Абсолюттік шама ұғымы. Абсолютті шамалардың түрлері


абсолютті шамалардың өлшем бірліктері. Абсолютті шамаларды шартты бірліктерге аудару



бет2/3
Дата29.03.2024
өлшемі26.21 Kb.
#496929
1   2   3
5-ші апта

абсолютті шамалардың өлшем бірліктері. Абсолютті шамаларды шартты бірліктерге аудару.

Абсолютті шамалардың өлшем бірліктері:


1. Табиғи есептегіштер келесі топтарға бөлінеді:
- Қарапайым бірліктер (тонна, литр, дана, сағат, адам саны).
- Күрделі бірліктер-бірнеше шамалардың комбинациясы (теміржол көлігінің тонна-километрмен көрсетілген жүк айналымы).
- Шартты-табиғи бірліктер-көбінесе қарапайым бірліктерді түрлендіру нәтижесінде пайда болады, көрсеткіштердің салыстырмалылығын және олардың қосындысын қамтамасыз ету үшін қолданылады. Мысалы: дал-декалитрлер (көлемі бойынша әртүрлі ыдыста шығарылатын шарап-арақ өнімдерінің жалпы көлемін өлшеу үшін), Тубалар-мың шартты банкалар (көлемі бойынша әртүрлі қаптамада шығарылатын консерві өнімдерінің жалпы көлемін өлшеу үшін), шартты отын (әртүрлі түрдегі отынның жалпы көлемін өлшеу үшін).
2. Құн – ақша түрінде (жалпы өнім, халықтың табысы және т.б.) гетерогенді өнім көлемін білдіру үшін қолданылады. Уақыт өте келе бағаның өзгеруін ескеру маңызды.

  1. Еңбек-кәсіпорындағы жалпы еңбек шығындарын ескеруге, жекелеген технологиялық операциялардың еңбек сыйымдылығын, қызметкерлердің еңбек өнімділігін өлшеуге мүмкіндік береді (адам-күн, Адам-сағат).

Іс жүзінде көбінесе индикатордың жалпы көлемін анықтау қажет, бірақ индикатордың құрамдас элементтері өлшенбейтін түрде ұсынылған. Өлшенбеушілікті жеңу үшін көрсеткіштерді шартты шамаларға ауыстыру қолданылады. Егер кез-келген өнім бірнеше сортқа ие болса және жалпы көлемді барлық тұтынушылық қасиеттерге ортақ негізде ғана анықтауға болатын болса, қабылдау қолданылады.
Мысалы:
Аймақтағы отын қорының көлемі жеткілікті ме, жоқ па, соны анықтау қажет. Қыс қатты болған кезде маусымға 29,3 мДж/кг жану жылуы бар 132,2 млн. тонна отын қажет.
Қолда бар:
23,8 млн. тонна мұнай (жану жылулығымен 45 мДж/кг)
98, 2 млн. тонна көмір (жану жылулығымен 25,2 мДж/кг)
Әр түрлі жану жылуымен отынды қорытындылаудың мағынасы жоқ.
Бұл жағдайда органикалық отынның әр түрлі түрлері 29,3 мДж/кг жану жылуымен шартты отынға ауысады, яғни олар осы жану жылуы болған жағдайда отынның қанша болатынын анықтайды.
Шартты бірліктерге аударудың арнайы коэффициенті есептеледі-өнімнің белгілі бір түрінің тұтынушылық қасиеттерінің осы қасиеттің анықтамалық мәніне қатынасы.

Мұнайдың ПК = Көмірдің ПК =


Қолда бар мұнай көлемі шартты отынның млн. тоннасына баламалы. Қолда бар көмір көлемі шартты отынның млн. тоннасына баламалы.
Отынның жалпы көлемі 36,6 +84,5 = 121,1 млн. тонна шартты отын, бұл осы өңір үшін жеткіліксіз.





    1. Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет