Дәріс сабақтарының мазмұны

6. Дәріс сабақтарының мазмұны

1 Басқару процессінің ақпараттық сипаттамасы.

2. Ақпаратты жинау және өндеу процедурасы.
Әдебиет

1. 
   А. Гарнаев “Использование MS Excel и VBA в экономике и финансах”, Киев- Москва- Санкт- Петербург., 2010.
   
2. 
   Автоматизация расчетных операций банков и фондовых бирж. - М.: Церих-ПЭЛ, 2011
   

1. 
   ЭАЖ ресурстарына шолу.
   
2. 
   ЭАЖ математикалық, программалық, техникалық, ұйымдастырулық және құқықтық қамтамасыздандыру.
   
3. 
   ЭАЖ міндеттерінің класификациясы.
   

ЭАЖ деп қолданушынық сұранысына байланысты сақтап, іздеп,беруге арналған экономикалық ақпаратты айтады. ЭАЖ-ның мақсаты - жүйенің құрылуында және іске асуында сыртқы жағдайлардың өзгеруіне байланысты үнемі түзетіліп отырады. Басқару субъектісінің тапсыры сымен мақсат негізінде жүйенің мінездемесі және күтілетін мағына көрсетіледі. Осының ішінен екі негізгі класты мақсат етіп белгілеуге болады. Олар стратегиялық және тактикалық. Олардың бір-бірінен айырмашылығы жалпылау денгейлері мен есептелген кезендеріне байланысты. ЭАЖ басқару жүйесінің нақты үлгісін ұсынады. Ақпараттық жүйе нақты және мүмкіндікті болады. Сол себепті ЭАЖ күрделі болып саналады. Көптеген функционалдық ерекшеліктеріне байланысты ЭАЖ-нің классификациялық белгілерін бөліп қарауға болады. Қолданылу деңгейі мен әкімшілік бөліміне байланысты кәсіп-орын, аудан,облыс,мемлекеттің ЭАЖ-сін анықтауға болады.

Қолданылу аймағын есепке ала отырып экономикада төмендегідей ерекшеліктерді байқаймыз.

• 
  Банктік ақпараттық жүйе.
  
• 
  Нарықтық қордың ақпараттық жүйесі.
  
• 
  Сақтандыру ақпараттық жүйесі.
  
• 
  Салықтық ақпараттық жүйе.
  
• 
  Кәсіпорындар мен ұйымдардың ақпараттық жүйесі (олардың ішінде мағыналығы және таралымы жағынан ерекше орын алатыны - есептік ақпараттық жүйе).
  
• 
  Статистикалық ақпараттық жүйе және т.б.
  

ЭАЖ-ні қамтамасыз ететін болім ақпараттық, техникалық және басқа да түрлермен қамтамасыз етеді.

ЭАЖ-нің қызметтік (функционалдық) бөлімі ақпараттық технология түсінігімен байланысты.

Ақпараттық технология өндірілген ақпарат түрімен ерекшеленеді, бірақ 1 суретте көрсетілгендей кіріккен технологиямен бірігуі мүмкін.

Бұйрықтық интерфайс - ең қарапайым.

Ол жүйелік шақыру манитор экранына шығу бұйрығын енгізуді қамтамасыз етеді. МSDОS операциялық жүйесінде шақыру сипатталады.

с:\, ал ОСUNIX бұл объект доллар белгісі.

WIMD қатынасы Windows (терезесі) Image (бейнесі),

Menu (мәзірі) Pointer (бағыттаушысы) деп талданады.

Экранда бағдармалар бейнесі мен іс-әрекеттер мәзірін құрайтын терезе пайда болады. Олардың біреуін пайдалану үшін бағыттауыш пайдаланы-лады.Silk-қатынасы Speak (сөйлеу) Image Language (тілі) Knowledge (білімі) депталқыланады. Silk-қатынасын пайдалануда сөйлеу бұйрығы берілгенде экранда бір іздеу бейнелерінің басқа мағыналық семантикалық байланысқа ауысуы көрсетіледі.

Операциялық жүйені қарастырамыз. Бір бағдарламалыларға ОЖ жатады, мысалы MS DOS және т.б. Көп бағдарламалы ОЖ, оларға Unix(XENIX), Windows, 3.1, DOS 7.0, OS/2 және т.б. қосымшаларды біруақытта орындауға береді.

Көп қолданылатын жүйе желілік ОЖ болып табылады. Пакеттік технологияға мынандай мінездеме берілген :

• 
  есептің шешу алгоритмі қалыптасады,оның шешілу барысында адамның қатысы керек емес;
  
• 
  берілген және қабылдаған деректердің көлемі үлкен,оның белгілі бір бөлігі магниттік тасымалдаушыда сақталады;
  
• 
  деректердің көлеміне байланысты есеп шешуге көп уақыт кетеді;
  
• 
  есептер жүйелі түрде,белгілі уақытта орындалады.
  

1. 
   Ақпараттық технология түсінігі және оның класификациясы. Қолданылатын интерфейс стандарты.
   
2. 
   Көбінесе таралған ақпараттық технологиялар: тексттік процессорлар, графикалық процессорлар, кестелік процессорлар, интеграцияланған пакетттер.
   
3. 
   Гипертексттік технология.
   
4. 
   Мультимедиялық технология.
   

Берілген мәтіндерді өңдеу,берілген графикалық және кестелік өңдеулер – ең жиі қолданыста болатың компьютерлік технологиялар. Windows-тың мәтіндік процессор ішіндегі тарағандары Write және Word. Word мүмкіндігі кеңейген және оны басылым жүйесі ретінде қарастырамыз.

Мәтіндік процессорлық жүйелер төмендегідей: мәтіндік теру, компьютерлік қорда сақтау, көру және басып шығару.

Процессорлардың көбінде орфографиялық түзетулер, кегль және шрифт таңдау, тақырыпшаның ортасы, мәтінді беттерге бөлу, бір немесе бірнеше қатарға басу, мәтінге кесте және суреттерді қою т.б. жүйелерді іске асыру.

Графикалық процессорлар инструменталдық жабдықтауында көрінеді.

Графикалық бейнелерді жасауға қатысатын ақпараттық технологиялар:

• 
  коммерциялық графикалар;
  
• 
  иллюстративті графикалар;
  
• 
  ғылыми графикалар.
  

ЭАЖ құру және пайдалануда кестелі АТ өте қажет. Себебі, кестелі құжаттар түрі кез келген кәсіпорының құжат айналымдық үлкен бөлігін құрайды. Кең қолданыс тапқан кестелі процессорлар Super Calc, Visi Calk 1-2-3, Quattro Pro. Excel Windows үшін жасалынған.

Кестелі процессор көптеген қаржылық және әкімшілік есептерді, оның ішінде еңбек ақы төлем есептері, т.б. сату, нарықтық өсуі, кіріс, салық және пайыздық мөлшер талдауы, қаржылық декларация мен баланстық кестені дайындау, төлемақыны есептеу үшін есеп кітаптарын жүргізу, бюджеттік және статистикалық есептерді жүргізу.

Гипермәтіндік технология.

Гипермәтін ұғымының ақпараттық жүйесі біріккен өзара бағытталған Байланыс, желі жасаушы ұғымын түсіндіреді. Әрбір обьект ақпараттық Экран панелімен байланысады, онда қолданушы ассоциативті бір байланыстың түрін таңдайды. Обьектілер мәтіндік, графикалық, музыкалық бола алады, сонымен қатар аудио, видео техникаларын және мультипликациялық жабдықтарды қолданады. Гипермәтінтің құрылысы ақпараттық материалдарынан, гипермәтін тезаурысынан, басты тақырыптар тізімінен және алфавиттік сөздіктен құралады. Ақпараттық материал мақаланың тақырыпшасынан құралатын ақпараттық мақалаға және мәтінге бөлінеді.

Тақырып суреттелетің обьектінің атауынан және тақырыбынан құралады. Ақпараттық мақала дәстүрлі ұғымдарды анықтамаларды құрайды, оны зейін қойып әлде мағынасы жағынан бір-біріне жақын мақалаларға өту керек пе, соны түсіну үшін бір панельдің орнын басып жеңіл көрінеді. Ақпараттық мақалаға кіретін мәтін, түсіндірулермен, мысалдармен, құжаттармен, шындық әлем обьектісімен берілуі мүмкін.

Гипермәтін тезаурысы - автоматтандарылған сөздік, дискрипторлық ақпараттық - іздеу тілі лексикалық бірліктер арасында семантикалық байланысты көрсетеді және мағыналық мазмұны жағынан сөздерді іздеу үшін негізделген.

Басты тақырыптық тізім тақырып шараларының барлық анықтамалық мақалаларды құрайды, онда жіктелім-түр, бөлік-толық көрінбейді. Мүмкіндігінше тізім 1 экран панелін ғана басу керек.

Алфавиттік сөздікте алфавиттік тәртіп бойынша ақпараттық мақала атауларының барлық тізімін көрсетеді. Гипермәтін технологиясы аймағын қолдану - ол баспалық қызмет,кітапханалық жұмыс, оқыту жүйесі, құжаттардың, заңдардың, анықтамалық басқарушылық, мәліметтердің базасы, білім базасының т.б. жұмыстары.

Мультимедиа - технология қозғалмайтын суреттермен, видеосуреттермен, анимация, мәтін және дыбыстық қатармен жұмыс істеуді қамтамасыз етеді. Мультимедия технологиясын құруда ең алғашқы құрал болып гипермәтінік технология есептеледі көптеген операциялық жүйелер мультимедиа технологиясын қолдайды. Желінің басты компонентінде немесе қатқыл дискіде, СD-ROM дискілерде мультимедиялық ақпараттар мен файлдар сақталады. AVI кеңейтілуімен фаилдарда цифрлік сандық видеосы сақталады.

WAV кеңейтуімен файлдарда ауди ақпарап, M/D кеңейтілуімен файлдар M/D/ қатынасы түрінде аудио ақпаратты сақтайды. Оларды қолдау ретінде файлдық жүйе қурастырылған, ол оптималды жылдамдықпен CD-ROM ақпарат алмасуды қамтамасыз етеді, сондықтан аудио және видео ақпаратты дыбыстау маңызды.

Мультимедиалық – акселератор-бағдарламаның ақпараттық базалық мүмкіндіктерді, графикалық акселераторларды бір немесе бірнеше мультимедиалық функцияларымен біріктіретін жүйе. Бұған жататындар: цифрлық сүлгілеу және видеоны масштабтау сызбалы операцияларды жылдамдату, үш өлшемді.

Графикамен байланысы нақты видеоны қолдау, экранға TV-сигналдарды шығару және басқалар.

Сызбалы операцияларды жылдамдататын бағдарламалы-аппаратты құралдар сызбалы акселераторды ұсынады.

Сызбалы операцияларға деректерді ауыстыру блогы, объектіні бояу аппаратты курсорды қолдау жатады. IBM фирмасы мультимедиа атты мультимедиа технологиясы мен стандартты бағдарламалар пакетін ұсынды. Ал Microsoft фирмасы MPC осы стандарттар негізінде басқа фирмалар өз (пакет) бағдарлама пакеттерін жасай бастады. Қазіргі уақытта CD-ROM-ға арналған стандарттар құрастырылған, Sound-Blaster-дыбасты картоларға арналған стандарт, MIDI қатынасы музыкалық синтезаторларды қосуға арналған стандарт. DC/ қатынасы – видео ақпаратты бүкіл экранға дыбыстандыруға мүмкіндік беретін дисплей драйверлермен, MSI- қатынасы әр түрлі мультимедиялық құрылғыларды басқаруға арналған қатынасы.

Эксперттік жүйелер.

Эксперттік жүйе – бұл интеллектуалдық есептеу жүйесі, оған кейбір пәндік аймақтардық тәжірибелі мамандары кіреді.

Эксперттік жүйенің құрылымдық тізбесі 1 суретте көрсетілген.

Сурет 1 – Экспертік жүйенің құрылымдық жүйесі

Эксперттік жүйе операционистері есеп шотты ашу және жабуды іске асырады; салымның барлық түрлері бойынша пайызды беру немесе салымның қалдығына есептейді; салымды ауыстырады; жеке есеп шоты бойынша тұтынушының нөмірін іздейді, қойылымның пайыздық келісімін бекіту және іске асқа операцияны төлеу, операцияны өткізу үшін табысын есептеу, ақша жіберудің құны, операциялық күнделігін жүргізу, операцияның орындалуын анатомиялық және жүйелік бақылау, төлем құжаттарын енгізу, картотекалармен жұмыс: клиент есебінен картотеканың нөмірін енгізу және шығару.

1. 
   Желілік технология түсінігі.
   
2. 
   Мағлұматты өндеу мен сақтаудың бөлінген технологиялары.
   
3. 
   Негізгі электрондық және коммуникациялық желілер.
   
4. 
   Халықаралық ақпараттық желілер.
   

1. 
   БАЖ ерекшеліктері.
   
2. 
   Жобалау принциптері.
   
3. 
   Бағдарламалар мен ақпаратты рұқсатсыз қолданудан сақтау қажеттілігі, аппараттық, бағдарламалық, ұйымдастырмалы-әкімшілік қорғау құралдары.
   
4. 
   Ішкі банктік ақпараттық қызмет.
   
5. 
   Банктің сыртқы қатынастарын ұйымдастыру.
   
6. 
   Халықаралық банктер арасындағы қатынастарды ұйымдастыру.
   

Интегралдік банктік ақпараттық жүйелері, меңгерудің жедел құралы, ресурстарының кері қайту және баласталынған құралы, несие берудің және қаржыландырудың берілген жағдайларын бақылайтын біртұтас ақпараттық – технологиялық комплекс болып табылады.

Интегралданған БАЖ банктік тапсырмалар жиынтығын үзік емес, кешенді түрде қамтиды, олардың барлық қиындығы мен өзара жүйелігін көрсетеді.

Банк ортасына негізделген арнайы талаптарға, мерзімге немесе «қызыл сторно» кері сымдар жүйесі арқылы технологиялық сырғыз мүмкіндіктері жатады. Автоматтық есеп беру арқылы банк қызметкерлері бастапқы қалыпқа жеткенде және оның тіркеуінде, соңғы күндеріндегі мұрағаттық және жабылуы мүмкіндіктеріне жағдай туғызу. Ұзақ мерзімде сақталуды іске асырған ағымдағы және өткен операциялық күндерді және мұрағат - арда нәтижелерін сақтайтын берілгендірдің негізін бір мезгілде өтуін қамтамасыз ету керектігі осыған байланысты.

№2 картотеканың толығуынан сақтайтын жағдайға жету үшін, басқа талаптарға, яғни өзінің автоматизациялық әрекетін банк жүйеге көрсету, (қор) төлем ақы құжаттарының енуіне жауап тастау, дебеттік сальдоға әкелуі болып табылады. Егер де ондай жағдай тумаса және төлем ақы құжаты корректтік емес деректемемен мәліметтенбеген болса, онда барлық операциялар бойынша банк технология бір бағыттық мәліметтік жүйеге енгізу және автоматтық сымдардың қауыпқа келуіне сүйенеді.

Күндізгі өзгерістер есебімен жүйе жеке тұлғалық есептеу жағдайын және күнделікті қалдықтарда қайта есептеуге қамтамасыз етіп отыруы тиіс. Барлық есепсчеттері бойынша бұл қайта есептеу жүйесі айлық, кварталдық, жылдық айналымдардың толығуына мүмкіндік беруі тиіс.

«Жабық есеп счеті» жағдайынан жеке тұлғалық есеп счеті анализ арқылы өтуі тиіс. Жаңа ашылған счеттер автоматтық түрде номерлерді алады. Қажетті жағдайға байланысты клиент немесе банк қызметтері берілген кезең бойынша жеке тұлғалық есеп счетін қарау және оның динамикасын бақылай алуы керек.

Банктің қауіпсіздігін жабдықтау – көкейкесті мәселе болып табылады. Жүйеге жету үшін белгілі бір кезендер бар: анықталған директорияларға файлдарды аудару, анықтауға директорияға қол жеткізу, дискке қол жеткізу, жаналған ЭВМ – нің барлық функциясын жүзеге арсыру. Әдетте осыған жүйенің паролін, берілетін мәліметтердің шифрі, электронды қолы қолданылады. Сондай-ақ мәліметтік базалар жүйесіне мұрағаттарды дұрыс енгізу басты нысана болады.

Интегралдік БАЖ құрамын құрастыру болып өзіне4 суретте көрсетілген блоктар мен АЖО біздің бағдарламалық өнімдердің кең тараған түрлерін қосатын құрлысы табылады.

Ұсынылған сызбада АЖО (АРМ) бар, олар басқарудың толық құндылығына қажет, бірақ БАЖ жоқ: маркетинг бойынша АЖО қызметкерлері, пассивті және активті басқару бойынша АЖО қызметкерлері, аталитик АЖО, жобалаушы АЖО, басқару АЖО қызметкерлері.

Егер банкте филиалдар болса, онда оның құрлысында дискетте немесе қағаз технологиясының, электрондық пошта негізінде off- line тәртібінде немесе АЖО комуникациасы арқылы телекоммирикацияны қолданумен on- line кестесінде ақпарат алмасуды қамтитын бөлімдер қарастырылады.

АЖО-ның филиалдармен жұмысы қызметкерлерге филиалдардағы құжаттық операциялар жайлы мәлімет, жинақ қорының әрекеттерінін, филиал әрекеттерінің амалы мен мөлшерлік коэфицент есебін енгізу мүмкіндіктерін береді. ЭВМ сыртқы абоненттер үшін экспорт – импорт жайлы мәлімет яғни екі жақтық мәліметпен алмасу әрекеті, орталық банкпен, филиалмен, банкаралық есеп жүйесімен, орталық үрдісімен (Union carol, STB- carol және т.б.) валюта алмастыру пунктімен, тұтынушылармен биржа және т.б.

