ҚОРЫТЫНДЫ
Мұғалімдердің өзін-өзі тәрбиелеуге дайындығы олардың кәсіби тиімділігінде маңызды рөл атқарады. Бұл дайындықты қалыптастыру оларды оқыту мен тәрбиелеу процесінде әртүрлі жолдар арқылы жүзеге асырылуы мүмкін.
Мұғалімдердің оқу және тәрбие процесіндегі өзіндік білімі олардың кәсіби дамуы мен табысты жұмысының маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Мұғалімдер білім беру ортасындағы өзгерістер мен оқушылардың қажеттіліктерін ескере отырып, үнемі дамып, білімдері мен дағдыларын жаңартып отыруы керек.
Мұғалімдердің тәжірибесі, теориялық білімі және практикалық дағдылары оларға оқушыларды тиімді оқытуға, олардың мәселелерін шешуге, оқуға және дамуға ынталандыруға көмектеседі.
Қазіргі білім беру процесінде мұғалімнің өз білімін дамытудың маңыздылығы мен болашағы өте жоғары. Бұл келесі факторларға байланысты:
1. Білім алуға конституциялық құқық. Ресей Федерациясының Конституциясы азаматтардың сапалы білімге қол жеткізуін қамтамасыз етуді бірінші орынға қояды. Мұғалімдер осы құқықтың негізгі орындаушылары ретінде жақсы білімді және кәсіби шеберліктерін үнемі жетілдіріп отыруы керек.
2. Оқытуды даралау. Қазіргі білім беруде оқушылардың жеке қажеттіліктеріне көп көңіл бөлінеді. Әр оқушының жеке ерекшеліктерін барабар бағалау және оқу процесін оларға бейімдеу үшін мұғалімдердің жеке білімі болуы керек.
3. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды дамыту. Заманауи технологиялар Мұғалімдерге білімдері мен дағдыларын кеңейтуге, тәжірибе мен әдістермен алмасуға мүмкіндік береді.
Мұғалімнің өз білімін қалыптастыру үшін келесі әдістерді қолдануға болады:
1. Автономды жұмыс. Мұғалім жаңа ақпаратты өз бетінше зерттейді, оны өзінің кәсіби қызметі аясында талдайды және оқыту мен тәрбиелеу тәжірибесінде қолданады.
2. Ғылыми әдебиеттерді оқу. Мұғалім жаңа теориялық тәсілдер мен әдістерді үйрену, сондай-ақ өзінің мамандығы бойынша білімін жаңарту арқылы өз білімін жаңартады.
3. Семинарлар мен конференцияларға қатысу. Мұғалім әріптестерімен қарым-қатынас жасайды, тәжірибе және білім алмасады, өз мамандығының өзекті мәселелерін талқылауға қатысады.
4. Кәсіби тәжірибе. Мұғалім өзінің білімі мен дағдыларын қолданады.
Мұғалім еңбегі жоғары деңгейдегі ұтқырлығымен, күрделілігімен және жан-жақтылығымен ерекшеленеді, бұл оның терең және кәсіптік білімінің, білік-дағдыларының болуын қажет етеді.
Мұғалімнің өз бетімен білімін жетілдіру жолдары:
семинарлар мен конференциялар;
шебер сынып;
іс-тәжірибе алмасу бойынша іс-шаралар;
біліктілікті жетілдіру курсы;
ашық сабақтарға қатысу;
экскурсиялар, театрлар, мұражайлар, концерттер, газеттер, журналдар;
әдебиет (әдістемелік, ғылыми, көркем);
интернет.
Мұғалімнің өзіндік жетілу процессіне тікелей және жанама түрде құрайтын іс әрекеттер:
Белгілі бір телебағдарламаларды қарау,
Әдістемелік, пәндік күнделікті басылымдарды оқу;
Өзінің пәні бойынша жаңа озық технологиялар туралы ақпараттарды ғаламтордан шолу,
Кәсіби пәні бойынша тест, деңгейлік тапсырмаларын орындау;
Семинар, конференция,on-lіne сабақтарға, тренинтерге қатысу;
Білім жетілдіру курстарына бару,
Ашық сабақтарға қатысу.
