Білім және ғылым министрлігі


Қолданылатын әдебиеттер тізімі



бет4/11
Дата11.06.2016
өлшемі0.92 Mb.
#127595
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11

Қолданылатын әдебиеттер тізімі

Негізгі:

1.Агаханяни.О.Е. Биогеография. Минск. 1992ж

2.Акимова.Т.А. Хаскин В.В. Экология. М: Изд –во ЮНИТИ 1998г

3.Битон М. и. др. Экология. М. 1989 г

4.Воронов А.Г. Дроздов Н.Н. М’яло Е.Г. Биогеография мира. М. 1985г

5.Второв П.П. Дроздов. Н.Н. Биогеография. М. 1996 г



Қосымша әдебиеттер

6.Вронский В.А. Прикладная экология. М.1996г

7. Второв П.П. Дроздов. Н.Н. Биогеография. М. 2001 г

8. Второв А.Г. Дроздов. Н.Н. Биогеография. М. 2003 г


«Биогеография»

СӨЖ – сабақтарының күнтізбелік – тақырыптық жоспары

«География», 2 – курс, 5 – семестр. 30 сағат



СӨЖ тақырыптары.

Сағат саны

Өтілетін күні

Аудитория

1

Биосферадағы геохимиялық зат айналымдары.

1




12

2

Тірі заттар туралы және оның қызметі.

1




12

3

Организмдердің көптүрлілігі проблемасы.

1




12

4

Организмдердің биіктік белдеу бойынша таралуы.

1




12

5

Түрлердің бинарлы номенклатурасы.

1




12

6

Өсімдіктер мен жануарлардың патшалығы организмдердің типтері.

1




12

7

Құрлықтың табиғат зоналары.

1




12

8

Қазақстанның Қызыл кітабы.

1




12

9

Биоценоз, биота, биогеоценоз, фация.

Тіршілік формалары.Инвазия және миграция.



1




12

10

Туған өлкенің фаунасы мен флорасының көптүрлілігін есепке Алу,оның практикалық маңызы.

1




12

11

Организмдердің таралу ерекшеліктері.

Жануарлар систематикасының қазіргі жайы.



1




12

12

Құрлықтағы организмдердің горизонтальды және биіктік белдеулер бойынша таралуы.

Ендіктер мен меридиандар бойынша табиғат зоналарын ажырату.



1




12

13

Биіктік белдеулер оның құрылымы.

1




12

14

Организмдердің горизонтальды және биіктік белдеулер бойынша таралуын реттейтін факторлар.

1




12

15

Негізгі немесе шектеуші факторлар.

1




12

16

Іле Алатауының өсімдік және жануарлар дүниесінің әртүрлілігі.

1




12

17

Сирек және азайып бара жатқан өсімдіктер мен жануаралар.

1




12

18

Нотогей патшалығы.

1




12

19

Неогей патшалығы.

1




12

20

Арктогей патшалығы.

1




12

21

Мұхиттардың биогеографиялық жіктелуі.Тропикалық Атлантика.

1




12

22

Биогеографиялық карта.

1




12

23

Пайдалы немесе зиянды организмдердің географиялық таралуын, топтануын оқып –үйренудің маңызы.

1




12

24

Жергілікті өлкенің биогеографиялық картасын жасау.

1




12

25

Солтүстік Америка эндемиктері.

1




12

26

Австралияның эндемик жануарлары.

1




12

27

Тұщы су қоймаларында жануарлардың таралуы.

1




12

28

Тұщы су қоймаларының гидробионттарына сипаттама.

1




12

29

Қазақстанның эндемик организмдерінің ареалы.

1




12

30

Қазақстан дала зонасының флорасы мен фаунасы.

1




12


Қолданылатын әдебиеттер тізімі

Негізгі:

1.Агаханяни.О.Е. Биогеография. Минск. 1992ж

2.Акимова.Т.А. Хаскин В.В. Экология. М: Изд –во ЮНИТИ 1998г

3.Битон М. и. др. Экология. М. 1989 г

4.Воронов А.Г. Дроздов Н.Н. М’яло Е.Г. Биогеография мира. М. 1985г

5.Второв П.П. Дроздов. Н.Н. Биогеография. М. 1996 г



Қосымша әдебиеттер

6.Вронский В.А. Прикладная экология. М.1996г

7. Второв П.П. Дроздов. Н.Н. Биогеография. М. 2001 г

8. Второв А.Г. Дроздов. Н.Н. Биогеография. М. 2003 г


Ескерту:

Студенттердің білімін бақылау, бағалау – СӨЖ – есептері, жаттығулар, тестілік бақылау (Т), рефераттар (Р), глоссарий (Г), коллоквиум (К) – оқытушыға тапсыру кестесі: әр аптада:
дүйсенбі – 1000 – 1200 – 2 ауд

сәрсенбі - 1000 – 1200 – 2 ауд

Бірінші рейтинг бақылау

Бірінші рейтинг бақылау



Тақырыптар

Апта

Баллы

Бақылау түрі

1

Биогеография және Дарвинизм.

