Ќазаќстан республикасыныњ білім жєне ѓылым министрлігі



бет3/31
Дата03.01.2022
өлшемі0.94 Mb.
#450657
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   31
Биологияны оқыту әдістемесі

1. Негізгі мәліметтер


Факультет

Педагогика және білім беру


Мамандықтың шифры

5В011300-Биология


Курс, семестр

ІІІ, 5


Пән статусы

Таңдау


Кредит саны

5


Сабақ өтетін орын

405 В


Оқытушы

Сатаева Дариха Карим-шамалиқызы, а-ш.ғ.к, аға оқытушы.

Тел: 8-778-925-10-81

эл.почта sataeva.dariha@mail.ru


Практика, зертханалық сабақтарды жүргізетін оқытушы

Сатаева Дариха Карим-шамалиқызы, а-ш.ғ.к, аға оқытушы.

Тел: 8-778-925-10-81

эл.почта sataeva.dariha@mail.ru


2. Пререквизиттер мен постреквизиттер


Пререквизиттер

Педагогика

Постреквизиттер

Психология

3. Пәннің мақсаттары мен міндеттері


Мақсаттары

“Биологияны оқыту әдістемесі” педагогикалық ғылым. Бұл пән университеттермен педагогикалық институттардың биологиялық факультетерінде мамандыққа баулитын педагогикалық – психологиялық ғылымдар саласындағы нәтижесінде өзгеру заңдылықтарын таныстыру.

Міндеттері

-оқыту теориясындағы субьектизмді жою;

-биология әдістемесінің қазіргі жайы мен тарихына баға беру;

-студенттердің өз бетінше жұмыстарын ұйымдастырудың тиімді жолын табу;

-зат алмасу процесстерінің өту заңдылықтарын,олардың маңызын ашу;



-биологияны оқыту әдістемесі пәнінің өтілуі организмдердегі химиялық өзгерістердің механизмін танып білу үшін, ол процесстердің тіршілік үшін әсерін білу үшін қажет.



Пәннің мазмұны Білім алушының сабақ түріне байланысты жұмыс уақытының бөлінісі


Жалпы сағаты

Академиялық сағат саны

Дәріс

Практикалық/ семинар

Зертханалық

БАОӨЖ

БАӨЖ

1

2

3

4

5

6

135

15

30

-

45

45


ПӘННІҢ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ КАРТАСЫ

Р/с

Сабақ тақырыптары

Сағат саны

Апта

Лекция

Практикалық сабақ

БАОӨЖ

БАӨЖ

1

Кіріспе. Биологияны оқыту әдістері –педагогикалық ғылым.

1

2

3

3

1

2

Методиканың жоғары оқу орындарында оқылатын пән ретінде өзінің алдына қоятын мақсаттары.

1

2

3

3

2

3

Биология пәнін оқыту әдістерінің даму кезеңдері мен бағыттары.

1

2

3

3

3

4

Ч.Дарвин еңбектерінің әсерінен методикада эволюциялық – биологиялық түсчіндірмелі бағыттың қалыптасуы.

1

2

3

3

4

5

Мектептегі жаратылыс тану және ХХ ғасырдағы оқыту әдістері.

1

2

3

3

5

6

В.В. Половцевтің, Б.Е. Райковтың жаратылыс тануды оқытудағы қосқан үлестері.

1

2

3

3

6

7

Дәріс берудің қазіргі кездегі активті формалары мен тәсілдері.

1

2

3

3

7

8

Жалпы білім беретін орта мектептердегі қазіргі кездегі биология курсын ұйымдастыру.

1

2

3

3

8

9

Қазіргі замандағы ғылым және оқу пәні

1

2

3

3

9

10

Биология пәні тараулары

1

2

3

3

10

11

Оқушыларға тәрбие берудегі биология пәнінің басты бағыттары.

1

2

3

3

11

12

Биология курсының пән аралық сипаттары.

1

2

3

3

12

13

Биологияны оқытудағы әдістер мен тәсілдері.

1

2

3

3

13

14

Оқыту-оқытушыларды отыратын таным процесі

1

2

3

3

14

15

Оқыту әдісінің жіктелуі.

1

2

3

3

15




Барлығы:

15

30

45

45

15


Білім алушының өзіндік жұмысы

Апта

БАӨЖ – ның тапсырмалары

Ұсынылатын әдебиеттер мен өзге де ақпарат көздері

Жұмыстың орындалу мерзімі

БАӨЖ –ң орындалу түрі

1

2

3

4

5

1

Орта мектептердегі биологияны оқыту мақсаттары мен міндетері және мектеп биология курсының мазмұны

№ 1-5

Қыркүйек

Презентация

2

Оқу - тәрбие процесін ұйымдастыру формаларын анықтау, оқыту әдістерін жетілдіру.

№ 1-3

Қыркүйек

Презентация

3

Советтік кезеңдердегі отандық жаратылыстану әдістемесін дамытудағы рөлі.

№ 3-14

Қыркүйек

Презентация

4

Отандық биологияны оқыту әдістемесінің пайда болуы мен дамуының тарихы.

№ 2-8

Қыркүйек

Реферат

5

Жаратылыстануды оқу пәні ретінде мектепке енгізудің себептері.

№ 3-16

Қыркүйек

Презентация

6

Академик В.Ф.Зуевтің әдістемелік ұсыныстары.

Қосымша әдебиеттер

Қазан

Презентация

7

Жаратылыстануда оқыту әдістемесінде Любендік және эволюция - биологиялық бағыт.

№ 7-9, 16

Қазан

Презентация

8

Руле К.Ф. жұмыстары

№ 2-12

Қазан

Реферат

9

Ч. Дарвин жаңалықтарының мектеп жаратылыстануындағы табиғатқа деген метафизикалық көзқарастарға қарсы күрестегі рөлі.

Қосымша әдебиеттер

Қазан

Презентация

10

Ч.Дарвин жұмыстарының ықпалымен әдістемедегі эволюциялық – биологиялық бағыты.

№ 8, 11-16

Қараша

Реферат

11

Эволюциялық – биологиялық бағыты

№ 1-9

Қараша

Презентация

12

А.Я. Гердтің дамытуы.

№ 5-13

Қараша

Реферат

13

Биологияны оқытудағы әдістер мен тәсілдері.

Қосымша әдебиеттер

Қараша

Презентация

14

Оқыту-оқытушыларды отыратын таным процесі

№ 9, 11-16

Желтоқсан

Презентация

15

Оқыту әдісінің жіктелуі.

№ 1, 4-11, 16

Желтоқсан

Презентация

1 – ші аралық бақылау бойынша бақылау сұрақтары

1. Сөздік әдістегі білім алу көзі

2. Көрнекілік әдістегі білім алу көзі

3. Оқытудың барлық әдістерін қолдану барысында нені қамтамасыз ету керек?

4. Практикалық сабақ өтудің құрылымы?

5. Сабаққа қолдану үшін биология кабинетінде қандай құрал- жабдықтар болу керек?

6. “Жүректің құрылысы” тақырыбы қандай әдіспен өткен дұрыс?

7. Ж.М. Кудерин қай оқулықтың алғаш авторы?

8. Табиғаттағы тірі ағзалардың байланысы тақырыбында пайдаланатын негізгі көрнекілік?

9. Сабақтың жақсы өтуінің негізгі себептері

10. Сұхбат немесе “сұрақ –жауап” әдісінде негізгі рөльді кімнің қойған сұрақтары атқарады?

11. Көрсетілген жұмыстардың қайсы бірі ұйымдастыру тәсіліне жатады?

12. Көрсетілген жұмыстардың қайсы бірі логикалық тәсілге жатады

13. Экологиядан қалыптасатын бірлестік

14. Қысқа мерзімді бақылаулар жүргізіледі –

15. Білім тексеру кезінде қандай көрнекі құралдарды пайдалану қажет?

16.Картиналарды, таблицаларды, экрандық құралдарды, карточкаларды, үлестірме материалдар

17. Оқыту әдістемеге қандай тәсілдер енеді?

18. Үй тапсырмасы ненің жалғасы?

19. Сабақ өтудің негізгі әдісі?

20. Үйірме жұмысы неге жатады?

21. Бірнеше сыныпта өтілетін сабақты қандай мектепте жүргізеді?

22. Сабақтың жақсы өтуінің негізгі себептері

23. Физиологиядан қалыптасқан біліктілік бұл .-

24. Көрсетілген жұмыстардың қайсы бірі ұйымдастыру тәсіліне жатады

25. Көрсетілген жұмыстардың қайсы бірі логикалық тәсілге жатады

26. Экологиядан қалыптасатын бірлестік бұл -

27. В.В Давыдов білім беру жүйесін қандай негізде құрады

28. Биологияның қай курстарында жиі эксперимент қойылады

29. Қысқа мерзімді бақылаулар жүргізіледі

30. Жемістермен тұқымдардың тақырыбы сабақтың қай типіне жатады

31. Проблемалық элементті жаңа сабақты түсіндіру үшін қайсы тақырыпты өтіп болғаннан соң бастау керек .

32. органикалық тіршіліктің эволюциялық дамуын дәлелдері, жапырақтың пішіндері жапырақтың ауа арқылы қоректенуі және тыныс алуы

33. Биологияны оқытуда балаларды қай жағынан дамыту қажет

34. биологиялық түсініктерді табиғаттағы тірі объектілердің тіршілік ерекшеліктеріне сай дамыту

35.Оқу пәндері қандай ерекшеліктерге байланысты топталады.

36. Оқушылардың жауабындағы көрнекілік әдіс тәсілдері

37. қойылған тәжірибені немесе прибордың қызметін түсіндіру

38. Жинақтап қорыту сабақтарын өткізу тиімді

39. Топ серуені кезінде оқушыларға қалыптастыратын тәрбиелер

40. Тапсырманы орындауда зейінді неге аудару керек

41. Оқушылардың практикалық білімін сабақ кезінде ойлау қабілеттілігін қалай дамытады

42. оқу материалын ауызша, логикалық жүйелеу интерпретациялау

43. сабақты индуктивті түрде құрастыру

44. сабақты индуктивті құрастыру

2 – ші аралық бақылау бойынша бақылау сұрақтары
1. эвристикалық әдісті қолдану

2. лабораториялық әдісті қолдану

3. Асбұршақпен жүргізілетін тәжірибелер қандай сабақты өткізу үшін қолданылады

4. Жасыл өсімдіктер мен биосфералық маңызы тақырыбында қаралатын мәселелер

5. Биология пәнінің өсімдікте бактериялар саңырауқұлақтар тақырыбы қандай ғылымдар мен байланысты

6. Биология әдістемесінің дидактикалық принциптері

7. Биология дидактикасының проблемалары кітабының авторы қай ғалым?

8. Биологияның мол мүмкіншіліктері бар жүйесі

9. Биологияның негізгі қағидаларының бірі

10. организмдер тіршілігінің бір тұтастығы

11. мүшелер қызметі

12. жүректің қызметі

13. бүйректің қызметі

14. камбий қызметі

15. Мәдени өсімдіктердің шығу орталығын зерттеген орыс ғалымы

16. Логикалық ойлаудың неше жолы бар

17. Биологияны оқытуда ой еңбегі дене еңбегі негіз болады

18. патриоттық білім

19. эстетикалық тәрбие

20. этикалық тәрбие

21. ғылыми көзқарас

22. К. Линней, Ш. Уалиханов, Мариковский, М. Қашқари еңбектері биологияның қай тақырыптарында айтылады

23. жануарлардың көп түрлілігі және оларды жүйелеу

24. көп жасушалы жануарлар

25. ішек қуысталар

26. былқылдақ денелілер

27. Казақстанның сүтқоректілері

28. Арқар миранос, қазақтың ақбас сиыры, алатау бұқасы қай тақырыптарда қарастырылады

29.Тіршілік үшін күрес түсінігі қай пәнде нақтыланған

30. Мәдениет жүйесіндегі ғылым дегеніміз

31. биологияның білім берудегі бет бұрысы

32. философиялық ойлар

33. математиканың жетістіктері

34. тарих даму

35.Ғылыми білімдер жүйесі нені қалыптастырады

36. Оқытудың барлық этабында бір тұтастықты сақтау тіршілік туралы идеялардың мазмұнын ашу нені дамытады

37. мектеп биологиясының көз қарас деңгейін

38. Сабақтың мақсаты мен міндеттері немен анықталады.

39. Маңызды биологиялық теориялық меңгеріп жүйелеп болжауда қолдана білуді қай класс оқушыларына қалыптастырады

40.Құнды бастамалар мен биологиялық теорияларды түрлерінің алуандылығы экожүйелерді оқуды бастау қай класта басталады

41.Тірі табиғатты үнемі пайдалану қорғау мәселелерін шешуді қай буын оқушыларынан бастайды

42. Лекция семинар практикалық әдістер қай сабақтарда қолданылады

43.Ғылыми отырыстарда конференцияларда қай жұмыстардың нәтижелері талқыланады

44. Топ серуені кезінде қандай бақылаулар жүргізіледі

45. Биологиялық жүйелер және оның модельдері қай саланың обьектісі

46. Қан тақырыбында бейне фильм көрсету қандай әдіске жатады

47. Қай кезеңде биологияны оқыту әдістемесінің ғылыми негізі қаланды

48. Академик В. И. Вернадский қандай ғылымның негізін қалады

49.Қайталау, қорытындылау сабағы оқытудың қай формасы

50. Сабақтың қандай әдісіне оқушылардың білімі тексерілмейді

51. Факультативтік сабақтарды мұғалім мамандармен біріктіріп өткенде

52. Гүлді өсімдіктердің философиялық моделі көрнекілігі нені көрсетеді

53.Тірі табиғат бұрышына не жатады?

54. Көрнекілікті енгізген әдіскер?

55.Жеке оқушыны сұрау неге жатады?

56. Сабақтың түрлері?

57.КВН неге жатады?

58. Топ серуен неге жатады?

59. Сөздік әдістің түрлері

60. ІІ сыныпта сабақта қандай көрнекі құралдар пайдаланады?



Пән бойынша оқу-әдістемелік материалдар

Негізгі әдебиеттер тізімі:

1.Государственный  общеобязательный  стандарт  начального,  основного  среднего, общего  среднего  образования  РК,  утвержд.постан.  Правит.РК  от  23  

августа  2012  года №1080.  
2.  Учебные  программы  для  средней  школы,  утвержденным  приказом  Министра образования и науки РК №115 от 3 апреля 2013 года. 

3. Об особенностях преподавания основ наук в общеобразовательных

 организациях Республики Казахстан в 2015-2016  учебном году. Инструктивно-методическое письмо.  – Астана: Национальная академия образования им. И. Алтынсарина, 2015. – 121 с. 

4. Никишов А.И. Теория и методика обучения биологии - М., 2007. 

5.  Общая  методика  обучения  биологии:  учеб.пособие  для  студ.  Пед.вузов 

/И.Н.Пономарева, В.П. Соломин., Г.Д.Сидельникова; Под редакцией И.Н. Пономаревой. 2 изд., перераб. – М.:Изд.центр «Академия», 2007.-280 с.  

6.  Конюшко  В.С.,  Павлюченко  С.Е.,  Чубаро  С.В.  Методика  обучения  биологии.  - Мн., 2004. 

7. Педагогика: теории, системы, технологии; под ред. С.А. Смирнова.  - 6-е изд. -М.,2006. 

8. Волков Ю.Г., Дмитриев А.В., Спасский С.А. Как стать ученым. М., 2001. 

9. Новиков А.М. Как работать над диссертацией. - 4-е изд. - М., 2003. 

10. Гальперин П.Я. Введение в психологию. - 4-е изд. - М., 2002. 

11.  Коротаева  Е.В.  Обучающие  технологии  в  познавательной  деятельности 

школьников / М., 2003. 

12.  Инновационные  процессы  в  биологическом  и  экологическом  образовании  в школе и ВУЗе: сб. I – Международ. науч. практ. Конф._М., 2008. 

13.  Организационносодержательные  модули  для  предпрофильной  подготовки  и профильного обучения учащихся по биологии: сб. уч.метод. материалов / Под общ. ред. А.В. Теремова. - М., 2008. 

14.  Қисымова  А.Қ.  Зерттеу  жұмысының  нәтижелерін  жазбаша  ресімдеу  мен 

көпшілік назарына ұсыну. - Алматы, 2010. 

15.  Қисымова  А.Қ  Педагогикалық  технологиялар.  І-П  бөлім:  педагогикалык 

технологиялардың мән-мағынасы, түрлері мен практикадағы көріністері.   Алматы, 2008.  
Кредиттік жүйе негізінде білім алатын студенттердің білімін бағалау жүйесі

Үлгеріміне ағымдық бақылау кезінде студенттердің оқу жетістіктері, әрбір орындаған тапсырмалары (күнделікті сабақтардағы жауап, үй тапсырмаларын тапсыру, студенттің дербес жұмысы (бұдан әрі - СДЖ), межелік бақылау) 100 балдық шкала бойынша бағаланып, үлгерімнің ағымдық бақылаудың соңғы қорытындысы академиялық кезеңде алынған барлық бағалардың орта арифметикалық қосындысы ескеріле отырып есептеледі.

Осындай әдіс аралық және қорытынды аттестаттау кезеңінде білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалау кезінде де қолданылады.

Білім алушылардың білімін өлшеу құралдары ретінде баға шкаласы енгізіледі.

Баға шкаласы балдық – рейтингілік таңбалық жүйеге негізделген. Білім деңгейін таңбалық жүйемен бағалауда ағылшын тілі алфавитінің А (ең жоғары баға) мен F (ең нашар баға) аралығындағы әріптері қолданылады.

Он балдық жүйемен есептеуде араб санымен 4,0 ден 1,0 ге дейінгі сандық баламалар - оң бағалар, 0 қанағаттанарлықсыз бағаның сандық баламалы балы болып табылады.

Бағалаудың пайыздық мазмұны пайызбен анықталады. Бұған қоса 50%-дан 100%-ға дейінгі бағалаулар жағымды бағаларға, 0 %-дан 49%-ға дейінгілер бағалаулар қанағаттанарлықсыз бағалауларға жатады.


Әріптік жүйе бойынша баға

Балдардың сандық эквиваленті

%- дық көрсеткіш

А

4.0

95-100

А-

3.67

90-94

В+

3.33

85-89

В

3.0

80-84

В-

2.67

75-79

С+

2.33

70-74

С

2.0

65-69

С-

1.67

60-64

D+

1.33

55-59

D

1.0

50-54

F

0

0-49

Қ.б.

мұндағы : Қ.б. – Қорытынды баға



Аорт.Орташа ағымдық баға пайызы;

А1, А2 – І-ші, ІІ-ші аралық бақылау бағаларының пайыздық үлесі;

Е – Емтихан бағасының пайыздық үлесі;

Қ.б.
мұндағы : Қ.б. – Қорытынды баға

Аорт. – Орташа ағымдық баға пайызы;

А1, А2 – І-ші, ІІ-ші аралық бақылау бағаларының пайыздық үлесі;

Е – Емтихан бағасының пайыздық үлесі;

К.ж. – курстық жұмыс бағасының пайыздық үлесі;

Білім алушылардың емтихандағы үлгерімі білімді бағалаудың балдық – рейтингтік жүйесі бойынша бағаланады. Оң баға (А тен А- ке дейін «өте жақсы», В+, В, В-ке дейін «жақсы», С+, С, С-ға дейін ; D-дан (D-)-ке , «қанағаттанарлық») ведомостқа және білім алушылардың сынақ кітапшасына, транскриптке қойылады. «Қанағаттанарлықсыз» F деген баға тек қана емтихан ведомосіне қойылады.

Пәннің қорытынды бағасының құрамына жіберу рейтингінің бағасы мен қорытынды бақылау бағалары кіреді.



Үлгерімді ағымдық бақылаудың бағасы (жіберілу рейтингі) пән бойынша қорытынды бағаның 60 %-дық үлесін құрайды және емтихан бағасы пән бойынша қорытынды бағаның 40 %-дық үлесін құрайды.
ПӘН БОЙЫНША ТАПСЫРМАЛАРДЫҢ ТАПСЫРУЫН ЖӘНЕ КЕСТЕСІНІҢ ОРЫНДАЛУЫ

Бақылау түрі

Тапсырманың мақсаты мен мазмұны

Ұсынылатын әдебиеттер

Орындау ұзақтығы

Бақылау

түрі

Тапсыру мерзімі

Дәріске қатысушылық

(б.3) дәріс тақырыптары бойынша мәліметтерді меңгеру

(б.3) дәріс тақырыбына сәйкес

15 сағат

Қатысушылық журналына белгілеу

Әр дәріс сайын

Зертханалық сабақтарға қатысушылық


(б.5) зертханалық жұмыстар тақырыптары бойынша мәліметтерді меңгеру

(б.5) зертханалық жұмыс тақырыбына сәйкес

30 сағат

Қатысушылық журналына белгілеу

Әр сабақ сайын

№1-6 зертханалық жұмыстарды тапсыру


(б.5) зертханалық жұмыстар тақырыптары бойынша мәліметтерді меңгеру

(б.5) зертханалық жұмыс тақырыбына сәйкес

60сағат

Зертханалық жұмыс бойынша есеп беру

2,4,7,9, 12,15 апта-ларда

1-ден 15-ші дәрістер бойынша СДЖ-на бақылау тапсырмалары

№1-7 бөлімдерінің тақырыптары бойынша білімді тереңдету, есептің шарты (б.3) берілген

(б.3) дәріс тақырыбына сәйкес

15 сағат

Жазбаша жұмыс

Әр апта сайын

СДЖ тақырыптары бойынша жаттығулар

№1-7 бөлімдерінің тақырыптары бойынша білімді тереңдету, есептің шарты (б.6) берілген

СДЖ-ның (б.6) тақырыбына сәйкес

30 сағат

Жазбаша жұмыс

Әр апта сайын

Реферат

№1-7 бөлімдерінің тақырыптары бойынша білімді тереңдету

[1…35]

15 сағат

Реферат тексті

14 апта

Теориялық модуль

№1-7 бөлімдердің тақырыптары бойынша білімді тексеру

№ 1-2 және 3-4 бөлімдерінің тақырыптарына сәйкес

0,5 сағат

Тестілеген жүйенің есеп беруі

5,10 апта

Емтихан

№1-7 бөлімдерінің тақырыптары бойынша білімді тексеру

№1-7 бөлімдерінің тақырыптарына сәйкес

0,5 сағат


Тестілеген жүйенің есеп беруі

15 апта



ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
«БОЛАШАҚ» УНИВЕРСИТЕТІ
«Жаратылыстану және спорт» кафедрасы

Сатаева Д.К-Ш.

5В01300 – Биология мамандығы студенттері үшін

«Биологияны оқыту әдістемесі» пәні бойынша дәрістер тезисі

Қызылорда, 2020 ж

Дәрістік сабақтар тезистері

1-лекция

Биологияны оқыту әдістемесінің пәні
Жоспары:

1. Биологияны оқыту әдістемесінің пәні және оның басқа ғылымдармен байланысы.

2. Биологияны оқыту әдістемесінің міндеттері.

Лекция мақсаты: Биологияны оқыту әдістемесінің пәні және оның басқа ғылымдармен байланысын зерттеу.

Лекцияның мәтіні :

1. Биологияны оқыту әдісі педагогикалық ғылымдар саласына жатады, сондықтан пәннің құрылымы оқытудың жалпы білім беру және тәрбиелеу міндеттеріне сай түзіледі.

Биологияны оқыту әдісі мектеп биология пәндерінің ерекшеліктеріне байланысты білім беру және төрбиелеу процестерінің жүйесі туралы ғылым. Бұл жүйені меңгеру мұғалімнің биология пәндерін тәрбиелеп оқыту процестерін басқаруына мүмкіндік береді. Биологияны оқыту едісі, биологиялык мазмұнды, оқыту ерекшеліктерін ескре отырып, мектептегі барлық пәндерді оқыту барысындағы педагогикалық қағидаларға сай жүргізіледі.

Мұғалімнің оқу материалын оқушылардың саналы түрде меңгеруін, оны өмірде қолдана білу дағдыларына үйрету жолдарының тиімді өдістерін үйретеді. Қысқаша айтқанда методика-оқу пәнініц мазмұнын және оқыту формалары мен тәрбиелеу жолдарын қарастырады. Методиканың аталган бөлімдері бірін-бірі толықтырады және тығыз байланыста, бірлікте болады. Оқыту жүмыстарының қүралдарымен жабдықтарында анықтайтын осы методика. Қорыта айтқаида, методика дегеніміз биологияны қалай окыту керек, иені үйретіп қалай төрбиелеу керек, биологияны не үшін оқу керек? - деген сүрақтарға жауап береді.

2. Биология - оку пәні ретінде - оқыту әдістерінің озіндік ерекшеліктерімен сипатталады, онда нақты объектілер (есімдік, жануар, адам) және тірі табиғаттың күрделі құбылысгары мен дамуын оқытады. Бүл ерекшеліктер оқыту жүмыстарын үйымдастырудың ерекше формаларын қолдануды талап етеді (топсеруендер, оқушылардың өз бетінше, сабақтан тыс және үй жүмыстарын, сыныптан тыс орындалатын жүмыстар т.б.). Сонымен бірге оқыту әдістері-практикалык жүмыстар, лабораториялық жүмыстар, эксперименттep, тәжірибелер, арнайы көрнекіліктер қолдану аркылы жүргізіледі.

Биология пәнінің мазмұны жөне оның озіндік ерекшеліктері, окытудың әдістерін, тәсілдерін анықтаумен шектелмейді оның төрбиелік мүмкіндіктерінде аныктайды.

Тірі ағзалардың иақты фактілерін, табигат құбылыстарының бір-бірімен байланысын, тірі табиғаттың даму эволюциясының заңдылыктарын оқып-білу оқушылардьщ ғылыми, диалектикалық-материалистік козқарастарын қалыптастырады.

Биологиялык білім қоршаған табиғи ортаның маңызын, табигатты қорғау қажеттілігімен қалпына келтіру шараларын, қоғамдық және жеке еңбектің ги-гиенасының маңызын түсінуге, оқушыларды өмірге бейімдеп, политехникалық білім алуға мүмкіншілік туғызады.

Атақты педагог К.Д. Ушинский айтқандай «Оқушылардың ақыл-ойын, логикасын дамыту үшін, жаратылыстану тарихын оқыту тиімді - деп есеитеймін». Себебі тірі табиғаттың объектілерін бір-бірімен салыстыру, анықтау, эксперименттер кою, оқушылардың ойлау қабілетінің дамуын қамтамасыз етеді.

Бақылау сұрақтары:

1. К.Д. Ушинскийдің оқытуға салған еңбегі?

2. Ы. Алтынсариннің педагогикалықе ңбектері?

3. Біологія пәнінің мазмұны?

2 - лекция

Отандық биологияны оқыту әдістемесінің

пайда болуы мен дамуының тарихы
Жоспары:

  1. 40-шы жылдағы биологияның дамуы.

  2. Қазақстандық ғалымдардың биология ғылымына тигізген әсері.

Лекция мақсаты: Қазақстандық ғалымдардың биология ғылымына тигізген әсерін зерттеу.

Лекцияның мәтіні :

1. Ғылымның дамуына байланысты 40-шы жылдардан бастап мектеп биологиясына жаңа эксперименттер мен демонстрациялау снгізу қажеттігі туды.

