді пайдалану жолы болып табылады.

      3. Таулы орман қорына жататын жерлерді бөлу өткен орман орналастыру материалдары бойынша жүргізіледі. Мұндай материалдар жоқ болса, келесі орман орналастыруды жүргізуге дейін картографиялық материалдар бойынша бөлінеді. Барлық кездейсоқ жағдайда оларды бөлу материалдарын дайындауға ғылыми- зерттеу, орман орналастыру, жобалау мекемесі, ғылыми жұмыстармен айналысатын және тағы басқа мамандар тартылады.

      5. Таулы орман қоры жерлеріне жатқызу бойынша ұсыныстар орман мекемесінде дайындалып, қосымшасымен бірге облыстық орман шаруашылығындағы аймақтақ органдарға жіберіледі:

Қазақстан Республикасы Ауыл 

      1. Орман мекемесінің жалпы жер аумағы, орналасқан жері (мекен жайы, байланыс, облыс және аудан орталығымен ара қашықтықтары) және орман орналастыру жұмыстарын жүргізу заңдылығын негіздеу (келісім, тапсырыс және тағы басқа) туралы мәліметтер келтіріледі. Далалық орман орналастыру жұмыстарын жүргізу технологиясы тиісті құжаттарға негізделіп жасалады, (толық орман орналастыру жартылай және тағы басқа).

      3. Орман өсіру аудандары мен жер бедері (таулы, далалы) және климаттық көрсеткіштері осы Ережеге 20-қосымшаның 1-кестесі.Табиғи-климаттық жағдайларының орман өсімдіктеріне тигізетін әсері туралы қорытынды.

      4..Аудандық халық шаруашылығы салаларының орманды сақтауға және олардың жағдайына әсері. Ормандардың ауыл шаруашылығы өндірісіне әсері, демалыс және туризмді, дамыту. Қоршаған ортаны қорғауда ормандардың алатын орны.

      5. Орман мекемесінің ұйымдық- шаруашылық құрылымы, кесу жастарының орналасуы осы Ережеге 20-қосымшаның 2 - кестесі. Орман орналастыру жобасының ауытқыған жерлері мен олардың себептері. Өткен тексеру кезеңінде болған өзгерістерді орман орналастыру құжаттарына енгізу сапасы.

      6. Өткен орман орналастыру кезеңінде жобаланған орман шаруашылық шаралардың көлемдік көрсеткіштері және олардың тексеру кезеңі мен осы орман орналастыру алдындағы жылғы орындалуы (басты пайдалану, аралық және басқа да кесулері мен орманды қорғау, ұдайы өндіру шаралары бойынша) келтіріледі. Сондай-ақ орман орналастыру жобасынан ауытқу себептері мен нақты қорытындылары көрсетіледі. Барлық мәліметтер жалпы мекеме бойынша беріледі.

      7. Орман зиянкестері мен ауру ошақтарына талдау жасалады. Олармен күресу шаралары осы Ережеге 20-қосымшаның 5- кестеде көрсетіледі.

      8. Орман мекемесінің өзіне қажетті тұқымы мен тікпе ағаш көшеттерінің ассортименті және орман тұқымдарын дайындау көлемі, плюсті алқаағаштар мен ағаштардың болуы, мекеменің отырғызу материалдары мен қамтамасыз етілуі туралы мәліметтер осы Ережеге 20-қосымшаның 6- кестеде келтіріледі.

      9. Орман өрттері мәліметтерінің қорытындысы және талдануы осы Ережеге 20-қосымшаның 7- кестеде келтірілген. Орман орналастыруда жобаланған өртке қарсы шаралар көлемінің орындалуы және олардың орындалмау себептері келтіріледі.

      10. Тексеру кезеңінде орман мекемесінің іс-әрекеттерін жалпы бағалау арқылы орман орналастыру материалдарын пайдалану сапасы мен орман шаруашылығын жүргізу сапасы туралы жалпы қорытынды келтіріледі.

      11.Өткен тексеру кезеңіндегі мекеменің құрылымдық өзгерістеріне жасалған талдау нәтижелері енгізілген орман мекемесінің құрылымы осы Ережеге 20-қосымшаның 9-кестеде келтіріледі. Орман шаруашылық мекемесінің карта-схемасында орманшылықтар боялып орналастырылады.

