Конституция Республики Казахстан - Алматы: Казахстан, 1995

1 – Қосымша - Терминдердің түсінігі

• 
  Меншіктің абсолюттік құқығы: ешқандай басқа тұлғаның жерге басқару құқығы жоқ меншіктің шартсыз құқығы.
  
• 
  Сот тәртібінде мойындау: жерге және меншікке құқық ресми түрде белгіленетін процесс.
  
• 
  Бағалау: меншіктің нарық құнын анықтау.
  
• 
  Салық салу: меншіктің салыстырмалы нарық құны негізінде алынатын салық мөлшерін анықтау.
  
• 
  Құқықты табыстау: бір тұлғадан басқаға меншік құқығын беру. Мысалы, жалға алу немесе кепілдік туралы куәлік негізінде.
  
• 
  Жер кадастры: жер учаскелері туралы ақпарат және тіркеу жүйесі.
  
• 
  Заң кадастры: жер учаскесі иесінің және пайдаланушының құқығын заңды түрде тіркеу.
  
• 
  Салық кадастры: жер учаскесінің бағасын көрсетіп, тіркеу.
  
• 
  Жер пайдалану кадастры: пайдаланатын жер учаскелерін тіркеу.
  
• 
  Көпнысаналы кадастр: жер учаскелерінің әртүрлі сипаттамаларын тіркеу.
  
• 
  Кепілдікке беру: меншік құқығы. Мысалы, қарызды өтеу мақсатымен пайдалану.
  
• 
  Азаматтық құқық : азаматтар құқығына қатысты мемлекетпен белгіленген құқықтық нормалар /Рим құқығы/.
  
• 
  Кондаминиум: меншікті бірлесіп иелену, әсіресе көп пәтерлі үйлерде.
  
• 
  Контракт: жүзеге асырылуы заңмен қамтамасыз етілетін келісім.
  
• 
  Кәдімгі құқық: ұзақ қолдану негізінде белгіленген, жазылмаған құқық нормалары.
  
• 
  Меншікті табыстау: бір меншік иесінен басқасына жерге меншік құқығын беру әдісі /толық меншік, ипотекалық кепіл, бақылау, жалға беру және т.б./.
  
• 
  Мәліметтер базасы: мәліметтердің тәртіптелген, кешеңді қатары.
  
• 
  Мәліметтер базасын басқару жүйесі /МББЖ/: мәліметтер базасын басқару үшін бағдарламалар қатары.
  
• 
  Демаркация: әр жер учаскесінің шекарасын жерде белгілеу.
  
• 
  Цифрлік карталарды жасау: есептеуіш техниканы қолданып карталарды құрастыру.
  
• 
  Сервитут: басқаның /сервитутпен ауыртпалықтанған мүлік құқығынан басымдылығы бар жер иеленушінің басым учаске/ құқығы; біреудің мүлігін пайдалану шектеулі құқығы.
  
• 
  Меншік: құқық тұрғысынан жылжымайтын мүлікке меншік құқығы.
  
• 
  Экспроприация: орнын толықтыруға айырбасталған қинау түрінде меншікті алып қою.
  
• 
  Салықтанатын құн: салық салу мақсатында пайдаланатын жылжымайтын мүліктің құны.
  
• 
  Фригольд: жерді иелену шегінде иесіне мүмкінінше ең көп құқықтар берілгендегі, жалға алынған жер меншігінен айырылатын, толық жер меншігі.
  
• 
  Геодезиялық тор: жер бетінде жайлары дәл анықталған пунктердің кеңістік жүйесі.
  
• 
  Геоақпараттық жүйе: кеңістік сипаттамаларын пайдаланып, жер туралы мәліметтерді жинау, сақтау, тексеру, қорыту және беру жүйесі.
  
• 
  Ипотека: Меншік қарыз алушы тұлға иелігінде қалатын қаржылай несие алу мақсатында мүлікті кепілдікке беру.
  
• 
  Жер: жер беті үстіндегі ауа, материалдар және топырақпен байланысты барлық объектілер.
  
• 
  Жер учаскесі: меншіктің гомогендік құқығы тарайтын және бірыңғай меншік болып келетін жер учаскесі.
  
• 
  Жер реформасы: жерді пайдалану, иелену сапасындағы өзгерістермен байланысты әртүрлі процестер.
  
• 
  Жер кадастры: құқық титулын табыстау туралы құжаттарды тіркеу үшін пайдаланатын публикалық кадастр.
  
• 
  Жер ресурстарын тиімді пайдалану: жерді экологиялық және экономикалық тұрғыда ресурс ретінде пайдаланумен байланысты әрекет.
  
• 
  Жерді иелену: жерге құқықты жүзеге асыру формасы.
  
• 
  Жерді табыстау: жерге меншік құқығын беру.
  
• 
  Жер учаскелерін тіркеу: құқықтық титулды табыстау бойынша құжатты тіркеу формасында немесе жерге меншіктік құқықты тіркеу жолымен жерге құқықтарды тіркеу процесі.
  
• 
  Жер құны: әртүрлі әдістермен анықталатын меншіктің құны.
  
• 
  Жалға алу құқықтарында иелену: келісілген сомаға және белгіленген уақыт кезеңіне айырбас ретінде жер иесі жер иелену құқығын жалға алушыға беру келісіммен жалға алу негізінде жерді иелену.
  
• 
  Нарық құны: бәсеке және ашық нарық жағдайларында ақшамен көрсетілетін жылжымайтын мүліктің ең ықтималды сату бағасы.
  
• 
  Шекаралар /описание/: бөлуші сызықтар /межа/ бағыттары және ұзындақтары, жанама учаскелер аттарының көмегімен жер учаскесін бейнелеу.
  
• 
  Графақұрушы: карталарды, диаграммаларды салу үшін қолданатын құрылғы.
  
• 
  Бұрынғылық: бұрынғылық күшінде құқыққа ие болу .
  
• 
  Құқықты жеке табыстау: жерге құқықты бөлуді публикалық тіркеусіз беру.
  
• 
  Жылжымайтын мүлік: жер және жермен байланысты объектілер, үйлерді, пәтерлерді және басқа объектілерді қоса.
  
• 
  Жалға беру құны: жер учаскесін пайдаланғаны үшін жалға беру төлемінің сомасы негізінде анықталатын бағасы.
  
• 
  Иелену: жерге меншік құқығын жүзеге асыру әдісі.
  
• 
  Құқықты титул: сол немесе басқа тұлғаның меншік құқығын растау.
  
• 
  Видео терминал: ақпаратты бейнелеу үшін пайдаланатын электрон – сәулелік түтігі бар компьютерлік терминал.
  
• 
  Автоматтандырылған жұмыс орны: бір немесе бірнеше компьютермен қосылған графикалық экран, клавиатура, цифрлік планшет.
  
• 
  Растр: автоматты сканерлеу арқылы құрастырылған сол немесе басқа ауданды қамтушы регулярлы матрица.