Сабақты өту әдісінің проблемаралын шешу аса маңызды және негізгі мақсаттардың бірі болды. Сабақтың оқу мазмұны экскурсия кезівде өсімдіктер мен жануарларға бақылау жүргізумен және материалдар жинаумен тыгыз байланыста болды. Жануарлар меп өсімдіктерге тірі табиғат мүйісінде, үйде бақылаулар жүргізу қажеттігі туды. Эксукурсиялар өтетін сабақтың тақырыбына байланысты өткізілетін болды, үйге берілетін тапсырмалардың ерекшеліктері мен әдістері оңделді. Сабақтан тыс, кластан тыс, көпшілікпен бірге орындалатын жүмыстардың формалары мен әдістері өңделіп, оқушылардың білімі мен тәрбиесін дамытудағы орны анықталды.

Бертін келе биологиядан сабақ берудің формаларының проблемалары шешілді.

Ленинградтағы А.И.Герцен атындағы педагогикалық институттың жаратылыстану кафедрасьшда, 1938 жылдары мүғалімдердің біліктілігін арттыру институттарында әдіскелер үжымының еңбектері жарияланып методикалық зерітеулердің жаңа бағыттарып дамытты «Арнайъі методика», «биологияны оқытудың жад­ны әдістері»,- проблемалары шешуін тапты. Халел Досмұхамедұлы Досмұхамедов (1939) Тұңгыш рет ана тілінде жаратылыстану ғылымы

бойынша оқу қүралдарын жазды. Солардын бірі «Жануарлар» 1922 жылы Ташкентге басылып

шықі ы. Жұмақан Маусымбайұлы КҮДЕРИН (1891 -1938)К,азақтан шыққан түңғыш биолог-ғалымдардың бірі, ботаника жөнінде «Өсімдіктану» атты оқу қүралын 1927, 1930 - жылдары басып шығарды. Ол жиырма жасында ауылшаруашылык мектебін бітіріп, егіс жөне мал шаруашылығының маманы атанды.

Атақты ғалымдар И.И.Шмальгаузен, Н.П.Дуби­нин, С.С.Четвериков және көптеген шетел ғалымдары Ф.Добржанский, Г.Симпсон, Дж.Хаксли, Э.Майер еңбектерінің нәтижесінде эволюцияның синтетикалық теориясы қалыптасты. В.И.Вренадскийдің «Биосфера» ілімі Н.В.Сукачевтің «Биогеоценоз» ілімдері мектеи биология пәндерін оқытуда гана экологиялық-эволюциялық мақсаттарды шешудің бірден-бір жолы ретінде оқытылды.

Н.М.Верзилиннің басқаруымен биологиялық түсініктерді дамыту теориясы сабақ беруде айтарлықтай орын алды. Осы бағытта жүргізілген ғылыми-зерттеу жүмыстары баршылық. 1966 жылдары Ю.И. Полянскийдің басқаруы мен ғалымдар тобы мектеп биологиясына эволюциялық ілім, цитология, аутоэкология, биоценология және биосфера туралы ілімдерін оқытудың мазмүнына, бағдарламага енгізді.

Соңғы жылдардағы биологиядан білім беру про­блемалары: білімнің сапасын арттыру, теориялык білімді тәжірибемен байланыстыру, оқу проблемаларын шешу үшін оқытудың активті жаңа формаларын епгізу болып табылады.

2. Қазақ Республикасында жаратылыстану әдістемесінің дамуына үлес қосқан ғалымдардьщ бірі Күдерин Жүмахан Маусымбайүлы. Методисттің «Өсімдіктану»- оқу құралы-Алматы «Рауан» баспасынан 1992 жылы жарық көрді. 265 бегген түрады.

Бүл кітап 1927 жылы және 1930 жылдары араб және латын әріптерімен түңғыш рет қазақ тілінде басылып шыққан, өсімдіктер тіршілігін тартымды баяндайтын оқу қүралы болды.

Бүл оқу қүралы биология ны зерттейтін ғалым одіскерлерге және студенттерге, сондай-ақ биология мәселелері қызықтыратын оқырман қауымына арна-лған.

Күдерин Ж.М. «Қуғын-сүргінде аман қалған еңбектері»-Алматы «Демеу» баспасы 1995 жылы жарық корді. 352 беттен қүралған.

Күдерин Ж.М. түңғыш қазақ тілінде жариялан-ган, жазылған және қүрастырыи, аударылып жасаган бірнеше еңбегін бір кітап етіп топтастырылған. Бүл кітантар 1937 жылдың нөубетіне тап болған абзал аза-магтың Қазақстандағы ауыл шаруашылығына қосқан ііотижелі үлесі ретінде кейінге үрпаққа үсынылып отыр. Ауыл шаруашылығын зерттейтін ғалым-әдіскерлерге, студенттерге, оқырман қауымға арналған.

Бақылау сұрақтары:

1. Ж.М. Күдериннің биологияға қосқан еңбегі?

2. Биологиялық түсініктердің дамуы?

3. Сабақты өту проблемалары?



3 - лекция

Жаратылыстануда оқыту әдістемесінде

Любендік және эволюция - биологиялық бағыт
Жоспары:

  1. Любендік бағыт.

  2. Эволюция – биологиялық бағыт.


Лекция мақсаты: Биологияны оқыту әдісі педагогика ғылымдар саласына толықтырулар мен жаңалықтар енгізілуін зерттеу.

Лекцияның мәтіні :

1. Жаратылыстану өдісінің щазан төңкерісіне дейінгі даму кезеңі

1. «Жалпы жаратылыстану саласындағы ғылымдарды оқытып үйрету әдістемесі, мектептерде оқыту әдістерінің дамуы 18-ші ғасырдың екінші жартысынан дами бастады. Пәннің дамуына биология мамандыры, ғалымдар, көптеген әдіскер мүғалімдер, кеп жылдар бойы жүргізілген оқу-әдістемелік жүмыстарының нәтижесіне зор үлес қосты. Әдістемелік қүралдар мен окулықтардың мазмүны тарихтың дамуының әртүрлі кезеңдеріндегі қоғамдық-әлеуметтік қүрылымның ерекшеліктеріне тікелей байланысты болды.



18-ші ғасырдың бастапқы кезендерінде табиғат туралы пән жарық көрген жоқ. Осы ғасырдың екінші жартысында арнайы мектептерде жаратылыстану пәні оқыту процесіне енгізіле бастады.

Екатерина ІІ - ші өз еліне білімді мамандар қажеті болғандықтан, Ресейде мүғалімдер дайындайтын семинариялар (1783ж), Халық училищелерін ашты, 5 жылдық бас училищелер және 2 жылдық кіші училищелер»- деп аталды.

Осы оқу орындарында Академик Василий Феодорович Зуев (1757-1794) дәріс берді. 1786 жылы В.Ф. Зуев өз тегін көрсетпей 2 бөлімнен түратын оқулық жазды. Оқулық «Орыс империясының халық училищелеріне арналған табиғат тарихының нұсқасы» - деген атпен жарық көрді.

Осы кезеңнен бастап жаратылыстану пәнен оқыту әдістемесінің тарихы басталды. Оқулықтың бірінші бетінде автор пәннің мақсаты мен міндеттерін адғаш рет ашып берді. Оқулықта В.Ф.Зуев жаратылысты, табиғатты оқытудың жүйесі мен оқыту тәртібін

көрсетті:


  1. Қазба байлықтар (Өлі табиғат);

  2. Тоңатын әлем (Өсімдіктер өлемі);

  3. Жануарлар әлемі (Зоология).

Оқулықта өсімдіктер мен жануарларға, олардың биологиясына тоқтала отырып, адам өміріндегі пайдалану жолдарын да қамтыған. Оқулықта 148 жуық осімдіктер мен 157 ге жуық омыртқалы жануарларға сипаттама берілген. Мазмүндауда автор К. Линнейдің систематикасын басшылыққа алып, саралаудан аулақ болыи, адам тіршілігіне пайдалы өсімдіктер мен жа­нуарлар түрлеріне көбірек тоқталған.

2. Оқулықтың кірісне болімінде, сабақ берушілерге арналған үсыныстар келтірілді. Сабақты әңгімелеу ба-рысында көрнектіліктерді пайдаланудың тиімділігін көрсетті.

Оқулықтың екінші бөлімі «Жаратылыстану тарихының бейнелері» деп аталып, онда 57 сызбанұсқа, 193 сурет берілді. Осы бейнелер сабақ өту барысында оқушыларға таратылып берілуі тиіс.

Оқулықтың қүндылығы, барлық биологиялық мәліметгер нақты, ғылыми түрғыдан дәлелденген, оқушылардың алған білімдерін іс-жүзінде пайдалану жолдарын корсете білген.

Әулие Петр қаласында «Растущий виноград» журналының бас редакторы қызметін атқарды.

Жаратылыстану пәнін оқытумен қатар В.Ф.Зуев сол кездегі жаратылыстануды оқытудың маңызды проблемаларын шешу барысында көптеген еңбек етті. Пәннің ғылымилыгы, көрнектілігі, оқушылардың білімді саналы түрде игеруі, оқыту өдістерінің практикалық мәселелеріне тоқталды.

Бақылау сұрақтары

Бақылау сұрақтар:

1. Зуевтің еңбектері мен қызметі?

2. Жаратылыстану пәнін оқытумен қатар зерттеу?

3. Жалпы жаратылыстану саласындағы жұмыстар?

4 - лекция



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   31




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет