Білім және ғылым министрлігі қазақстан республикасы

жүктеу/скачать 244.35 Kb.

бет	3/5
Дата	20.04.2023
өлшемі	244.35 Kb.
	#472470

1 2 3 4 5

Әсел курс

Түгендеу түрлері
Сипаттамалары
Өткізу мерзімі бойынша	– Жоспарлы (кезеңдік) – алдын-ала белгіленген мерзімде кесте немесе жоспар бойынша жүргізіледі; – Жоспардан тыс – өте қажетті жағдайларда ғана (ұрлау, құндылықтарды бүлдіру және асыра пайдалану фактілері анықталғанда; материалды-жауапты тұлғалар ауысқанда; өрттен, табиғи апаттардан кейін және т.б.) жүргізіледі.
Қамту көлемі бойынша	– Толық – нұсқаулықтарда көрсетілген мерзімде жүргізіледі және тек тауарлық материалдық құндылықтар мен ақша қаражаттарын тексеруге ғана емес, сонымен қатар басқа ұйымдармен есеп айырысу дұрыстығы, жылдық (тоқсан-дық) есеп беруді жасау бойынша қалдықтарды салыстыру және тексеруге бағытталады; – Ішінара – тек жеке есеп объектілерін қамтиды (мысалы, ТМҚ-ды қайта бағалау); – Іріктемелі – толық түгендеуді жүргізу қажеттілігі жоқ болған жағдайда жүргізіледі (мысалы, тауарлардың жеке атаулары бойынша табиғи есепте, жабдықтаушының тауар-лардың жеткіліксіздігі үшін кінарат-талабын өтеуден бас тартуы); – Тұтас – қандай да бір жүйенің барлық құрылымдық бө-лімшелерінің құндылықтары немесе есеп объектілерін бір мезгілде тексеру;
Өткізу нысаны бойынша	– Заттай – нақты қолда бар мүлік объектілерін бағалау мақсатында жүргізіледі, ал олардың мөлшері есептеу, өл-шеу, таразыға тарту және басқа да көзге көрінетін әдістер-мен тізім жасау арқылы анықталады; – Бастапқы құжаттарды түгендеу – бухгалтерлік есеп шоттарында көрсетілуге негіз болған материалдық емес ак-тивтерді, патенттерді, дебиторлық берешек пен басқа да құжаттарды тексерумен байланысты; – Бухгалтерлік (кітаптық түгендеу) – ұйымның шоттар жоспарының жағдайын және баланстың құрылуын олардың сенімділігі мен ақпараттылығын арттыру мақсатында тексе-руге бағытталған;
Ұйымдастыру дәрежесі бойынша	– Өзекті – операциялық жылдың аяғында баланстың жабы-луына дейін немесе кейін 10 күн ішінде жүргізіледі. Жабу күні мен түгендеуді жүргізу арасындағы қолда бар түген-деудегі өзгерістер рәсімделетін құжаттарға сәйкес есепке алынуы тиіс; – Перманентті (жалғасушы) – түгендеу түрі, саны және құны бойынша түгендеу тізімінің жасалуы. Ол материалдық мүлікті түгендеумен үйлеседі. Оны жүргізу күні бухгалтер-лік балансты құру күніне байланысты; – Жылдық – баланстың құру күніне 3 ай қалғанда немесе оны құрудан кейінгі алғашқы 2 ай ішінде бүкіл номенклату-ра бойынша толық немесе ішінара жүргізіледі.

1 - кестеден көргеніміздей, түгендеудің түрлері мүліктің тізіміне, міндеттемелерге және субъектілердің өздері белгіленген басқа да аспектілерге байланысты.

