Д. К. Найманов, А. М. Калбаева Гендік және жасушалық инженерия
Моноклональды антиденелерді алу технологиясы
жүктеу/скачать 1.81 Mb. Pdf көрінісі
|
| 2.4 Моноклональды антиденелерді алу технологиясы.
Антиделер қалай түзіледі? Иммундық жауап дегеніміз – арнайы гормондардың қатысуымен жүретін лимфоидты жасушалардың әртүрлі типтерінің арасындағы күрделі қарым-қатынасу үрдісі. Оның нәтижесінде В- лимфоциттер берілген антигенге қарсы спецификалық антиденелерді қарқынды түрде синтездеп, қанға бөліп бастайды. В-лимфоциттердің бетінде антиденеге ұқсас рецепторлар болады, олардың антигенмен өзара қарым- қатынасуы күрделі жасушааралық кешеннің құрамында жаңа антиденелердің биосинтезін ынталандыруын қамтамасыз етеді. Адамның қажеттілігі үшін антиденелерді алу жануарларды иммунизациясынан басталады. Иммундық жауапты ынталандырғышы бар қан сарысуына антиген бірнеше рет инъекция арқылы енгізілгеннен кейін? Онда спецификалық антиденелер жинақтала бастайды. Қан сарысуынан антиденелерді g-глобулинді фракция түрінде бөліп алады да, аммоний сульфатымен, спиртпен, ПЭГ(полиэтиленгликоль) және басқа заттармен тұндырады. А Алынған антиденелердің құрамында құрамы аралас ақуыздар болады. Жоғары дәрежеде тазартылған антиденелерді ионалмастырушы хроматография арқылы бөліп алады. Стандартты препараттарды алу қиын болып келеді, өйткені олардың құрамы: жануардың түріне, оның индивидуалды ерекшеліктеріне, иммундау циклына және басқа да басқарылуы қиынға соғатын факторларға байланысты. Сонымен қатар, заманауи биохимиялық талдаулар үшін спецификалығы жоғары препаратты алу, яғни оларды қан сарысу, өсімдіктер шырыны, ферменттік орта сияқты күрделі де көпкомпонетті орталардан бөліп ала алу қабілетіне ие болу өте маңызды. Бұл «антидене – антиген» принципі бойынша спецификалық түрде қарым-қатынасқа түсе алатын антиденелерді қолданатын иммунохимиялық әдісті қолданған кезде мүмкін болады. Мұндай талдауларды жүргізу үшін ұқсастығы өте жоғары антиденелер қажет, алайда олардың синтезін әдеттегі әдістермен жүргізуге болмайды. 65 Бұл мәселенің шешімін табуға 1975 жылы Георг Келер мен Цезарь Мильштейн ұсыныс берді. Олар жасушалардың гибриді - гибридомаларды алуға мүмкіндік беретін әдісті ойлап тапты. Гибридомалар иммунизацияланған жануарлардан алынған лимфоциттер мен in vitro өсірілген сүйек кемігінің миелома жасушаларын құйылыстару нәтижесінде пайда болады. Жануарды иммунизациялаған кезде, антигеннің енгізілуіне жауап ретінде тышқанның организмінде антиденелерді түзетін В-лимфоциттер түзіледі. Бұл жасушалар тек қожайын ағзасында ғана өмір сүре алады, оларды жасанды қоректік ортаға енгізген кезде, олар тіршілігін жояды. Егер иммундық жасуша мен ісік жасушасын құйылыстырса, жасанды қоректік орталарда шексіз ұзақ өмір сүре алатын гибридті жасушалар пайда болады. Оған қоса, гибридті жасушалар антиденелерді түзу қабілетін сақтап қалады. Белгілі бір нақты антиденені түзе алатын гибридомаларды селективті өсу орталарда оқшаулап алады. Бұдан кейін оларды культуралды сұйықтыққа салады, мұнда олар көбейіп, көп мөлшерде туыстастас жасушаларды (клондарды) түзеді. Мұндай клондар моноклональды антиденелер (МКА) деп аталатын жасушаларды түзе алады. МКА дегеніміз – құрылымы мен спецификалығы бірдей антиденелер, оларды шексіз көп мөлшерде түзуге болады. Антиденелерді бөліп алудың басқа тәсілі алынған гибридомаларды тышқанның қарын бөлігіне инъекциялау тәсіліне негізделген. Ол жерде гибридома репликацияланып, асцитті ісіктің (қарын аймағындағы сұйықтықта жүзіп жүретін жасушалар шоғыры) пайда болуын шақырады. Тышқаннан бөліп алынған асцитті сұйықтық – антиденелері бар суспензия болып табылады. МКА-ге жатпайтын жасушалар мен ақуыздар алып тасталады. Одан қалған материал құрамының көп мөлшері антиденелер болғандықтан, оларды қолданады. Осы әдіс жоғары концентрленген антиденелер препаратын алуғы мүмкіндік береді. Алайда, оларды үлкен масштабта өндіру бір уақытта бірнеше мың тышқанды қолдануды қажет етеді және алынатын материал ары қарай тазартуды талап етеді. Ол әдіс қиын және қымбат болғандықтан, қазіргі кезде жасушалардың өсірілуін қолданатын бірінші әдіс қалаулы болып табылады. жүктеу/скачать 1.81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|