°сынылатын Щдебиеттер: [3], 95-99 б.; [6], 140-145 б

Алюминий тоты“ын алуниттерден тоты›сыздандыру-сілтілік Щдісімен алу. Алунитті кендер 30-70% алунит минералынан т±рады жЩне алюминий тоты“ын, калий сульфатын, кЇкірт ›ыш›ылын, бесоксидті ванадий жЩне та“ы бас›а да йнімдерді комплексті тЇрде йндіретін ба“алы шикізат болып табылады.

Негізгі алунит минералы - K₂SO₄·Al₂(SO₄)₃·2Al₂O₃ - 6H₂O.

КенніЈ ›±рамында алуниттен бас›а шынытас, а›саз жЩне бас›а да заттар кездеседі.

инеркЩсіптерде алуниттерді тоты›сыздандыру – сілтілік Щдістері ар›ылы алады.

Б±л ЩдістіЈ мЩні алуниттен Байер тЩсілімен йЈдеуге жарамды алюминий тоты“ыныЈ концентратын алу болып табылады (3.4 сурет).

Ол Їшін алунит кенін белгілі жа“дайда термиялы› йЈдеу йткізіп, осыныЈ нЩтижесінде алюминий сульфатын ыдыратады, кЇкірт оксидтері газды› фазасына айдалады жЩне пайда бол“ан γ-Al₂O₃ йзініЈ жо“ар“ы активтілігін са›тап ›алады.

Екі сатылы термиялы› йЈдеу гидратсыздандыру жЩне тоты›сыздау кЇйдірулерінен т±рады. КЇкірт ›ыш›ылын йндіруге жарамды жо“ар“ы концентрациялы газ алу“а гидратсыздандыру жЩне тоты›сыздандыру кЇйдірулерін Щр›айысын екі бйлек ›айнама ›абатты пештерде жЇргізеді.

КЇйдіру процесінен кейін алунитті сілтілік тйл ерітіндімен ерітінділеп, сулфатты-алюминатты сілтілік ерітінді алады.

Ерітіндіні кремниді ажыратып, буландырып, сульфатты бйліп ал“анан кейін суылтады, содан кейін сы“у ар›ылы алюминий гидроксидімен тйл ерітіндіге ыдыратады.

Алюминий гидроксидін пеште ›ыздырып, алюминий тоты“ын алады, ал тйл ерітінді кЇйдірілген алунитті ерітінділеу Їшін кері ›айтарылады.

Сульфатты - алюминатты ерітінділерден бйлінген сульфаттарды калий сульфаты, калий немесе натрий сілтілері сия›ты тауарлы йнімдер шы“ару Їшін Щрі ›арай йЈдейді.

Тоты›сыздау – кЇйдіру пештерініЈ ›алды› газдары кЇкірт ›ыш›ылын немесе жай кЇкірт алатын йндірістерде ›олданылады.

Гидратсыздандыру процесіндегі кЇйдіру кезіндегі негізгі реакция тймендегідей

→ K₂SO₄·Al₂ (SO₄)₃++2Al₂O₃ + 6H₂O (3.30)

Тоты›сыздандыр“ыш ретінде соляр майын, керосин, таби“и газ жЩне бас›ада ›±рамында кйміртегі бар газдарды ›олдану“а болады

КЇйдірілген алунитте алюминий тоты“ы (γ-Al₂O₃) активті тЇрінде болады, осы тЇрініЈ ар›асында ол орта концентратты ерітінділерден шамамен (110-135 г/дм³ Na₂O_к) жЩне тйменгі температураларда шамамен (45-50 ^оС) ерітінділеу кезінде ерітіндіге оЈай йтеді.

Алын“ан алюминат ерітіндісініЈ мйлшері шамамен 100 г/дм³ Al₂O₃ жЩне 40 г/дм³ SO₃ т±рады, ал каустикті модулі α_к=1,8-1,9 шамасында.

Алын“ан алюминат ерітіндісін кремниден ажыратып, кремнилі шламнан бйледі, содан кейін ерітіндініЈ концентрациясын 190 г/дм³ Na₂Oк дейін буландыру процесі ар›ылы кйтереді, нарий жЩне калий сульфаттарынан (Na₂SO₄, K₂SO₄) тазалап, суландырып сы“у ар›ылы ыдыратады.

Алын“ан алюминий гидроксидін жуып, пештерде ›ыздыру ар›ылы алюминий тоты“ын алады.

Ал сульфатты› ›оспаны (Na₂SO₄, K₂SO₄) калий сілтісімен йЈдеу ар›ылы калий сульфатын K₂SO₄ сілтілік ерітінді NaOH алады, я“ни сульфаттарды конверсиялау процессі жЇреді.

шйгім ерітінді

Технологиялы› процестер кезіндегі жо“ал“ан сілтініЈ орынын толтыру Їшін натрий сульфатыныЈ бір бйлігін гидроксидпен бірге тоты›сыздандыр“ыштыЈ ›атысуымен тймендегідей с±лбамен кЇйежентектеуге болады (сурет 3.4).

Алунитті концентрат

Газдар

Сусыздану

Тоты›сызды› кЇйдіру

(560-580 ^оС)
КЇйдірілген алунит КЇкіртті газдар

Ерітінділеу

(45-50 ^оС) КЇкіртті немесе кЇкірт ›ыш›ылын алу
Кремниден ажырату

КЇкірт H₂SO₄

Алюминиат ерітіндісі А› шлам

Буландыру ®йінді

Сульфаттарды бйлу Таза кЇкірт

Булан“ан алюминат ерітіндісі

Сульфатты ›оспа КОН

Сулату

Сы“у
Тйл ерітінді Гидрат NaOH ерітіндісі

Кальциндеу

K₂SO₄

Алюминий тоты“ы

Сурет 15 – Алуниттерді тоты›сыздау-сілтілік тЩсілмен йЈдеудіЈ технологиялы› с±лбасы
11-та›ырып. АлюминийдіЈ ›асиеттері жЩне ›олдану салалары.

АлюминийдіЈ физикалы› жЩне химиялы› ›асиеттері. Алюминийді жЩне оныЈ ›орытпаларын ›олдану.

ﾀè湜é – ﾄ.ﾈ. ﾌ褊蒟å糘ｳЈ ﾏ褞韶蔗û› æЇ鱧åð ©åå炅昕Ј Ї煇ｳ òûЈ è…û› ©åå炅ｳ(à 13; 瑣黑蕘› ìà“û 26,9815). ﾀè湜鱠å òЇ› 韈ⅳⅰð 跟›. ﾂ琿褊ⅲ 3, ›琺浯ó ï褞瑣瑰û 25000ﾑ, 矜ë›ó ï褞瑣瑰û 6600ﾑ, “鑈蕘“û 2,7 ã/3.ﾒ珸琿û“û 99,5% 琿™è湜鱠ｳЈ ©åòðйｳ鈬ｳｳ羌 ûñ›à ›瑩à“瑙萵 62% ›±鱠û. ﾀè湜é 趺Јｳë å湜àû› йЈ蒟å莎: “隝琅û, 鍄à蕘,

ð鶴瑣à蕘. ﾀè湜鱠ｳЈ 瑟û› ›瑰韃褞ｳ 矜ð, 鸙 褞鞴ｳ òｳ蒟, ò±ç æY淲 êЇ³ ›餧›隝萵à.ﾊí炅…û 珸ⅳ ›餧›隝û æY淲 ⅱ聰湜àû› ›餧›隝萵ð 琿™è湜鱚å Yð 褪å鱠ｳ. ﾀè湜é åí íûЈ ›ⅱ靑ààí ›鸙萵炫 æY淲 ›瑰韃褞ｳ. ﾀè湜é 趺Јｳë åä瑩“à 赳蕘 æY淲 鸙瑩蕘Ј 瑩瑰霳萵 åЈ 跟“瑩“û àЈ鑈“à 韃, 淸琺-à› 趺ð ›鵫浯淸à й êйï ë“瑙. ﾀè湜é й淸ｳó êйå³ 赳“霳瑙 ³褊 å魑淏ｳ 裲ｳ煇ｳ ⅱ霳萵 æY淲 盖瑟à òйå淏ｳ 矜“à“à 韃. ﾀè湜鱠ｳЈ й淲Yòｳê й淸ｳ 1890 踴ä瑙 矜琿琅û. XIX “瑰靍蕘Ј “霳à 蒟魑í 琿™è湜é й ›隯矜ò 碚äû æY淲 矜“瑰û 碚鵆煇à ê 琿澵瑙 å魑í ò±û. ﾀè湜é ⅳ羌åí Їê褊 ±›û››à 韃. ﾀè湜鱠ｳЈ ±炅à“û ›鑈蕘 å邉淸å ò±浯蕘 æY淲 瑪琅à 赳浯蕘. ﾁｳ› Y蒟裙ｳ 瑣î褞琿û› 赳“萵鱠à 琿™è湜鱠褊 赳ë“瑙 鈞瑩 î鰀“à 珸 ±鱠û. ﾁ±ë 琿™è湜鱠ｳЈ 砒淸å (›琿ûЈ蕘“û 0,01-0,1 êì) æ±›à ›珮靍›, åäû Y ›瑩琺 “瑙 ›ⅱ“琺í “鑈 ›珮靍› Al2O3 鶴莎昕Ј ›±ó隯褊 òЇ淸ｳå莎. ﾀè湜é, 鶴蔗ｳ ›珮靍“霳 áЇäｳ裨í ⅱàà ò±›. ﾎë Јｳç à淸à 萵 î鰀“à ò±›, YЇｳ î煜褊璋àí“瑙 è淲äû ›餧›隝萵褊 (êЇ³, 珸ⅳ) Yñｳç Yå褥裝ｳ, 盖› ›餧›隝 褞ｳ淸ｳå æY淲 òｳåð íû ›瑩›霳蕘 褞ｳ莎. ﾀè湜é êйò裙褊 ⅱ聰湜àû› ›餧›隝萵ð“à (å, èî淸û, ë珞韭, 琿à æY淲 矜ñ›à ›餧›隝萵ð“à) й ò±›. ﾊ褄ã褊 ›瑰頸ð 韭琿û›

琿™è湜鱠ｳ à鱠琿瑙ûЈ 淲羌鈬ｳ 矜“靑í 瑙û›鱠û. ﾎ燾Ј 雉ãｳｳ羌 ü聰“à “ó“à æY淲 鮏瑙 跟“瑩û 瑟òû á±鵆ä瑩 “瑩ó“à ìЇêｳ淸ｳò褞 砒莎. ﾆî“瑩û ©åòð йｳ鈬ｳｳ羌 琿™è湜鱠ｳ ©åò韭琿û› à›瑩“à à鱠琿瑙ó“à 碚à燾 êй褪裝ｳ (©åòð 趺³åí й淸ｳ Їí). ﾊⅱ鉅…“à ò±›û“û 砒òｳ æY淲 Y ⅱ聰湜àû› ›餧›隝萵ð ⅱ淸à, 珸û› òЇ³ê 鏸靏í 赳ó Їí, 琿™è湜é ò±靏 萵 åЈ ›鸙萵燾ñ 碯萵. ﾀè湜鱠ｳЈ ⅳ羌淲 Їê褊 ±›û“û 砒òｳ åë肛…萵 璧靑›û 淸å 淸琺-à› 盖ð›瑣瑩 åä瑩 (黑, 籵浯蒻é, àüé èé æY淲 矜ñ›琿瑩û) æY淲 鸙瑩蕘Ј 鶴蔗褞ｳí 琿™îû› Y莎褊 ›琿û浯 åòｳ 跟ûåí åä瑩 琿ó“à ›鸙萵浯蕘. ﾒ瑪瑩û 琿™è湜鱠ｳЈ 鈞û“û ﾃﾎﾑﾒ-›à ñY鳰褥 碚óû åê. ﾀè湜鱠ｳЈ 瑰à 鈞 à瑰û ﾀ999 ›±û淸à 99,999% 琿™è湜é 矜ð æY淲 淲羌邉淲í “隝隯è-鈑ó æ±û瑩霳萵 à鱠琿瑙隝琅û. ﾕ琿û› 璧隝û“霳萵 琿™è湜鱠ｳЈ 跟“瑩û 鈞û›“û à琿瑩û ﾀ995, ﾀ99, ﾀ95 (99,995-99,95% Al) æY淲 韭琿û› 鈞û›“û à琿瑩 ﾀ85, ﾀ8, ﾀ7, ﾀ6, ﾀ5 æY淲 ﾀ0 (99,85-99,0% Al). ﾕ琿û› 璧隝û“霳ûЈ å鱆ｳð àà淸à æY淲 韭琿瑩萵 åЈ åЈ ›鸙萵燾û, 淲羌邉 琿™è湜é-û褊, ð褌湜鴈褊, û褊, à瑙褻åí æY淲 矜ñ›琿瑩åí ›ⅲ霳蕘àí“瑙 ›ⅱ靑ààð 琿à. и淲Yòå 琿™è湜鱠ｳЈ 60 瑰à ›ⅱ靑àà 砒ãｳ³. ﾄ琺霳萵ààð åí á±鵆ä瑩蕘 й淸ｳ òYä褞ｳ淲 矜鴉瑙靏 琿™è淸ｳ ›ⅱ靑ààð 裲ｳ ï›à áй³淲莎:瑰霳 й鈬褞ｳø (蒟琿瑙“餧) æY淲 ›±鵆àí ›ⅱ靑ààð. ﾔⅱàí й鈬褞ｳø 琿™è淸ｳ ›ⅱ靑ààû Y³ åêå ›±鵆ï 琿琅û, å魑í åò褊 赳û й昕ì æY淲 ›靏靃-“ó, “鑈萵ó, ›鑈鏸 æY淲 矜ñ›à 萵 Y莎褞åí йЈ蒟ã褊 á±鵆ì 琿霳琅û, (›靏隯åí йЈ蒟åí 琿“璧›û 萵鵆淸瑟à (鈞胛粲à) 淸琺-à› ±炅à› åë肛… Y莎åí 琿霳ó ìЇêｳí). љ±鵆àí ›ⅱ靑ààð“à, 鸙瑩萵í 萵鵆淸琿瑣霳 á±鵆ä瑩 Їãｳ òЇ淸裙ｳ (í) Y莎褞ｳåí ›±鵆ûï 赳à淸瑩 赳蕘. ﾀè湜é æY淲 íûЈ ›ⅱ靑àà ›鸙萵燾à蕘: “瑩餧, åë肛…萵, è…萵, 珞й淸ｳå, 珞鞨î瀨…àà, ³鸙 瑙ⅱ淸à, à浯赳à; ©åò韭琅à à砒ü, 濵ð魵鮏, î淸褊ð 赳ó Їí; ›±ûà, êй³褞蒟, åäû› î瀨…àà; …蓿鸙û› ©淲褪韭琅à, 蒻åò湜à萵, 蒻鸙瑕璋萵; 琿™è淸ｳ 碚…ó; 鏸靏-› 赳à; Y褞ｳ 韭琅à, åå 赳à;碣í褌璧竟琿瑩“à, 渼å, åàð“à 蒟ü 赳ó Їí; 珞鞨碚á琅à,瑩…蔗瑩萵. ﾊ褊昕Ј à瑟瑰û æY淲 赳ïû 琿™è湜é й淸ｳ莎Ј 褌瑰û.

ﾀè湜鱠ｳЈ 趺ð ›鵫浯淸à“û åЈ åЈ “瑙 òЇ ⅳ羌åí æY淲 ð褌湜鴈褊 ›ⅲ霳蕘à. ﾁ±ë ›ⅲ霳蕘àð, 琿™è淸ｳ åí – 碚ñ頸ð, 淲è淸褞, 琿鞴ð æY淲 矜ñ›琿瑩蕘Ј ›±û浯 ³莎. ﾀè湜é й淸ｳ Їí áЇ羌淏ｳ êЇ淏å 蒟魑í 淲羌邉淲í 碚ñ頸ð 浯à蕘, 鸙瑩 ó 踴燾瑩û òЇ淸å 蒟 å鈕褥裝ｳ. ﾍ裙ｳ鈬ｳ à瑰霳 琿™è湜鱠ｳЈ 肛蓿îñ鞴, ð褌湜鱠ｳЈ, ³ｳЈ, 澵ûЈ æY淲 矜ñ›琿瑩蕘Ј 肛蓿îñ鞴 ›±鱠û. ﾁ鶴褞蒟 矜û“û 40 瑰ì è…û› ©åå炅ð 磊ë“瑙. ﾀè湜é 肛鶴蔗褞ｳ è淲ä瑩 òЇ淸å ›瑣靏琅û: 肛矣ò Al2O3ּ 3H2O, 砒èò æY淲 蒻瑰îð Al2O3ּ H2O. ﾑî“瑙 ñY鳰褥 碚ñ頸ｳ 肛矣ｳ, 肛矣ｳ-砒èｳ, 砒èò-蒻瑰îû æY淲 蒻瑰îû 蒟ï áйå莎. ﾁ鶴褞 ›±û淸à“û 釿琿› Al2O3 æY淲 ð褌淲鈑ì褊 SiO2 碚ûï à琿琅û. љ±û淸à 釿琿› êйï 碚ûï ð褌湜鴉ｳ 鶴莎 珸 碚ñà, “±隯 碚ñ頸Ј à 跟“瑩û, 淸û›í 鸙瑩蕘Ј àí Al2O3 åí SiO2 ìйø褞ｳ昕Ј 瑩à ›瑣霳瑰隯褊 矜“琿瑪 琿霳“瑙, íû ð褌湜鴉ｳ î蔘ü 蒟ï 瑣琺蕘. ﾁ鶴褞蒟羌 ⅱ à 40-45% Al2O3 æY淲 鸙瑩蕘Ј ð褌湜鴉ｳ î蔘³ 5-8. ﾆî“瑩û àû 碚ñ頸裙ｳ Al2O3 ìйø褞ｳ 50% 瑰琅û, 琿 鸙瑩蕘Ј î蔘³ 10-12 Ј. ﾒﾌﾄ-萵 åЈ 砒ãｳ³ 碚ñ頸ｳЈ åí ⅱ霳萵 ﾒ頷粨瀨èé ﾋ褊竟胙琅 髜û淸à, ﾑ鸙òЇｳê æY淲 ﾎЈòЇｳê ﾎäà, ﾒⅱ“琺萵 æY淲 盖ð›瑣瑩û ﾑ鸙òЇｳê љ珸à›瑙萵 蒟ï 褥襃å莎. ﾊйò裙褊 碚ñ頸ｳЈ à 盖瑟à 跟“瑩û 褌褥 (ð褌湜鴉ｳ î蔘³ 3-4). ﾆî“瑩û àû“à (î蔘³11-12) 韃 碚ñ頸ð ﾑ鸙òЇｳê ﾎë åí ⅱ霳萵淸à.

ﾀè湜é й淸ｳ莎Ј àЈ鑈蕘 ³鈞 碚ûï 淲è淸褞 浯à蕘. ﾍ襁褄竟莎 踴燾瑩蕘Ј åí ⅱ霳萵 ﾊ鸙ñèé òЇ砒羌, ﾊð йê褥ｳ åí ﾊ褌褞魵 髜û淸à, 淸琺-à› ﾀ褊萵, љ靍“鑈靏淸à æY淲 矜ñ›à 瑪萵淸瑩萵. ﾊ褊昕Ј ›±û浯 (Na, K)2Oּ Al2O3ּ 2SiO2 淲èí (淲羌鈬ｳ è淲ë), 瑜瑣頸, 萵àû› 瑣ð æY淲 矜ñ›à 萵 è淲ä瑩 ³莎. ﾀàò ìйø褞ｳ 跟“瑩û åí 淲è淸ｳ æY淲 瑜瑣頸 “靍àð ›±é ⅳ靍靃, ⅳ璋“à ±鱠û. ﾍ襁褄竟莎 å淸褞蒟 æY淲 “靍àà Al2O3 ìйø褞ｳ 25-30% æY淲 釿琿› 淸琺-à› 萵, îø æY淲 å炅 й淸ｳ莎Ј ³鈞ò êй鈕褞ｳ

碚ûï 磊à蕘. ﾀàｳ “靍à瑙 ⅱ頸 Ј琺ò›餧ð 琿霳琅û. ﾀó湜蔗瑩 è淲ä瑩蕘Ј üû ë瑰霳à 赳蕘. ﾎ燾åí 盖å 琿鞴Ј 淲羌鈬ｳ è淲ä瑩û (Na, K)2SO4ּ Al2(SO4)3ּ 4Al(OH)3, 琿頸 å淸褞蒟 â瑩ö, à鸙竟頸, æY淲 矜ñ›à 萵 è淲ä瑩 ›瑣靏琅û. ﾎàà Al2O3 –Ј ìйø褞ｳ 跟“瑩û 褌褥 (20-22%), 盖› 鸙瑩 îïåñ ³鈞瑩 淸å ›鑈û“隝û› 蕘ï ⅳ靍, й鶯å昕 鸙瑩萵í ê 釿琿› ›瑙à 褌褥, 淸琺-à› êЇ³ 瑙肛蓿鞴 æY淲 òｳ 琿ó“à ìЇêｳ淸ｳê 碚à蕘. ﾀó湜ｳ å澵ｳЈ åí ⅱ霳萵 и釿裲ｳ瑙萵, ﾇ瑕瑩à裝å, ﾀ鈑琺蓙瑙萵 矜ð. ﾀè湜é 跟“瑩û è…û› 瑕糘ｳ åä瑩“à 赳蕘, ë 砒ò褊 鸙 礪“瑣 矜鴉瑙靏 òЇ淸å å鈕褥裝ｳ. ﾀè湜é ⅳ羌淲í æY淲 ð褌湜鱠褊 å魑í åЈ îï ë“瑙 è…û› ©åå炅. ﾀà蒟èê ﾀ.ﾅ.ﾔ褞瑙燾Ј ìY³å褞ｳ 碚鵆煇à 琿™è湜鱠ｳЈ 250-肄

跿û› è淲ä瑩û 矜ð,鸙瑩蕘Ј ｳ淸å 40% 瑰ì 琿™îèà瑩. ﾀè湜鱠ｳЈ ⅳ羌åí æY淲 ð褌湜鴈褊 ›ⅲ隝靏 åЈ îï 趺ｳЈ ›靍淸à ë“瑙. ﾀè湜é й淸ｳ淸å 淲羌鈬ｳ ³鈞ò 淸å 碚ñ頸ð 浯à蕘. ﾎë ›瑣 åòｳ ó 踴燾, íûЈ 淲羌鈬ｳ à瑰û 琿™è湜鱠ｳЈ 肛蓿鶴蕘, ð褌湜鱠ｳЈ, ³ｳЈ, 澵ûЈ 鶴蔗褞ｳ æY淲 矜ñ›à ›ⅲ霳蕘à. ﾁ鶴ｳЈ ›±û淸à 40 è…û› ©åå炅ð 磊äû.ﾁ鶴ｳЈ òЇ褞ｳ: à›, ›瑩à-›í靍, ›鑈隝-›í靍, ›鑈“隝ò. ﾃ鞴ñ鞴 琿™è湜鱠ｳЈ è淲ä瑩û: 肛矣ò (肛蓿瑩肛ë頸) ﾀ12ﾎ3·3ﾍ2ﾎ, 砒èò æY淲 蒻瑰îð ﾀ12ﾎ3·ﾍ2ﾎ. ﾎ“瑙 ñY鳰褥 碚ñ頸ｳЈ òЇ褞ｳ: 肛矣ｳ, 肛矣ò-砒èｳ, 砒èò- 蒻瑰îû æY淲 蒻瑰îû.

ﾊ褊 ⅱ霳萵: ﾒ頷粨瀨ê ﾋ褊竟胙琅 髜û淸à, ﾑ裘褞î- æY淲 ﾞ跫ⅴü鮱, ﾒⅱ“琺 æY淲 ﾑ鸙òЇｳê љ珸à›瑙. ﾁ±ë 碚ñ頸ｳЈ à 跟“瑩û 褌褥, 鸙瑩蕘Ј ð褌湜鴉ｳ î蔘³ 3-4 í. ﾑ裘褞ⅴü韜蒟羌 åí ⅱ霳萵“û 碚ñ頸ｳЈ à 跟“瑩û 碚ûï åå莎, 鸙瑩蕘Ј ð褌湜鴉ｳ î蔘³ 11-12 í. ﾍ襁褄竟 – àЈ鑈蕘 ³鈞ò 琿™è湜é й淸ｳ淸å.ﾊ褊 ⅱ霳萵: ﾊ鸙ñèé òЇ砒羌, ﾊð 瑪à“û, ﾊ褌褞魵 髜û, ﾀ褊, ﾊ頏肛鉅…. ﾊ褊昕Ј ›±û淸à 淲èí(淲羌鈬ｳ è淲ë), 瑜瑣頸, 萵àû› 瑣 æY淲 矜ñ›à è淲ä瑩 矜ð. љ±û淸à 跟“瑩û ìйø褞蒟 瑜瑣頸ｳ 矜ð å淸ｳ ⅳ璋 瑩›隝û 淲èí åí 瑜瑣頸 î煜褊瑣 áй³ï 琿琅û. ﾍ襁褄竟莎 å淸褞蒟

æY淲 î煜褊瑣 25-30% ﾀ12ﾎ3 矜ð, 鸙 ³鈞ò 淸å ›鸙萵燾à蕘 琿™è湜é й淸ｳ淸å. ﾀó湜ò – üò ë瑰ñ è淲ä瑩霳à 赳蕘. ﾍ裙ｳ鈬ｳ è淲û 琿頸,

盖›  琿頸 å淸褞ｳ淸å â瑩ö, à鸙竟頸 æY淲 矜ñ›à è淲ä瑩 矜ð. ﾊ褊蒟羌 ﾀ12ﾎ3 ìйø褞ｳ 跟“瑩û 褌褥 (20-22%). ﾊ褊 ⅱ霳萵: ﾓ釿裲頌í, ﾇ瑕瑩àå

æY淲 ﾀ鈑琺蓙瑙. ﾊ褊 ⅱ霳萵 ò 褄蒟å: ﾀљﾘ, ﾀ褊浯, ﾁ鉅è…, ﾐ霳,

ﾞ胛珞, ﾈ淸, ﾃ…,ﾀ糂琿, ﾀ韭à, ﾊⅱ. ﾍ襁褄竟莎 й淸裙褊 å鈕å 琿琅û: 釿琿›, 萵(Νà2ﾑﾎ3), îø (ﾊ2ﾑﾎ3) æY淲 å炅. ﾀàｳ î煜褊瑙 ⅱû 浯鶯›餧 琿琅û. ﾀó湜ｳ й淸裙褊 å鈕å 琿琅û: 釿琿›, ó³ 瑙肛蓿鞴ｳí æY淲 òｳ. α-î淸 - ê å鈕褥裝ｳ, 鮏瑙 瑰隝 瑩 赳鱠û: 礪í, ô頏.

Џ蒟礪褪ð

1 [7-250];

7 [7-263].
12-та›ырып. Кймір электродтарын йндіру.

Кймір электродтарын йндіруге ›ажетті шикізат. Кймір электродтарын йндірудіЈ технологиялы› сызбасы. љатты кймірсутек материалдарын кЇйдіру. љатты кймірсутек материалдарын ±нта›тау жЩне топтастыру. Кймірсутек материалдарыныЈ байланыстырушымен ы“ысуы. Электродтарды баспалау. Жасыл электродтарды кЇйдіру. Электродтарды графиттеу.

ﾝåòèｳê òYì褊 琿™è湜é 琿ó Їí ›琥褪 êй³ｳ á±鵆ä瑩 琿™è湜鱠ｳЈ à瑙浯í 瑟瑙 碚ó Їí ›±û淸à 琺û›é ìйø褞蒟 êЇë 碚ì瑪û åê. ﾑí蕘›í 矜瑜›û ³鈞瑩 淸å 珸 êЇäｳ ›瑣 鈞瑩萵í ò±í: 瑙璋頸Ј 赳› òЇ, ì±浯鴉û æY淲 鵆û îñ, 矜鴉瑙靏í 鵆û åê, 琺萵瑙 琿霳“瑙 瑩琿û› й昕ì, æ±ñ瑩ó ï褞瑣瑰û 45-850ﾑ. °›ë“瑙 ›瑣 ›±靍隝瑩蕘 ±í 鈞瑩萵í 琥靍瑣ó Їí, àåí 13000ﾑ 瑪à 豕砒裨 ›鑈蕘蕘. ﾊ裨ｳí 矜ë›靑隝“瑙 矜鴉瑙靏ð“餧åí 瑩琿瑰ï åòｳ 萵鵆淸瑟琿û› á±鵆ì“à “鑈萵à蕘. ﾑû“隯萵ë“瑙 萵鵆淸瑟琿瑩蕘 瑙û›ë“瑙 åå 碚鵆煇à, 瑪à ›瑣靏琺 àåí 200 “瑣 ｳ淸å 跟“瑩û ï褞瑣琅à 14000ﾑ 蒟魑í êЇ鱠ｳ莎. ﾁ琺à燾靍“餧ð êЇ鱠ｳ ðⅷ褥ｳ淸å îñ›à 琺浯à蕘. ﾍY趺淸å á±鵆ì ›琥褪, ›瑣û›, 砒òｳòｳ æY淲 ©åòð йｳ鈬ｳｳòｳ 韃å淲莎. ﾝåò蔗瑩蕘Ј ³淸褪ｳ æY淲 鸙ûЈ ë瑰à… ﾝåò蔗瑩 瑩›隝û ©åò褸羌 à“à, ©åòè鈑裙ｳ ©åòèå › æЇｳ邉å莎. ﾝåò蔗瑩 êй³裲ñ à琿萵瑙 赳û浯蕘, ë 砒ò褊 êйè裲ñ à琿萵ð 鈞 碚óû ｳñ.

ﾝåò蔗瑩蕘Ј 裲ｳ òЇ 矜ð: 1. ﾏ褄肄í êЇ鱠ｳã褊; 2.®鈕ｳñｳç й邉í êЇ鱠ｳí. 1- òЇ 赳û浯蕘:琿霳琅û à› êй³ｳЈ áйø裲, 瑩琿瑰蕘 盖òｳｳø êй³裲ñ à瑟褊. ﾎë àà «åê» 蒟ï 瑣琿琅û. ﾀûí“瑙 跿ñà› àà ð褥å莎, 萵í Ј êЇ鱠ｳå莎 瑪瑰鑈. ﾀûí“瑙 ©åò蔗ûЈ ›±ûû Ї›ñ 砒澵ûЈ ›±ûû浯, 胙粨é åí ê±íûЈ ⅱ燾浯 à› êй³ｳЈ áйø裲, 琿 å炅Ј ⅱ燾浯 åê. 2- òЇ 赳û浯蕘: åë ›瑜à燾Ј ｳí ò靍琅û ³ êЇ鱠ｳì裙褊 êй³裲ñ à瑟褊. ﾝåòå褊 æY淲 ©åòè鈑褊 “瑣霳 踴óåí æY淲 ©åò蔗瑩萵í йЈ ›åí ©åòä îñå莎. ﾝåòä 赳燾ï 碚ë“瑙 Ј åë ›瑜à燾 й莎, íûЈ ｳí ³ êЇ鱠ｳì裙褊 à瑙ûЈ 赳Јà îåí ò靍琅û.ﾃ褄肄í ©åò蔗瑩蕘 ð褥ã褊 êЇ鱠ｳã褊 ©åò蔗瑩蕘 û› 跟ì褊 й淸褫 瑩›隝û 跟“瑩û ï褞瑣琅à 25000ﾑ-萵 ©åòåå 琿霳琅û. ﾏ褄肄í êЇ鱠ｳã褊 ©åò蔗瑩 èî琿™è湜é й淸ｳ淸å ›鸙萵燾à蕘. ®鈕ｳñｳç й邉í êЇ鱠ｳí ©åò蔗瑩 琿™è湜é й淸ｳ淸å ›鸙萵燾à蕘. ﾃã褊 ©åò蔗瑩 趺Јｳë åä瑩 åë肛…淸à, ›瑩à åë肛…萵, è…û› й淸ｳå, 瑣黑蕘› ©淲褪韭琅à ›鸙萵燾à蕘. ﾝåò蔗瑩“à ›鵫隝瑣霳 àò瑩:

1. ﾆî“瑩û ï褞瑣à“à òй邉äｳ 碚ó“à ｳｳ;

2. ﾝåòðйｳ鈬ｳｳ羌 赳›, å湜àû› û›û“û æY淲 è…û› òй邉äｳ;

3. ﾝåò蔗瑩 瑩鈞í 碚ó åê;

4. ﾝåò蔗瑩蕘Ј ›±û淸à ±› ±í 鈞瑩蕘Ј ìйø褞ｳ 珸 碚ó“à ｳｳ.

љ瑣 êй³裲ñ à琿萵ð

љ瑣 êй³裲ñ à琿萵ð êй³ｳ ©åò蔗瑩 й淸ｳ淸å ›鸙萵燾à淸瑩 áй³淲莎: 礪“è æY淲 赳淸û. ﾒ珮è“è, 鸙 瑙璋頸. ﾆ瑰瑙蕘: 髙炅ò, ›±鴈琿û îñ(й³ｳ), ì±浯鴉ｳ îñ æY淲 åòｳ îñ. ﾀ炅ｳЈ ›±û淸à 92-96% ﾑ, 3-4% ЇЈ 鈞瑩, “鑈蕘“û 1,3- 1,7ã/3, ›瑣û“û 3. ﾀ炅ò ›±淸û ³鈞ò, 鸙 ©åò蔗瑩 й淸ｳ淸å 硴鶴åí ë頸琿瑩 粲à 赳ó Їí ›鸙萵燾à蕘. ﾒ褞î瑙璋頸 琿琅û 瑙璋頸 û› йЈ蒟ó 瑩›隝û 琿û åå ï褞瑣瑰û 110-12500ﾑ, 瑙璋頸Ј ›珮瑣霳瑙 盖ð ›靑 蕘Ј 碯ｳ

豕砒裝ｳ. ﾒ褞î瑙璋頸Ј ›±û淸à 97-98%ﾑ, 0,3-0,75% ЇЈ 鈞瑩, 0,1-0,4%

隝“琿. ﾒ褞î瑙璋頸 ©åòû› ©åò蔗瑩 æY淲 à蔗û 硴鶴ð, ë頸琿瑩 赳ó“à ›鸙萵燾à蕘. ﾒ瑰 êй³ｳ îñ肄í å鈕å 900-1100%ﾑ 琿琅û ›±鴈琿û îñ, íûЈ ›±û淸à 85%ﾑ, 1,0-1,5% ЇЈ 鈞瑩, 8-15%êЇë. љ±û淸à êЇäｳЈ ìйø褞ｳ êйï 碚ë“瑙蕘›í íû ê ›鸙萵浯蕘.ﾊ裨盖ｳ à蔗û› 硴鶴ð æY淲 ©åòû› ©åò蔗瑩 赳ó“à ›鸙萵浯蕘. ﾌ±浯鴉ｳ îñ ì±浯鱠û îñ肄í å鈕å 琿琅û,íûЈ òЇ 踴ò靍 ›瑩à æY淲 黑靍“餧 碚ûï åå莎. ﾎë 鈞 êй³裲ñ ³鈞ò›à 赳蕘, 鸙 淲羌鈬ｳ à琿 碚ûï 浯à蕘 瑙鮏û й淸ｳ肄 ©åòèｳê 跟ì褊 琿™è湜é 琿“瑙 å鈕å. ﾎ萵í 胙瑶頸ã褊 ©åò蔗瑩 赳鱠û. ﾏ裲 îñ ñ êй³ｳЈ å羌Ј îñ肄í å鈕å 琿琅û. ﾑ靍ò êй鈬å ì±浯鴉û îñå ±›ñ.ﾌ襄瑙韭琿û› û› 碚ûï åå莎, ›±û淸à Їí 鈞瑩蕘Ј ìйø褞ｳ 珸 æY淲 ⅳ羌åí ©å褥å 瑕糘ｳ 褌褥.ﾎë ›±淸û ³鈞ò 碚ûï 浯à蕘 瑙鮏 æY淲 瑙鮏› àà 赳ó Їí.
ﾁｳòｳｳø 鈞瑩

ﾝåò蔗瑩 й淸ｳ淸å 盖òｳｳø 鈞瑩 淸å ›鸙萵浯蕘, 鸙瑩蕘 ñ êй³ｳ ›±ð“瑕 琺萵ó å邉淸å-åê æY淲 й³ｳЈ 鵆í 琿琅û. ﾁｳòｳｳø 鈞瑩 Їø ï›à áй³淲莎:

ﾀ琿ò褊蒟ð – àЈ鑈蕘 盖òｳｳø 鈞ûЈ áй³羌 碚ûï 浯à蕘,íûЈ ›±û淸à îñｳ êй³裙ｳ 矜ð. ﾌ琿ò褊蒟ð , 鸙瑩 瑰ü淸褞肄 褞ｳｳø 淸å ›鸙萵浯蕘.

ﾊ瑩碚鞴ð, 鸙瑩蕘Ј ›±û淸à 碚ñ êй³裙ｳ 矜ð. ﾝåò蔗瑩蕘 êЇ鱠ｳ å邉淸å, 鸙瑩蕘Ј 赳“ûЈ 珸琺蕘. ﾏ裲 åЈ 淲羌鈬ｳ 盖òｳｳø 碚ûï 浯à蕘 ©åò蔗瑩

й淸ｳ淸å,鸙瑩蕘Ј 跿ñà›ó ï褞瑣瑰û Y±ｳ 碚à蕘: 跿ñà› åê 44-480ﾑ, ⅱ 60-750ﾑ, ›瑣 80-1000ﾑ. ﾆ±ñà› æY淲 ⅱ åê 盖òｳｳø 淸å ›鸙萵浯蕘 ›ⅲàç, ›瑣 åê – й³ｳЈ 鵆åí ›ⅲà òЇ淸å ›鸙萵浯蕘, íû 鵆裲

(鸙ⅰ裲) 蒟ï 瑣琺蕘. ﾇ瑪靑›à ³ й³ｳЈ 鵆 åå莎, 鮏瑙 隝“琿 æY淲 ЇЈ

鈞瑩蕘 å裝ｳ 230-2700ﾑ. ﾝåò蔗瑩蕘 й淸ｳ莎Ј 赳ïû 鸙魲û› 褌瑰û

љ瑣 êй³裲ñ à琿萵û ±›鱠û, 萵í Ј 跟“瑩û ï褞瑣琅à ›鑈蕘蕘. љ鑈蕘ë“瑙 êй³裲ñ à琿萵û û 蒻ｳ褊蒟 ±炅à›鱠û. °炅à›ë“瑙 ›瑣 êй³裲ñ à琿萵û ñ±ò琺蕘, 蒡鈞àï 瑩琿瑰蕘 盖òｳｳø 鈞褊. ﾀûí“瑙 ³ êй³裲ñ à瑙û ›琿靃›û êЇ…蕘 淲å ð褥鱠ｳ 肛蓿珞èàû› ð褥. ﾏ褫蒟í å魑í 琿霳琅û «赳ë» ©åò蔗瑩, 鸙瑩蕘 24 “瑣›à ›鵫à“à ›蕘, ›琥褪 ›瑰韃褞ｳЈ (©åòðйｳ鈬ｳｳ羌í, å湜àû› û›û“霳 æY淲 矜ñ›琿瑩蕘) 赳›ó Їí. љ瑣 êй³裲ñ à琿萵û ›鑈蕘蕘 û 淲å ›Ї磊û å褞蒟 13000ﾑ. љ瑣 êй³裲ñ à琿萵û ±炅à›ó ⅰ褞璋 æY淲 萵í Ј ñ±ò瑪 赳燾à蕘 êй³ð áйø裲昕Ј YЇｳ äY澵ｳЈ ｳ³“ｳЈ 琿ó Їí. ｲ êй³ｳЈ áйø裲 à鱠à êй³ｳЈ áйø裲åí 瑩琿瑰à蕘 æY淲 盖òｳｳø ›ⅲ隝琅û, ｳ áйø裲ｳЈ 碚ñ àЈ ò靍ó Їí. «ﾆ瑰隝» ©åò蔗瑩蕘 êЇ鱠ｳ莎 àåｳ å褞蒟 瑪瑰鑈 14000ﾑ 14-30 òYｳê.

1 [142-169].

ﾒ珸à ⅱû ò±鈕瑩 ›鸙萵燾à蕘 趺Јｳë åä瑩 åë肛…淸à, íûЈ 瑩瑰霳萵 åЈ à燾鈕靏û ð韶èò 3Νà’·ﾀ1’3 淲å Νà3ﾀ1’6. ﾊ鸙頸 赳ë“鑈 褞ｳｳø 碚ûï 浯à蕘, 鸙 釿琿› ©åòè鈕褫 å邉淸å ©åòèｳê 跟ì褊 琿™è湜é 琿ó Їí.ﾝåòèｳê 跟ì褊 琿™è湜é 琿“瑙 å鈕å ⅱû 琿™è湜é æY淲 矜ñ›à ⅱû ò±鈕瑩 åòｳ ›ⅲà 淸å 砒å莎. ﾊ鸙頸å ›鵫隝瑣霳 àò瑩: ð韶èｳЈ ›±û淸à 珸 ìйø褞蒟 ³褊 ð褌湜é 碚ó“à ｳｳ, 砒盖 ©åòèç å邉淸å 鸙瑩 àä›à 琿™è湜é åí 盖å øй羌ï, 琿™è湜鱠ｳЈ àí òйå淸褪裝ｳ; îû› 瑩à›瑣霳瑰û ⅱû 浯韜åí ⅱû 琿™è湜鱠ｳЈ Їø í åì 淲å Їå í 碚ó“à ｳｳ. ﾊ鸙頸Ј 裲ｳ òЇ 矜ð: 1. 礪“è, 2. 赳淸û. ﾒ珮è“è – 胙裲 ä褊 瑪萵ð“瑙萵 à“浯 «ì±鈕û 鞨ñ». ﾛë“琿蕘 å邉淸å 鸙 ì±ç“à ±ñ瑰, 裙褞蒟 盖ð áйø裙ｳí “à ñà›, 鸙 萵í êй涖裨莎, 砒盖,  åí ð韶èｳЈ 炫 êй褪³褞ｳ昕Ј 赳›霳蕘“霳瑙. ﾊ鸙頸Ј “鑈蕘“û 3ã/3, ›瑣û“û 2,5; íûЈ òЇ褞ｳ: òЇｳç, à›

›瑩û, ›鑈“隝ò æY淲 ›瑩à òЇ ê å鈕褥裝ｳ. ﾊ褊 ⅱ霳萵: ﾃ溿瑙蒻…; ﾒﾌﾄ-蒟: ﾎë – ﾅì褊 ó. ﾆ瑰瑙蕘 ð韶èò.ﾍ裙ｳ鈬ｳ ³鈞ò 淸å ë珞韭 瑣 淲å ™ⅱ頸

›鸙萵燾à蕘.ﾏà粨òû 瑣Ј òЇ褞ｳ: à›, ›瑩à 碚ûï åå莎; “鑈蕘“û 3,1– 3,25ã/3, ›瑣û“û 4. ﾏà粨òû 瑣Ј ›ⅱû 趺ð ›靍淸à 裝Yð. ﾊ褊 ⅱ霳萵: ﾇ珮琺àüå, ﾎà ﾀ鉅…. ﾘ韭ｳ ë珞韭 瑣霳ûЈ ›±û淸à ›ⅲà 淸å - Yò瑰, ð褌淲鈑ì, 琿è湜鴈褊 ³ｳЈ 鶴蔗褞ｳ å鈕褥裝ｳ. ﾅЈ 盖煇ｳ ë珞韭 瑣 琿霳瑣霳 ⅱ霳萵淸à 矜鵆蕘 淲å

鈞à. ﾏà粨òｳ 瑣 矜鵆 Їí ›鸙萵燾àí Y莎褞ｳ –  åí 跿ó, ⅳ璋 æY淲 矜ñ›à Y莎褞. ﾘ韭ｳ ë珞韭 瑣 矜鵆ò›瑙 å鈕å 琿霳瑣霳 î煜褊瑣í ›±û淸à 96% ﾑà’2. ﾑ珸矜øû› ©åòè鈕褫 æY淲 琿™è湜é 琿ó Їí ð韶èò Na3AlF6, ⅱû 琿™è湜é AlF3 æY淲 ⅱû 浯韜 NàF ›琥褪. ﾎàû Y蒟å ›餧›隝蕘 òYì褊, 矜瑜›û ³鈞ò 淸å ë珞韭 瑣 ﾑàF2, êЇ³ ›餧›隝霳, 琿™è湜鱠ｳЈ 肛蓿鶴莎í Al(ﾎﾍ)3, àü湜褊肄í 萵燾 Na2ﾑﾎ3 à鱠琿瑙à ⅳ靍靃 琿琅û. ﾊ鸙頸 ›餧›隝 Y莎褊 й淸ｳ. ﾄ鰀琿瑪 æY淲 瑩琿瑰 ﾏà粨òｳ 瑣Ј î煜褊瑣霳 淲å 鈞 矜鵆ìà“瑙 à琿蕘 ±炅à›瑙 å魑í î煜褪…û ›ｳ ›餧›隝隯褊 èü-瑩琿瑰ð“餧 瑩琿瑰蕘.ﾀà靍“餧Ј æ±ûñ ｳ褫 äY趺 ë珞韭 瑣Ј à浯 矜鴉瑙靏. ﾀà靍“餧í ë珞韭 瑣 ›Ї³ ›餧›隝隯褊 瑩琿瑰›瑙 琺浯ì琿û è淸ｳ 瑕í蕘 åå 豕砒裝ｳ, í萵 鸙 鏸靍琺蕘.ﾏｳЈ ï褞瑣瑰û : åｳЈ 矜ñ 赳“霳萵 160-1800, åｳЈ 燾Ј萵 300-3500ﾑ, ›靑û 2 “瑣. ﾊ褄褥ｳ ⅰ褞璋 ⅱû 羌í , 鸙 ðⅷ褥ñ æЇｳ邉å莎  矜…萵.ﾋ瑰í“瑙 ë珞韭

›餧›隝蕘 ð褌湜鴦ｳ鈕褊莎莎, 鸙 ðⅷ褥ñ ³ｳ 淸à æЇｳ邉å莎. ﾊ鸙頸 ³, 鸙 Їí 鈞 ë珞韭 ›餧›隝“à ›ⅲ琅û 肛蓿鶴ä 琿™è湜… óüà òЇ淸å æY淲 萵 褞ｳ淸ｳ òЇ淸å. ﾊ鸙頸 óüà燾 ñЇ鈑蒟 矜矜淸û 籵ó-ñЇ鈬ｳå, ñЇ邉ã褊 ð韶èｳ à瑙û åòｳ莎 矜矜淸û åòｳｳå ï褞瑣瑰û 130-1400ﾑ. ﾏｳ 裲ｳ “à áйó肄 碚à蕘. ﾁｳ煇ｳ 萵 ë珞韭 ›餧›隝 琿霳琅û:

CaF2+H2SO4=CaSO4+2HF (200 0ﾑ 蒟魑í).

ﾅ³煇ｳ  ë珞韭 ›餧›隝蕘Ј ò±鈕瑩霳 й淸ｳ肄 淲羌鈕褄肄í. ﾊ鸙頸 琿ó Їí, ë珞韭 ›餧›隝蕘Ј 褞淸ｳí 琿™è湜鱠ｳЈ 肛蓿鶴莎 åí 萵燾 瑩琿瑰蕘. љ±ë“瑙 óüà ›ⅱ靑ó 蒟ï 瑣琿瑣霳 ⅰ褞璋“à ±ó 矜淸à û浯萵é 瑕… æЇ莎:

6HF+Al(OH)3=H3AlF6+3H2O,

2H3AlF6+3Na2CO3=2Na3AlF6+3CO2+3H2O.

ﾊ鸙頸 ò±涖à“à òЇ莎, íû 赳›àï ñЇ鈑莎, 跿琅û æY淲 130-1500ﾑ å邉淸å åòｳ莎. ﾔû 琿™è湜é 琿ó Їí ë珞韭 ›餧›隝蕘 û› 琿™è湜é 肛蓿鶴莎åí 砒鶯瑩瑜淸靍琅û:

3HF+Al(OH)3=AlF3+3H2O,

琿 ⅱû 浯韜 萵åí 琿ó Їí:

2HF+Na2CO3=2NaF+CO2+H2O.

љ餧›隝 Y蓴Ј åøｳ³ò褞ｳ: ðⅷ褥Ј 鉅…淸û“û,砒盖 ë珞韭 ›餧›隝

琿霳琅û, 鸙 êЇｳ 瑙蕘ð“餧 碚ûï åå莎;萵àû› 瑣Ј ›±û淸à

³褊 ð褌淲鈑íûЈ ìйø褞ｳ 珸 áйó“à ｳｳ; 瑜ààð 碚à瑙 áйó åê, 鸙 ›隯矜ò;›ｳ ›餧›隝û ›琺ì琺í “霳. ﾊ鸙頸 òｳ³ Y莎褊 й淸ｳ ﾑｳòｳ³ Y莎ñ 鉅…瀨鑈 Y莎ñ. ﾊ鸙頸羌 ³褊 ð褌淲鈑íûЈ ìйø褞ｳ ò褄å鱠ｳ.ﾀï瑩瑣琿瑩 ³褊 赳û浯蕘. ﾔû 浯韜莎 萵åí 琿霳 瑕…:

2ﾍ’ + Νà2ﾑﾎ3 = 2Nà’ + ﾑﾎ2 + ﾍ2ﾎ.

ﾊ鸙頸 òｳ³ Y莎褊 й淸ｳ莎Ј 淲羌邉淸å 裲ｳ ðⅷ褥ñ 赳蕘: 1. ë珞韭 瑣 萵åí æY淲 ³褊 ð褌湜鱠ｳЈ 鶴蔗瑩隯褊 ³莎 ³淸ｳ 琿ó Їí,›±û淸à ⅱû 浯韜 矜ð(ﾑ琥竟浯í); 2. ﾔû 浯韜åí 琿™è浯ò 浯韜莎Ј ›ⅲ隝“瑙 褞ｳ淸ｳåЈ àí韈璋“à 豕砒裝ｳ ð韶èｳ 琿ó Їí (ﾊ鶴濵糘à). ﾊ鶴濵糘ûЈ 砒ã褊 ìY³å褞ｳ 碚鵆煇à àí韈璋 û浯萵é 褌à 碚鵆煇à й莎. ﾁ褄羌³ 褞ｳ淸ｳ蒟í êй³ð›餧›隝 聰ç 豕砒ã褊 å鈕å òｳ 砒鶯瑩瑜浯蕘 æY淲 浯韜莎Ј 琿™è浯 鏸靍琺蕘.ﾁ±ë å鈕å 琿™è湜鱠ｳЈ 肛蓿鶴莎 ⅱû 浯韜åí ©å褥ｳï ð韶èò æY淲 òｳ òЇ鈑莎.ﾊй³ð›餧›隝 聰鈕û 豕砒莎 òｳ 萵“à 琺浯ë“瑙. ﾀè湜鱠ｳЈ 肛蓿鶴莎 ⅱû 浯韜åí ©å褥ｳï ð韶èò æY淲 òｳ òЇ鈑莎:

6Νà’ + Ν狢1(ﾎﾍ)4 + 2ﾑﾎ2 = Νà3ﾀ1’6 + 2Νà2ﾑﾎ3 + 2ﾍ2ﾎ.

ﾘ頷燾Ј ›±û淸à 萵àû› 瑣, 礪“è 瑟ⅱû ð褌淲鈑ì æY淲 萵 矜ð, 萵àû› 瑣åí ð褌淲鈑äû ±炅à›鱠û, 萵í í 矜û› îïí褊褞莎 瑩琿瑰蕘æY淲 琺浯ì琿û åå ³莎 800-8500ﾑ. ﾀûí“瑙 ³淸ｳ昕 ±›鱠û æY淲 ±炅à›鱠û 鮏瑙 å魑í òｳå鱠ｳ. ﾏｳЈ àåå: ï褞瑣à 50-550ﾑ, ›靑û 40 èíйò,

ñ:›=10:1.ﾑｳòå褊 å魑í 琿霳瑣霳 褞ｳ淸ｳ昕Ј ›±û淸à 20-25 ã/ë Νà’ 矜ð .ﾅ淸ｳ昕 瑟浯í áй³ï àí韈璋“à 豕砒莎.ﾊ瑩碚湜鈞ð“à 盖ð ›靑 ﾑﾎ2 åí 琿™è浯ò 浯 砒å莎, ð韶èò òЇ邉ó Їí. ﾊ瑩碚湜鈞…燾Ј ›靑û 7-8 “瑣, ï褞瑣瑰û 70-750ﾑ.

1 [128-138];

9 [7-29].
14-та›ырып. Алюминийді электролиттік Щдіспен алудыЈ теориялы› негіздері.

Алюминий былауыныЈ электролитініЈ ›асиеттері. Бал›ытыл“ан ›±ралдар элетролизініЈ теориясы. ЖЇйелердіЈ бал›у диаграммалары: Натрий фториді – Алюминий фториді, криолит – глинозем, Криолит – фторид, алюминий – глинозем. БулардыЈ ты“ызды“ы, т±т›ырлы“ы, электрйткізгіштігі, серпімділігі. Электролиттегі т±здар мен ›оспалардыЈ электролиз Їрдісіне Щсері. Криолит-глиногемды бал›ытпалар таралуыныЈ кернеуі. Электролиз механизмі. Электролиз кезіндегі анодты жЩне катодты процестер. Кері Їрдістер.

ﾑ珸矜øû›í 琿™è湜鱠ｳ ©åòè鈕褫 瑩›隝û 琿琅û, 褞ｳã褊 矜ë›靑隝“瑙 ð韶èå, ›±û淸à 浯韜åí 琿™è湜鱠ｳЈ ⅱà 矜ð, 淸琺-à› 盖褸å 矜ñ›à 萵 ò±鈕瑩 ›ⅲ隝“瑙. ﾝåòèｳЈ ›±û ð韶èｳê ›瑣霳瑰û 赳“霳瑙 ⅲ隝琺 瑣琿靃 à琿琅û, …“湜 NaF –昕Ј îü莎Ј î煜褊璋燾Ј, ©åòè裙ｳ AlF3 –å ›瑣霳瑰û 琿霳琅û. ﾒ珸à ð韶èò Їí Na3AlF6 淲å 3NaFּ AlF3 – 鸙 Їå Ј. ﾅ肄ð 褞ｳ淸ｳ NaF-åí 矜鵆ñà, í萵 ð韶èｳê ›瑣霳瑰 3-í êйï. ﾌ±淸琺 ©å鸙頸 òｳ³ 蒟ï

瑣琿琅û. ﾝåòèò AlF3 矜鵆ñà, í萵 ›瑣霳瑰 3-í 珸 æY淲 íû ›餧›隝 蒟ï 瑣琺蕘. ﾀè湜鱠ｳ ©åòè鈕褫 å邉淸å ð韶èｳê ›瑣霳瑰 2,6-2,8 ›餧›隝 ©åòè褞 ›鸙萵燾à蕘. ﾝåòèｳЈ 矜ë›ó ï褞瑣瑰霳 æY淲 琿™è湜鱠ｳЈ 跟“琿í òйå淸褪ó Їí àü鱠ｳЈ ﾑàF2 æY淲 à肬韜莎Ј MgF2 ⅱ鞴 ›ⅲ隝琅û. ﾎàûЈ 褞ｳ淸ｳ蒟羌 跖霳› ìйø褞ｳ 7-9% 瑰à鱠û.

ﾊ褊蒟ｳ æY淲 “靍àû 琿™è湜é 琿ó à›淸à йЈ蒟ｳЈ 淲羌鈬ｳ Y莎 碚ûï ©åòèｳê Y莎ñ 浯à蕘. ﾁｳ›, û 褞ｳ淸ｳ蒟í 琿™è湜鱠ｳ, íûЈ ò±鈕瑩霳 ©åòè鈕褫 ìЇêｳí 褌褥, 砒盖, à蔗à 羌 áй³炫ｳ, й鶯å昕 鸙 琿™è湜鱚å ›瑩à“瑙萵 êйï 跟“瑩û (+) îЈ î煜鞨ë“à 韃. ﾑ珸矜øû› ©åòèｳê 鏸靍瑣ó ðⅷ褥ｳí íûЈ 褞ｳ淸ｳ淸å 矜ë›靑隝“瑙 Na3AlF6 – ð韶è褊 æЇｳ鈑莎. ﾎ ðⅷ褥 ｳå 瑰靍ó Їí, 釿琿›, ð韶èò, ⅱû ò±鈕瑩 (©åòèｳЈ ›±ûí òЇ鈑 Їí), êй³ｳ ©åò蔗瑩, 淸琺-à› êйï ìйø褞蒟 ©åòð ©淲 ›琥褪.

›±“à Yåå莎. ﾒ褌å燾 òйå淸褪ó å邉淸å, ©åòèå ›瑣 áйø裲ð áй³淲 矜琺蕘, á±ë ðⅷ褥 êЇ褄褊莎莎 æY淲 ©åòð ©淲燾Ј “霳霳 跟“瑩隝瑣琅û. ﾂ瑙浯萵“û ©åòèｳЈ 璧û› 砒淸å 跟“瑩û ›瑩›霳蕘 瑪瑟褊 ë›霳萵 砒òｳ, ›瑣 ›珮靍› à鱠à 碚à蕘, 淸û›í ©åòè鈕ｳЈ æЇ 赳“萵鵆浯 矜鴉瑙靏, å鮏 釿琿› Їåí ûï ⅳ靍琅û. ﾝåòèｳЈ ›瑣, 淸琺-à› 籵澵瑙ûЈ áЇ魑ｳê 砒淸å 蒟 ›±à蕘, á±ë 踴ó蕘Ј 跟“琿í 珸琺ï æY淲 ©åòè鈑ｳЈ 粲瑰霳 áЇ³炫蒟í ›鱠û. ﾂ瑙浯萵“û ©åòèｳЈ ›琿ûЈ蕘› ›珮瑣û 150-250 ì ›±鱠û, 籵澵瑙ûЈ 赳ïû Ј莎羌 400-600 ì. ﾝåòèå, ©åòèò à瑰霳瑙 6-8% 釿琿› 褞鞴ｳ. ﾝåòè裙ｳ 釿琿› ìйø褞ｳí êй å邉淸å íûЈ ©åòð йｳ鈬ｳｳ羌 òйå淸裨莎, ë 砒òｳ ©åòð ©淲燾Ј “霳û й莎. ﾁ琿›靑隝“瑙 ð韶èｳ – 釿琿› ©åòèò û浯萵é 韶淸瑩萵í ò±蕘: Al3+, Na+, Ca2+, Mg2+, F-. O2-, AlO2

-, AlOF5 4- æY淲 矜ñ›琿瑩萵í. ﾁ±ë 韶淸瑩 ©åòèò 瑩›隝û › àä瑪“à ›瑣靏琅û. ﾁｳ›, ©åò蔗瑩萵 ê û浯萵é 韶淸瑩“à “瑙à 銜…蔗琿琅û – 鸙瑩 ©åò蔗û î煜鞨äû› à“霳à“à 韃 韶淸瑩. ﾊ瑣鮏 琿™è湜鱠ｳЈ 韶淸瑩û, 琿 瑙鮏 – ⅳ羌

韶淸瑩û 銜…蔗琿琅û. љ琿“瑙 – 浯韜莎Ј, àü鱠ｳЈ, à肬韜莎Ј, ⅱ蕘Ј æY淲 矜ñ›琿瑩蕘Ј 韶淸瑩û 矜ë›隯琅à ›琿琅û. ﾊй³ｳ 瑙鮏›à áй³淏褊 ⅳ羌 êй³裙ｳåí Yå褥裝ｳ, 燾åí 盖å ﾑﾎ æY淲 ﾑﾎ2-昕Ј ›ⅲàí ›±鱠û. ﾎ燾Ј íY趺淸å ©åòè鈕褫 ðⅷ褥ｳ淸å ê 釿琿›Ј 鏸靍瑪û æЇï, û浯萵é 跖浯›û 瑕…

›±à蕘:

Al2O3+3ﾑ=2Al+3ﾑﾎ

ﾝåòè鈕褫 ï褞瑣琿瑩û å邉淸å, ©åòèｳЈ “鑈蕘“霳à (2,1ã/3) ›瑩à“瑙萵, 矜ë›û“瑙 琿™è湜é 裝Yð 跟“瑩û (2,3 ã/3) “鑈蕘››à 韃. ﾑ鸙 砒òｳ, àä›à áй³淏褊 琿™è湜é 籵澵瑙ûЈ òЇ盖淸å ©åòèò ›珮瑣霳ûЈ 瑰淸à ›琿琅û. ﾝåòè鈕褫 ðⅷ褥ｳí 籵澵琅à“û å褫 4-4,5 ﾂ å邉淸å æY淲 › êЇ 50-蒟í 250 À 蒟魑í æY淲 ©åòè鈑ｳЈ ›浯 矜鴉瑙靏 æЇｳ鈑莎. ﾝåòè鈕褫 矜淸à ©åòè裙ｳ 釿琿›Ј ìйø褞ｳ à›靍霳萵ï òйå淸裨莎 æY淲 íûЈ î煜褊璋 0,5-1,5% 趺ｳ 碚鵆煇à «瑙鮏› Yð» 蒟肄í 碚à蕘: 籵澵琅à“û å褫 琿蕘åí à›靍霳, å魑í ³ï-³ï 30-60 ﾂ 蒟魑í ±ë“蕘; 璧û› 赳ð›隝萵ï ñYå 砒 矜é›琿琅û (ò±炫), 盖ð òЇｳ 隝 à鱠à 碚à蕘; ©åòèｳЈ 碯à炫û êЇ鱧莎.

ﾀ濵蔗û› YｳЈ 矜琿í Y蒟å 矜›隝瑪 íûЈ 赳炫û 瑩›隝û 瑙û›ó“à 碚à蕘. ﾎ燾 跟™ ©åòèå 釿琿›Ј ｳｳ áй³羌í ûï 褞ｳ 瑩›隝û ｳå 瑰琅û. ﾌ±淸琺萵 籵澵琅à“û å褫 òйå淸襃, ›琿靃 ©åòè鈕褫 æЇ ›琿û浯 åå莎. ﾀ濵蔗û› Yð ⅱû ò±鈕瑩蕘Ј 跟“琿åí ©åòð ©淲燾 êйï “霳萵ó“à Yåå莎. ﾑí蕘›í 瑙鮏› YｳЈ 珸 碚ó霳 ›瑩瑰ð“瑙 æйí – 鸙 盖ð 籵澵琅à òYｳ羌淲 盖ð 澵瑙 瑰à åê, 琿 琿蕘Ј“û ›瑣瑩萵“û 碣鞳琅琿瑩, ì±淸琺 YｳЈ 碚ó霳 3-5

òYｳòå 盖› ò å鈕褥莎. ﾎ à›à 籵澵à“à 釿琿› ó 跖ｳ (òYｳ羌淲 10 å 蒟魑í) æЇｳ邉å莎, á±ë «ò±炫» 碚ó蕘Ј 琿蕘í 琿ó 碚ûï 磊à蕘. ﾝåòè裙ｳ 釿琿› 褞ｳ Їí, íûЈ ›珮靍“霳 瑩浯û à浯“à ⅱ浯ë“瑙 í裘ààû› 矜ë“瑟褊 莎, “û 萵 釿琿› Їåí ûï 瑩琿瑰蕘. ﾁｳð›瑣瑩 鈞瑩萵 籵澵琿瑩“à 釿琿› ó蕘Ј (Yð 4-8 “瑣 鵆í) Ї鈕ｳñｳç 珞à瑙蕘ë“瑙 òЇ åЈ肄ã褊. ﾝåòèｳê òYì褊 淲羌邉淲í 琿™è湜鱠ｳЈ 韭琿û› 鈞 à琿瑩û: ﾀ85 æY淲 ﾀ8 (99,85 æY淲 99,8% ﾀ1) 琿霳琅û. и 跟“瑩û 鈞û›“û åë 琿ó Їí, ©åòè鈑瑙 琿霳“瑙 琿™è湜鱠ｳ 鈞àó“à 豕砒莎. ﾒ珸琿瑪蕘Ј YЇｳ Y莎褞ｳ, 淸琺-à› 裲ｳ煇ｳ 琿™è湜é й淸ｳ åí

琿™è湜鱠ｳЈ ›ⅱ靑ààí 矜ë›靑ó й淸ｳ淸å 蒟 ›鸙萵燾à蕘. ﾌ褪琿蕘› 琿™è湜鱠ｳ æY淲 íûЈ ›ⅱ靑ààí 鈞ó ﾝåòè鈕褊肄í 琿™è湜鱠ｳ ›ⅲàà瑙 鈞ó Їí, Їø ›珮瑣 蒟ï 瑣琿瑣霳 òYë ›鸙萵燾à蕘, 鸙 ©åòèｳê 鈞àûЈ 盖ð òЇ.

ﾀè湜鱠ｳ 矜ë›靑隝“瑙 ⅱ萵 鈞à鱠û. ﾀ濵ä 碚ûï 琿“璧›û 琿霳“瑙 琿™è湜鱠ｳ à鱠琿瑙琅û, î“瑙 30% Cu ›ⅲ琅û. ﾎ燾Ј íY趺淸å 瑙鮏› ›ⅱ靑à燾Ј “鑈蕘“û 3,5 ã/3-å й莎 æY淲 鸙 籵澵瑙ûЈ òЇ盖淲í ›琿›靃 砒淲 ›à鱠û. ﾊ瑣鮏 碚ûï 籵澵瑙ûЈ 砒淲 跖浯›ë“瑙 ñ±鵆› ›珮瑣, …“湜 鈞àí“瑙 琿™è湜é 褥襃å莎. ﾁ±ë ñ±鵆› åä瑩 ›珮瑣霳ûЈ 瑩瑰霳萵, 矜ë›靑隝“瑙 ©åòèò ›珮瑣û 跖浯›ë“瑙. ﾌ±燾 ›瑟àç 褪ó Їí, 瑙鮏› ›ⅱ靑à燾Ј “鑈蕘“霳à ›瑩à“瑙萵 ©åòèｳЈ “鑈蕘“û 珸 碚óû åê, ᱓瑙 趺 Їí ⅱû 矜鱠ｳЈ ⅱû 琿™è湜鴈褊

浯韜 ò±鈕瑩霳ûЈ ›ⅲà à鱠琿瑙隝琅û, á±àûЈ “鑈蕘“û ðⅷ褥ñ ï褞瑣瑰û 2,7 ã/3 Ј (ì±淸琺 赳“萵鱠à 鈞 琿™è湜鱠ｳЈ “鑈蕘“û 2,35 ã/3). ﾊ瑣鮏 ò±› › êй邉淲 ›ⅲ›瑙 å鈕å, ©裲鸙頸 瑩›隝û 瑙鮏›à ›Ј йｳ, 瑙鮏 琿™è湜é 韶淸瑩霳ûЈ à鱠à 碚ó霳à Yåå莎. ﾎë àä›à 矜“靑ûï í萵 琿™è湜鱠ｳЈ åë òЇí áйå莎, 琿™è湜鱚å ›瑩à“瑙萵 ì±淸琺 ©åå炅ð ñ ©åò淸û (Mg, Na, Ca), 瑙鮏í ©åòèå й褊ｳåí àä›à, ©åòè裙ｳ 琿™è湜é 韶淸瑩霳ûЈ 跟“瑩û î煜褊璋 ›ûï ò±ð“瑙“à 蒟魑í 褸Јå áй³涖裨莎. ﾊйò裙褊 îЈ ©åò淸û ©åå炅ð (Si, Fe, Cu æY淲 矜ñ›琿瑩û) 瑙鮏í ©åòèå й 琿à鱠û, й鶯å昕 瑙鮏› ›ⅱ靑à萵 琿™è湜é 趺ｳ³òｳ. ﾑí隯褊

琿™è湜鱠ｳЈ 鈞û“û 99,995% 蒟魑淏ｳ (ﾀ995 à瑰û) 琿霳 ìЇêｳí. ﾝåòèｳê 鈞àó å邉淸å 1 澵à åë“à àåí 18000 Âò·“ ©åòð ©淲 æ±ñ琿琅û. ﾑí蕘›í Їø ›珮瑣 鈞àó ›±燾 裝Yð ›隯矜ò æY淲 íû ›鸙萵炫 êйå³ ò褄肄í.

ﾀè湜é åí ›ⅱ靑ààð Їí, 鸙瑩蕘Ј 淲羌邉淸å 矜ë›隯瑙û ›±ð“瑣隝“瑙 聰鈕瑩åí Ї襃 鈞àó 跟û ›鸙萵燾à蕘. ﾒ珸琿à“餧 聰鈕瑩 淸å ⅱ, 珸ⅳ, 瑩胛í à鱠琿瑙隝琅û. ﾒ珸琿瑙隝瑣霳 åäûЈ 跟“瑩“û 砒昕Ј 鈞à“餧 聰鈕瑩åí 赳浯û Їí, 聰鈕ûЈ ð“琿瑜 à“í áйø裲ó, …“湜 ±› ø隝瑩“à 琺浯ä靍靃 æЇｳ邉å莎, 鸙 Їí 鈞à“餧 聰鈕û, â瑩û 淲å 胙瑶頸 ›±磊ð“à ⅱ浯ë“瑙 ±› òｳ åèàû ò›餧 瑩›隝û 豕砒莎. ﾎ ›±磊ð 瑩›隝û 聰釿褊 ›ⅱ靑ààà

Ї褊裝ｳ. ﾌ±淸琺 å鈕å åë í萵“û 褞ｳ肄í 羌淲í 鈞隝琅û, íY趺淸å íûЈ 蒻 矜ë›隯琅瑙 鈞à“餧 聰鈕ûЈ ø靏霳à й莎. ﾁｳð ›靑 åë 褌褥 ›瑣 鈞瑩, 鸙瑩“à ›ⅲà 聰ç ø隝瑩霳ûЈ ⅳ璋à炫û 砒òｳ 籵澵瑙ûЈ 砒淲 ›琿›靃 ››瑙 áйø裲褊 (åäà 褞ｳå鶯ｳí ›ⅲààð åí 矜ñ›à 萵 鶴蔗瑩萵í) 鈞ó æЇ莎. ﾀè湜é ›ⅲàà燾Ј îë à瑰霳 Ј 聰鈕瑙 鈞ó 籵ó蕘

òYì褊 æЇｳ銛 瑩›隝û ｳå 瑰 ìЇêｳí, …“湜 矜ë›隯瑙û ›琿“瑙 ›靏隯û

100-400 ﾏà å邉淸å 20-30 è炫ò ±瑪 åê. ﾀè淸ｳ ›ⅲààû ³褊, ð褌湜鱠褊 æY淲 矜ñ›à ›ⅲàà瑙 (裲ｳ煇ｳ ›ⅲààû 褞裲) 鈞ó Їí, à肬韜³ 鈞àó òY³

›鸙萵燾à蕘. љⅲàà褊 à瑙“瑙 åë 30% à肬韜åí ›ⅱ靑隝琅û. ﾌ±淸琺 ›ⅲààû 矜ë›靑ó ï褞瑣瑰û àåí 5000ﾑ, ì±淸琺 ï褞瑣à å邉淸å ›ⅱ靑à萵í ³褊, ð褌湜鴈褊 矜鵆ë“瑙 ›瑣 鈞àð áй³淲莎. ﾎàû 矜ë›隯琅瑙 ñЇ銛 瑩›隝û 琥靍瑣琅û, 瑩浯í 籵ó蒟 à肬韜 琺萵à蕘. ﾀ鱠瑪蕘 籵ó蕘 竟蔘ö韶淸û, î淸褊瑩åí ›ⅲ隝“瑙 å褞蒟 æЇｳ鈑莎. љⅱ靑à, ›琿“瑙 ›靏隯û 10- 15 ﾏà å邉淸å, åå àåí 850 0ﾑ-肄 蒟魑í ›鑈蕘à蕘. ﾌ±淸琺 赳“萵鱠à à肬韜 碯“à 琺浯à蕘 æY淲 íûЈ 碯û î淸褊瑩“à й莎, íûЈ ï褞瑣瑰û 2000ﾑ à淸à. ﾌ±淸à 碯àð î淸褊…à浯蕘 æY淲 î淸褊瑩 àå燾Ј ›珮靍“琿瑩霳萵 ›瑣 à肬韜 ⅳ靍琅û.