Зерттеу жұмысының мақсаты: Мұғалімнің өз білімін қалыптастырудың әдістерін әзірлеу және негіздеу; оқыту және тәрбиелеу үрдісіндегі өз білімін көтерудегі дайындықты қалыптастырудың жолдарын анықтау.
Зерттеу жұмысының міндеттері:
- Оқыту және тәрбиелеу процесінде мұғалімнің өз білімін қалыптастыруды зерттеу;
- Оқыту мен тәрбиелеу тәжірибесінде мұғалімнің өз білімін қолдануын анықтау;
- Мұғалімдердің өз білімін жетілдіру әдістерін зерттеу;
- Мұғалімдердің оқыту мен тәрбиелеу үрдісіндегі білімін көтерудегі дайындықты қалыптастырудың жолдарын қарастыру.
Зерттеудің пәні: Мұғалімдердің оқыту мен тәрбиелеу үрдісіндегі өз білімін көтерудегі даярлықты қалыптастырудың жолдары.
І ТАРАУ. МҰҒАЛІМДЕРДІҢ ОҚЫТУ МЕН ТӘРБИЕЛЕУ ҮРДІСІ
1.1. Мұғалімдердің өзін-өзі тәрбиелеуге дайындығы
Мұғалімдердің өзін-өзі тәрбиелеуге дайындығы олардың кәсіби тиімділігінде маңызды рөл атқарады. Бұл дайындықты қалыптастыру оларды оқыту мен тәрбиелеу процесінде әртүрлі жолдар арқылы жүзеге асырылуы мүмкін.
Мұғалімдердің өзін-өзі тәрбиелеуге дайындығын қалыптастырудың негізгі тәсілдерінің бірі-мұғалімдердің білім беру бағдарламаларына тиісті модульдер мен курстарды енгізу. Бұл модульдер мен курстар Өзін-өзі тәрбиелеу әдістері, Заманауи білім беру технологияларын қолдану, кәсіби дағдылар мен құзыреттіліктерді дамыту туралы ақпаратты қамтуы мүмкін. Жоғары оқу орындарының немесе біліктілікті арттыру орталықтарының оқытушылары кейс-әдістер, пікірталас топтары, жобалау жұмыстары және т. б. сияқты оқытудың әртүрлі әдістерін пайдалана алады. мұғалімдерді өзін-өзі тәрбиелеуге ынталандыру және кәсіби өсу үшін оның құндылығын көрсету.
Оқу орнындағы оқыту мен тәрбиелеу мәдениетіне де назар аудару маңызды. Қолдау және ынталандыру атмосферасын құру мұғалімдердің өзін-өзі тәрбиелеуге дайындығын қалыптастыруға ықпал етеді. Мектептің немесе оқу орнының басшылығы тәжірибе алмасуға, ұжымдық және жеке зерттеулер жүргізуге, дөңгелек үстелдер ұйымдастыруға және педагогикалық тәжірибелерді талқылауға жағдай жасай алады.
Сонымен, мұғалімдердің өзін-өзі тәрбиелеуге дайындығын қалыптастырудың маңызды жолы - олардың жеке мотивациясын дамыту. Жеке өсу мен өзін-өзі дамытуды қолдау және ынталандыру кәсіби іс-шаралар мен білім беру процестеріне қатысуда белсенді позицияға әкелуі мүмкін [4].
Мұғалімнің кәсіби білімін жетілдірудің ең бір тиімді тәсілі бұл «Сабақты зерттеу». Сабақты зерттеу - мұғалімдер тәжірибесі саласындағы білім жетілдіруге бағытталған ынтымақтастық педагогикалық тәсіл. Сабақты зерттеу жоспарлау, оқыту, қадағалау, оқыту мен оқуды талдау, өз қорытындыларын тұжырымдап, құжаттарды бірлесіп жүзеге асыратын мұғалімдер тобынан тұрады.
Сабақты зерттеу циклін өткізген соң мұғалімдер педагогикалық тәсілдерді түрлендіріп немесе жетілдіріп, кейіннен ашық «Сабақты зерттеу» таныстырылымын өткізіп, баспада жариялау арқылы әріптестеріне таратады.
Сабақты зерттеу мұғалімдердің кәсіби біліктілігін көтерудің, білім жетілдірудің, тәжірибе алмасудың оңтайлы әдісі екендігіне көзіміз жетті. Оқушы тақырыпты жақсы меңгеруі үшін зерттеу тобы бірнеше сабақ өткізіп, бақылап, соңында тиімді тәсілді анықтау арқылы жетістікке жетеді.
Қай кезде де мұғалім мектептегі негізі тұлға болып қала бермек, себебі оқушы білімді өз бетімен меңгеруі үшін оған жетекшілік қызмет атқаратын мұғалім. Мұғалім тек өз сабағында өз шәкірттерін жетелеуші ғана емес, кәсіби құзіретті, жан-жақты білімді, заман ағымына сай жаңашыл болса, өз идеялары мен ой-мақсаттарын әріптестерінің де санасына сәуледей сіңіріп, еріксіз еліктіріп, соңынан ілестіріп көшбасшы бола алады. Мектеп педагогтері қазіргі таңда оқыту үдерісіндегі кездесетін кедергілерді жою үшін сабақты зерттеу және іс-әрекетті зерттеу жұмыстарымен жүйелі айналысады [5].
Мұғалімдердің оқу және тәрбие процесіндегі өзіндік білімі олардың кәсіби дамуы мен табысты жұмысының маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Мұғалімдер білім беру ортасындағы өзгерістер мен оқушылардың қажеттіліктерін ескере отырып, үнемі дамып, білімдері мен дағдыларын жаңартып отыруы керек. Мұғалімдердің тәжірибесі, теориялық білімі және практикалық дағдылары оларға оқушыларды тиімді оқытуға, олардың мәселелерін шешуге, оқуға және дамуға ынталандыруға көмектеседі. Сонымен қатар, мұғалімдердің жеке білімі әріптестерімен тәжірибе алмасу, оқытудың жаңа әдістері мен тәсілдерін әзірлеу, ғылыми-зерттеу жұмыстарына қатысу және білім берудегі инновациялық жобаларды әзірлеу үшін пайдалы болуы мүмкін.
Мұғалімнің білімін оқыту мен тәрбиелеу тәжірибесінде қолдану-бұл оқушылармен жұмыс істеудің білім беру және тәрбие мақсаттарына жету үшін мұғалімнің тәжірибесіне, теориялық білімі мен дағдыларына негізделген оқыту әдістері мен тәсілдерін қолдану процесі. Бұл жеке оқу жоспарларын әзірлеуді, оқу материалдарын таңдауды, сабақтарды әзірлеуді, практикалық сабақтарды ұйымдастыруды, ата-аналармен және білім беру процесінің басқа қатысушыларымен жұмыс істеуді қамтуы мүмкін. Мұғалімнің білімін оқыту мен тәрбиелеу тәжірибесінде қолдану оқушылардың жеке қажеттіліктері мен мүмкіндіктерін, сондай-ақ олардың мәдени және әлеуметтік ортасын ескеретін тиімді және сапалы білім беру жүйесін құруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, бұл мұғалімнің кәсіби өсуіне, оның өзін-өзі тануына және білім беру маманы ретінде өзін-өзі тануына ықпал етеді [6].
Қазіргі білім беру процесінде мұғалімнің өз білімін дамытудың маңыздылығы мен болашағы өте жоғары. Бұл келесі факторларға байланысты:
1. Білім алуға конституциялық құқық. Ресей Федерациясының Конституциясы азаматтардың сапалы білімге қол жеткізуін қамтамасыз етуді бірінші орынға қояды. Мұғалімдер осы құқықтың негізгі орындаушылары ретінде жақсы білімді және кәсіби шеберліктерін үнемі жетілдіріп отыруы керек.
2. Оқытуды даралау. Қазіргі білім беруде оқушылардың жеке қажеттіліктеріне көп көңіл бөлінеді. Әр оқушының жеке ерекшеліктерін барабар бағалау және оқу процесін оларға бейімдеу үшін мұғалімдердің жеке білімі болуы керек.
3. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды дамыту. Заманауи технологиялар Мұғалімдерге білімдері мен дағдыларын кеңейтуге, тәжірибе мен әдістермен алмасуға мүмкіндік береді.
Білім беру жүйесі жұмысының тиімділігін анықтайтын негізгі арқау – педагог қызметкерлерінің дайындығы болып табылады, өйткені білім беру жүйесінің барлық салаларының тиімділігі сол мамандардың қызметіне тәуелді. Әлемдік дамудың барлық кезеңінде жастарды адамзаттың аға ұрпағының қалдырған құндылықтарымен тәрбиелеу және білім беру мен оқыту жағдайына тікелей байланысты болады. Мұнда тәрбие мен білім беруді және оқытуды жүзеге асыру арнайы кәсіби қызметке бейімі бар педагогтың үлесінде болады [7].
Педагогикалық білім берудің мәнін педагогтың үздіксіз, бағытты кәсібилігіне қатысты жеке тұлғалық даму үдерісін қамтиды. Қазіргі педагогикалық ғылымда «білім беру» ұғымының түсіндірілуі:
-жеке тұлғаның өмір жолын абыройлы таңдау мүмкіндіктерін кеңейтуге және жеке тұлғаның өзін-өзі дамытуға бағытталған үдеріс ретіндегі білім беру;
-білім беру адамның заттық, әлеуметтік және рухани мәдениет әлеміндегі белсенді қатысуы жолымен өзінде әлем бейнесін жасауы;
-білім беру адамның мақсатты, педагогикалық ұйымдастырылған және жоспарлы әлеуметтену барысы мен нәтижесі.
Білім берудін мазмұны қоғамның қазіргі және келешектегі қажеттіліктерін, адам танымының ерекшеліктерін көрсетуі керек. Қоғамдық және әлеуметтік дамудың ағымдары есебінің негізінде қоғамда қабылданған білім беру дамуының жеке түсініктік көзқарасқа үйлесімді және сабақтастықта болуы қажет. Бұл заманауи ғылыми білімдерді өмірлік тәжірибемен байланыстылығын жүйелеп, сипаттап бере отырып, оның өзегі ретінде орын алуы тиіс [8].
Достарыңызбен бөлісу: |