1 апта





Сұрақ-жауап

2

Биогеография ғылымының даму кезеңдері және негізін салушы ғалымдар.

3 балл

Бақылау сұрақтары

3


Биогеография түсінігінің негіздері.

2 апта



Сұрақ-жауап

4

Биогеография – географиялық қабықтың басты компоненті ретінде.

3 балл

Глоссарий

5

Биосфера – тіршілік ортасы.

3

апта







Сұрақ- жауап

6

Биосферадағы әлемдік процестерге сипаттама фотосинтез, хемосинтез, тыныс алу және т.б

4 балл

Реферат

Тест


7

Жер шарының негізгі өсімдік белдеулері. Көптүрлілігі.

4 апта




Сұрақ- жауап

8

Жер шарындағы тірі организмдер.

Жер шарының жануарлар дүниесі. Көптүрлілігі.



4 балл

Коллоквиум

9

Климаттық, биотикалық және антропогендік факторлар.

5 апта





Сұрақ-жауап

10

Антропогендік факторлардың тірі организмдерге оң және теріс әсері.

3 балл


Бақылау сұрақтар

Тест


11

Биоценоздағы популяциялардың санының реттелуі.

6 апта




Сұрақ-жауап

12

Биоценоздағы организмдерді есепке алу жолдары.

3 балл

Реферат

Тест


13

Ареалдың қалыптасуы, оның түрлері.

7 апта




Сұрақ-жауап

14

Ареал типтері.


3 балл

Тест


1 -апта

ОБСӨЖ № 1

ОБСӨЖ тақырыбы: Биогеографияның басқа ғылымдармен байланысы.

Биогеография және Дарвинизм.

ОБСӨЖ жоспары:

1. Биогеографияның басқа ғылымдармен байланысы.



2. Дарвиннің биогеографиялық түсініктері.

ОБСӨЖ мәтіні; Түрлердің табиғи сұрыпталу жолымен пайда болуы туралы Дарвин теориясы сол уақыттағы биология жетістіктерінің, соның ішінде және ботаникалық география және зоогеографияның фактілеріне негізделді, ол өсімдіктер мен жануарлар дифференцациялары факторлары туралы барлық түсініктерді қайта қарауға алып келді, ­ биогеография дамуынағы жаңа дәуірдің басталуына жол ашты.

Дарвиннің биогеографиялық түсініктерінің негізіне әрбір түр көрінеді. Түрдің кеңістікте өмір сүруі де үздіксіз болуы тиіс. Үздіксіздік бұзылған жағдайда, алғашқы таралу облысының бір бөлігінде түрлердің қырылуына немесе қазіргі заманғыдан басқа шарттарда таралуына себеп болады. Биогеографиялық зерттеулерге алғашқы рет берік ғылыми база жеткізілген болатын. Дарвиннің жұмыстарынан кейін ғалымдар түрлердің кереметтен жаралуына, олардың Жер шарының бір бірінен алыс аудандарында бір мезгілде пайда болуына сене алмады. Түрлердің - бар болу туралы және олардың уақыт өте келе өзгеруі туралы түсініктер келесі барлық биогеографиялық құрулардың негізі болды. Дәл осылай Дарвин анықтаған түрлердің табиғи сұрыпталу жолымен өзгеруі, организмдер мен қоршаған ортаның өзара қатынастарын зерттеуде Үлкен мағынаға ие болды және эволюция процесіндегі қоршаған ортаның маңызына жаңаша қарау мәселесін қойды .Дарвин жұмыстары ­ биологияның барлық салаларының дамуына үлкен ықпал жасады, ғылым тарихынде кейде ­ биогеографияның дамуында дарвиннен кейінгі дәуір деп бөліп көрсетілді ХІХ ғасырдың екінші жартысы ботаникалық география мен зоогеографияның жылдам дамуымен сипатталады­. Жер шарының кең аумақтары ­ ботаника - георгафиялық қатынаста зерттелді. Экологиялық ­ ботаникалық география облысында ұзақ уақыт бүкіл Әлем өсімдіктері туралы мәліметтердің негізгі қайнары болған А. Гризебахтың (1872) "Жер шарының өсімдіктері" , ал сонымен қатар Е . Вармингтің (1896) " өсімдіктердің экологиялық­ географиясы" және А.Шимпердің(1898) "Физиологиялық негіздегі өсімдіктердің географиясын" атап көрсеткен. Соңғы екі кітап бірнеше мәрте кайта басып шығарылды және өз мағыналарын қазіргі уақытқа дейін жоғалтпады. Ботаникалық географияның тарихи принципі А.Энглермен(1879,1882 және т.б.) кең өңделді. Ол ­ өсімдіктердің таралуының көптеген ерекшеліктері түсініксіз екендігін анықтады, ал егер оларды климаттың ықпалымен түсіндіруге тырысу, және флорасы дамуының тарихымен жеңіл түсіндіруге болады. Өсімдіктер құрамын зерттеу және оның пайда болу тарихы туралы, болып келетін статистикалық әдіс пен климаттық әдістің, өсімдіктер зерттеудің физикалық - георгафиялық сияқты, оның ішінде әр түрлі аудандардың климатық шарттарының көріністерін үйлестіру қажеттігін атап көрсеткен О.Друденің (1890,1897) жұмыстары туралы да айта кету керек. Ресейдегі ботаникалық географияның дамуына Г.Борщовтың "Арал – Каспий өңірлерінің ботаникалық географиясына арналған материалдар"(1865) атты еңбегінің үлкен мағынасы болды, онда өсімдіктер климатпен және топырақпен тығыз байланыста анықтап қаралды. Борщов келтірген ареалдардың суреттемелері — өсімдіктердің бөлек түрлерінің таралу облыстарының —ботаника – георгафиялық картографияны қолданудың бірінші әрекеттерін көрсетеді. Бірінші ботаникалық география өзіндік орыс оқулығын Н. Бекетов 1896 жылы жарияланған болатын. Онда жер шары өсімдіктерінің сипаттамасы облыстармен, ­ өсімдіктердің қазіргі кездегі таралуларының тарихи себептерінің талдауы және өсімдіктерге мекендеу орталарының ықпал жасауы туралы мәліметтерді құрады. Бекетов еңбектеріне дарвинизм ойлары өтіп кеткен. Г.Танфильев 1903 ж. бірінші орыс геоботаникалық картасы деп есептеуге болатын Ресей өсімдіктері туралы құрама очергін картасымен 1:25000000 масштабта жариялады. 1899 ж. А.Н.Краснованың (1862—1915) "Өсімдіктердің географиясы (жер өсімдіктердің таралу заңдары және жер өсімдіктерінің суреттемесі)" атты еңбегі жарыққа шықты, онда ылғал мен жылудың тарауына негіздей отырып, өсімдік облыстарының бөлінісін жасады және олардың сипаттамасын берді.


1 -апта

ОБСӨЖ № 2

ОБСӨЖ тақырыбы: Биогеография ғылымының даму кезеңдері және негізін салушы ғалымдар.

ОБСӨЖ жоспары:

  1. А.Г. Воронов пен Н.Н.Дроздовтың биогеографияға қосқан үлесі.

  2. П.П. Второвтың биогеографияға қосқан үлесі.

Студенттің орындайтын тапсырмасы:

Бақылау сұрақтары:

1.Биогеография дегеніміз?

2.Биогеографияның міндеттері.

3.Биогеографияға басқа ғылымдардың байланысы.

4.Биогеографияда кездесетін терминдер.

5.Биогеографияның әр зонаның климаттық ерекшеліктеріне байланысты аудандастыру принціптері.



2 апта

ОБСӨЖ № 3

ОБСӨЖ тақырыбы: Биогеография түсінігінің негіздері.

ОБСӨЖ жоспары:

1.Биогеографияның түсінігі.

2.Биогеографияда кездесетін термин сөздері.

ОбСӨЖ мәтіні: Биогеография жер бетіндегі тірі организмдер мен олардың қоғамдастықтарының жер бетінде географиялық таралуы мен орналасуы туралы ғылым. Қоғамдастықтар мен организмдер – тек қана биогеографияның объектісі емес, сондай-ақ биология мен экологияның зерттеу объектісі де болып табылады. Георгафиялық ғылым сияқты биогеография да бірінші кезекте бұл объектілердің ­ кеңістікте орналасуын, өсімдік жамылғысы мен жануарлар әлемінің планетамыздағы бүтіндей және оның бөлек аймақтарындағы динамикасы және құрылымының өте маңызды заңдылықтары, олардың бір бірімен әрекеттестігі және орта шарттарымен зерттейді. Бұл проблемаларды шешу ушін биогеография георгафиялық әдістердің кең қоймасын қолданады, олардың арасында салыстырмалы-георгафиялық және картографиялық әдістер өте маңызды роль ойнайды. Бұл уақытта биологиялық қасиеттердің терең білімі, өсімдіктер мен жануарлар организмдерінің физиологиясы және экологиясының, ­ организмдер және бірлестіктердің бір-бірімен және ортамен әрекеттестіктерінің спецификалық мәліметтерін кең пайдалану қажет.

Бірлестіктердің және организмдердің таралуында көптеген ерекшеліктер, олардың тек қана биологиялық ерекшеліктермен және осы заманғы ­ табиғи шарттар кешенімен емес, планетаның бүтіндей, сонымен қатар оның бөлек аймақтарындағы дамуының геологиялық тарихымен де анықталады.Өсімдіктер мен жануарлардың байырғы таралуы, әртүрлілерді геологиялық ­ замандардағы табиғи шарттар палеонтология, тарихи ­геология және палеогеография сияқты ғылымдардың зерттеу заты болып табылады.

Бұл ғылымдардың мәліметтері жануарлардың және өсімдіктердің таралуының белгілі бір немесе басқа да ерекшеліктерінің шарттары анықталған жағдайда биогеографияда кең қолданылады.

Биогеография —георгафиялық тәртіптердің түп қазықтарының бірі. Бұл ғылымның негізгі жайларын білу табиғатты пайдалану мен қорғау­, дәрігерлік география, адам экологиясы, қоршаған орта мониторингі және көптеген ­ басқа да сұрақтардың шешімін табуға қажет.

Биогеографиялық әдістер және жақын келулер, мысалы, 1995 ж. 55 европалық елдердің табиғат қорғау министрлерімен қол қойылған Жалпыевропалық биологиялық және ландшафтты әр түрлілік стратегиясын жүзеге асыруда анықтаушы болып келеді

Бұл жерде негізгі мақсат аймақтардың табиғи ерекшеліктерін ескере отырып, экожүйелерге антропоген ­ жүктеулерді азайту мақсатымен, тепе-теңдіктің сақталуын сүйемелдеудің, экологиялық (биологиялық) әр түрліліктің сақталуын үйлесімді әдістер және өндірістік қызмет тәсілдерін жасап шығару болып табылады.

Биогеография жақын арадағы болашаққа дүниежүзілік бірлестік даму стратегияларын өңдеу үшін қажетті сондай ғылымдардың біреуі болады. Осы заманғы биогеографияда планета тірі жамылғысын зерттеуге негізгі жақындаулар пайда болды: флористико - фаунистический , экологиялық, тарихи , аймақтық.

Биогеографияның өте маңызды ұғымдары: флора — белгілі бір аумақтарда өсіп жетілуші өсімдіктер таксондарының тарихи пайда болған жиынтығы, фауна — жануарлар таксондарының жиынтығы, микрофлора —шағын организмдарге сәйкес қолданылатын сондай ұғым. Белгілі бір немесе басқа бір ауданның флора және фаунасының жиынтығы оның биота құрайды ( Бобринский ,1951).

Бұл терминдер тек қана барлық өсімдіктердің, саңырауқұлақтардың, шағын организмдердің және жануарлардың жиынтығына ғана емес, сонымен қатар өсімдік немесе жануарлар әлемінің ірі бөлімшелеріне де қолдануға болады.

Дәл осылай, бір споралы өсімдіктердің флорасы, папоротниктардың флорасы, саңырауқұлақтардың флорасы(микофлоре) туралы. Басқада сүтқоректі жануар фаунасы (териофауна), құстардың (орнитофауна), шыбын-шіркейлердің (энтомофауна) және т .б . туралы да айта аламыз.

Барлық бұл ұғымдар жеткілікті сыйымды және тек қана көріністі құрамды емес, сонымен қатар басқа таксондардың әр түрлілік және құрам, олардың пайда болуы, кеңістіктік - уақыттық арақатынастарын талдауға мүмкіндік береді.

Флора және фауналарды талдау кезінде қолданылатын өте маңызды георгафиялық(хорологиялық) сипаттамалардың бірі, қандай да бір түрдің , тайпаның , немесе өсімдіктер мен жануарлардың басқа таксонының таралу облысы— ареал болып келеді. Жергілікті флора мен фауналардың тарихи дамуы түрдің пайда болу процестерімен, түрлердің біреулерін басқалардың ығыстыруымен, олардың көшіп қонуларымен және қырылумен және т.б тығыз байланысты.




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет