А 31Айсин М. Ж., Алиева Г. К. Жануарлар морфологиясы. Қостанай: А. Байтұрсынов атындағы ҚМУ, 2016. – 237 бет
жүктеу/скачать 6.78 Mb. Pdf көрінісі
|
| Ерекшеліктері. Жылқытоқ ішегі үлкен тоқ ішек(intestinum colon crassum)
және кіші тоқ ішек(intestinum colon tenue) болып екіге бөлінеді. Үлкен тоқ ішектіңпішіні тағаға ұқсас. Ол құрсақ қуысында орналасқанекі қатардағы вентральды және дорсальды жарты ілмектен тұрады. Бүйеннің кіші иінінен басталған вентральды жарты ілмек үш бөліктен: құрсақ қуысының оң жағындағы оң вентральды бөлік (colon ventrale dextrum), вентральды диафрагмальды (көкетпен жанасқан бөлігі) иілім (flexura coli diaphragmatica ventralis) және сол вентральды(құрсақ қуысының сол жағымен көкеттен артқа қарай жамбас қуысына қарай бағытталады) бөліктен (colon ventrale sinistrum) құралған. Вентральды жарты ілмектің қабырғасында төрт қатар ет таспалары және төрт қатар қалташалар болады. Жамбас қуысына кіреберісте сол вентральды бөлік жоғары жамбасқа қарай иіліп, жамбас иілімін(flexura coli pelvina) жасайды да, дорсальды жарты ілмекке өтеді. Дорсальды жарты ілмек те жоғары қабатта өз кезегінде үш: дорсальды сол бөліктен (colon dorsale sinistrum), дорсалды диафрагмалы иілімінен (flexura coli diaphragmatica dorsalis) және дорсальды оң бөліктен (colon dorsal dextrum) тұрады. Дорсальды жарты иілмектің қабырғасында үш қатар ет таспалары және үш қатар қалташалар болады. Пішіні қарын тәріздес кеңейген дорсальды оң бөлік, жіңішкеріп барып, кіші тоқ ішекке өтеді. Кішітоқ ішек (қарта) үлкен тоқ ішектің оң және сол бөліктерінің аралығында ұзын шажырқайға ілініп, ілмек жасай тік ішекке өтеді. Күйіс қайтаратын жануарлартоқ ішектерінің пішіні оралыпжатқан дискі немесе дискі-конус тәрізді болып келеді. Ол құрсақ қуысының оң жағында орналасады. Тоқ ішек басталған бойда проксимальды ілмек (ansa coli proximalis) жасап, сағат тілі бойынша бір-бірімен шажырқай арқылы байланысқан орталыққа тепкіш (центрипетальды) оралымдар (gyri coli centripetales) – (сиырда – 1,5; қой мен ешкіде – 3 оралым) жасап, орталық иілім (flexura coli centralis) түзеді де, қайтадан сағат тіліне қарсы бағытталған орталықтан тепкіш (центрифугальды) оралымдар (gyri coli cenrifugales) жасайды. Центрифугальды оралым дистальды ілмек (ansa coli distalis) түзеді де, тік ішекке өтеді. Шошқада тоқ ішектің пішіні конус тәрізді болады. Ол құрсақ қуысының алдыңғы жағының 2/3 бөлігін алып жатады. Тоқ ішектің ішіне қарай бағытталған центрипетальды оралымның қабырғасында екі қатар ет таспалары мен қалташалар болады. Оралымдарының саны 3,5. Ол орталық иілім жасап, 128 центрифугальды оралымдар түзеді де, артқа қарай иіліп, тік ішекке айналады. Центрифугальды оралымның қабырғасы тегіс. Ит тоқ ішегінің пішіні таға тәрізді болып келеді. Ол бүйеннен шыққан бойда құрсақ қуысының оң жағымен алға қарай бағытталып, оң бөлікті, одан соң көкеттің бойымен солға бұрылып, диафрагмальды бөлікті, содан кейін құрсақ қуысының сол жағымен артқа қарай бағытталып, сол бөлікті құрайды. Сол бөлік жамбас қуысына бағытталып, тік ішекке өтеді. Кіші тоқ ішегі - colon tenue—үлкен шеңберлі ішектің оң дорсальды негізінің жалғасы болып келеді. Оның диаметрі үлкен емес, яғни ішектің барлық ұзындығы бойынша бірдей (екі таспа мен екі қалташа). Ішек ұзын шажырқайда ілініп тұрады да, ілмек құрайды. Жамбасқа жақын мықын ішектің сол жағында жатыр. Осыдан, кіші тоқ ішек тік ішекке ауысады. Иттің кіші тоқ ішегі 3 бөліктен тұрады: 1) оң жақты басталу бөлігі, он екі елі ішектен медиальды түрде асқазанға дейін жалғасады; 2) қысқа көлдене бөлігі және 3) сол жақты төменгі бөлігі, сол жақ бүйрек астына бағытталып, құйымшақ бөлігінде жазық қатпар түзеді. жүктеу/скачать 6.78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|