ЭВМ қызметінің банкаралық есептері РНЦ және операциялық жүйе арқылы басқа коммерциялық банктермен, килиринт орталық жүйе арқылы және есептеудің өзара ашылуы арқылы етіп қамтамасыз етіледі.

АЖО қызметінің несиелік бөлімі келісімшартқа отыру және нәтижесі, оның пролонгациясы мен жабылуы, түрлі схемалар бойынша пайыздарды төлеу және несие қарызды төлеу бойынша кестені қалыптастыру, сонымен қатар пайыз бойынша және қарыздық негізгі бөлігі бойынша пеняны есептеу және осы кестелердің орындалуын бақылау.

АЖО қызметінің және тұлғалармен жұмыс барысында жиі БИС құрамына кіреді, және тұлғалардын тәсілді алу керектігін жағдай етеді, бірақ бұлоперация жалпылықтың үлкен қызметімен байланысты. Көбінесе олар депозиттік түрде болады, сондықтан берілген АЖО арнайы қызметінің АЖО-нан жиналған депозиттік бөлімнің қызметін көрсетумен ерекшеленеді.

• 
  Мекенжайлар (заңгерлік және т.б)
  
• 
  Телефондар;
  
• 
  ОКГО, ОКОНХ, КФС, КОПФ, ССОГУ;
  

• 
  бөлімше (филиалдары, мекемелер және т.б.);
  
• 
  заңды тұлғалардың мекемелері туралы мәлімет;
  
• 
  жоғары тұрған мекеме;
  
• 
  заңгерлік құқық беретін мекемелер;
  
• 
  мемелекеттік тіркеу туралы мәлімет;
  
• 
  кешенді экономикалық мәліметтер.
  

• 
  есептік баланс;
  
• 
  қаржы нәтижесі туралы есеп және оларды пайдалану;
  
• 
  қаржы нәтижесі туралы есепке анықтама;
  
• 
  есепшілік балансқа қосымша;
  
• 
  салық бойынша, жиын және басқа төлем бойынша есептер;
  

• 
  СОАТО (елді мекендер);
  
• 
  ОКСМ (әлемнің елдері);
  
• 
  ОКОНХ (халық шаруашылығы саласы);
  
• 
  ССОГУ (мемлекеттік басқару органдары);
  
• 
  КОПФ (ұйымдастыру- құқықтық түрлері);
  
• 
  КФС (меншік түрінің жіктелімі);
  
• 
  СОГНИ (мемлекеттік салық инспекциялары);
  
• 
  Банк есептерінің түрлері;
  
• 
  Банктік теңестіру шартты белгілеуі;
  

• 
  есеп нөмірі (есептік, валюттік ағымдағы);
  
• 
  ееесеп жағдайы (ашық, жабық);
  
• 
  банк теңестірулері (атауы, БИК, тілшілік есеп, мекен-жай);
  

Депозит бөлімінің қызметкерлері АЖО еркін тәсілдері уақытша қатысуды қамтамасыз етеді. Бұл АЖО-ға кестелер еңгізіледі: келісімшартқа отыру, түрлі кестелер бойынша пайыздарды есептеу, қалдыққа оларды қосу және т.б.

БАЖ-ды бухгалтерлік технология призмалары арқылы да қарауға болады, олар келесі блоктардан көрінеді:

• 
  АЖО операторы қораптарға жиналған, есептелген бақылау саласын құжаттарға енгізуді қамтамасыз етеді.Әдетте банк мұндай АЖО–ды үлкен көлемді еңгізулерде қолданылады;
  
• 
  АЖО аға-оператор- енгізілген рейс құжаттарын қалыптастырады және ЕО-ға (ВЦ) бірқалалық есептерді өткізуге ЕО-ға береді;
  
• 
  Сұрыптаушының АЖО - операционистердің енгізуімен бір қорап құжаттарды тексеруге құралады және сымдарға оларды жіберу, сонымен бірге есептік және кассалық орталықтарға авизо және реестрдің қалыптастыру;
  
• 
  Тексерушінің АЖО – операционистер немесе операторлар енгізген кассалық құжаттарды қарауға қызмет атқарады және былайша айтқанда «төрт көз» принципін жүзеге асырады, кіріс пен шығыстың жинақ тізімдемесін, құжаттарда төмендегі туралы белгі қою, сымдарды касса бойынша жіберу, есеп беру формаларын шығару;
  
• 
  Кассир – тексеруші АЖО қамтамасыз етеді: кассалық төлем құжаттарын енгізу; жол түбіртектерін қабылдау және өңдеу, ақша төлеу хабарламасы, кіріс пен шығыс кассалық құжаттарды инкассация бойынша; кіріс пен шығыс бойынша жинақ тізімдерін қалыптастыру, кассалық журналдарды жүргізу, касса бойынша сымдарды дайындау, кассалық ауысым бойынша анықтамаларды алу, мемориалдық ордерді қалыптастыру, кассалық қызмет көрсеткені үшін әр клиенттің ақша төлеуі; нысандық анықтамалармен жұмыс, касса бойынша анықтамаларды қалыптастыру;
  
• 
  Аға операционист АЖО-ы жаңа клиенттерге операционистерді тағайындауға және бағалауға; жеке тұлғалық есеп шотының күндізгі ашық тізімдерін қарастыруға және бақылауға жағдай жасайды.
  

АЖО операционистері есеп шотты ашу және жабуды іске асырады; салымның барлық түрлері бойынша пайызды беру немесе салымның қалдығына есептейді; салымды ауыстырады; жеке есеп шоты бойынша тұтынушының нөмірін іздейді, қойылымның пайыздық келісімін бекіту және іске асқа операцияны төлеу, операцияны өткізу үшін табысын есептеу, ақша жіберудің құны, операциялық күнделігін жүргізу, операцияның орындалуын анатомиялық және жүйелік бақылау, төлем құжаттарын енгізу, картотекалармен жұмыс: клиент есебінен картотеканың нөмірін енгізу және шығару;

• 
  Есептің ашылу күні.
  

• 
  құжатнаманың тексерісті жүргізу кестесі;
  
• 
  тексеріс актісі және оған ұсыныстар;
  
• 
  салық бұзушылығы;
  
• 
  хаттамалар; қаулы, сот органдарына қуыным.
  

• 
  төленетін салықтар мен төлемдердің тізімдері;
  
• 
  салық жеңілдіктері;
  
• 
  есептелген салықтар, айыптар, өсімдер;
  
• 
  төленген салықтар, айыптар, өсімдер;
  
• 
  алым мен асыра төлеу;
  
• 
  төлем бойынша мұрсат.
  

6-тақырып. Салықтық ЭАЖ

1. 
   Салықтық ұйымды басқару түсінігі, мақсаты, міндеті және құрлымы.
   
2. 
   Функциялары мен негізгі ерекшеліктері.
   
3. 
   Салықтық ақпараттық жүйелер ресурстарына шолу.
   
4. 
   Функционалды жүйешелердің және АЖО (АРМ) сипаттамасы.
   

Салық инспекциясында ақпараттық технологиялар келесі қызметте орындалады:

• 
  электронды және қағаз тарататын инспекцияға түсетін салық құжаттарын енгізу және сақтау;
  
• 
  ішкі автоматтандырылған жүйені автоматтандырылған айырбаспен қамтамасыз ету;
  
• 
  нормативті – анықтамалық аұпаратты бір ортада қызметету;
  
• 
  салық қызметіндегі ақпаратты айырбастауға белгіленген, міндетті шартты белгілеуді қалыптандыру;
  
• 
  ақпараттың сақталуын қамтамасыз ету;
  
• 
  сақтандыру архивтік – анықтамалық жүйесін жүргізу, ақпараттық базаға ресми сұрау салудың нәтижесін өңдеу.
  

Ақпаратты тақтаудың қауіпсіздігі мен сенімділігі

• 
  жалпыжүйелі құралдарды;
  
• 
  ұйымдастыру әдістерін;
  
• 
  ААЖ -тың арнайы жалпыжүйелі күн реттелімін қамтамасыз етеді.
  

Ақпараттық базаның құрылымын жетілдіру жүйесі «Салық» АИС ақпараттық базасымен байланысты жаңа базаларды шығару, мәліметтер базасының деректемесін толық алып тастау немесе өзгерту, артықшылығы бар пайдаланушыға ақпараттық базаны қосуға мүмкіндік береді.

Жүйенің жабдықтаушысы бұл операцияға жеке алмайды.

Кішіпроцессорды ұстайтын смарткарталар есеп технологиясын ауыстырады және осылай олардың қатысушылары үшін жаңа мүмкіндіктер тудырады.Төлемнің орамдылығы артады, ол меншіктік есептің бақылауы аса қолайлы және құпия болады. Клиент бір карточкада жеке ірі және әдеттегідей жалпы сандарды сақтай алады.Ірі сомаларды сақтайтын естің саласында өз бетімен және бірнеше рет пайдаланушыны ауыстыратын арнайы пароль сақталуы мүмкін.

Смарт-карт технологиясы есептің ақпараттық қызмет етуінің барлық қатысушылары мен автоматтандырудын жоғары дәрежесін қамтамасыз етеді. Банк PIN-кодтын базасын ұстау бойынша шығындарға жауапкершілікті алмайды, телекоммуникациялық желілердін және т.б. эксплуатациясына шығынды төмендетеді.

Тақырып: SWiFT жүйесі арқылы халықаралық, банкаралық өзара әрекетті ұйымдастыру.

SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) бүкіл әлемдік банктік коммуникацияның қоғамы 1973 Солтүстік Америка мен Еуропаның 250 банкілерінің тобымен құрылған болатын.Бұл ұйымдастырудың қызметін пайдаланатын қаржы мекемесінің 52 елдің қатысушылары мен 75 елдің мүшелерінен 370-ке жетті.

SWIRT бойынша хабар әкелу 20минутке жуық уақытты құрайды,бірақ оны 1-5 минутке дейін қосымша төлем үшін қысқартуға болады,өйткені байланыстың әдеттегідей каналдарының көрсеткіштерін жасырады.

SWIRT-ке түсу SWIRT-тең ұлттық органынан немесе пайдалану келісімшарттың жасауды ұсынады .

SWIRT жүйесі банктер мен клиенттің телеграфтық аударуын, аударманы

1. 
   БуАЖ құрайтын принциптер, БуАЖ құрауға бағытталған қадамдар.
   
2. 
   Ірі кәсіпорындардағы БуАЖ.
   
3. 
   Есептік ақппараттарды өңдеу жүйесіндегі белгіленген есептеулер түрлері.
   
4. 
   БуАЖ ақппаратты өңдеу деңгейі бойынша АЖО бөлнуі.
   
5. 
   АЖО арасындағы ақппараттармен алмасу тәсілдері.
   
6. 
   Орта және шағын бизнес кәсіпорындарындағы БуАЖ.Бухгалтерлік есепті автоматтандырудағы қадамдар.
   
7. 
   Бағдарламалық комплекс құрылымы.
   

БАЖ мекеменің шаруашылық қызметін жан – жақты бейнелейтін бухгалтерлік ақпараттарды ұсынады. Бухгалтерлік есепті жүргізудің халықаралық стандартынаөту кезеңінде бухгалтерлік ақпараттар бағыты да өзгерді. Бухгалтерлік ақпараттар мемлекеттің ішінде және мекемеден тыс басқару шешімдерін қабылдау үшін негіз болып саналады.Ең алдымен БАЖ жоспарлауға, бақылауға және талдауға қажетті сандық мәліметтер береді.

Бухгалтерлік ақпараттар негізінде есеп беру негізіндегі пайда ақша рессурстардың жағдайы, пайда мөлшерінің күтілген көлеммен сәйкестігі, таға активтер мен капиталдық сәйкестігі, іс - әрекеттің неғұрлым тиімді бағыттары шығарылатын өнімнің өз бағасы анықталады.

Бухгалтерлік ақпарат пайдалы болу үшін ол нақты және маңызды болуы қажет.

БАЖ құрастыру және іске асыру жалпы принциптерге жүйелі тәсілдер, сенімділік, үздіксіз даму, үнемділік жатады.

Жүйелі тәсілдер принципті басқару обьектісі тұтас талдауды, сонымен бірге обьективтік қызметінің жалпы мақсаттары мен көрсеткіштерін анықтайды. Осы принцп ақпаратты бір рет өткізу және оны көп рет қолдануды, ақпараттық бағаның бірліктік, кешенді қолдануды қамтамасыз етуді болжайды.

Сенімділік принципі БАЖ қызметінің нақтылығын сипаттайды. Үздіксіз даму принципі оның өзгеріссіз кеңею мүмкіндік талап етеді.

Үнемділік принцптін мәні мынада жаңа БАЖ дан алынатын пайда оған кететін шығындардан артық болуы қажет.

Үйлесімділік принцп бойынша БАЖ мекеменің ұйымдастырушылық құрылымын, сонымен қатар адамдардың қызығушылықтары мен біліктіліктерін ескерілуі қажет.

БАЖ – ға спецификалық қасиеттер тән. БАЖ – да алғашқы бірегей ақпарат негізінде есептің әр түрлі ажыратылуы жүзеге асады.

Ірі мекемелердегі бухгалтерлік есептің автоматтандырылуы қазіргі жағдайларда ең өзекті және күрделі мәселе болып саналады. Бұл ақпараттың маңызды көлемін өндеу және жинау және өз уақытында нәтиже шығару.

Басқару есебі өзіндік баға көрсеткіштері бөлімшелердің шығындарымен, жауапты адамдардың өткізген операциялардың нәтижелерімен сәйкестіліктермен жүзеге асады. Оның талдау мәлімттері операцияларды, бөлімдерді, бригадаларды, бөлімшелердібасқару үшін қолданылады.

Қаржы есебі ақпаратты талдауға, жалпылауға негізделген.Ол мекеменің белгілі бір кезең ішіндегі пайдасын тез анықтауға, пассивтер және активтерді есептік баланс түрінде жалпылауға мекеменің мүліктік және қаржылық жағдайын сипаттауға мүмкіндік береді. Қаржының және басқару есептері – бұл бухгалтерлік есептің (алғашқы) бастапқы мәліметтер мен құжаттарға негізделген кіші жүйелері.

Бастапқы есеп жинау, өлшеу, тізімге алу, жинақтау, ақпаратты сақтау, әрі қарай өндеуге беруді ұсынады.

Осыған байланысты БАЖ құрастыруда мекемелерде бастапқы есепті жеке жүйеге бөледі және есеп ақпараттарын өңдеу 8-суретте көрсетілген үшін жүзеге асады.

Бірінші деңгей (бастапқы есеп).

Материалдық құндылықтар есебі бойынша маманның АЖО табельді есеп жүргізетін маманның АЖО жылдық өнім есебін жүргізетін маманның АЖО.

Материалдық құндылықтардың түзететін және қамтамасыз етулермен есептерді жүргізетін маманның АЖО.

Материалды емес активтерді есептейтін маманның АЖО. Еңбек және еңбек ақыны есептеу АЖО. Қаржылық есептік операциялардың АЖО кассалық деблиторлармен, кредиторлармен есеп бойынша АЖО.

Дайын өнімнің және оны жүзеге асырудың есебі бойынша АЖО.Өндіріске жұмсалатын шығындарды есептеу АЖО.

Есептілікті қалыптастыратын талдау және жинақтау бойынша қорытынды есепті жүргізетін қызметкерлердің АЖО.

Қаржылық талдау және жоспарлаудың АЖО. Бөлімшелердібөлгенде әрбір бөлімше келесі талаптарға жауап беруі қажетігі ескеріледі:

• 
  өз жинағы бойынша шаруашылық операцияларды орындауы.
  
• 
  басқа бөлімшелермен қиылысатын өз бөлімшесіне ие болу.
  
• 
  тек өзіне ғана тән бастапқы құжаттарының және есеп формаларының болуы.
  

Осылайша ұйымдастырылған БАЖ ашық модульдік жүйені ұсынады.

Қарапайым және нашар дамыған құрылымы бар шағын мекемелер, әдетте басқару есебін жеке жүйе ретінде жүргізуді талап етпейді.

Екінші тәсілде қаржылық есептен басқа басқару есебі автоматтандырылады. Бұл жағдайда бухгалтерлік есепті екі адам жүргізеді.

Үшінші тәсіл өнделуші ақпараттық маңызды көлемі жүйеде қолданылады.

Басқару есебінің модулі есепті сомалық және сандық бейнеде жүргізуге мүмкіндік береді. Қаржылық есеп модулі есепті бухгалтерлік есептің барлық түрлері бойынша жүргізуге мүмкіндік береді.

Модульдер арасында байланыс шаруашылық операциялардың журналы арқылы жүзеге асырылады.Бағдарламалық жұмыс анықтамаларды толтырудан басталады.

Анықтамалар 5 топқа бөлінеді:

• 
  жалпы міндеттер анықтамасы құжаттар атауы, мекемелер т.б.
  
• 
  анықтамалары өлшем бірліктер, операциялық қозғалыс.
  
• 
  Бухгалтерлік желілер есеп жоспары, бухгалтерлік желілер.
  
• 
  Ақша курстары бойынша анықталады.
  

Талдау тізімдемелері төмендегілер бойынша қалыптасады:

• 
  Дебиторлар мен кредиторлар.
  
• 
  Тапсырыс берушілер мен сатып алушылар.
  
• 
  Өндіріс шығындарының пайда болу орындары.
  
• 
  Шығындар мен пайдалар бойынша.
  

• 
  Бастапқы сальдо кредит дебит
  
• 
  Соңғы сальдо кредит дебит
  
• 
  Басқа есептермен бірлесіп тандалған кезең ішіндегі айналымдар, дебит кредит.
  

• 
  есеп журналдар
  
• 
  анықтамалар
  
• 
  тізімдемелер
  
• 
  реттеу,қызмет.