Билет №1 «Әдебиеттік оқу» пәні бағдарламасының мақсаты
жүктеу/скачать 478.32 Kb.
|
| Билет № 12
1. Көркем шығарманы оқыту барысында оқушылардың жас ерекшеліктерін ескеру мәселесі 2. Жаратылыстану ұғымдарының сипаттамасы 3. Экскурсия даярлау және өткізу әдістемесі .Экскурсия түрлері және кезеңдері. 1. Мектептегі оқу мен тәрбие, сыныптан тыс жұмыстардың барлығы да оқушылардың жас ерекшелігі, психологиясына байланысты ұйымдастырылады. Балаларға көркем шығарманы оқыту, кітапқа деген құмарлығы, сөз өнеріне деген ынтасы мен құлшынысын дамыту мектептерде әдебиетті оқыту, одан білім берудің аса маңызды, әрі күрделі жұмыстарының бірі болып табылады. Бұл мәселелерде де оқушылардың психологиялық ерекшелігі, жасы, оқып жүрген сыныбы ескеріледі. Көптеген ғалымдар, психологтар, мұғалімдер зерттеулері, пікірлер бойынша, оқушыларды көркем шығарманы оқытуға баулу, оны оқырман ретінде қалыптастыру бірнеше сатыдан тұрады. Кіші жастағыларға 5-7 сыныптардағы 10-12-дегі жасөспірімдер. Ересек жастағыларға 8-9 сыныптардағы 13-14-тегі жасөспірімдер. Үлкен жастағыларға 9-11 сыныптардағы 15-17-дегі жастар жатқызылды. Балаларды топқа бөлу, әрине, қатып қалған дүние емес. Қабілеті, дарыны, ынтасы, еске ұстауы, алғырлығы, ойлылығы жағынан бір сыныптағы бір жастағы балалардың өзі әр түрлі болып келетіні тәжірибеден белгілі. Кіші жастағылар – психологиясы, мінез-құлқы, физиологиялық жағынан балалықтан кетсе де, әлі де қалыптасып, толысып жетпегендер. Олар – қимыл-қозғалысы жағынан шапшаң, өте әсершіл, әрі не нәрсеге де сенгіш, барлығын шындық деп қабылдайтын, жақсылыққа да, жамандыққа да құлай берілетіндер. Бұл жастағыларды ертегілер әлі қызықтырады, фантастикалық, қиял-ғажайып оқиғалары бар шығармаларды беріле оқиды. Кино, көгілдір экран алдынан кетпейтіндер де осылар. Мектепте көп шулайтындар да, тез қимылдап, тез шешім қабылдайтындар да 10-12 жастағылар. Әдеби шығармаларды оқу, қабылдау ерекшеліктеріне келсек, поэзиядан, драмалық туындылардан гөрі әңгімелерді, қарасөзбен жазылған шығармаларды оқуға ынталы болып келеді. Оқыған шығармалардың мазмұнына қарай әр түрлі эмоциялық көңіл күйді бастарынан кешіріп, соны ұмыта алмай, дел-салдыққа түсушілік, алаңдаушылық оларда өте жиі кездеседі. Олар оқып отырған кітаптарына, ондағы оқиғаларға толық сенеді. Қорытынды: 10-12 жастағы балалар көркем туынды негізінде идея жататынын, ол авторға байланысты болатынын ойлана бермейді. Олар оқып отырған дүниесін өмірдің өзі деп қабылдайды және өз түсінігі, өз сезімімен қабылдайды. Сонымен осы жастағы балаларды кітап оқуға баулуда, оқырмандық мәдениетін қалыптастыруда мына мәселелерді басшылыққа алған жөн. Кітапты қалай оқу керек, оқып отырып, неге назар аудару керек, яғни оқырмандық мәдениетін дамыту мақсатында үнемі басшылық жасау, ақыл-кеңес беру. Ересек, 13-14 жастағы жасөспірімдердің психологиясы, физиологиялық даму барысында өзіндік ерекшеліктер бар. Олар айналаға, соның ішінде өнер туындыларына өз көзқарастарымен қарай бастайды. Осы жастағы балалардың қай жағынан болсын, әлі қалыптасып болмағанын, сынаптай толқып тұрған шақтарын естен шығаруға болмайды. Бұл шақ, психолог ғалымдардың айтуы бойынша, өте жауапты, маңызды шақ. Балалықтан кету, үлкендікке жету арасындағы нәзік көпір. Білім беру, тәрбие істерінде де бұл жасқа ынтамен, ерекше қараған дұрыс. 13-14 жастағы балалар 10-12 жастағы балаларға қарағанда көркем шығармаға басқаша көзбен қарай бастайды. Көркем туындыны оқып отырып, жүрегіне жақын нәрселерді еркін қабылдайды, әдеби талдау кезінде өз пікірлеріне көбірек жүгінеді. Кітаптағының барлығына бірдей сене бермейді, барлығына бірдей қуана да, қайғыра да білмейді. Авторға келіспеушіліктерін білдіреді, «дұрыс емес, бұлай болу керек қой» деген сөздерді олардан жиі естуге тура келеді. 2. “Жаратылыстану” ұғымы екі сөзден құралған – “жаратылыс” (табиғат) және “тану немесе білу”. Қазіргі кезде жаратылыстану термині дәл жаратылыстану ұғымын білдіреді. Жаратылыстану — бұл қандай ғылым? 1.Жаратылыстану – бұл табиғат туралы біртұтастық ретіндегі ғылым. 2.Жаратылыстану – бұл біртұтас ғылымдардың жиынтығы. Жаратылыстанудың мақсаттары : Барлық физикалық, химиялық және биологиялық құбылыстардың органикалық бірлігін құрайтын жасырын байланыстарды анықтау. Осы құбылыстардың өзін тереңірек және нақтырақ танып білу. Жаратылыстану ғылымы физикаға, химияға, биология мен психологияға бөлінетіні белгілі. Физиктер тек қана әр түрлі материалдық денелермен ғана емес, жалпы материяны зерттейді. Химия әр түрлі заттармен айналысады. Биологияның зерттейтін заты – тірі организмдер (ағзалар), ал психология – адам психикасының құпияларын танып – білумен шұғылданады. Жаратылыстық ғылымдарға физика, химия және биологиядан басқа да, мысалы, кешенді сипаттары бар геология мен география да жатады. Негізгі жаратылыстық ғылымдар иерархиясының циклдік тұйықталған сипаты бар. Біз жаратылыстанудың бірнеше тарауларына шолу жасаймыз. Әлемнің жаратылысты – ғылыми бейнесін (картинасын) тікелей жасайтын ғылымдар – астрономия, космология, космогония және физика. Ғылымның күрделі творчествалық іс деп саналуының бір себебі сол, онда тәжірибеден теорияға көшетін бір өткелі жоқ. Оның ғылыми жолы — салыстыру, абстракциялау, жалпылау, талдау, синтездеу сияқты жалпы әдіс – тәсілдерді қолдану арқылы іске асатын диалектикалық таным жолы. Жалпы жертану немесе физикалық география (грекше фюзис – табиғат) табиғат денелері мен құбылыстарының Жер бетінде таралу заңдылықтарын зерттейді. Географияның бұл саласы табиғаттың құрамдас бөліктерінің (жер бедері,ауа райы, жер беті суы, топырақ, өсімдік және жануарлар) бір-бірімен өзара байланысын,бір-біріне тигізетін әсерін, соның негізінде олардың аумақ бойынша сараланып таралуын анықтауды мақсат етіп қояды. Өсімдіктану немесе ботаника өсімдіктердің сыртқы және ішкі құрылысын, өсуі мен дамуын, өсімдіктерде жүретін физиологиялық процестерді, сонымен қатар жекеленген өсімдіктер мен олардың қауымдастықтарын, олардың таралу заңдылықтары мен өсімдіктер әлемінің маңызын жан-жақты зерттейтін ғылым. Жануартану немесе зоология - жануарлар дүниесін әр түрлі жағынан зерттейтін ғылым саласы. Ол жануарлардың табиғат жағдайларындағы тіршілігін, олардың жеке дараларының ересек күйіндегі өмірінің әр кезеңіндегі құрылысы мен қызмет әрекеттерін, жануарлар дүниесінің құрамы, жануарлардың көптілілігін, тіршілік әрекетін, таралуы мен халық шаруашылығындағы маңызын зерттейді. 3. Экскурсия ұйымдастыру үшін, экскурсия жүргізушісі тақырыпты өңдейді, оның ерекшеліктерін нақтылайды, тақырыпқа байланысты материалдарды зерттейді. Материалдарды зерттеу үшін экскурсия жүргізуші фотосуреттерден, сызбалардан, карталардан, схемалардан, сурет және репродукциядан тұратын «экскурсия жүргізушінің портфелі» деген папка дайындайды. Экскурсияның әр түріне (қалалық, қала сыртындағы, өндірістік, мұражайлы, жаяу және автобустық саяхаттар үшін) сонымен қатар әр тақырыпқа әдістемелік кешендерді дайындайды. Экскурсия тақырыбы, көбінесе біртұтас қосылған жақсы әңгіме және қатысу, объектіні көрсету. Әңгіме үшін шынайы дәлелдер және мәліметтерді дайындайды. Объектілерді дұрыс іріктеу, олардың саны, көрсетілімдердің тізбектілігі экскурсия сапасына елеулі әсер етеді. Экскурсия маршрутын таңдау. Экскурсия объектілеріне туристердің қызығушылығын арттыру үшін экскурсия тақырыбының ерекше белгілерін жарықтандыру қажет. Табиғатқа жасалынатын экскурсияның мазмұны табиғаттану, қоршаған айналаны сабақтарында мектепте оқыту және тәрбиелеу бағдарла - масымен айқындалған. Тақырып бойынша барлық экскурсияларды келесі топтарға біріктіруге болады: а) жылдың әртүрлі уақытында тірі және жансыз табиғаттағы құбылыстарды бақылау, органикалық әлемнің алуан түрлілігімен танысу (табиғатқа маусымдық экскурсиялар); б) жер бетінің нысандарымен, топонимикамен, өз жерінің пайдалы қазбаларымен танысу; в) организмдердің тіршілік ету ортасына бейімделуін, табиғи қоғамдастықтардың әртүрлі түрлерін зерттеу, өз өлкесінің табиғи байлықтарымен және қоршаған ортаны қорғау мәселелерімен таныстыру бойынша экологиялық экскурсиялар; г) мұражайларға, хайуанаттар паркіне, өндіріске және т. б. экскурсиялар. Экскурсияның нәтижелілігі көбінесе оның құрылымы қаншалықты нақты жасалғанымен, әрбір кезеңді ұйымдастыру мен өткізудің мақсаты, әдістемесінің айқындылығымен анықталады. Бірінші кезең – дайындық. Осы кезеңде тәрбиелеу – білім беру жұмысы балаларды ұйымдастыруға, олардың тәжірибесін анықтауға, олардың алдына алдағы бақылаудың мақсатын қоюға, эмоционалдық көңіл – күй құруға, қызығушылық тудыруға бағытталған. Дайындық жұмысы экскурсиядан бірнеше күн бұрын басталады, ал педагог тәрбиеленушілерге мінез – құлық ережелері туралы ескертеді. Екінші кезең – балалардың танымдық және практикалық қызметін ұйымдастыру. Оның нәтижелілігі тәрбиеші қолданатын тәрбие мен оқытудың әдістері мен тәсілдеріне байланысты. Экскурсияның үшінші кезеңі – қорытынды. Ол балалар алған білімдерін тереңдетуге, жүйелендіруге және жинақтауға, олардың мүдделерін нығайтуға және одан әрі дамытуға, туған табиғатпен қарым–қатынастан алған әсерлерді игеру және өңдеу процесінде шығармашылық қабілеттерін қалыптастыруға бағытталған экскурсиялық тәрбиелеу – білім беру жұмысын қамтиды. жүктеу/скачать 478.32 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|