«Биология» мамандығы үшін Құрастырғандар
жүктеу/скачать 0.67 Mb.
|
ГЛОССАРИЙ Анатомия - организмнің ішкі және сыртқы құрылысын зерттейтін ғылым. Аккомодация (көздің икемділігі) - көздің түрлі қашықтықтағы нәрселерді айқын көрінуге мүмкіндік беретін сәулелерді сындыру күшінің өзгеруін атайды. Астигматизм- деп торлы қабықта нәрсе бейнесінің анық болмауын атайды. Анализ - мида әркелкі сигналдарды айыру, бөлу, организмге тиетін әралуан әсерді ажырату. Ассимиляция - жасушалар құрамына кіретін күрделі және арнайы заттардың жаңадан түзілуі (синтезделуі). Анализаторлар (талдағыштар) - белгілі ақпаратты қабылдауға және тануға арнайы құрылған құрылымдардан тұратын жүйке жүйесінің күрделі (қабылдағыш, өткізгіш жолдары, орталықтар) бөлігі. Акселерация -бала организмінің морфофункционалдық дамуының жылдамдауы. Антропометрия - дене көрсеткіштерін өлшеуді атайды. Аксон - жүйке жасушасының ұзын талшығы. Афференттік (сезімтал) жүйке - қозуды орталыққа жеткізетін жүйке. Бипорлярлы - қос тармақты нейрон . Вегетативті жүйке жүйесі -ішкі ағза қызметін, заттар алмасуын, өрбу үрдістерін реттейді. Гемостаз (грек. haemo-қан, stasis-тоқтау) деп қанның сұйық қалпын және эндотелтийдің бүтіндігін, тамырдағы қан ағысының сақталуын, сондай-ақ сыртына шықпауын не ағып тұрған қанның тоқтауын қамтамасыз ететін күрделі биохимиялық және биофизикалық үрдісін атайды. Гемоглобин - құрамында темір бар белок тектес зат. Гемолиз ( грек,. haima-қан, lysis-еру) - деп эритроциттің қабығы жарылып немесе еріп ішіндегі гемоглобиннің плазмаға шығуын атайды. Гигиена (грек. hygieinos-дені сау) - денсаулықты сақтау жөніндегі ғылым. Гормон - ішкі секреция бездері жасап шығаратын биологиялық белсенді заттар. Гомеостаз - деп қан көлемі мен құрамының және физикалық, химиялық, биологиялық қасиеттерінің тұрақтылығы, тяғни барлық биологиялық константаларды (артериялық қан қысымы, дене температурасы) атайды. Гиперметропия - көздің алыстан көргіштігі. Дендрит - жүйкенің тармақталған қысқа өсіндісі. Диастола - жүректің босаңсу кезеңі. Диссимиляция - деп зат алмасуға қатысқан заттардың тотығуы арқылы қарапайым химиялық заттарға айналуы.- Дистанциялық қабылдағыштар - бұл ақпаратты тітіркендіргіш көзінен әлдеқайда алыстан қабылдайды. Иммунитет - деп иммунды жүйенің денеден бөгде заттарды шығарып тастау қасиетін айтады. Инспирация - ол демалу. Инстинк - тұқым қуалайтын әрбір жануарға тән, оның күйіне қарай немесе тап осы жағдайда жүзеге асырылатын, күрделі туа біткен мінез -құлығының жиынтығы. Интерорецепторлар - ішкі ағзаларда, ұлпаларда, қан тамырларда орналасады, ішкі мүшелердегі өзгерістерді қабылдайды. Карбогемоглобин - гемоглобин көмірқышқылымен байланысқан тұрақсыз қосылыс. Контакты қабылдағыштар - бұл тітіркендіргішпен тікелей жанасқанда мәлімен алады. Лейкоцит (leucocytus) - қанның ақ жасушасы. Лейоцитоз - ден қанда лейкоцит санының көбеюі. Лейкоцитопения - деп қанда лейкоцит санының азаюы. Лимфоцит - анрнамалы иммунитет қалыптастырып, бүкіл ағзадағы иммунитет жайын қабылдайды. Мектеп гигиенасы - өсіп келе жатқан ұрпақтың, балалардың, жасөспірімдердің денсаулығын қорғау, нығайту және дамыту жөніндегі ғылым. Морфология (грек. morphe- форма) - деп адам және жануарлар денесінің құрылысы мен формасын зерттейтін ғылымды атайды. Миопия - көздің жақыннан көргіштік кемістігі. Медиатор - қозу үрдісін жеткізетін химиялық зат, жүйке бүршігінің везикулаларында болады. Меланхолик (саудайы) - жұмсақ мінезді, әлсіз, өкпешіл, дегбірсіз, дәрменсіз, мұңды, жасқаншақ, жауапкершілікпен сескнгіш, дегенін орындата алмайтын, шалалық қасиетті болады. Мультиполярлы -деп көп тармақты нейрондарды атайды. Нутрициология - тамақтану туралы ғылым. Нефрон - бұл бүйректің морфофункционалдық құрылымы, маьпиги шумақтары мен бүйрек түтікшелерінен тұрады. Нейрон - деп жүйке жасушасын атайды. Нейроглия - нейрондар аралығын толтыратын жасушаларды атайды. Оксигемоглобин - гемоглобин өкпеде оттегімен байланысқан тұрақсыз қосылыс. Өкпенің тіршілік сиымдылығы дегеніміз - терең дем алып, терең дем шығарған кезде сыртқы шығатын ауаның көлемі.қозу үрдісін жеткізетін химиялық зат, жүйке бүршігіндегі везикулаларда болады. Панкреас - ол ұйқы безінің бөлетін асқорыту сөлі. Проприорецептор - сіңірде, буын қабында орналасады. Планцета ( лат. plancenta, грек. placus- бала орны) - әйел жүкті болған кезде түзіліп, ұрық пен ана организмінің көпқырлы байланысын қамтамасыз етеді. Рефлекс (лат. reflecsus-тойтарыс беру)- деп орталық жүйке жүйесінің қатысуымен сыртқы және ішкі тітіркендіргішке беретін күрделі жауабы. Сангвиник (ширақ) - мінезі жайдарлы, іскез, қызу қанды, пысық, көпшіл, елгезек, көңілшек адам. Систола- жүректің жиырылу кезеңі. Синтез - біріктіру, талдап, қорыту, ми қыртысының әртүрлі бөліктерінде туатын қозуларды бірлестіру. Синапс - өзара жүйке жасушалары не жүйке мен шеттегі қызмет атқарушы жасушас түйіскен жерінде серпіністі өткізетін арнай ұласуды атайды. Тромбоцит - екі жағы дөңес, дөңгелек не сопақша құрылымды қан пластинкасы. Тыныс алу деп - ауадан оттегін сіңіріп, көмір қышқыл газын шығаруын қамтамасыз ететін өзара байланысты процестерді атайды. тыныстың минуттық көлемі . бір минут ішінде окпе арқылы өтетін ауаның көлемі. Темперамент - бұл ресми мінездің нейродинамикалық сипаты. Униполярлы - бір тармақты нейрон. Фагоцитоз (грек. phagien- жұту, қармалап алу, cytus-жасуша) - деп денеге түскен бөгде заттарды қармалап алып ферменттерімен қорыту. Флегматик (салғырт) - сабырлы, байсалды, енжар, сылбыр мінезді, самарқау, салмақты, шабан қимылды келеді. Физиология (грек. phisis-табиғат, logos-ілім) - тірі организм мен оның жеке жүйелері, ағзалары әрекетін, функциясын зерттейтін юиологиялық ғылым. Фонокардиография - жүрек тондарын (дыбысын) жазып алу. Холерик (ұстамсыз) - албырт, қызба, ашушаң, кейігіш, еліктегіш адам. Электрокардиография - жүрек биотогін жазып алу. Экспирация - ол дем шығару. Экстерорецепторлар (грек. exterus-сыртқы) - дене сыртында, теріде, ауыз және көздің кілегей қабықтарында орналасқан, сырттан келіп түскен тітіркендіруші әсерлерді қабылдайды. Этология - мінез-құлықты жете тексеретін, оның шығу тетіктерін зерттейтін ғылым. Эритроцит (грек. erytros-қызыл, cytos-жасуша) - қанның қызыл түіршіктері. Эритроцитоз - эритроцит санының қалыптан тыс басым болуы. Эритроцитопения - эритроцит санының қанда аз болуы. Эфференттік (қозғалтқыш) - қозуды орталықтан эффекторға жеткізетін жүйке. Эндокриндік бездер (грек. endon-ішкі, crineo-бөлемін немес шығарамын) - сөлін шығаратын өзегі жоқ, без жасушалары қан, лимфа капиллярларымен торланған бездер. жүктеу/скачать 0.67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|