Батыс қазақстан ауыл шаруашылығЫ 1946-2000 жылдарда

Оның айқын дәлелі Ұлы Отан соғысы барысында қираған, дағдарысқа келген ауыл шаруашылығының қысқа мерзімде 1948-1953 жылдарда қалпына келтірілуі, аймақта жүргізілген тың және тыңайған жерлерді игеру барысында қалыптасқан әлеуметтік-экономикалық өзгерістер, 1965 жылдан басталған жаңа аграрлық саясатты жүзеге асыру жолындағы еңбекшілердің қоғамдық-саяси және әлеуметтік белсенділіктері, оның барысында қалыптасқан аймақтағы, ауыл-селолардағы әлеуметтік-экономикалық, мәдени-рухани салалардағы ауқымды жетістіктер болып саналады.

Осындай оң өзгерістердің Батыс Қазақстан ауыл шаруашылығын қайта құру саясаты және нарыққа көшіру кезеңінде еңбекшілер тарапынан оң қолдау тауып отырғандығына толық көз жеткізуге болады. Алайда, зерттеу жұмысында назар аударылғандай Батыс Қазақстан еңбекшілерінің бұл табыстарға қол жеткізуде күрделі қиындықтар мен қарама-қайшылықтарға тап болғаны белгілі. Бұл аймақта да ауыл шаруашылығының дамуында күрделі тежелу механизмдері орын алған. Олардың қатарына 1946-1953 жылдар аралығында шарықтау шегіне жеткен саяси тұрғыдағы әміршіл-әкімшіл жүйенің орын алуын, 50 жылдардың аяғы - 60 жылдардың басындағы қаншалықты тың және тыңайған жерлерді игеру барысындағы табыстарға қол жеткізгенмен, ауыл-селоларда азық-түлік мәселесінің шиеленісуін немесе 70 жылдардың аяғы - 80 жылдардың бірінші жартысында жалпы КСРО шеңберінде қалыптасқан экономикадағы тежелу механизмдерінің аймақ шаруашылығына тигізген теріс ықпалдарын және қайта құру саясаты мен тәуелсіздіктің алғашқы жылдарындағы ауыл шаруашылығын реформалаудағы, оны нарыққа көшірудегі кездескен қиындықтарын, қарама-қайшылықтарын жатқызуға болады.

Дегенмен, 2002-2005 жылдар арасын қамтитын елбасы ұсынған ауылды көтеру бағдарламасының қазіргі кезеңдегі оң жетістіктері бұл күрделі қиындықтарды жеңудің түбегейлі бетбұрыстарының басты шарты болып саналатындығын ескеру тарихи қажеттілік.

2. Абжанов X. Сельская интеллигенция Казахстана в условиях совершенствования социализма. А., 1988;

3. Аубакиров Я.А О социально-экономическом преобразований сельского хозяйства Казахстана. А., 1984

4. Арыстанбеков X., Чебышев М. Совхозы и колхозы - на индустриальную основу. А., 1976, с. 19."История Казахской ССР", т. 5,

5. Архив Министерства сельского хозяйства РК. Сводный годовой отчет областных сельхозуправлсний за 1974 год. Т.1.

6. Ахметов К, Сатканов Э. Батыс Қазақстанда қой шаруашылығын интенсивтендіру жолдары. А, 1976,

7. Бримжаров Б.К., Сулейменов С.М. Некоторые вопросы формирования и закрепления сельскохозяйственных кадров массовых профессий в Западном Казахстане - Вопросы социатистичсского строительства в Казахстане. (Тематическ. сб. науч. трудов). Ответ. ред. Ж.Касымбаев. Алма-Ата., 1979.

8. Вестник сельскохозяйственного науки Казахстана, 1976, N 5,

9. Голикова З., Какимжанов А. Коммунистическая партия в борьбе за освоение целинных земель в Казахстане. А., 1969,

10. Государственный архив Актюбинской области,

11. Государственный архив Западно-Казахстанской области ф. 761,

12. Жумабеков Ж., Нурпеисов К. Аграрная политика – составная часть деятельности партии. А., 1975.

13. "История Казахской ССР в 5-ти томах", т. 5. А., 1985,

14. Казахстан в цифрах. А., 1976,

15. Козыбасв М.К. История и современность А., 1991,

16. Карабаев А.Ж. Деятельность Компартии Казахстана по созданию прочной кормовой базы для общественного животноводства в период восьмой и девятой пятилетки. А., 1982;

17. Ковальский С.А., Маданов Ж.М. Освоение целинных земель. А., 1983.

18. Коспанов Ш.К. Парторганизация и использование резервов производства,

19. Кудайбергенов А. За высокую культуру села. А., 1976; Соскин С.Н. Кадры сельского хозяйства: подготовка в системе образования. А., 1986,

20. Ливенцов В.А. Богатство актюби некой нивы. В кн.: "Щедрость целины",

21. Маданов Х.М. Деятельность КПСС по осуществлению аграрной политики в Казахстане. А., 1980.

22. Михаилов Ф.К. Совхозное строительство в Казахстане. А., 1973,

23. "Народное хозяйство Казахстана в 1974 году". А., 1975,

24. "Народное хозяйство Казахстана за 60 лет". А., 1980,

25. Очерки истории Коммунистической партии Казахстана. Алматы, 1984,

26. О прошлом - для будущего. (Некоторые актуальные проблемы истории Компартии Казахстана в свете гласности)//Составитель А.Г. Сармурзин. Алма-Ата., 1990.

27. Рысбеков Т.З. Советы Казахстана. А., 1988,

28. СавоськоВ.К., Шамшатов И.Ш. Колхозное строительство в Казахстане (1946-1970). А., 1974.

29. "Сельское хозяйство Казахстана", 1974, N 10, с. 3-4. Решения партии и правительства по сельскому хозяйству (1965-1974 гг.),

30. Сдыков. М.Н. Население Западного Казахстана. (1897-1989гг). Алматы. «Ғылым»1995.

31. Тулепбаев Б.А. Социальные аграрные преобразования в Средней Азии и Казахстане. М., 1984.

32. Турсунбасв А.Б. Курсом интенсификации: аграрная политика КПСС в Казахстане на этапе развитого социализма (1965-1982). Алма-Ата, 1985;

33. Шамшатов И.Ш. Колхозы Казахстана: развитие общественного хозяйства и его социально-экономические результаты (1946-1980).

34. Шиванов Л.И. Училища механизации сельского хозяйства-главный источник подготовки механизаторских кадров для целинных совхозов Казахстана. Алма-Ата., 1968;

35. Шамшатов И.Ш. Колхозы Казахстана: развитие общественного хозяйства и его социально-экономические результаты (1945-1980).
А., 1985,

36. Центральный Государственный архив Республики Казахстан ф. 1481,

37. Югай Н.А. Деятельность Компартии Казахстана по созданию Иртышского каскада ГЭС. Алма-Ата, 1967.




Бірімжаров Бақтығұл Қабдырұлы 1947 жылы Батыс Қазақстан облысы Бөкей Ордасы ауданы Сайқын ауылында дүниеге келген. Тарих ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Респубикасы Білім беру ісінің үздігі.

Еңбек жолын Мәншүк Мәметова атындағы Сайқын орта мектебінде мұғалімдіктен бастаған (1966-1967ж.ж.). Әль-Фараби атындағы Қазақ Мемлекеттік Ұлттық Университетінің тарих факультетін үздік дипломмен бітірген 1972 жылдан Батыс Қазақстан Мемлекеттік университетінде оқытушы, аға оқытушы, доцент, профессор қызметтерінде, тарих факультетінің деканы, КСРО, Қазақстан Республикасы тарихы кафедрасының меңгерушісі.

1992–1993 жылдары Дәулеткерей атындағы Батыс Қазақстан мәдениет институтының деканы, 2001-2002ж.ж. Орал Еңбек және Әлеуметтік Қатынастар Академиясының кафедра меңгерушісі, ғылыми істер жөніндегі проректоры.

1976-1979 жылдары Қазақстан Ғылым Академиясы Шоқан Уәлиханов атындағы тарих, археология және этнография институтының аспиранты. 1980ж. Қазақстан Ғылым Академиясының мүше-корреспонденті, тарих ғылымдарының докторы, профессор К.Нұрпейісовтің ғылыми жетекшілігімен кандидаттық, 1997ж. жұмысты қол үзбей докторлық диссертациялар қорғаған. Төрт монографияның, екі ұжымдық – “Бөкей орда тарихы”, “Батыс Қазақстан облысының тарихы” - еңбектерінің, 120-дан астам ғылыми мақалалардың, оқу-әдістемелік құралдардың авторы. 40-қа жуық халықаралық, республикалық, аймақтық, облыстық, жоғары оқу орындары арасындағы ғылыми теориялық конференцияларға қатынасқан.

Н

егізгі ғылыми ізденістердің бағыттары: Батыс Қазақстанның ХҮІІІ-ХІХ ғасырлардағы саяси, экономикалық, мәдени-рухани мәселелері, ХХ ғасырдың екінші жартысындағы батыс өлкенің ауыл шаруашылығы дамуының тарихы, өлке тарихы, оның ішінде Бөкей ордасы тарихы, тарихи тұлғалар, қызметкері т.б. болып табылады.

Материалдарды компьютерде

терген және беттеген: Нұржанова Р.А.

Түзетуші: Исағалиев Қ.

Техникалық редакторы: Мустахапова Б.

Төлепова Д.М.

Көлемі 15,2 б.т. Таралымы 510 дана. Офсет қағазы.

Бағасы келісім бойынша.




М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік

университетінің баспа орталығы

О

рал қаласы, Нариманов көшесі 34.