1.3 Түгендеу жүргізу тәртібі және мерзімдері

Түгендеуді жүргізу тәртібі
60. Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік деректерінің дұрыстығын қамтамасыз ету мақсатында жылына кемінде бір рет активтер мен міндеттемелерді түгендеу жүргізіледі.
Жұмыскерлер саны оннан аспайтын шағын кәсіпкерлік субъектілері түгендеу жүргізу мерзімін дербес белгілейді.
61. Тауарлы-материалдық құндылықтар оның орналасқан жеріне қарамастан, сондай-ақ субъектіге жатпайтын, бірақ бухгалтерлік есепте көрсетілген (сақтауда орналасқан, шарт бойынша жалға алынған, өңдеуге қабылданған, пайдалануға қабылданған) барлық мүлікке жатады. сондай-ақ қандай да бір себептермен есепке алынбаған мүлік және міндеттемелердің барлық түрлері.
62. Әртүрлі шаруашылық жүргізуші субъектілерге жататындығына қарамастан түгендеу жүргізіледі?
1) материалдық жауапты адамдарды ауыстырған кезде (істерді қабылдау және беру күні);
2) мүлікті ұрлау немесе теріс пайдалану, сондай-ақ бүліну фактілері анықталған кезде;
3) төтенше жағдайлардан туындаған дүлей зілзалалар, өрттер, авариялар немесе басқа да төтенше жағдайлар кезінде;
4) бөлу балансы жасалғанға дейін субъект қайта ұйымдастырылған кезде.
63. Есепті кезеңдегі жоспарлы түгендеу саны, оларды жүргізу мерзімдері, олардың әрқайсысы кезінде тексерілетін активтер мен міндеттемелер тізбесі есеп саясатында субъектінің басшылығымен белгіленеді.
64. Активтер мен міндеттемелерді түгендеу үшін түгендеу комиссиясы құрылады, оның құрамы субъекті басшылығының бұйрығымен бекітіледі.
65. Түгендеу басталғанға дейін комиссия мүшелері:
1) осы объектілер бойынша жүргізілген соңғы түгендеу материалдарымен, соңғы түгендеу нәтижесінде қабылданған шаралармен танысуға;
2) жеке кіретін және шығатын жерлері бар шаруашылық бөлмелерді, жертөлелерді және мүлікті сақтаудың басқа да орындарын пломбалауға;
3) түгендеу жүргізу процесінде комиссияның жұмысы үшін пайдаланылатын таразылау аспаптарының жұмысқа жарамдылығын және оларды маркалаудың белгіленген мерзімдеріне сәйкестігін тексеруге;
4) түгендеу жүргізілген кезде кіріс және шығыс құжаттарының тізілімдерін немесе түгендеуге жататын мүліктің қозғалысы туралы есептерді алуға міндетті.
67. Мүлікті түгендеу мүліктің орналасқан жері бойынша жүргізіледі.
Нақты қалдықтарды тексеру субъектінің қаржылық жауапты тұлғасының қатысуымен жүзеге асырылады, бұл ретте материалдық жауапты тұлға өз аймағындағы комиссияның мүшесі болып табылмайды.
68. Санау, өлшеу және таразылау нәтижелері түгендеу есебіне енгізіледі, олардың нысандары 562 бұйрықпен бекітіледі.
Түгендеу парақтары – түгендеу жүргізілген кезде жасалған және мүліктің белгілі бір күні нақты болуын растайтын кемінде екі данада, комиссияның барлық мүшелері мен субъектінің қаржылық жауапты тұлғасы қол қоятын құжаттар.
Түгендеу аяқталғаннан кейін субъектінің материалдық жауапты тұлғасы оның қатысуымен комиссияның мүлікті тексергенін, комиссия мүшелеріне талаптардың жоқтығы туралы қолхат береді.
Мүліктің нақты бар-жоғын тексеру кезінде материалдық жауапты тұлғаның ауысуы кезінде түгендеу есебінде осы мүлікті қабылдаған тұлға оларды алу үшін, ал тапсырған адам оларды тапсыру үшін қол қояды.
Егер мүлiктi түгендеу мерзiмi бiр күннен артық болса, онда түгенделiп жатқан мүлiк сақталатын үй-жай комиссия мүшелерiнiң және материалдық жауапты адамның қатысуымен күн сайын пломбаланады.
Егер түгендеу кезеңінде комиссияның осы үй-жайдағы мүлікті санап, дереу түгендеуге мүмкіндігі болмаса, мүлiктiң iс жүзiнде бар-жоғына түгендеу (есептелген) мүлiк тобына түгендеу жапсырмалары бекiтiледi.562 бұйрығымен бекітілген.
69. Меншiк құқығы бойынша субъектiге жатпайтын, бiрақ олардың меншiгiндегi мүлiкке, сондай-ақ пайдалануға жарамсыз болып қалған мүлiкке бөлек түгендеу актiлерi жасалады.
70. Түгендеу аяқталғаннан кейін толтырылған түгендеу актілері және нысандары 562 бұйрығымен бекітілген салыстырма ведомостары бухгалтерлік қызметке ұсынылады.
71. Түгендеу кезінде анықталған асып кетулер (мүліктің нақты бар болуы мен бухгалтерлік есеп деректері арасындағы айырмашылықтар) кіріс ретінде танылады және капиталдандыруға жатады, жетіспеушілік шығыстар немесе кінәлі тұлға анықталған жағдайда оның берешегі ретінде танылады.
Тозу нормалары нақты тапшылықтар анықталған жағдайларда ғана қолданылады.
Табиғи ысырап нормаларынан асатын қорлардың жетіспеуі мен бүлінуі кінәлі тұлғалардың қатысуымен өтеледі.
72. Комиссия түгендеу кезінде табылған жетіспеушіліктердің немесе артық заттардың себептерін анықтайды. Комиссияның қорытындылары, ұсыныстары мен шешімдері субъектінің басшылығы бекітетін хаттамамен ресімделеді.
Түгендеу нәтижелері түгендеу аяқталған айдың бухгалтерлік және қаржылық есебінде, ал жылдық түгендеу бойынша – жылдық қаржылық есепте көрсетіледі.[4]

жүктеу/скачать 244.35 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5