Білім беру бағдарламасы БӨж тақырыбы: Орта ғасыр ойшылдарының негізгі саяси ойлары
жүктеу/скачать 149.9 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- **Әбу Насыр әл-Фараби**
| 1.2 Әл-Фарабидің саяси философиясы
Әл-Фараби әлеуметтік-саяси құбылыстарды талдап қана қоймай, сонымен бірге қоғамға және мемлекетке ақылға қонымды әділетті бағытты көрсетуге тырысты. Ойшылдың тұжырымдамасы практикалық құндылыққа ие болды және адамзат қоғамының болашағын болжаудың өзіндік түрі болып табылды. Әл-Фарабидің саяси философиясының жаңалығы да дәл осы болды. Зерттеудің маңыздылығы негізінен философ ұсынған теориялық принциптер мен ұсыныстарды игеруде жатыр. Әл-Фарабидің әлеуметтік-саяси және әлеуметтік-этикалық идеялары қоғамдағы бақыт пен игілікке жетудің жалпыға бірдей үйлесімге негізделген мінсіз адами бірлікті құру идеясы ретінде қарастырылады және осылайша өз уақытының әлеуметтік және моральдық мәселелерін теориялық тұрғыдан шешуге тырысады. Ойшыл саясаттың, мемлекет пен үкіметтің, қоғам мен мемлекеттің пайда болу проблемалары, оларды ұйымдастыру принциптері және мемлекеттік басқару формаларының толықтай дамуын өзінің «Қайырымды қала тұрғындарының көзқарастары» трактатында көрсете білді. **Әбу Насыр әл-Фараби** (870-950 жж.) – Орта ғасырдағы ең ұлы мұсылман философтарының бірі және ежелгі грек философиясының дәстүрін жалғастырған ойшыл. Ол тек философия мен ғылымда ғана емес, сонымен қатар саясат және мемлекет туралы терең көзқарастар қалыптастырды. Әл-Фараби саяси философиясында идеалды қоғамның және әділетті билеушінің рөлін сипаттап, қоғамды ұйымдастыру принциптерін ұсынды. Оның еңбектері қазіргі заманғы саяси ойларға да ықпал етіп, мемлекет пен қоғамның құрылымына қатысты өзекті идеяларды қамтыды.Әл-Фараби идеалды мемлекет пен қоғамды егжей-тегжейлі сипаттаған «Қайырымды қала тұрғындарының көзқарастары» (араб.: «Әра' ахл әл-Мәдина әл-Фадила») атты еңбегінде қоғамның құрылымына қатысты өз көзқарастарын баяндайды. Оның пікірінше, идеалды мемлекет – бұл ақылмен басқарыла отырып, халықтың бақытқа жетуіне жағдай жасайтын қоғам. Әл-Фарабидің ойынша, мұндай мемлекет бақытты өмір сүрудің жоғарғы мақсатына жету үшін әділеттілік пен моральдық құндылықтарға негізделген болуы керек. Әл-Фараби мемлекеттің құрылымын адам денесімен салыстырады, онда әр орган белгілі бір қызмет атқарады. Сол сияқты, мемлекетте де әрбір азаматтың өз орны мен міндеттері бар. Барлық азаматтардың бірлесе жұмыс істеуі мемлекет тұрақтылығының негізі болып табылады. Идеалды мемлекетте адамдардың материалдық және рухани қажеттіліктері толық қанағаттандырылуы тиіс. Әл-Фараби қоғамды екіге бөліп қарастырған: **қайырымды қала** және **надан қала**. Қайырымды қала – бұл ақылмен басқарылатын, халықтың рухани және материалдық игілігіне бағытталған қоғам. Қайырымды қалада билеуші философ, яғни ақылға негізделген данагөй адам болуы тиіс. Ондай билеуші қоғамның әділетті және үйлесімді өмір сүруін қамтамасыз етеді. Надан қала – бұл билік тек материалдық байлық пен жеке мүдделерге негізделген мемлекет. Ондай қоғамда әділетсіздік, надандық және тәртіпсіздік орын алады. Надан қаланы басқарушылар тек өз мүдделерін ойлап, халықтың игілігіне қызмет етпейді. Әл-Фарабидің пікірінше, мұндай қоғам ақырында құлдырауға ұшырайды.Әл-Фараби билеушіге ерекше талаптар қояды. Оның пікірінше, идеалды билеуші тек ақылды және моральдық құндылықтарды ұстанатын философ болуы керек. Мұндай билеуші халықтың рухани және материалдық игілігі үшін қызмет етіп, әділетті заңдарды орнатады. Әл-Фараби идеалды билеушінің бірнеше қасиеттерін атап көрсеткен: жүктеу/скачать 149.9 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|