БАҒдарламасы (силлабус) Пәннің атауы: «Бухгалтерлік есеп» Мамандығы: 050508 «Есеп және аудит»
жүктеу/скачать 0.85 Mb.
|
Глосарий (терминдер түсінігі) Аванс – (франц. Avance) кейінірек толық есеп берілуі керек болашақ төлемдер немесе алдағы шығыстар есебінен берілген ақшалай сома немесе мүлік. Аванстық есебі – аванстың жұмсалуын растайтын типтік нысандағы құжат. Акциядан пайда – Таза пайда сомасын айналыстағы қарапайым акциялардың жылдық орташа санына бөлу арқылы есептеледі. Сондай-ақ акцияға шаққандағы таза пайда деп те атайды. Ағымдағы таза активтер активтерді өткізуге байланысты жұмсалған шығындарды шегергенде ағымдағы активтердің құны немесе ТМБ қорлардың өткізудің таза құны, сату бағасына тең, одан жинақталымдауға және сатуды ұйымдастыруға байланысты жұмсалған шығын шегеріледі . Айналым капиталы - фирма капиталының ең жедеқабыл бөлігі, ол негізгі капиталдан өзгеше түрде ақшалай қаражатқа оңай айналады. Айырбасталатын (конвертациялау) облигациялар – Корпорацияның шығарған құнды қағаздарына (акциялар) айырбастауға болатын облигациялар. Активтер - Бухгалтерлік есептің халықаралық және қазақстандық стандартарына сәйкес-бұл құндық тұрғыдан бағалаған мүлік, мүліктік емес жеке игіліктер және субъектінің құқықтары. Ақша қаржылар - кассадағы және субъектінің шоттарындағы банктердегі ақшалар, қолма-қол ақшалар. Олардың түсуі және шығуы ақшалай қаражаттарының қозғалысы ретінде қарастырылады. Адалдық принципі - Өз пайдасынан гөрі қызмет атқару міндетін шындық жолдармен, ашық және адал орындаушы тұлғалардың қызметтік принципі. Акциз (франц. Accise) - тауардың бағасына енгізілген және сатып алушы төлейтін жалпы мемлекеттік жанама салық.. Акциялар (лат. actio) - акционерлік қоғамдардың айналыс мерзімі белгіленбей шығаратын бағалы қағаздар. Акционерлік капитал – акцияларды сатып алу кезінде төлейтін акционерлердің алымдарынан тұратын акционерлік коғамның негізгі (жарғылық) капитал. Активтердің табыстылығы - Таза пайда сомасын активтердің сомалық жинағына бөлу арқылы есептелінеді. Таза пайда алу мақсатындағы активтерді тиімді жұмсаудың дәрежесін анықтайды, таза пайданы өлшейді. Алуға қойылған вексельдер - Төлеу уәдесін алған (вексельдер бойынша алушылар) тұлғалардан ұсталын қарапайым вексельдер. Амортизация (лат. amortisatio) өтеу – құнның өндірілген өнімге жүйелі көшуі түрінде негізгі құрал жабдықтар мен материалдық емес активтердің тозуын құн тұрғысынан көрсету. Аралақ қаржылық қорытынды есеп - Бір жылдан аз уақыт ішінде даярланатын қаржылық қорытынды. Аренда – ( arrendake) жалға беру мүліктік жал. Аудит –Тәуелсіз аудиторлық фирмалар немесе осы қызметті жүзеге асыруға лицензиясы бар жекелеген аудиторлар, аудиторлар жүргізетін фирмалар қызметіне қаржылық, басқарушылық ұйымдық талдау. Аудиторлық тәуекел - аудит аяқталғаннан және оң аудиторлық қорытынды берілгеннен кейін қаржылық есептемеде елеулі алқылықтар табылған жағдайда аудитор өзіне алуға әзір тәуекелдің субъективті түрде белгіленген денгейі. Аудиторлық қорытынды - бухгалтерлік салық және өзге есептік заң актілері талабына сәйкестігі туралы деректер, ақпараттар келтірілген аудорлардың клиентке беретін ресми құжаты. Айып пұл өсімі - Заңға сай көрсетілген мерзімде төленбеген (міндетті түрде төленуге тиісті) салық көлемі. Төленуге тиісті салық көлемі мерзімі өткен әрбір күнге өсім айыбын еселеп салу арқылы мәжбүрлі түрде өндіріледі. Жеке адамдардан өсім айыбы сот арқылы өндіріледі. Акцияның баланстық құны – Міндеттемелерді шегергеннен кейінгі қалған компанияның активтер сомасы, яғни акционерлердің меншікті капиталы немесе акцияға шаққандағы таза активтер сомасы. Акцияның бөлінуі – Акциялардың номиналдық құнын пропорциялап төмендету арқылы айналыстағы акциялар санын көбейту. Ауыстыру - Жорналдарға, жорнал-ордерлер мен ведомостыларға жазылған жинақты Бас кітапқа көшіру. Ашық шот - Тұрақты сатып алушыларға, мұның ішінде сыртқы сауда операцияларын тұрақты жүргізушілерге берілген коммерциялық несие. Қоюшылар ашылған счетқа өздері сататын тауарлар мен т.б. сату бағасын көрсетіп бұл счеттың көшірмесін сатып алушыларға көрсетілген мерзімде төлеу үшін жіберіп отырады. Мұндай коммерциялық операциялар қоюшылар (сатушылар) мен сатып алушылар арасындағы тұрақты сенім келісіміне сай жүргізіледі. Әділетті құн - Бірінің қызметіне бірі қанық жақтар және тәуелсіз жақтар арасында активтерді айырбастау мүмкіндігіне қойылған сома. Банктік дәлелдеу - Банк көшірмесіндегі қалдықпен компанияның ақша қаражаттары счетындағы есепті қалдықты салыстырып дәлелдеу. Банк көшірмесі - Клиенттер счетының жағдайын көрсету банктік клиенттерге жіберетін есебі. Байлықтың төмендеуі - Кесіп алу, сырып алу, қазып алу нәтижесінде табиғат ресурстарының біртіндеп азаюы жөніндегі шығындарды есепке алып тарату. Баланстан тыс шот - (баланстан тысқары - өзінің активтерінде және пассивтерінде көрсеткен, яғни субъектіге меншікті құқығына тиеселі емес құндылықтарды есепке алуға пайдаланатын субъектінің жұмыс жоспарының шоттары, бұған жалгерлік құралдар т.б. Баға сатушы Тауар бірлігін сатуға, жұмыстарды орындауға мен қызметтерді көрсетуге келіскен, ал сатып алушы сатып алуға, ақысын төлеуге дайын тұрған ақша мөлшерін көрсететін экономикалық санат.Баға дегеніміз тауардың, жұмыстардың, қызметтерінің ақшалай құны. Бағалау - Ақшалай өлшем бірлігін шаруашылық операцияларына жатқызу процесі. Бақылау - Ұтымдылық мақсатты орындау барысында компанияның қаржылық және операциялық саясатын басқарудың құқығы. Басқарушылық есеп - жоспарлау, бағалау және бақылау, сондай-ақ өз ресурстарының ұтымды пайдаланатын қамтамасыз ету үшін субъект басшысы пайдаланатын қаржы ақпаратын айқындау, өлшеу, жинақтау, талдау, түсіндіру және табыстау процессі. Бейтараптық принцип - Ақпараттарды теріс түсініктен сақтауды талап етуі сапалық сипат. Берешектер қарызының айналысы - Есепті кезең ішінде орташа есеппен берешектер қарызының неше рет айналысқа түсіп, ақшаға айналғандығын өлшеуші коэффициент. Таза сатылған соманы алынатын счеттағы таза соманың орташа жинағына бөлу арқылы есептеледі. Бизнес – Клиенттерге тауарларсату және қызметтер көрсету нәтижесінде бизнес иесіне қажетті табыс әкелуші бағамен сатушы экономикалық құрылым. Болашақ кезеңдердің шығындары - фирманың болашақ кезеңдерде өнім өндіруге, жұмыстарды орындауға, қызметтерді көрсетуге арналған ағымдағы шығыстары. Босалқылар есебін жүргізудің үздіксіз есебі - Босалқыларды (тауарларды) сатып алу мен сату барысында бұлардың қалдығын тұрақты түрде үздіксіз қалдықтап отыру жүйесі. Бухгалтерлік баланс - субъектінің белгілі бір күнге, әдетте есепті кезеңнің бас кезі мен аяқ кезіндегі қаржылық және шаруашылық ахуалын сыпаттайтын көрсеткіштердің жиынтығын білдіретін бухгалтерлік есептеменің негізгі құжаты. Белсенді енжар шоттар шаруашылық субъектінің барлық активтері есепке алынғанын және активтерінің бар-жоғы, құрамы, орналасуы және қозғалысы көрсетілетін бухгалтерлік есептің шоттары. Бейматериалдық активтер (БМ) - айналымнан тыс активтер тобы, олардың материалдық – заттың мазмұны жоқ, бірақ мынандай белгілері бар.
Вексель(нем. Wechsel-айырбас) - бағалы қағаз түрі, қатаң белгілерден нысандағы абстракты ақшалай міндеттеме. Вексельдер мерзімі - Вексельдерді шығарған уақытпен бұларды жапқан уақыт арасын күнмен өтеу ұзақтығы. Географиялық тұрғыдағы қорытынды - Географиялық кеңістіктерге таратылған қызметтер және компания қызметтерінің әр түрллігіне байланысты нәтижелерді көрсетуші қорытынды. ГААП (GAAP Generally Accepted Accounting Principles) - АҚШ-та бухгалтерлік есеп стандартының рөлін ақпаратын «бухгалтерлік есептің жалпы қабылдаған принциптері». Дебет – (лат. Debet – ол тиіс) -екі жақты кесте нысаны бар бухгалтерлік шаттың сол жақ бөлігі. Дебет қалдығы - белгілі бір кезеңде төлем мен қаражатың түсуі арақатынасының нәтижесі. Бұл жағдайда төлем сомасы түсім сомасынан артық , яғни берешекті көрсету. Деркезділік принципі - Егер, ақпараттар дер кезінде жасалынбай кешіктірілсе, онда орнықтылық принцип орындалмайды. Дивиденттер -Акционерлерге ақша қаражаттарын бөлу (активтерді). Дисконттеу әдісі - Алынуға қойылған вексельдерді сату әдісі. Вексельдерді жабу сомасынан банк пайыздық соманы ұстап қалады. Есеп саясаты бухгалтерлік есепті ұйымдастыру, жүргізу және қаржы есеп-қисабын ашу тәсілдерінің, әдістерінің жиынтығы, ережелердің жиынтығы. Есеп айырысу - ақшалай міндеттемелердің атқарылуы. Есепке алынған шығындар - Есепке жатқызылған, тиісті счеттарға тіркеліп жазылмаған шығындар. Есепке алынған табыстар - Қызмет көрсетуден немесе қойылған өнімдермен тауарлардан алынуға тиісті табыстар, алайда тиісті счеттарға тіркеліп жазылмаған табыстар. Еркін айналатын артықтылықты акциялар – Акция ұстаушылардың қалауына қарай артықшылықтағы акциялар қарапайым акцияларға айырбасталуы мүмкін. Жалпы табыс - фирманың өнімді, жұмысшыларды, қызметкерлерді өткізуден алатын ақшалай түрде есептелген жиынтық жылдық табысы. Жалақыдан ұстау - әкімшіліктің өкімімен немесе фирманың «Еңбекке ақы төлеу туралы ережесінде» бекітілген жағдайларда ұстау. Жарғылық капитал құрылатын фирманың активтеріне құрылтайшылар салған салымдардың құны, қатысушы осы салымдар шегінде осы фирманың міндеттемелері бойынша жауап береді. Жария етілген құн – Номиналдық құны қойылмаған директорлар кеңесінің тағайындаған акциялар құны. Жеке ұйым - Меншік иелерінен, несиелендірішілер мен клиенттерден жеке мағынада қаралатын бизнес. Жойылу дивидендтері – бөлінбеген пайда сомасынан жоғары сомадағы дивидендтер. Корпорация өз қызметін қысқартқан немесе тоқтатқан жағдайда төленеді. Жою құны - негізгі құрал-жабдықты пайдалы қызмет мерзімінің аяғында жою кезінде істен шығыуына байланысты межелі шығынды шегеріп тастағанда пайда болатын босалқы бөлшектердің, сынықтың, қалдықтардың алдын-ала ойластырылатын, болжалды құны. Залал - субъектінің қаржы-өндірістік қызметі барысында экономикалық пайданың азаюына апарып соқтырған шығысы (қаржы, материалдық шығысы) Инвестициялар - процент немесе дивиденд түрінде табыс алу, капиталдың құнын көбейту арқылы немесе басқа да тәсілмен капиталды көбейту мақсатымен субъект иеленетін актив. Инвестициялық қызмет - Ұзақ мерзімді активтерді алу және сатудан тұратын және нарықтық құнды қағаздарды алу мен сатудан тұратын шаруашылық қызметтер. Күмәнді талаптар - өнімді өткізу, жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету нәтижесінде туындаған және табыс алынған сәттен бастап екі жыл бойына қанағат-маған (салық салу мақсатында) талаптар немесе үмітсіз борыштар, бухгалтерлік есеп мақсаттары үшін қуюу мерзімі бойына, яғни 3 жыл бойына талап етілмеген борыштар деп есептейді. Клиент – компаниялардың тауарларын немесе қызметтерін сатып алушы тұлғалар. Күрделі шығындар - Активтер счетында көрсетілген ұзақ мерзімді активтер құру немесе сатып алу шығындары. Консигнация - Тауар иесінің (консигнант) басқа компанияның (консигнаттар) қоймасына орналастырылған тауарлар. Коммерциялық несие – Коммерциялық несие: Көтерме немесе бөлшек сауда жүргізу үшін сатып алушыларға берілген несие. Кредиторлық берешек – субъект уақытша тартқан ақшалай қаражат, ол шарт бойынша белгіленген мерзімде қайтаруға тиіс. Кумулятивтік әдіс бухгалтерлік есепте негізгі құрал-жабдықтың өтеммін (амартизация) есептеудің үш әдісінің бірі. Қамтамасыз етілген облигациялар – облтгация ұстаушыларға облигациялар құнын жабуға сенімділік беру түрінде компанияның белгілі бір активтері кепілдікке қойылды. Қамтамасыз етілмеген облигациялар – Компанияның беделіне тән шығарылған облигациялар. Қаржылық қорытынды есеп ескертпелері - Қаржылық қорытынды есеп мазмұнын түсіндіруші корпоративтік жылдық есептің қосымша тарауы. Қарапайым вексель - Қойылған талап бойынша немесе келесі уақытта белгілі бір соманы төлеу жөніндегі қабылданған міндеттеме. Қосылған құнға салынатын салық (ҚСС) - айналым салығының ерекше түрі, бюджеттің құралуының аса маңызды көздерінің бірі. Қызмет мерзімі - зат, нәрсе, негізгі құрал-жабдықтар өзінің тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ететін қасиеті мен сапасын сақтайтын кезең. Құрылытайшылардан сатып алынған меншікті акциялар – Айналыстан алынбаған немесе сатылмаған артықшылықтағы немесе қарапайым акцияларды компанияның өзінің сатып алуы. Лизинг (ағыл. Leasing-жалгерлік) - қандайда болсын мүлік, әдетте негізгі құрал жабдық жөніндегі контракт. Лифо (ағыл. Аббревиатура lastin – fist – out) ТМҚ-ды соңғы түскен немесе дайындалған топтаманың бағасы бойынша құндық тұлғада есептеу әдісі, яғни соңынан сатып алынған бірліктер алдымен сатылады, сөйтіп тауарлар бірлігінің қолда бар босалқы қоры алғашқысынан басым тауарларынан тұрады. Лицензия – формулаға, әдіске, әшекелушілікке т.б. әрекеттер жүргізуге иелік ету құқығы. Маңыздылық принципі - Қаржылық қорытынды есептегі баптар мен оқиғалар қажетті сапада болады, егер қаржылық қорытынды есепті пайдаланушылар маңыздылық танытса. Сондай-ақ, қаржылық қорытынды есептің сапалық сипаты деп те атайды. Материал сиымдылығы - өнімнің бір өлшеміне шаққандағы есеппен жұмсалған материалдардың нормативтік шығыны. Меншікті капитал - субъектінің міндеттемелерін шегеріп тастағаннан кейінгі оның активтері. Меншікті салмақ (тығыздық) - физикалық денелердің (қатты, сұйық, газ тәрізді денелердің) көлем бірлігінің салмағын (массасын) айқындайтын сапалық сипаттамасы Міндеттемелер - шартпен ресімделген қатынастар, олар бойынша бір тұлға (борышқор) екінші тұлғаның (несиегердің) пайдасына белгілі бір әрекет жасауға болады. Нарықтық құнды қағаздар - Қор биржаларына түсетін активті рынокта сатылатын құнды қағаздар. Негізгі құрал-жабдықтар қызметінің нормативтік мерзімі – жабдық , үймерет, ғимарат, автокөлік т.б. жұмысқа жарамайтын сақтайтын, ал субъект өтелімді белгіленген нормалар бойынша есептеп отыратын уақыт кезеңі. Негізгі капитал - субъектінің заттай да, ақшалай-да бүкіл капиталын ақшалай тұлғада сипаттайтын көрсеткіш. Негізгі құрал - жабдық - материалдық өндіріс саласында да, өндірістік емес саладада (әлеуметтік мәдени сала ) ұзақ уақыт бойынша (жылдан астам уақыт) жұмыс істейтін материалдық активтер. Несие үлесі - Талап етілген соманы коммерциялық банкпен алдын-ала жасалған келісімге сай алып отыру. Объективтілік принципі - Жауапты тұлғаның интеллектуалды тазалығы мен алаламаушылық әділ қасиеті. Облигациялар – Инвестициялаушы ортадан корпорацияның алған ұзақ мерзімді займдарын (қарыздары) растаушы құнды қағаздар. Облигациялық сертификат – Облигациялар ұстаушы жаққа компанияның қарыз екендігін дәлелдейтін құжат. Облигациялар бойынша келісу – Облигация ұстаушылардың артықшылығын шектеу жөніндегі құқық жөнінде жасалған қосымша келісім. Облигациялар шығару – Бір уақытта шығарылған облигациялардың жалпы саны. Оперативтік есеп - бухгалтерлік есептен гөрі неғұрлым тез және егжей-тегжейлі есеп. Операциялық жалдау - Қысқа мерзімге жалға алу немесе жал келісімі бұзылуы мүмкін жалдау. Жалдауға байланысты тәуекелшілік жағдайлары жалға алушы жақта болады. Жал төлемі жалдау шығындары сапасында есептелінеді. Операциялық қызмет - Бизнес атқару мен басқару барысындағы басшының қабылдайтын шешімі. Операциялық шығындар - Өнімнің өзіндік құнынан тыс шаруашылық қызметін жүргізу шығындары. Операциялық цикл - Тауарлар сатып алу, сату, сондай-ақ сатудан түскен ақшаны есепке алу жөніндегі операциялар циклы (сериясы). Орташа құнмен өлшеу тәсілі - Есепті кезең ішінде сатуға арналған барлық тауарлардың орташа құнын есептеу арқылы босалқылар бағасын анықтау тәсілі. Орнықтылық принципі - Қабылданатын шешімге тікелей әсер етуші негізгі сапалық сипат. Өтімділік - субъектінің өз активтерін қолма-қол ақшаға айналдыру және борышқорлық міндеттемелерін орындау қабілеті (төлем төлеуге қабілеттілік). Өзіндік құн ( өнімнің, жұмыстардың, қызметтердің) фирманың өзінің тауарларын өндіруге, басқаруға және өткізуге жұмсалған ақшалай нысандағы шығындары. Өтімділік - Міндеттемелерді өз уақытында төлеуге жететін қолда бар қаражаттар. Шек қою - Шектеу, белгілі бір нәрсені алып пайдалануға норма қойып қажетті саны мен көлемін қою. Өзіндік құн және нарықтық құнның төменгі мәнімен есептеу тәсілі - Әрбір жекелеген босалқылардың өзіндік және нарықтық құны салыстырылады, бұдан соң әрбір жекелеген босалқы осы екі құнның ең төменгі дәрежесімен есепке алынады. Үстеме шығындар субъектінің өндірістері ұйымдарға, басқаруға және оған қызмет көрсетуге жұмсайтын шығыны. Үлес - компанияның үлесіне қатысу. Компанияның акционерлік капиталынан және таза пайдадан тиесілі табыс алу, сондай-ақ компания жойылған жағдайда активтерден үлес алу құқығын білдіруші қағаз (акция). Пайыздық үлес процесіде құнды қағаздар негізінде бірлесіп құрылған қордан (серіктестік, құрылыс салушы қоғам) немесе бір нәрседен үлес алу. Патент – белгілі бір тауарлар өндіру немесе белгілі бір процестерді пайдалану жөнінде бірнеше жылдарға үкіметтің берген құқығы. Пайдалық - фирманың, оның қызметінің пайдалылығы, табыстылығының көрсеткіші. Пайыздың номиналдық ставкасы – акция ұстаушыларға төленетін, облтгациялардың номиналдық құнына негізделген пайыздық ставка. Пайыздар - Алынған несиелер бойынша несиелерді пайдаланғаны немесе сйыақыландыру үшін төленетін пайыздық шығындар. Регистрлар – Заңды маңызы бар бухгалтерлік есеп мәліметтері мен көрсеткіштерін өңдеп түсіріп отыруға арналған бухгалтерлік құжаттар. Реуквизиттер – Құжаттар мен актілердегі, вексельдер мен т.б. мәліметтердің дұрыстығын анықтаушы (құжаттардың аты, мұндағы сома, сан, қаржылық ақша төлеушілердің аты, т.с.с.) жазулар. Рефакция – Қарсы әрекет - Келісім-шарт және стандарт сәйкестігі деңгейінде көрсетілген тауарлар сапасының төмендігінен қойылған бағаны реттеудің тәсілі. Тауарлардың бағасы мен салмағының пайыздық дәрежесіне қарай тауарлар құнын арзандатып отыру үшін қажет. Резиденттер - ҚР тиісті заңнамаларына сай ҚР аймақтарында құрылған және орналасқан заңды тұлғалар, сондай-ақ ҚР тұрақты тұратын жеке тұлғалар. Резидент еместер - Шет мемлекеттер заңнамаларына сай құрылған және ҚР тыс аймақтарда орналасқан заңды тұлғалар, сондай-ақ ҚР тыс аймақтарда тұрақты тұратын жеке тұлғалар. Салық салу объектісі - белгілі бір салық өндіріп алынатын мүлік. Сатып алу (сату) - фирманы сатып алу – сату немесе акциялардың бақылау пакетін сатып алу жөніндегі тікелей мәміле жолы мен фирманы сатып алу (сату). Сальдо ( итал. Saldo – қалдық) - белгілі бір күнгі жай-күй бойынша кез-келген есеп айырысуда ақшалай түсімдер арасындағы айырма. Санация – түзету, жақсарту – Банкроттыққа айнала бастаған кәсіпорындардың қаржы және несие жүйесін жақсартуға бағытталған шаралар. Мұндай түзетулердің негізгі бағыты: жаңадан акциялар мен облигациялар шығару, үкімет тарапынан жәрдем ақша (субсидиялар), жаңадан банк несиелерін алу, бұрын алынған несиелердің қайтару мерзімін ұзарту, зиянды кәсіпорындарды таратып, бұлардың негізінде жаңадан мықты материалды-технологиялық жүйе жасау, кәсіпорынды экономикасы қуатты ірі компанияның құрамына енгізу, немесе бірнеше кіші кәсіпорындар құру. Түзету мен жақсарту әдістері бюджетті тұрақтандыру мен қағаз ақша айналысын шектеуге, бағаның орынсыз өсуін тоқтатуға, валюталық және сыртқы сауданы шектеуге, шет ел несиелерін қатыстыруға т.б. бағытталған. Сатудың жалпы сомасы - Есепті кезең ішінде ақша қаражаттарына және несиеге сатылатын тауарлардың жалпы құны. Сатуды арзандату - Несиеге сатылған соманы мерзімінен бұрын төлегені үшін сатып алушыларға қойылған сомадан шегеру. Сатуды арзандату счеты табыстар счетының қарсы счеты болып табылады. Сатылып алынған тауарларды тасымалдау - Қайта сату үшін алынған тасымалдау шығындары. «Сатып алуды тасымалдау» деп те аталынады. Салықтандыруға дейінгі пайда - Операциялық шығындарды шегергеннен кейінгі жалпы пайда. Сондай-ақ операциялық пайда немесе қызметтен түскен пайда деп те аталынады. Салыстыру балансы -Тексеру және теңестіру мақсатындағы счеттардағы дебеттік және кредиттік қалдықтарды Бас кітаптағы қалдықтармен салыстыру. Сәйкестендірудің айырықша (арнаулы) тәсілі - Жылдың соңында қалған әрбір жекелеген босалқылар құны өзіндік құнын есептеу тәсілі бойынша анықталады. Сенімсіз немесе күмәнды счеттар - Төлей алмайтын немесе төлегісі келмейтін сатып алушыларға арналған алынатын счеттар. Сенімділік принципі - Сенімділік білдіруші қасиеттерді бекітуші ақпараттарды сапалық тұрғыда сипаттау. Сериялық облигациялар - Әр түрлі уақыттар уақыттарда жабылатын мерзімі көрсетілген облигациялар шығару. Сыйақы - Шығарылған облигациялар бағасының номиналдық құнынан жоғарылауы. Табыс - активтерді арттыру есебінен есепті кезең ішіндегі экономикалық пайданы көбейту немесе меншікті капиталдың өсуіне әкеліп соғатын міндеттемелердің азаюы. Талдамалық есеп - ақшалай және заттай түрде егжей-тегжейленген шаруашылық операцияның бухгалтерлік есебі. Таза активтердің құны - инвестициялық қорлар активтері құнының оның міндеттемелерінен асып түсуі. Таза табыс жалпы табыс пен төленген салықтарды қосқанда өндіріске жұмсалған шығындардың арасындағы айырма, яғни субъект есепті кезеңде алған қалдықтық нәтиже. Таза сату - Сатып алғаннан қайтарылатын, басқалай шегерімдердің барлығын шегергеннен кейінгі тауарлар сатудан жалпы түсім сомасы. Тану сәті - Операцияларды алдын-ала белгіленген уақытта тану. Әдетте меншік құқығы сатып алушыларға өткен сәтті – тану сәті деп атаймыз. Тарихи құн принципі - Активтер, міндеттемемелер немесе меншікті капиталды құраушылар сатылғанға дейін, бұларды пайдаланудың мерзімі аяқталғанға дейін, сондай-ақ бұлар толығымен жойылғанға дейін немесе басқа жағдайларға байланысты есептен шығарылғанға дейін өзгеріске түспейтін бастапқа құнды – тарихи құн принципі деп атаймыз. Түсініктілік принципі - Берілетін ақпараттарды барынша қанағаттанарлық дәрежеде сапалық сипаттау. Тәуелсіздік принципі - Бухгалтерлік есептің объектитілігін төмендетпейтін немесе сапасын жоғарылатын арақатынастық операциялар. Тозу - негізгі құрал-жабдық объектілердің табиғи және сапалық қасиетін, көрсеткіштерін, сипаттамаларын жоғалту процессі немесе бейматериалдық активтерді пайдалану барысында құнын көшіруі, олардың табыс әкелу қабілетін жоғалтуы, құның нормалар шегінде шығынға жүйелі көшірілуі түріндегі тозудың құндық тұлғалануы өтелім ( амартизация) деп аталады. жүктеу/скачать 0.85 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|