Білім және ғылым министрлігі қазақстан республикасы
ІІ. Түгендеу нәтижесін есепке алу
жүктеу/скачать 244.35 Kb.
|
| ІІ. Түгендеу нәтижесін есепке алу
2.1. Ақшалай қаражаттарды түгендеу Бұл бөлімде 1С:Бухгалтерия бағдарламсы юойынша түгендеу жүргізу және сонымен қатар түгендеу жүргізу ерекшеліктеріне тоқталатын боламын. Ұйым кассаларындағы нақты қалдықтарды ұқсас бухгалтерлік деректермен салыстырып тексеру мақсатында ақша қаражатын түгендеу жүргізіледі. Қолма — қол ақша қаражатын түгендеудің нәтижелерін конфигурацияда көрсету үшін ақша қаражатын түгендеу құжаты (банк және касса — қолма-қол ақшаны түгендеу бөлімі) берілген. Құжатта келесі операцияларды таңдау мүмкін: Касса; ұйым. Касса операциясының түрін таңдаған кезде салыстырып тексеру жүргізілетін касса көрсетілетін касса өрісі көрсетіледі. Кассаны таңдағаннан кейін құжаттың кестелік бөлігі бухгалтерлік есеп деректері бойынша автоматты түрде толтырылады. Егер ұйым операциясының түрі таңдалса, онда сіз батырманың көмегімен кесте бөлігіндегі деректерді автоматты түрде толтыра аласыз. Сома бағанында түгендеу нәтижелері бойынша нақты сома көрсетіледі, сома бағанында есепке алу деректері бойынша ұйым деректері бойынша деректер көрсетіледі.Сәйкессіздік сомалары автоматты түрде есептеледі және ауытқу бағанында көрсетіледі (ақша қаражаты жетіспеген немесе артық болған жағдайда). Кассаны түгендеу барлық ақша купюраларын, бағалы қағаздарды, ақша құжаттарын, түрлері бойынша қатаң есептілік бланкілерін актіде атауын, нөмірін, сериясын және номиналды бағасын көрсете отырып, толық парақтап қайта санаумен және кассадағы басқа да құндылықтарды тексерумен жүргізіледі. Кассада ақша белгілерінің және басқа да құндылықтардың іс жүзінде бар-жоғын есептеу кезінде қолма-қол ақша, бағалы қағаздар (акциялар, облигациялар, чектер, вексельдер және заңдарға сәйкес бағалы қағаздар ретінде шығарылатын басқа да құжаттар) есепке алынады. Қолма - қол ақша актіге вексельдер мен сомалар бойынша енгізіледі. Ақша қаражатының бар-жоғын түгендеу актісінде кассадағы ақша қаражатының қалдықтары түгендеу күніндегі есепке алу деректерімен салыстырылады және нәтиже шығарылады. Комиссия кем шығуды немесе артық шығуды анықтаған кезде актіде сома көрсетіледі. Жолдағы ақша қаражатын түгендеу осы шоттағы сомаларды салыстыру арқылы жүргізіледі: қолма - қол ақшаны тапсыру кезінде-банк түбіртегінің, пошта бөлімшесінің деректерімен, қызмет көрсететін банктің инкассаторларына ақша тапсыруға ілеспе ведомостардың көшірмелерімен және т. б.; меншік иесі немесе басқа ұйымдар аударған сомалар бойынша – олардан алынған хабарламаларға (авизо) сәйкес, күні, тапсырманың нөмірі, қызмет көрсететін банктің немесе аударымды қабылдаған пошта бөлімшесінің сомасы мен атауы көрсетіледі. Банктегі теңгедегі ағымдағы шоттағы, валютадағы ағымдағы шоттағы және арнайы шоттардағы ақша қаражатын түгендеу дара кәсіпкердің немесе ұйымның бухгалтерлік қызметінің деректері бойынша тиісті шоттардағы сомалардың қалдықтарын банктердің үзінді-көшірмелері бойынша деректермен салыстыру арқылы жүргізіледі. АҚША ҚАРАЖАТТАРЫ МЕН АҚША ҚАРАЖАТТАРЫНЫҢ БАЛАМАЛАРЫН ТҮГЕНДЕУ АКТІСІ ҚОЛХАТ Ақша қаражаттары мен ақша қаражаттарының баламаларын, ақша құжаттарының кірісі мен шығысына жататын барлық құжаттар түгендеу жүргізу алдында бухгалтерияға тапсырылды және менің жауапкершілігіме түскен барлық ақша қаражаты мен ақша қаражаттарының баламалары, содан басқа ақша құжаттары кіріске алынды, ал істен шығарылғандары шығысқа шығарылды. Материалдық жауапты тұлға _______________/_______/___________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу 20 __ жылғы "__" _______________ №_____ бұйрықтың (өкімнің) негізінде 20 __ жылғы "__" _______________ жағдай бойынша ақша қаражаты мен ақша қаражаттарының баламаларына, ақша құжаттарына түгендеу жүргізілді. Түгендеу кезінде мыналар анықталды: (5-сурет) Комиссия төрағасы _________________/________/________________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу Комиссия мүшелері: ________________/________/________________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу ________________/________/________________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу Актіде санамаланған ақша қаражаты мен ақша қаражаттарының баламалары, ақша құжаттары менің жауапкершілігімде екенін растаймын. Материалдық жауапты тұлға 20 __ жылғы "__" _______________ Түг-6 нысанының 3-ші беті Артық немесе кем болу себептерін түсіндіру _____________________ Материалдық жауапты тұлға Ұйым басшысының (жеке кәсіпкердің) шешімі _____20 __ жылғы "__" қолы Комиссия төрағасы _________________/________/________________________ лауазымы қолы қолды таратып жазу Комиссия мүшелері: ________________/________/________________________ 2.2. Негізгі құралдар мен материалдық емес активтерді түгендеу Түгендеудің міндеттері негізгі құралдардың нақты болуы және техникалық жай-күйі туралы нақты деректерді алуды, сондай-ақ нақты қол жетімділікті бухгалтерлік есеп деректерімен салыстыруды қамтиды. Негізгі құралдардың нақты бар-жоғы және техникалық жай-күйі туралы деректер "негізгі құралдардың түгендеу тізімдемесіне" жазылады, олар түгендеу жүргізілгеннен кейін субъектінің бухгалтериясына беріледі. Түгендеудің мақсаты – қолда бар барлық құндылықтар мен қарыздардың дұрыс пайдалануын және құжаттармен расталуын қамтамасыз ету. • Түгендеудің міндеттері: Ø Активтердің сақталуын және материалды жауапты тұлғалардың іс- әрекетін бақылау; Ø Есеп объектілерінің нақты жағдайының толық көрсетілуі; Ø Тексерумен анықталған нәтижелердің өз уақыттылығы мен шынайылығы, нақты қолда бар мүлікті есеп мәліметтерімен салыстыру; Ø Нормадан тыс, қолданылмайтын құндылықтарды кейін өткізу мақсатында анықтау; Ø Есеп объектілері құнының нақтылығын және оларды сақтау ережелері мен жағдайларын тексеру, т.б. Түгендеудің түрлері мен олардың сипаттамалары Түгендеу түрлері Сипаттамалары Өткізу мерзімі бойынша – Жоспарлы (кезеңдік) – алдын-ала белгіленген мерзімде кесте немесе жоспар бойынша жүргізіледі; – Жоспардан тыс – өте қажетті жағдайларда ғана (ұрлау, құндылықтарды бүлдіру және асыра пайдалану фактілері анықталғанда; материалды-жауапты тұлғалар ауысқанда; өрттен, табиғи апаттардан кейін және т.б.) жүргізіледі. Қамту көлемі бойынша – Толық – нұсқаулықтарда көрсетілген мерзімде жүргізіледі және тек тауарлық материалдық құндылықтар мен ақша қаражаттарын тексеруге ғана емес, сонымен қатар басқа ұйымдармен есеп айырысу дұрыстығы, жылдық (тоқсан- дық) есеп беруді жасау бойынша қалдықтарды салыстыру және тексеруге бағытталады; – Ішінара – тек жеке есеп объектілерін қамтиды (мысалы, ТМҚ-ды қайта бағалау); – Іріктемелі – толық түгендеуді жүргізу қажеттілігі жоқ болған жағдайда жүргізіледі (мысалы, тауарлардың жеке атаулары бойынша табиғи есепте, жабдықтаушының тауар-лардың жеткіліксіздігі үшін кінарат-талабын өтеуден бас тартуы); – Тұтас – қандай да бір жүйенің барлық құрылымдық бө-лімшелерінің құндылықтары немесе есеп объектілерін бір мезгілде тексеру; Өткізу нысаны бойынша – Заттай – нақты қолда бар мүлік объектілерін бағалау мақсатында жүргізіледі, ал олардың мөлшері есептеу, өл-шеу, таразыға тарту және басқа да көзге көрінетін әдістер-мен тізім жасау арқылы анықталады; – Бастапқы құжаттарды түгендеу – бухгалтерлік есеп шоттарында көрсетілуге негіз болған материалдық емес ак- тивтерді, патенттерді, дебиторлық берешек пен басқа да құжаттарды тексерумен байланысты; – Бухгалтерлік (кітаптық түгендеу) – ұйымның шоттар жоспарының жағдайын және баланстың құрылуын олардың сенімділігі мен ақпараттылығын арттыру мақсатында тексе-руге бағытталған; Ұйымдастыру дәрежесі бойынша – Өзекті – операциялық жылдың аяғында баланстың жабы-луына дейін немесе кейін 10 күн ішінде жүргізіледі. Жабу күні мен түгендеуді жүргізу арасындағы қолда бар түген-деудегі өзгерістер рәсімделетін құжаттарға сәйкес есепке алынуы тиіс; – Перманентті (жалғасушы) – түгендеу түрі, саны және құны бойынша түгендеу тізімінің жасалуы. Ол материалдық мүлікті түгендеумен үйлеседі. Оны жүргізу күні бухгалтер-лік балансты құру күніне байланысты; – Жылдық – баланстың құру күніне 3 ай қалғанда немесе оны құрудан кейінгі алғашқы 2 ай ішінде бүкіл номенклату- ра бойынша толық немесе ішінара жүргізіледі. Тізімдемелерде объектілердің толық атауы көрсетілуі және олардың техникалық сипаттамалары берілуі тиіс. Жалға берілген немесе алынған, сақтауға немесе уақытша пайдалануға берілген негізгі құралдар бойынша шарттардың, басқа құжаттардың болуы мен заңдылығын тексереді. Түгендеу басталғанға дейін түгендеу карточкаларының, түгендеу тізімдемелерінің бар-жоғын және жай-күйін; Техникалық паспорттардың немесе басқа да техникалық құжаттаманың бар-жоғын және жай-күйін; субъект жалға немесе жауапты сақтауға тапсырған немесе қабылдаған негізгі құралдарға құжаттардың бар-жоғын тексеру қажет. Құжаттар болмаған жағдайда олардың алынуын немесе ресімделуін қамтамасыз ету қажет. Бухгалтерлік есеп тіркелімдерінде немесе техникалық құжаттамада сәйкессіздіктер мен дәлсіздіктер анықталған кезде тиісті түзетулер мен нақтылаулар енгізілуі тиіс. Негізгі құралдарды түгендеу кезінде комиссия міндетті түрде объектілерге тексеру жүргізеді және түгендеу тізімдемесіне олардың толық атауын, мақсатын, түгендеу нөмірлерін және негізгі техникалық және пайдалану көрсеткіштерін енгізеді. Ғимараттарды, құрылыстарды және басқа да жылжымайтын мүлікті түгендеу кезінде комиссия көрсетілген объектілердің субъектісіне бекітілгенін растайтын құжаттардың болуын тексереді. Сондай-ақ субъектінің меншігіндегі немесе тұрақты пайдалану құқығындағы жер учаскелерін, су айдындарын және басқа да табиғи ресурстарды меншік, тұрақты пайдалану құқығына құжаттардың болуы тексеріледі. Есепке алынбаған объектілер, сондай-ақ бухгалтерлік есеп тіркелімдерінде жоқ немесе оларды сипаттайтын дұрыс емес деректер көрсетілген объектілер анықталған кезде комиссия түгендеу тізімдемесіне және түгендеу карточкаларына жетіспейтіндерін, сондай-ақ осы объектілер бойынша дұрыс мәліметтер мен техникалық көрсеткіштерді енгізуге тиіс. Мысалы, ғимараттар бойынша-олардың мақсатын, олар салынған негізгі материалдарды, көлемін (сыртқы немесе ішкі өлшемі бойынша), ауданын (жалпы, пайдалы), қабаттар санын (жертөлесіз, жартылай жертөлесіз және т. б.), салынған жылын және т. б. көрсету қажет.; арналар бойынша-ұзындығы, тереңдігі және ені (түбі мен беті бойынша), жасанды құрылыстар, түбі мен еңістерін бекіту материалдары; көпірлер бойынша – орналасқан жері, материалдардың түрі және негізгі өлшемдері. Есепке алынбаған объектілерді түгендеу кезінде анықталған бағалау қолданыстағы бағалар мен ұдайы өндіру шарттары ескеріле отырып жүргізілуге тиіс. Түгендеу комиссиясы түгендеумен анықталған есепке алынбаған объектілер қашан салынғанын немесе сатып алынғанын, жұмсалған шығындарды қаржыландыру көздерін белгілеуге және мұны хаттамада көрсетуге тиіс. Негізгі құралдар объектінің негізгі мақсатына сәйкес атаулары бойынша түгендеу тізімдемесіне енгізіледі. Егер объект қалпына келтіруге, реконструкциялауға, кеңейтуге немесе қайта жабдықтауға ұшыраса және осының салдарынан оның негізгі мақсаты өзгерсе, онда ол тізімдемеге жаңа мақсатына сәйкес келетін атаумен енгізіледі. Егер комиссия күрделі сипаттағы жұмыстар (қабаттарды қондыру, жаңа үй-жайларды жапсарлас салу және т.б.) немесе құрылыстар мен ғимараттарды ішінара жою (жекелеген конструктивтік элементтерді бұзу) бухгалтерлік есепте көрсетілмегенін анықтаса, тиісті құжаттар бойынша объектінің бастапқы құнының ұлғаю немесе төмендеу сомасын айқындау және орын алған өзгерістер туралы деректерді тізімдемеге келтіру қажет. Сонымен бір мезгілде комиссия кінәлі тұлғаларды және қандай да бір объектілердің конструктивтік өзгерістері бухгалтерлік есеп тіркелімдерінде көрсетілмеуінің себептерін анықтауға тиіс. Машиналар, жабдықтар және көлік құралдары түгендеу тізімдемесіне зауыттық түгендеу нөмірін, дайындаушы кәсіпорынды, шығарылған жылын, мақсатын, қуатын және т. б. көрсете отырып жеке енгізіледі. Бір цехқа немесе өзге құрылымдық бөлімшеге бір мезгілде келіп түскен құны бірдей шаруашылық мүкәммалының бір үлгідегі заттары, құрал-саймандар, станоктар және т.б. түгендеу тізімдемелерінде осы заттардың саны көрсетіле отырып, атаулары бойынша келтіріледі. Негізгі құралдардың түгендеу объектілеріне берілген нөмірлер, әдетте, өзгермеуі тиіс. Объектілер өздерінің техникалық-өндірістік мақсаты бойынша жатқызылуы тиіс негізгі құралдардың дұрыс емес тобында қате көрсетілген жағдайларда, сондай-ақ нөмірлеудің дұрыс еместігі анықталған жағдайларда нөмірлерді ауыстыру жүргізілуі мүмкін. Пайдалануға жарамсыз және қалпына келтіруге жатпайтын негізгі құралдар түгендеу тізімдемесіне енгізілмейді. Бұл объектілерге түгендеу комиссиясы пайдалануға беру уақытын және осы объектілерді жарамсыздыққа (бүлінуге, толық тозуға және т.б.) әкелген себептерді көрсете отырып, жеке тізімдеме жасайды. Меншікті негізгі құралдарды түгендеумен бір мезгілде жалға алынған және жауапты сақтаудағы негізгі құралдар тексеріледі. Көрсетілген объектілер бойынша әрбір кәсіпорын бойынша жеке-жеке түгендеу тізімдемелері жасалады, онда осы объектілердің жалға алынғанын немесе жауапты сақталғанын растайтын құжаттарға сілтеме беріледі. Оларда белгіленген мәліметтерден басқа, жалға беруші кәсіпорынның атауы, жалдау немесе сақтау мерзімдері көрсетіледі. Түгендеу тізімдемесінің бір данасы осы кәсіпорындарға жіберіледі. Соңғы түгендеу жүргізілген сәттен бастап анықталған және есепке алынбаған объектілерді бағалау сараптамалық жолмен айқындалған құн бойынша жүргізіледі. Осы объектілер бойынша тозуды объектілердің нақты техникалық жай-күйі бойынша белгілейді. Түгендеу нәтижелері түгендеу аяқталған айдың есебінде көрсетілуі тиіс. Есепке алынбаған негізгі құралдарға жаңа түгендеу карточкалары жазылады, баланстан есептен шығарылған жетіспейтін негізгі құралдар бойынша карточкалар картотеканың "Архив"бөліміне орналастырылады. Түгендеу тізімдемелерінің деректері "негізгі құралдарды түгендеу нәтижелерінің салыстыру ведомосіне" енгізіледі, бұл ретте оның есеп деректерімен алшақтықтар анықталған позициялары ғана толтырылады. Түгендеу кезіндегі маңызды құжат түгендеу комиссиясының хаттамасы болып табылады, онда артық және кем шығулардың себептері мен кінәлілері туралы, сондай-ақ кінәлілерге қатысты және одан әрі теріс құбылыстардың алдын алу бойынша қабылдануы тиіс шаралар туралы толық мәліметтер келтіріледі. 2.3. Міндеттемелерді түгендеу тәртібі 1С 8.3-тегі шоттарды түгендеу, егер бұл Бухгалтерлік есеп аясында айтылса, белгілі бір күнге активтер мен міндеттемелердің бар-жоғын және жалпы жағдайын анықтауға мүмкіндік беретін бақылау процедурасын білдіреді. Заңнамалық деңгейде түгендеу рәсімі регламенттелген: * ФЗ "бухгалтерлік есеп туралы" 06.12.2011 N 402-ФЗ; * РФ Қаржы министрлігінің 13.06.1995 N 49 бұйрығымен (08.11.2010 ж.ред.) "мүлікті және қаржылық міндеттемелерді түгендеу жөніндегі әдістемелік нұсқауларды бекіту туралы". Заңнамалық нормаларды ескере отырып, осы мақалада біз 1С Кәсіпорын 8.3 жүйесінде берешекті, қорларды, негізгі құралдарды және аяқталмаған өндірісті түгендеу нәтижелерін 1С:Бухгалтерия 8.3 көмегімен қалай дұрыс рәсімдеу керектігін қарастырамыз. Егер түгендеуді көрсету сізге қиындық тудырса, біздің мамандарға жүгініңіз. Біз кеңес береміз және сіз үшін 1С сүйемелдеудің оңтайлы бағасын таңдаймыз. Жүйеде түгендеу жүргізілетін құжаттардың ешқайсысы бухгалтерлік жазбаларды қалыптастырмайды, бірақ оның негізінде бухгалтерлік деректерді тікелей түзететін құжаттар жасалуы мүмкін. Әр түрді бөлек қарастырыңыз. Контрагенттердің 1С берешегіне түгендеу жүргізу "Есеп айырысуларды түгендеу актісі" (АИР) құжатымен ресімделеді. Бұл түгендеу құжаты нәтижені көрсету міндетіне ие, ал контрагенттермен салыстыру процесі салыстыру актісі арқылы жүзеге асырылады. АИР сатып алушылармен және жеткізушілермен есеп айырысудың егжей-тегжейлі мәліметтерін қамтымайды, бірақ әрбір контрагент бойынша қарыздың жалпы сомасын күні көрсетеді. Түгендеу актісінің негізінде ИНВ-17 (есептерді түгендеу актісі) ИНВ-22 (түгендеу жүргізу туралы бұйрық) басып шығаруға болады. Құжат "сатып алу/сату-контрагенттермен есеп айырысу-есеп айырысуды түгендеу актілері" бөлімдерінде орналасқан. Деректерді толтырмас бұрын, "есеп айырысу шоттары" қойындысында түгендеу күніне қалдықтар шығарылатын шоттарды конфигурациялау қажет. Әдепкі бойынша, бағдарлама автоматты түрде РСБУ ережелеріне сәйкес контрагенттер бойынша берешек жинақталатын және белгілі бір ұйым үшін конфигурацияланған барлық шоттардың тізімін береді. Қажет болса, тізімді өңдеуге болады. Келесі қадам әкімшілік ақпаратты көрсетуді қамтиды: сол атаудағы қойындыда түгендеу жүргізу кезеңі мен негізі және түгендеу комиссиясына қатысушыларды тиісті қойындыда тағайындау. Толтырылған өрістердің деректері баспа түрінде болады. "Дебиторлық берешек" және "кредиторлық берешек" қойындыларында "толтыру" батырмасын басқан кезде жүйе әрбір контрагент бойынша реттелген шоттар бойынша қалдықтарды автоматты түрде толтырады. Әдепкі бойынша, жүйеде барлық қалдықтар расталған деп саналады. Контрагент бойынша расталмаған талап қою мерзімі өткен берешек сомалары мен сомаларын қолмен толтыру қажет. Түгендеу актісі өзі жазбаларды қалыптастырмайды, ал контрагенттер үшін соманы түзету "қарызды түзету"құжатының көмегімен жүргізілуі керек. 1С-да түгендеуді қалай жүргізу керек? Қорлар туралы сөйлесейік Қорларға тексеру жүргізу "қойма-түгендеу" бөлімінде орналасқан "тауарларды түгендеу"құжатымен ресімделеді. Осы құжат аясында операцияны тиісті қойманы таңдау арқылы немесе материалдық жауапты тұлға арқылы қорларды сақтау орнында жүргізуге болады (бұл жағдайда қойма өрісі толтырылмайды). Бірінші құжаттағыдай (актімен), толтыруды "түгендеу комиссиясы" "түгендеу жүргізу"қойындыларында әкімшілік ақпараттан бастау керек. Қойманы таңдау кезінде жүйе номенклатуралық позициялар және олардың нақты саны, бағасы мен сомасы бойынша деректерді автоматты түрде толтырады.Бұл сомалар нақты түгендеу жүргізілгеннен кейін қолмен өңделуі мүмкін. Есепке алынған деректер бойынша деректер "толтыру-есепке алу саны мен сомасын қайта толтыру"батырмасын басқан кезде толтырылады. Нақты және тіркелгі деректері арасындағы айырмашылық жүйе автоматты түрде есептеледі. Құжат жүйеде жүргізілгеннен кейін, оның негізінде тауарларды есептен шығару және кіріске алу және түгендеу нәтижелері негізінде бухгалтерлік есепте тиісті жазбаларды қалыптастыратын бөлшек сауда туралы есеп жасауға болады. Қоймалық есепке алуға байланысты барлық мәселелер бойынша Мәскеудегі 1С кеңес беру желісіне хабарласыңыз, сондай-ақ біздің сайтта өтінімдер қалдырыңыз. Біздің мамандар Сізге қысқа мерзімде хабарласады. Айналымнан тыс активтерді түгендеу Айналымнан тыс активтерді түгендеу "ОС және ҰМА-ОС есебі" бөлімінде орналасқан "ОС түгендеу"құжатымен ресімделеді. Қорларға ұқсас негізгі құралдарды түгендеу бөлімше бойынша да, материалдық жауапты тұлға бойынша да жүргізілуі мүмкін. Бір бөлімше бойынша жүргізілген кезде ОЖ орналасқан жерін көрсету қажет. Егер бірнеше сақтау орындары бойынша өткізу жоспарланса, онда жауапты тұлғаны көрсету жеткілікті ("бөлімше" деген жол бос қалады). Алғашқы екі құжатқа ұқсас, алдымен "түгендеу жүргізу" қосымша бетінде жүргізілген кезең мен негіз туралы ақпарат толтырылады және түгендеу комиссиясының құрамы көрсетіледі. ОЖ-ны түгендеудің негізгі міндеті-олардың бар екеніне көз жеткізу, сондықтан "негізгі Құралдар" қойындысын толтырған кезде сан туралы мәліметтер жоқ, тексеру түгендеу нөмірі негізінде жүзеге асырылады. Нақты инспекция жүргізілгеннен кейін құжаттағы белгілерді алып тастау қажет (егер актив анықталмаса). Айырмашылық автоматты түрде есептеледі. Құжатты жүйеде жүргізгеннен кейін, оның негізінде Сіз есептен шығаруды, есепке алуды немесе ОЖ-ны жылжытуды жасай аласыз. Ал бұл құжаттар өз кезегінде жүйеде жазбаларды қалыптастырады. Аяқталмаған өндірісті түгендеу 1С бухгалтерлік бағдарламасы аяқталмаған өндірісті есепке алуды қолдайды. "Өндіріс-өнім шығару"бөлімі. Құжат шығарылатын өнім түрлері (номенклатуралық топтар) бөлінісінде шығындар орталықтары бойынша түгендеу нәтижелерін ғана көрсетеді. Түгендеудің басқа түрлерінен айырмашылығы, NZP бағдарламада тек 2 жағдайда жасалуы керек: 1. Егер кезең ішінде ұйымда өнім шығарылса және есепті кезеңнің соңында қалдықтар болса (регламенттік жабу рәсімінен кейін); 2. Егер өнім шығарылмаса, бірақ есеп саясатына сәйкес аяқталмаған өндіріс қалдықтарына тікелей шығыстар сомасы жатады (бұл ретте есеп саясатының өзінде "НЗП түгендеу "құжатын пайдалану арқылы"тәсіл" белгіленген). Құжат бөлімшелер бөлінісінде және шығарылатын өнім түрлері (номенклатуралық топ) бойынша нәтижелерді тіркейді. Бухгалтерлік есеп және салық есебі сомасы бойынша деректер қолмен толтырылады. Көріп отырғанымыздай, бұл өнім тек реттелетін бухгалтерлік құрал ғана емес, сонымен қатар қойма, өндіріс және басқару есебінде көп функциялы көмекші болып табылады. 2.4 Тауарлы – материалдық қорларды түгендеу "Қазақстан үшін Бухгалтерия 8" конфигурациясында түгендеу құжаттың көмегімен Номенклатура және қойма - түгендеу бөлімінде қол жетімді қоймадағы ТМҚ түгендеу арқылы көрсетіледі. Қоймадағы ТМҚ түгендеу құжаты бір қоймаға да, тұтастай ұйымның барлық қоймаларына да түгендеу жүргізуге мүмкіндік береді. Жүргізу әдісін таңдау үшін қойма немесе ұйым операциясының түрі пайдаланылады. Қойма операциясы бір қоймада түгендеу жүргізу кезінде таңдалады, ал қойма жолында тиісті қойма таңдалады. Ұйым операциясы ұйымның барлық қоймалары бойынша түгендеу қажет болған кезде немесе егер ұйым қоймалар бойынша бөлек есеп жүргізбесе пайдаланылады. Құжаттың кестелік бөлігін бірнеше жолмен толтыруға болады: қоймадағы қалдықтарды толтыру - бұл әдісті таңдаған кезде құжат таңдалған қойманың бухгалтерлік есеп шоттарында тізімделген номенклатурамен толтырылады. Бұл ретте есепке алу деректері де, қалдықтар туралы нақты деректер де толтырылады. Қажет болса, нақты деректерді құжатта қолмен реттеуге болады. Таңдау батырмасы бойынша сіз жеке позициялар үшін қажетті номенклатураны таңдай аласыз немесе түйме арқылы бәрін таңдай аласыз - номенклатураның барлық тізімін таңдаңыз. Бұл ретте есепке алу санын, саны мен бағасы бағандарын толтыру есепке алу саны мен сомасын толтыру – қайта толтыру батырмасы бойынша жүргізіледі. Құжатта қоймадағы ТМҚ түгендеу, есептік саны бағанында-қорлар санының есептік деректері көрсетіледі. Саны бағанында түгендеу жүргізу барысында алынған қорлардың нақты саны туралы мәліметтер көрсетіледі. Ауытқу бағаны есепке алу саны мен Саны бағандарының деректері негізінде автоматты түрде толтырылады. Бұл баған ТМҚ-ның анықталған жетіспеушілігімен немесе артық қорларымен байланысты ауытқуларды көрсетеді. Ақшаны түгендеуді қалай жүргізу және рәсімдеу пайдалы? ИНВ-4 нысаны бойынша дебиторлық және кредиторлық берешекті түгендеу актісін қалай алуға болады? "Қазақстан үшін бөлшек сауда" конфигурациясында тауарларды қайта сұрыптауды қалай ресімдеуге болады? Құжатта қоймадағы ТМҚ түгендеу кестелік бөлігінде жауапты тұлға туралы, түгендеу жүргізу негізі (бұйрық, өкім және т.б.), түгендеу жүргізу күні туралы мәліметтер, сондай-ақ құжаттың баспа нысандарын толтырудың дұрыстығына әсер ететін түгендеу комиссиясының құрамы қосымша толтырылады. Қоймадағы ТМҚ түгендеу құжаты регистрлерде және есепке алу шоттарында ешқандай қозғалыс тудырмайды, бірақ осы құжаттың негізінде артық болған жағдайда ТМҚ кіріске алу және/немесе жетіспеушілік фактісі кезінде ТМҚ есептен шығару құжаттары жасалуы мүмкін. Құжат негізінде құжаттарды енгізген кезде қоймадағы ТМҚ түгендеу мәліметтері автоматты түрде түгендеу құжатындағы мәліметтермен толтырылады. Құжаттарды жасау кезінде ТМҚ кіріске алу және/немесе құжаттың кестелік бөлігінде ТМҚ есептен шығару номенклатура туралы деректер түгендеу құжатының негізінде автоматты түрде толтырылады, есепке алу шоттары көрсетіледі және қосымша қойындыда құжат туралы ақпарат-негіз, жауапты тұлға, Комиссия құрамы, сондай-ақ құжат үшін есептен шығару негіздемесі толтырылады ТМҚ есептен шығару. Бұрын есепке жатқызылған ҚҚС түзету қажет болған кезде ТМҚ есептен шығару құжатының негізінде айналымды өзге де түзету операция түрімен ҚҚС мақсатында сатып алынған тауарлар (жұмыстар, қызметтер) бойынша өзге де операцияларды тіркеу құжаты енгізіледі. Қоймадағы ТМҚ түгендеу құжатының қажетті баспа нысандары, мысалы, салыстыру парағы, қорлардың түгендеу тізімдемесі және т.б. басып шығару батырмасы арқылы алуға болады. ИНВ-18 баспа нысаны (салыстыру ведомосы) ТМҚ есептік және нақты саны арасында ауытқулар болған жағдайда ғана толтырылады, ал ИНВ-10 баспа нысаны (қорлардың түгендеу тізімдемесі) құжаттың барлық жолдары бойынша толтырылады. ҚОРЫТЫНДЫ Түгендеуді ұйымдастыру және жүргізу тәртібі, оны жүргізу нәтижелерін бухгалтерлік есепте көрсету туралы сұрақтарды қарастыра отырып, еңбекақыдан ұсталатын жетіспеушілік сомасы мәселелеріне де тоқталған жөн. Материалдық зиянның мөлшері қызметкердің орташа айлық жалақысынан аспаған жағдайда, жұмыс берушіге келтірілген зиянды өтеу Еңбек кодексінің 107 және 108-баптарында белгіленген шарттарды пайдалана отырып, 408-бапта белгіленген тәртіппен жүргізіледі. Еңбек кодексінің 408-бабына сәйкес қызметкерлердің орташа айлық жалақысынан аспайтын мөлшерде келтірілген зиянды өтеу жұмыс берушінің бұйрығы бойынша қызметкердің жалақысынан ұстап қалу арқылы жүргізіледі. Жұмыс берушінің өкімі қызметкер келтірген зиян анықталған күннен бастап екі аптадан кешіктірілмей жасалуы және бұл туралы қызметкерге хабарланған күннен бастап 10 күннен кешіктірілмей орындауға жеткізілуі тиіс. Жұмыс берушінің еңбекақыдан ұстап қалу туралы бұйрығы шығарылғанға дейін қызметкерден жазбаша түсініктеме талап етілуге тиіс. Егер қызметкер шегерiммен немесе оның мөлшерiмен келiспесе, оның арызы бойынша еңбек дауы заңда белгiленген тәртiппен қаралады. Қалған жағдайларда зиянды өтеу сот тәртібімен жүзеге асырылады. Егер жұмыс беруші Еңбек кодексінің 408-бабының тәртібін бұза отырып, қызметкердің жалақысынан ұсталса, еңбек дауларын қараушы орган қызметкердің шағымы бойынша заңсыз ұсталған соманы қайтару туралы шешім қабылдайды. Ұйым басшыларынан және олардың орынбасарларынан сот тәртібімен материалдық залалды өндіру меншік иесінің немесе ол уәкілеттік берген органның не прокурордың талабы бойынша жүзеге асырылады. Зиянды өтеу жұмыс берушіге зиян келтірген әрекеті (әрекетсіздігі) үшін қызметкердің тәртіптік, әкімшілік немесе қылмыстық жауапкершілікке тартылуына қарамастан жүргізіледі. Еңбек кодексінің 108-бабына сәйкес, жалақыны әр төлеген кезде барлық ұстап қалулардың жалпы сомасы 20 пайыздан, ал заңда көзделген жағдайларда қызметкерге төленуге жататын жалақының 50 пайызынан аспауы керек. Бірнеше атқарушылық құжаттар бойынша жалақыдан ұстап қалу кезінде жалақының кемінде 50% қызметкерде сақталуы керек. Бүгінгі таңда қазақстандық кәсіпорындарда құндылықтардың нақты болуы туралы мәліметтерді бухгалтерлік есеп деректерімен салыстыру мақсатында түгендеу жүргізіледі. Түгендеу объектілері шаруашылық жүргізуші субъектінің орналасқан жеріне қарамастан (негізгі қорлар, материалдық емес активтер, қаржылық салымдар, тауарлық-материалдық қорлар, ақша қаражаттары) және қаржылық міндеттемелердің барлық түрлері (дебиторлық және кредиторлық берешек, банктік несиелер, несиелер мен резервтер) барлық меншігі болып табылады.Мүлікті түгендеу оның орналасқан жері және қаржылық жауапты тұлғалары бойынша жүргізіледі. Әдетте, материалдық құндылықтарды, ақшалай қаражаттарды, ақшалай құжаттарды, қатаң есептілік бланкілерін түгендеу кенеттен жүргізіледі, ал негізгі құралдар, аяқталмаған өндіріс, күрделі құрылыс, есеп айырысу және басқа да баланс баптары айдың 1-күніне жүргізіледі. Біздің елімізде және шетелде түгендеуге көзқарастар әртүрлі. Қазақстанда бас бухгалтерге ақшалай және материалдық құндылықтар үшін материалдық жауапкершілікке байланысты міндеттер жүктелуі мүмкін болмаса да, түгендеу жүргізуге, тапшылық пен ұрлықтың алдын алу шараларын дайындауға мұқият бақылау жасап, белсенді қатысуы қажет. Құндылықтардың бар-жоғын тексеру тек құны бойынша ғана емес, саны бойынша да жүзеге асырылады (саны объектіге сәйкес келуі керек, бір заттың нөмірін басқасымен ауыстыруға жол берілмейді). Батыс бухгалтериясында тауарлы-материалдық қорлар бухгалтерлік есеп қызметіне жатпайды, оны басқа техникалық қызметкерлер жүргізеді, бухгалтер бухгалтерлік есепті тексереді. ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 1.Ержанов Ш.С. Аудит. Алматы: Экономика 2015 г 2.https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V1600013801 3.https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V1500010954 4.https://cdb.kz/sistema/pravovaya-baza/prikaz-ministra-finansov-respubliki-kazakhstan-ot-31-marta-2015-goda-241/?ysclid=ldl56dt8t3527687868 5.ҚР-ң Конституциясы — Алматы: Адилет-пресс, 2016 6.ҚР 2016 жылғы 28 ақпандағы № 234 заңы«Бухгалтерлік есеппен каржылық есептілік» 7. «Аудиторлық қызмет туралы” 20.11.2015 ж. 8.ҚР «Аудиторлық қызмет туралы» Заңы (өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы Заңы 15.01.2015 ж. № 139-11). 9.ҚР Азаматтық кодексі - Алматы: Борки,2017 10.ҚР Қылмыстық Кодексі Заңы - 16.06.2015 ж. № 167-1 -Алматы: Дауір, 2016 11.. ҚР Аудиторлық этикалар Кодексі «Қаржы каражат»2015 12.Аудит Халыкаралық стандарттары 13.Адамс А, Основы аудита. Пер. с анлг. (Под ред. Я.В.Соколова). М.; Аудит, ЮНИТИ,2015 ж. 14.Аренс А, Лоббек Дж. Аудит. Пер. с анлг. проф.Я.В.Соколова. 15.Банковский аудит. — В 2-х частях,-М.: Бухгалтерскийучет 2015. 16.Барышников Н.П. Организация и методика проведения общего 17.Дюсембаев К.Ш. Теория аудита: Учебник. —Алматы:Экономика, 2016. ҚОСЫМША А Қысқа мерзімді міндеттемелердің өзгеруі
жүктеу/скачать 244.35 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||