Ақпараттық жүйе жасақтаудың теориялық негіздері
жүктеу/скачать 314.75 Kb.
|
| Ақпараттық-шешуші жүйелер қандай да бір алгоритм бойынша ақпаратты қайта өңдеудің барлық операцияларын жүзеге асырады. Оларда шешім қабылдау процесінде нәтижелі ақпараттың іс-әрекет дәрежесі бойынша классификация жүргізуге және екі класты бөліп қарастыруға болады: басқармалы және кеңесші. Басқармалы ақпараттық жүйелер адамның шешім қабылдауына негізделген ақпаратты өндіреді. Кеңесші ақпараттық жүйелер адамның мағлұматына алынады және нақты іс-әрекет сериясына айналмайды. Бұл жүйелер интеллекттің жоғарғы дәрежесіне ие болады.
Қолдану сферасы бойынша жіктесек, өндірістік басқарудың ақпараттық жүйелері (сурет 3) басқарушы қызметшілердің функцияларын автоматтандыру үшін арналған. Жүйенің бұл класының кең қолданылуы мен әртүрлілігін ескере отырып, жиі кез келген ақпараттық жүйелер берілген талқылауда түсініледі. Бұл класқа өнеркәсіптік фирмалар, өнеркәсіптік емес объектілер: қонақ үйлер, банктер, сауда фирмалары мен т.б. ретінде басқарудың ақпараттық жүйелері жатады. Осы жүйелердің негізгі функциялары: оперативті бақылау және реттеу, оперативті есеп және анализ, перспективалы және оперативті жобалау, бухгалтерлік есеп және т.б. экономикалық-өндірістік есептер. Технологиялық процестерді (ТП) басқарудың ақпараттық жүйелері өндірістік қызметшілер функциясын автоматтандыру үшін қызмет етеді. Олар металлургиялық және машина жасайтын өндірістердегі технологиялық процестерді қолдау үшін ұйымдастыру кезінде кең пайдаланылады. Автоматтандырылған жобалаудың ақпараттық жүйелері жаңа техника немесе технология құру кезінде инженер-жобалаушылар, конструкторлар, архитекторлар, дизайнерлер функциясын автоматтандыру үшін арналған. Осындай жүйелердің негізгі функциялары болып мыналар табылады: инженерлік есептер, графикалық құжатнама құру (сызбалар, схемалар, жобалар), жобалық құжатнамаларды құру, жобаланатын объектілерді модельдеу. Интегралданған (корпоративті) ақпараттық жүйелер ұйымның барлық функцияларын автоматтандыру үшін пайдаланылады және өнімді жобалаудан бастап, өткізуге дейінгі жұмыстың барлық циклін қамтиды. Бұл мекеменің құрылымын өзгертуге әкелуі мүмкін, бұған кез келген басқарушы бара алмайды. Өңделетін ақпарат түріне байланысты құжаттық және фактографиялық АЖ болып бөлінеді. Құжаттық АЖ мәтін немесе графикалық құжаттардағы құрылымдалмаған ақпаратты (кітап, мақала, бұйрық т.б.) іздеуге бағытталса, фактографиялық АЖ мәліметтердің формальданған жазбалары жиынтығы түрінде берілген нақты мәліметтерге сүйенеді. Олар МҚБЖ арқылы ақпаратты енгізу, өңдеу, топтау, сақтау операцияларын орындайды. АЖ қолданылатын саласына байланысты және басқару деңгейіне байланысты мемлекеттік, аймақтық, офистік, жеке болып та бөлінеді. Атқаратын жұмысына қарай есептеуіш және ақпараттық (басқару) болып таралады. Кесте 2. - Ақпараттық технологияның жіктелуі
Автоматтандырылған ақпараттық жүйе ақпаратты өңдеу және басқару шешімдерін қабылдауға арналған ақпарат, экономикалық – математикалық модельдер мен әдістер, техникалық, программалық, технологиялық құралдар мен мамандар жиынын білдіреді. Сонымен, ақпараттық жүйе техникалық көзқараспен қарағанда, шешім қабылдауды қолдайтын және мекемені басқаруда пайдаланылатын ақпаратты жинайтын, өңдейтін, сақтайтын және тарататын өзарабайланысқан компоненттер шоғыры ретінде анықталады. АЖ кез келген құрылымы екі өзара байланысты бөліктерден құралуы мүмкін:
функционалды бөлік, қолданбалы облыстың функцияларын жүзеге асыратын қолданбалы программалар; орта немесе жүйе бөлігі, қолданбалы программаның орындалуын қамтамасыз етеді. Осыған орай стандарттаудың екі сұрағы тікелей байланысты: АЖ ортасы қолданбалы программалары өзара әрекеті интерфейстерінің, қолданбалы программалар интерфейсі стандарттары (Application Program Interface — API); АЖ сыртқы ортамен өзара қарым-қатынасы интерфейсі стандарттары (External Environment Interface — EEI). Интерфейстердің екі тобы АЖ ортасының сыртқы сипатының ерекшеліктерін – пайдаланушы, АЖ жобалаушы көзқарастарымен архитектурасын анықтайды. АЖ ортасы сыртқы интерфейсі ерекшеліктері сол ортаның компоненттері арасындағы өзара қарым-қатынас ерекшеліктерімен анықталады — бұл берілген интерфейс үшін қажетті барлық функциялар, қызметтер және форматтардың нақты сипаттамасы. Мұндай сипаттамалардың жиынтығы ашық жүйелердің эталондық моделін құрайды (Reference Open System Model). Бұл модель IBM компаниясымен 1974 жылы ұсынылып 20 жылдан бері желілік жүйелік архитектурамен (SNA) анықталады. Ол есептеуіш ортаның өзара қарым-қатынастары сәйкес стандарттармен сипатталған жеті деңгейге бөлінуіне сүйенеді және әрқайсысының құрылымы деңгейге тәуелсіз жүзеге асырылады (сурет 4).
Сурет 4. - АЖ өзара қарым-қатынасының жетідеңгейлік моделі АЖ моделін құру үшін компоненттерінің функционалды топтарын – пайдаланушыларды, функцияларды, мәліметтерді, коммуникацияны анықтау қажет. Бұл АЖ пайдалану сатыларында бірге жүріп отырады, жобалаудың мөлдірлігін қамтиды, жүйе жасақтау мен жоба құжаттаудың стандарттарын таңдауға негіз болады.
жүктеу/скачать 314.75 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|