Мектептегі немесе еліміздегі әріптестерімен байланысу, интернет кеңейтілген тәжірибе алмасу.
Оқыту мен тәрбиелеу процесінде мұғалімдердің өзін-өзі тәрбиелеуге дайындығын қалыптастыру жолы білім беру жүйесін дамытудың маңызды аспектісі болып табылады. Мұндай дайындықты қалыптастыру үшін мұғалімдер үнемі өзін-өзі тәрбиелеуге қатысып, кәсіби дағдылары мен білімдерін кеңейтіп, алған білімдерін оқушыларды оқыту мен тәрбиелеу тәжірибесінде қолдануы керек.
Мұғалімдердің өзін-өзі тәрбиелеуге дайындығын қалыптастыру жолының негізгі кезеңдері:
1. Мұғалімдердің өзін-өзі тәрбиелеу қажеттіліктерін анықтау: ол үшін білім беру процесінің қазіргі жағдайына талдау жасау, әлсіз жақтарын анықтау және одан әрі даму бағыттарын анықтау қажет.
2. Өзін-өзі тәрбиелеудің жеке жоспарларын жасау: мұғалімдер өздерінің кәсіби қызметінің барлық аспектілерін, соның ішінде оқыту, тәрбиелеу, әдістемелік жұмысты және т.б. қамтитын жеке жоспарлар құруы керек.
Мұғалімдердің оқыту мен тәрбиелеу үрдісіндегі өз білімін көтерудегі даярлықты қалыптастырудың жолдары:
1. Кәсіби даму жүйесін ұйымдастыру;
2. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану;
3. Өзін-өзі ұйымдастыру және әдебиетті өз бетінше зерттеу;
4. Кәсіби қауымдастықтардағы жұмыс;
5. Жүйелі рефлексия және өзін-өзі бағалау;
6. Тәлімгерлік және ұжымдық оқыту;
7. Өзін-өзі тәрбиелеуді оқу жоспарына жүйелі түрде енгізу.
Тұрақты іс-шараларды ұйымдастыру, өзін-өзі тәрбиелеуге жағдай жасау және мұғалімдердің кәсіби дамуын қолдау табыстың маңызды факторлары болып табылады.
Жалпы, оқыту және тәрбиелеу процесінде мұғалімдердің өзін-өзі тәрбиелеуге дайындығын қалыптастыру кәсіби даму жүйесін ұйымдастыруды, өзін-өзі тәрбиелеуді қолдау мен ынталандыруды, өзін-өзі тәрбиелеуді оқу жоспарына жүйелі түрде енгізуді, тәлімгерлік пен ұжымдық оқытуды, сондай-ақ мұғалімдердің өзін-өзі бағалауы мен рефлексиясын қолдауды және ынталандыруды қамтитын кешенді тәсілді қажет етеді.
Тұтас педагогикалық процестің сапасы мұғалімнің жалпы дайындығына педагогикалық біліміне және әдістемелік шеберлігіне байланысты.
Мұғалімнің өзін–өзі жетілдіруге түрткі болатын мәселелермен қажеттіліктері:
Күнделікті ақпаратпен жұмыстануы. Мысалы ата-аналар жиналысын өткізу, сайыстарға, мектепшілік шараларға қатысу үшін мұғалімде ақпарат іздеуге және жаңа ақпаратты талдауға қажеттілік туындайды;
Шығармашылық шабыты;
Ғылымның қарқынды өсуі;
Қоғамда болып жатқан өзгерістер және оның дамуы;
Бәсекелестік (әріптестер арасындағы бәсекелестік);
Қоғамдық көзқарас, осы ұстаз туралы пікірлері;
Материалдық стимул. Аттестаттау комиссиясының пікірі, санаты, өтемақы немесе марапаттаулар;
Қызығушылық.
Достарыңызбен бөлісу: |