3.3 Ағылшын және қазақ тілдерінің мәтіндердегі субьективті және обьективті модальділіктің берілуі
Адыңғы тарауларда обьективті мен субьективті модальділіктің аражігі ажыратылды, алайды оның мәтін деңгейінде саралауына келетін болсақ, субьективті модальділікті өз ішінде екі жақта қарастырыруға болады. Біріншіден жазушының мәтіндегі кейіпкерлерге деген субьективті көзқарасын білдірсе, екіншісі мәтіндегі кейіпкерлердің бір-біріне деген өзара қарым-қатынасы және субьективті бағасын білдіреді.
Мысалға алынған Оскар Уайлдтың «Дориян Грейдің суреті» атты шығармада автор үш кейіпкерлердің өзара қатынасын көрсетеді және сонымен бірге өзнің жеке субьективті модальді көзқарасын әр кейіпкерге жекелей білдіріп отырады [140,121].
Автордың кейіпкерлерге деген жалпы қатынасын және субьективті модальділігін, яғни бағасын жекелеген бір сөйлемдерден ғана емес, ал жалпы мәтіндер, яғни біртұтас шығарманы сараптауы арқылы көрінеді. Яғни кейіпкерлердің іс-әрекеттері мен мінездернің сипаттамасын жинақтай, сараптай келе автор өзінің субьективті көзқарасын білдіреді, ал осындай субьективті көзқарастардың элементтерін шығарманы оқу барысында аңғаруға болады [140,122].
Ал кейіпкерлердің бір-біріне деген субьективті көзқарасын, бағасының білдіруде автор шығармада орын алған түрлі жағдайларға байланысты эмоционалды түрде өзгеріп отырады.
Осы шығармадағы автордың өзінің кейіпкерлерге деген субьективті-бағалағыш модальділігіне келетін болсақ, автордың кез келген кейіпкеріне жан ашиды. Осы шығарма қайғылы аяқталғаны белгілі және осындағы не бары үш кейіпкер арасындағы субьективті модальділік шығарманың сюжеті өрбіген сайын шиеленісіп, күрделенген. Әрине кез келген шығарма автордың өз қиялы мен ойының жемісі болғандықтан, көбінесе субьективті модальділік автордың жеке пайымдаулары мен сипаттамаларында, монологтарында жиі аңғарылады. Келесідей мысалдарда автордың кейіпкерлерге деген субьективті бағалағыш модальділігін аңғаруға болады.
Сенімділік
Yes, there would be a day when his face would be wrinkled and wizen, his eyes dim and colourless, the grace of his figure broken and deformed. The scarlet would pass away from his lips and the gold steal from his hair. The life that was to make his soul would mar his body. He would become dreadful, hideous, and uncouth [100,23].
Достарыңызбен бөлісу: |