      12. Орман мекемесін ұйымдастыру мен орман орналастыру жұмыстарын жүргізу жылдары туралы мәліметтер (өткен орман орналастыру туралы нақтырақ). Осы орман орналастырудың сипаттамасы (орман орналастыру разрядтары мен атқарылған жұмыстардың технологиясы және картографиялық материалдар) осы Ережеге 20-қосымшаның 10-кестесі. Орындалған жеке жұмыстардың көлемі (қабылдау - өткізу акті) туралы мәліметтер қосымшаларда келтіріледі. АФС жоқ немесе жартылай жоқ аумақтарда атқарылған жұмыстардың технологиясы түсіндіріледі, аэрофотосуреттермен қамтамасыз етілуі осы Ережеге 20-қосымшаның 11-кестесі. Орман мекемесінің жалпы ауданында (өткен тексеру кезеңінде) болған өзгерістерді талдау осы Ережеге 20-қосымшаның 12-кестесі. Басқа орман пайдаланушылардың ормандары туралы қысқаша мәліметтер осы Ережеге 20-қосымшаның 13-кестесі. Ормандардың аумақтағы орналасуы және олардың құрылымы осы Ережеге 20-қосымшаның 14-кестесі.

      13. Орман мекемесі жерлерін МОҚ категориялары бойынша бөлу осы Ережеге 20-қосымшаның 15-кестесі. Олардың табиғи-экономикалық жағдайларға сәйкестігі талданады да қажет болған жағдайда бөлуді қайта қарау жөнінде ұсыныстар беріледі. МОҚ категориялары бойынша боялған карта-схемасы тіркеледі (А-3 форматынан үлкен емес) – 3 сурет. Ерекше қорғалатын аумақтар мен ормандардың (емдеу, демалу және туризмге арналған) тізбесі де келтіріледі осы Ережеге 20-қосымшаның 16-кестесі. Орман жерлерінің басым тұқымдылары бойынша бөлінуі осы Ережеге 20-қосымшаның 17-кестесі. Кесу жастары мен жас кластарының жас топтарына бөлінуі осы Ережеге 20-қосымшаның 18-кестесі мен өткен орман орналастыру анықтаған кесу жастары бойынша ауытқулардың себептері көрсетіледі.

      14. Аудандардың жер категориялары бойынша тексеру кезеңіндегі бөлінуі осы Ережеге 20-қосымшаның 19-кестесі. Болған өзгерістердің себептері де көрсетіледі. Орманмен қамтылған жерлердің жас кластары мен тіктік топтары бойынша бөлінуі осы Ережеге 20-қосымшаның 20-кестесі және алқаағаштардың жас кластары бойынша біркелкі бөлінбеуінің себептері. Орманмен қамтылған жерлердің бонитет кластары мен толықтығы бойынша бөлінуі осы Ережеге 20-қосымшаның 21, 22 – кестелері. Орманмен қамтылған жерлердің жас топтары шегіндегі өзгеру динамикасы осы Ережеге 20-қосымшаның 23- кестесі. Жас топтарында болған өзгерістердің себептері де келтіріледі. Орташа таксациялық көрсеткіштердің динамикасы осы Ережеге 20-қосымшаның 24-кестесі және болған өзгерістердің себептері. Орманмен қамтылған жерлердің орман типі топтары бойынша бөлінуі осы Ережеге 20-қосымшаның 25-кестесі. Пісіп келе жатқан және көнерген орман құрушы тұқымдылар алқаағаштарының қолтығындағы өскіннің сипаттамасы осы Ережеге 20-қосымшаның 26-кестесі. Құнды тұқымдылардың өскінмен қамтамасыз етілу барысы.

      15. Орманға келтірілген зиянды әсерлердің көзі мен мөлшері осы Ережеге 20-қосымшаның 27-кестесі және келтірілген зиянның талдануы. Ормандардың өлуі мен сүрек шығындарының (тексеру кезеңіндегі) мөлшері - осы Ережеге 20-қосымшаның 28-кестесі. Сүрек қоры мен тексеру кезеңіндегі сүрек өскінінің ара қатысы осы Ережеге 20-қосымшаның 29-кестесі. Ормандардың экологиялық жағдайы бойынша жалпы қорытынды.

      16. Басты пайдалану мөлшері есебінен шығарылған және енгізілген алқаағаштардың аудандары мен қорлары осы Ережеге 20-қосымшаның 30-кестесі. Пайдалану қорының тауарлық құрылымы (осы Ережеге 20-қосымшаның 31-кестесі) тауарландыру негізі ретінде алынған тауарлық кестелер. Кәделік сүрекдің шығуындағы ауытқулардың себептерін талдау.

      17. Тексеру кезеңіне белгіленетін басты пайдаланудағы кесу әдістері (кесу әдістері кестесі келтіріледі), олардың негізделуі, Орман кодексіне немесе Негізгі қағидаларға жасалатын сілтемелер. Кеспеағаштарды кесу, қалдықтарынан тазарту. Басты пайдаланудың алдағы тексеру кезеңіне белгіленетін жыл сайынғы мөлшерінің есебі (осы Ережеге 20-қосымшаға 32-кесте). Қабылдауға ұсынылатын есепті кеспеағашты талдау.

      18. Орман мекемесінің аумағын сүректі тұтыну пунктерінен кеспеағаштардың алшақ орналасу аймақтары бойынша жобаға сәйкес бөлу (осы Ережеге 20-қосымшаға 36-кесте). Сүректі тұтыну пунктерінен кеспеағаштардың қашықтығы бойынша боялған (А-3 форматынан үлкен емес) карта-схемасы (4-сурет).

      19. Орман мекемесі мен орманшылықтар бойынша басқа кесулердің анықталған және жобаланған көлемі; белгіленген көлемді толық қамтымау себептерін талдау (осы Ережеге 20-қосымшаға 37-кесте).

      20. Күтіп-баптау кесулері

      23. Кесулердің барлық түрлері бойынша орманды пайдаланудың жобаланған жылдық мөлшері. Жобаланған кесу көлемдерінің салыстырмалы сипаттамасы, олардың орманшылықтар бойынша (осы Ережеге 20-қосымшаға 43-кесте) бөлінуі және 1-6 пункттері бойынша ауытқуларды талдау.

      24. Орман мекемесі құрған және орманды орналастыруда есепке алынған екпе ормандар туралы мәліметтер (осы Ережеге 20-қосымшаға 44-кесте) және болған ауытқу себептерін талдау. Сақталған екпе ормандарының жағдайы (осы Ережеге 20-қосымшаға 45-кесте) және олардың өлуі мен қанағаттанарлықсыз жағдайының себептерін талдау. Табиғи жаңаруға жәрдемдесу бойынша жұмыс көлемдері мен олардың тиімділігін талдау (осы Ережеге 20-қосымшаға 46-кесте). Тексеру кезеңінде орманды ұдайы өндіру шараларының көлемдері (осы Ережеге 20-қосымшаға 47-сурет) және орманды қалпына келтіру шараларымен аумақтың толық қамтылмауының себептерін талдау. Жобаланған екпе орман типтеріне сипаттама, негізгі ережелерге немесе басқа құжаттарға сілтемелер. Екпе орман өндірісінің жылдық көлемдері, табиғи жаңаруға жәрдемдесу мен қайта құрулар (осы Ережеге 20-қосымшаға 48-кесте) және 5, 7, 9 бағандар бойынша жұмыс көлемдеріндегі ауытқу себептерін талдау. Орманшылықтар бойынша орманның қалпына келу көлемдерін бөлу (осы Ережеге 20-қосымшаға 49-кесте).

      26. Орман мекемесі аумағын табиғи өрт қауіптілігі кластары бойынша бөлу (осы Ережеге 20-қосымшаға 51-кесте). Орман қорғауды ұйымдастыру бойынша ұсыныстар. Орман мекемесі аумағының өртке қарсы жабдықталуы және өртке қарсы құралдармен қамтамасыз етілуі (осы Ережеге 20-қосымшаға 52-кесте). Аумақтың өрт қауіптілігі кластары бойынша жабдықталу нысандары көрсетілген карта-сүлбесі (А-3 форматтан үлкен емес) беріледі (осы Ережеге 20-қосымшаға 5-сурет). Айналымдардың оңтайлы аумағын және санын есептеу (осы Ережеге 20-қосымшаға 53-кесте) кезінде қолданылған құжаттардың қазіргі айналым санымен байланыстылығы көрсетіледі. Орман мекемесі аумағының мастерлік учаскелер мен айналымдарға бөлінуі (осы Ережеге 20-қосымшаға 54-кесте). Олардың саны қазіргі санымен салыстырлып, айырмашылығы негізделеді. Орман мекемесінің карта-сүлбесі көрсетіледі (А-3 форматтан үлкен емес), мастерлік учаскелер мен айналымдар боялады (6-сурет). Белгіленген өртке қарсы шаралардың орындалу технологиясының қысқаша сипаттамасы.

      27. Мекеме ормандарының санитарлық жағдайы. Орманды зиянкестер мен аурулардың және өнеркәсіп қалдықтарының әсерінен зақымдануын бақылау бойынша ұсынылған шаралар. Орманды қорғау бойынша шаралардың көлемі (осы Ережеге 20-қосымшаға 55-кесте).

      28. Мәдени-сауықтыру мақсатында қолданылатын ормандардың сипаттамасы. Емдеу, демалыс, туризм және тағы басқа аймақтарды ұйымдастыруға арналған ормандарды бөлу туралы ұсыныстар. Рекреациялық аумақты жақсарту шараларының көлемі (осы Ережеге 20-қосымшаға 56-кесте).

      29. Орманды жанама пайдалану көлемдері (осы Ережеге 20-қосымшаға 57-кесте) мен оларды қолдану бойынша ұсыныстар және қосалқы пайдалану түрлеріне қысқаша талдау. Шабындық алқаптардың сипаттамасы және оларды жақсарту бойынша белгіленген шаралар, көлемдерді орманшылықтар бойынша бөлу (осы Ережеге 20-қосымшаға 58-кесте) және 2 орман орналастыру кеңесінде көлемдерді қабылдамаған жағдайда себебін көрсету. Қосалқы ауыл шаруашылық және орман пайдалану өнімдері өндірісінің көлемі (осы Ережеге 20-қосымшаға 59-кесте) және қажетті түсініктемелер. Мал жаюды реттейтін шаралар. Қосалқы ауыл шаруашылықты дамыту бойынша ұсыныстар, пайдаланылмаған орман алқаптары арқылы ауыл шаруашылық алқаптарын кеңейту мүмкіндіктері және ұжымдық бақ шаруашылығы, бақша және тағы басқалары ретінде жалға беру мүмкіндіктері.

      30. Орман мекемесі аумағындағы жануарлар дүниесі туралы қысқаша мәліметтер. Биотехникалық шаралар көлемі (осы Ережеге 20-қосымшаға 60-кесте). Орман мекемесі аумағында аңшылық шаруашылығы мен аң аулауды ұйымдастыру бойынша ұсыныстар.

      31. Орман мекемесі мен орманшылық жұмыскерлерінің штаты (осы Ережеге 20-қосымшаға 61-кесте). Штат бірліктерінде ауытқулар болса, түсініктемелер беріледі. Орман шаруашылығының жұмыстарына жұмысшы кадрдың қажеттілігі, қамтамасыз етілуі, уақытша орман шаруашылық жұмыстарына олардың қатыстырылуы.

      32. Осы Бағдарламаның 21 параграфында көрсетілгендерден басқа, орман шаруашылық іс-әрекеттері, орындауға қажет жабдықтар мен құрылыс көлемі (осы Ережеге 20-қосымшаға 62-кесте) көрсетіледі.

      33. Орманды пайдаланудың экологиялық көрсеткіштері осы Ережеге 20-қосымшаға 63-кестеде келтірілген. Ормандандыруға жататын аудандардағы жұмыс көлемі туралы қорытынды. Тексеру кезеңінде күтілетін өзгерістер, орман категориялары мен басым тұқымдылар жөнінде қысқаша түсіндірме (осы Ережеге 20-қосымшаға 64- кесте). Жобаланған іс- шаралардың экономикалық тиімділігі жалпылама корытындыланады.

Қазақстан Республикасы

1-Кесте