Интеграциалау дәрежесі бойынша жіктеу

Уақытпен байланыс бойынша жіктеу

• 
  Тұрақты Э.Ж. білім базасы уақыт бойынша өзгермейтін облыстарда жасалады. (Автомобильді ақауларды анықтау).
  
• 
  Квазидинамикалық Э.Ж. белгіленген уақыт интервалы өткен сайын өзгеретін ситуацияларды таңдайды.
  
• 
  Динамикалық Э.Ж. мәліметтер өздіксіз өзгеріп отыратын объектілер датчиктермен жұмыс істейді. (Мысалы: реанимациялық палата мониторингі)
  

• 
  Мєліметтерді интерпретациялау. Бұл э.ж./дің кәдімгі есебі.Интерпретация мәліметтердің мағынасын анықтау ұғымын береді. Оның нәтижесі келісімді және дұрыс болу қажет. (психологияда қолданады)
  
• 
  Диагностика кейбір жүйелерде ақауларды анықтау ұғымын береді. Ақаулық – бұл нормадан ауытқу. Бұл жерде техникалық жүйелердегі жабдық ақауын және тірі организмдердің ауруын және басқа табиғат аномалиларын қарауға болады. (Медицинада ақпаратта)
  
• 
  Мониторинг. Оның негізгі есебі – қазір болып жатқан уақытта мәліметтерді үздіксіз интерпретациялау және параметрлер шектен шығып бара жатса ол туралы сигнал береді. Басты проблемалары – дабыл ситуацияларын жіберу және жалған сигнал беру.
  
• 
  ( Мысалы: электростанция жұмысын бақылауға, атомдық реактордың диспетчерлеріне көмек көрсетуге, химиялық заводтарда авариядық датчиктерді бақылауға қолданылады.)
  
• 
  Жобалау – бұрыннан қасиеттері анықталған объектілерді құруға спецификацияларды дайындау. Бұл жерде спецификация - керекті құжаттардың жиыны – сызба, жазба, т.б.
  

• 
  Болжау жүйелері-берілген ситуациядан ықтимал салдары (следствия) логикалық түрде шығарады. Бұл жүйені ауа райын болжағанда,келесі жылғы егін бағасын,экономикадағы болжауда қолданылады.
  
• 
  Оқыту-ЭЕМ көмегімен бір пәнді оқу кезінде қателерді анықтайды және дұрыс жауапты айтады.
  

Жасанды интеллект – бұл информатиканың бір бағыты. Оның мақсаты қолданушыға өзінің интеллектуалдыесптерін шешуге арналған аппараттық- программалық құралдарды жасау.

1. 
   Білімге негізделген жүйелерді жасау және білімді ұсыну.
   

Бұл жасанды интеллекттің негізгі бағыты. Ол білімді ұсыну модельдерін жасаумен, білім базасын жасаумен байланысты.

2. 
   Ойын және шығармашылық.
   

Дәстүрлі жасанды интеллект өзіне инеллектуалды ойын есептерін – шахмат, Го, қосады. Оның негізінде жатқан бұрынғы әдіс – лабиринттік модель. Қазір бұл коммерциялық бағытта жүреді. Себебі бұл идеялар ғылымға нәтиже әкелмейді.

3. 
   Адамның тілінде интерфейсті ұйымдастыру және машиналық аудару жүйесін жасау.
   

50 жылдары жасанды интеллекті зерттеудің әйгілі тақырыбы машиналық аудару облысы болатын. Бұл облыстағы ең бірінші программа – ағылшын тілінен орыс тіліне аудармашы болатын. Бірақ ол сөзбе сөз аударатындықтан нәтижеге әкелмейтін. Қазіргі кезде күрделендірілген модель қолданылады. Ол бірнеше блоктан тұратын кәдімгі тілдің сөздерін талдауды және синтездеуді өзіне қосады.

Талдау үшін бұл:

• 
  морфологиялық талдау – мәтінлдегі сөздерді талдау.
  
• 
  Синтаксистік талдау – сөйлемдерді, грамматикагы және сөз арасындағы байланысты талдау.
  
• 
  Семантикалық талдау – бір пәннің білім базасы негізінде әр сөйлемнің мағынасын талдау.
  
• 
  Прагматикалық талдау - өзіндік білім базасы негізінде мәтіндегі сөйлемдердің мағынасын талдау.
  

Синтез осыған ұқсас этаптарды қосады.

4. 
   Объектіні, бейнені ажырату (распознание). Әр объектіге өзіне сәйкес белгілер матрицасы қойылады. Осы белгілер бойынша объект ажыратылады.
   
5. 
   Оқыту және өзін өзі оқыту.
   

Тағы бір осы тақырыпта айтылатын маңызды ой осындай: жүйе өзі логикалық қорытынды жасау үшін берілетін ақпарат тек мәліметтер жиыны ретінде берілмеу керек. Берілетін ақпараттың ішінде оған кіретін элементтер арасында байланыс болады. Осындай ақпарат –тек мәліметтер емес, қарапайым білім болады. Осыған орай қарапайым білім базасының ұғымын енгізу қажет. Бұл ұғымды оқушылар жақсы білетін мәліметтер қоры ұғымымен салыстырып түсіндіруге болады. Білім базасындағы объектілер арасында байланыс туралы ақпарат сақталады және ол фактілерден және ережелерден құралған, ал мәліметтер қорында тек фактілер сақталады. Қарапайым білім базасының мысалдарын әдебиеттер тізімінде көрсетілген оқулықтарда табуға болады.

Пролог-Д жүйесі жұмысының логикалық негіздері.

Математикалық логика логикалық бағдарламалаудың теорилық негізі болып саналады. Бұл бөлімнің мақсаты Пролог-Д жүйесімен жұмыс принциптерін мазмұндау үшін керек, математикалық логиканың алғашқы түсініктерін анықтау.

Пролог-Д-ның көмегімен есептерді шығару үшін, бұл есеп туралы білімдерді көрсету жеткілікті, ал шешімнің құру үрдісі бұл жағдайда кейбір рутиналық үрдіске әкеледі.

Білімді көрсету дискретті объектілер жиынтығының көмегімен жүзеге асыруға болады. Егер объектілерді шешілетін есеппен қатынастырсақ, оның пәндік аймағын қалыптастырады. Мысалы, егер есеп туыстық қатынастардың бейнеленуінен құралатын болса, онда пәндік аймақ - адам көпшілігі, ал егер есеп есептеуіш, онда пәндік аймақ - бүтін сандар жиынтығы. Объектілері математикалық логика тұрғыдан атаулары болу керек. Есеп шешімінің құрылуы логикалық нәтижелердің негізін де жүргізілуі керек.

Есептің жазылуында қолданылатын объектілер, кездейсоқ болуы мүмкін. Мысалы, сандық немесе литералды тұрақтылар, айнымалылар, функциялар.

1.Тұрақтылар мысалдары мындай бола алады:

1, 2, 33, 14565 - сандық тұрақтылар;

ав, АНТ25, ПРОЛОГ - литералды тұрақтылар.

2.Айнымалылар мысалдар:

x, y, z, X, ы, Й.

3.Функцияға мысал:

автор(Толстой, Казаки), Сомма(2,3).

Математикалық логикада тұрақтылар, айнымалылар және функциялар жалпы алғанда терм атауымен біріктірілген. Терм ұғымын келесідей қарастыруға болады.

Терм - бұл f(t 1,t 2,...,t n), (t 1,t 2,...,t n ) түрдегі айнымалылар, тұрақтылар және функциялар.

Мұндағы әр ti - терм, ал а f - n-арлы функционалды символ немесе функтор(арлы - бұл аргументтер саны).

Объектілермен анықталған қатынас, функциядан ерекшеленеді. Қатынас пәндік аймақтан элементтер жиынтығын анықтайды және {АҚИҚАТ, ЖАЛҒАН}жиынтығында D n-нен кескін болып келеді. Мысалы, ана(x, y) қатынасы (x, y) жұптың жиынтығын анықтайды. (x, y) жиынтығы бұл аналар мен балалар жиынтығ. Математикалық логикада қатынастарға атау беріледі. Олар предикаттық символдар деп аталады, ал қатынастардың өзі предикат деп аталынады, ақырғы мысалда предикаттық символ - ана.

Предикат ұғымын қатаң түрде былайша келтіруге болады:

Предикат - бұл P(t1,t2,...,tm) мына түрдегі өрнек,

мұндағы әр ti - терм, ал P - m-арлы предикатты символ.

Логикада мынадай түйіндер жиынтығы бар: &, Ъ, , <- , <->, олар сәйкесінше "және", "немесе", "емес", "сонда және тек қана сонда" деп есептеледі. Предикаттарды және басқа формулаларды қоса отырып, түйіндерді логикалық формулалар құрастыруға қолданылады. Мыналарды белгілеп кету керек, логикалық түйіндер бұл:, &, Ъ, , <- , <-> қысқарту формулалары деп аталынатын, келесі қатынастардың көмегімен бірін бірі арқылы өрнектеледі:

( A & B ) дегеніміз ( A <- B ),

( A \/ B ) дегеніміз ( A) <- B,

( A <-> B ) дегеніміз ( A <- B )&( B <- A ),

мұндағы А және В - Формула негізі.

Түйіндер мен қатарлас жалпылама кванторлары (") және болу кванторлары ($) бар. Кванторлар айнымалылардың өзгеру шектігін анықтайды. Квантордан кейін тұрған формула, әрекет аймағы деп талынады. Кванторлар үшін де қысқарту формулалары бар:

$x А дегеніміз (("x (А))).

ана(x, y)&ана(y, z);

F1&F2ЪF3&F4, егер F1,F2,F3,F4 - формулалары.

Q(F1,F2), егер F1 и F2 - формулалары, ал Q – пайда болу кванторы ($).

Осылайша, формула ұғымын былайша түсіндіруге болады:

Формула – бұл логикалық түйіндерден және кванторлар көмегімен жасалған формулалардан тұратын, не өрнектер, не придиаттар.

Бұл ұғымның көмегімен сөйлем ұғымын қалыптастыруға болады:

Сөйлем – бұл әр айнымалы квантордың әрекет аймағында орналасқан формула.

Сөйлемнің мысалы ретінде мына өрнекті келтіруге:

әже(x, y)<-ана(x, z)&ана(z, y).

Бұл сөйлем, әже бұл ананың анасы деген мағынаны білдіреді. Бұл сөйлемнің алдында x, y, z айнымалылар бойынша квантор жалпылауының белгілері тұр. Олардың бар болуы, формуланың барлық x, y, z үшін орындалғанын білдіреді.Жоғарыда айтылған ережелер бойынша құралған сөйлемдер, бірінші қатарлы логика тілін жасайды. Бұл тілде термдер объект, ал предикаттар объектілер арасындағы қатынас болып табылады. Бұл тіл арқылы ЭЕМ-де шығарылатын барлық есептерді суретттеуге болады. Бірінші қатарлы логика тілінің негізінде логикалық бағдарламалаудың әр түрлі тілдерін құрастыруға болады. Көптеген мүмкін болатын сөйлемдер арасында «және» ( & ) және «егер» ( <- ) түйіндері бар сөйлем ерекше орын алады. Бұндай сөйлемдер дизъюнк-тар деп аталады. Нақты анықтамасы: Дизъюнкт – бұл мына түрдегі сөйлем:

A1&A2&...&Ak<-B1&B2&...&Bn, (1)

Пролога-Д үшін маңызды ұғым болып Хорн дизъюнкты табылады.

Хорн дизъюнкті деп k = 0 немесе k = 1болатын дизъюнкті атаймыз. k = n = 0 болғанда Л символымен белгіленетін бос дизъюнкт пайда болады.

Егер k = 0, онда (1) формуласынан мындай түрдегі дизъюнкт пайда болады:

Көптеген барлық дизъюнкт арасында k=1 болатындар ерекше рөл атқарады. Және де егер n=0, онда мұндай дизъюнкт факт деп аталынады:

A1.

Егер де n>0, дизъюнкт ереже деп аталынады:

Кірістірілген анықтамалар келесі иерархияны құруға мүмкіндік береді:

формула

сөйлем

Хорн дизъюнкті

факт ереже сұрақ бос дизъюнкт

Білімдер қоры деп әр алуан факт және ереже қатары аталуы мүмкін.

Білімдер қорында жазылған ақпарат формальды-логикалық жүйеде көрсетілген. Ол логикалық шығаруда жүріп жатқан, анықталған үрдіс пайдаланып, ақпаратты оқу үшін негізделген. Бұл болжамдар логикалық іс-жүргізу ұғымына негізделген. Берілген жіберулер немесе мүмкін жағдайлар жиынтығындағы логикалық іс-жүргізу ақиқат, егер мүмкін болатын жағжайлар ақиқат болса. Бірақ сол бір формула мазмұндық мағынасына қарай ақиқат немесе жалған болуы мүмкін. Мысалы, логикалық формула:

(x>y)<-(|x|>|y|), мұндағы x>y белгісі - означает отношение "x y-тен үлкен" деген қатынасты білдіреді, ал |x| белгісі - x абсолюттік өлшемі, ақиқат болады, егер x және y оң сандар жиынына тиесілі болса, және жалған, егер x және y теріс сандар жиынына тиесілі болса. Математикалық логикада интерпретация ұғымы бар, ал әр түрлі интерпретацияларда бір формула әр түрлі мағынада болуы мүмкін.

Көптеген S сөйлемді интерпретациялар үшін, интерпретация аймағы деп аталынатын, D объекттердің жиыны таңдалады. D үстіндегі S сөйлемді жиын интерпретациясы келесі үш сәйкестіктен тұрады:

1. Әрбір тұрақтыға (сандық немесе литералды) D-дан бір элемент сәйкесінше қойылады.

2. S-дағы әрбір n-арлы функторға Dn-нен D-ға n-ді кесіндер қойылады.

3. S-дағы әрбір n-арлы предикатты символға {АҚИҚАТ, ЖАЛҒАН}жиынына Dn-нен n-ді кескіндер сәйкесінше қойылады.

Көптеген сөйлем үшін интерпретация мысалы:

{ана(Саша, Оля), ана(Петя, Маша), ұлы(x, y)<-ана(y, x)}

келесі ережелер келеді.
1. Интерпретация аймағы D={Саша, Оля, Петя, Маша};

2. Функторлары жоқ.

3. Жазыдуы а). ана(x, y)->{АҚИҚАТ, ЖАЛҒАН},

б). ҰЛЫ(x, y)->{АҚИҚАТ, ЖАЛҒАН}.

Логикалық орындалудың нақты анықтамасы, формуланың орындалу ұғымына негізделген(сөйлем). Формула (сөйлем), интерпретацияда D жиынтығынан сонда және сонда ғана, қашан бұл сөйлем берілген интерпретацияда АҚИҚАТ мәніне ие болса ғана, орындалады. Сәйкесінше берілген интерпретацияда көптеген S сөйлемдері сонда және тек қана сонда, қашан S. S-тегі әр сөйлем кейбір s сөйлемді өзіне тартады. Егер ақырғы мысалға келсек, онда сөйлемдер жиынтығы:

S={ана(Саша, Оля), ана(Петя, Маша), ұлы(x, y)<-ана(y, x)}

өзіне тартады s =ұлы(Маша, Петя). Белгіленуі S ъ= s. 30

ъ= Қатынас мағынасы бұл - егер S ъ= s, онда ол S сөйлем жиынтығының ішкі құрылымынан пайда болады. Интерпретацияны қолдану - бұл логикалық орындалу ұғымын алу тәсілі. Логикалық бағдарламалау мен логикалық орындалудың байланысы тапсырмалар жасалынатын және шығарылатын тәсілдермен анықталады. Қолданушының негізгі тапсырмасы логикалық бағдарламалауда, есептердің шарттарын және критерийлерін жазу. Осылайша, есептің логикалық тұрғысы бұл жағдайда анық болып келеді. Интерпретацияға тәуелсіз, логикалық орындалудың құру әдістері бар. Ондай әдістердің бірі - резолюция. Ол келесі қорытындыға негізделген.

S - дизъюнкт жиынтығы болсын, және U - дизъюнкт. U, S ішіндегі логикалық орындалу бола ала ма, соны анықтау. Ол үшін S жиынтығы U терістеуімен толықтырылады. Егер S және {U}жиынтықтарының қосылуы керісінше болса, онда U логикалық тұрғыдан S-тен жүреді. S-тен C1 және C2 екі дизъюнкт берілсін, ал L1 және L2 - комплементарлы литерлар, сәйкесінше C1 және C2-ден (U және U литерлары комплементарлы деп аталады). Алдын ала L1 және L2 өшірілген, C1 және C2 (C1ЪC2) дизъюнкциясы резольвент деп аталынады. Резолюция принципі, C1 және C2 резольвент дизъюнктілері C1 және C2-нің логикалық орындалуы болып табылуына негізделген. Егер резольвент үрдісінің құрылу кезіндегі қайта қолдану нәтижесінде бос дизъюнкт пайда болса, онда S дизъюнкт жиынтығы кері болып табылады. Резолюция әдісі бойынша дәлелдеу процедурасында комплементарлы жұптарды әрекеттеу үшін өрнектерді унифицирлеу қажет. v1,...,vn айнымалысы бар, Е1 және Е2 екі өрнектің унификациясы дегеніміз Е1 және Е2 өрнектері сәйкес келетін алмастыруды табу. Бұндай алмастыру унификатор деп аталады.

1. 
   Программа бойынша мысал: туыстық байланыс
   

Пролог- бұл программалау тілі, символды сандық емес акпаратты өңдеу үшін қажет. Әсіресе ол есептерді шығару үшін лайықты, онда объектілер және олардың арасындағы байланыстар қатысады. 1.1-суретте туыстық байланысқа мысал келтірілген. Мұндай факт, Том Бобтың ата-анасы болатнын, Пролог түрінде осылай жазуға болады:

сондықтан программада бұл туралы айтылмаса, Лиз Пат-қа родитель болады ма туралы. Программа бұл сұраққа «нет» деп жауап береді

Біздің программаға одан да жалпы сұрақтарды қоюға болады: «Кто чей родитель?» Бұл сұрақты басқаша қалыптастырайық:

Y= боб;

Y= боб;

Y= лиз;

Біздің программаға одан да қиын сұрақтарды қоюға болады, айтайық, Джим-нің ата- анасының ата- анасы кім болады? Біздің программада тура айтылмаған, родительродителя байланысы не екенін, мұндай сұрақты екі кезеңде қоюға керек, бұл 1.2- суретте көрсетілген:

1. 
   Джим-нің ата- анасы кім? Болжаймыз, ол қайсібір Y.
   

2. 
   Y-тің ата- анасы кім? Болжаймыз, ол қайсібір Х.
   

Мұндай құрама сөйлем Прологта екі жай сұрақтың жүйелілік түрінде жазылады:

Y= пат

Y= энн;

Y= пат

1. 
   Қандай Х Энн- нің ата- анасы болып келеді?
   

2. 
   Сол Х Пат-тың ата- анасы болады ма:
   

Пролог- жүйеде лайықты сұраныс мұндай түрде көрсетіледі:

• 
  Прологта байланысты оңай аңықтауға, родитель ұқсас байланысқа, n объектілерді көрсету, бұл байланыстарға орындалады.
  
• 
  Пролог- жүйеге қолданушы оңай сұрақтар қоя алады, байланыстрға атысты, программада анықталған.
  
• 
  Пролог- прогрмма сөйемдерден құралған.әр бір сөйлем нүктемен аяқталады.
  
• 
  Аргумент байлаыстары болуы мумкін (қалғадардың арасында) : нақтылы объектілер, немесе тұрақтылар(том мен энн сияқтылар), нмее абстракты бъектілер, Х және Y сияқты. Бірінші үлгідегі объектілер атомдар (атомами) деп аталады. Екіншіүлгідегі объектілер- өзгергіштер (переменными).
  
• 
  Жүйеге сұрақтар бір немесе бірнеше мақсаттық бекітуден тұрад(немесе қысқаша мақсат). Мақсаттық жүйелігі, мұндай
  

Х – родитель Пат.

• 
  Сұрақтың жауабы жағымды немесе жағымсыз болу мүмкіндігі тәуелді, лайықты мақсатқа жету мүмкін немесе жоқ. Жағымды жауап болса біз айтамыз, лайықты мақсатқа жеттік (достижима) және табысты (успешна). Керісінше жағдайда мақсат жету мүмкін емес (недостижима), табыссыз (имеет неуспех) немесе сәтсіз (терпит неудачу).
  
• 
  Егер де сұраққа бірнеше жауап бар болса, пролог- жүйе олардың арасынан табады сонша, қанша қолданушы тілейді.
  

Жаттығу

1. 
   Есептесек, тағы да солай родитель байланысы белгілі, бұрынғыдай бұл бөлімбейді.(1.1. сурет), тауып алындар, пролог- жүйеде келесі сұрақтардың жауаптары қандай болады:
   

(а) ? - родитель(джим, Х).

2. 
   ? - родитель(Х, джим).
   

(с) ? - родитель(пам, Х), родитель(Х, пат).

2. 
   ? - родитель(пам, Х), родитель(Х, Y), родитель(Y, джим).
   

Жауапты қарау

2. 
   Есть ли у Лиз ребенок?
   

(с) Кто является родителем родителя Пат?

Біз мужчина және женщина қатынасын еңгіздік.Бұл қатынастар- бірорынды. Родитель қатынасы бинарлы қатынас,екі объект арасындағы өатынасты анықтайды;объектідегі жай қасиеттердің бірорынды жоғарыда келтірілген сөйлемдердің біріншісі былай оқылады: Пам -женщина.Осы екі унарлық қатынастарымен(мужчина женщина) көрсетілген ақпаратты басқаша-жалғыз бинарлы жыныс қатынасымен беруге болады. Онда біздің бағдарламаның жаңа фрагменті былай көрінер еді:

...
Біздің бағдарламаның келесідегі кеңейтілуі ретінде родитель қатынасына кері отпрск қатынасын мысал ретінде еңгізейік. Отпрск қатынасын родитель сияқты тәсілімен анықтауға болар еді, яғни осы қатынастың жай фактілердің тізімі деп санап,бірі екіншісінің отпрск болатындай нақты объектілер үшін.Мысал

Барлыұ Х және У үшін

Фактілер мен ережелер арасында айырмашылық бар.Факт фактіге ұқсас

• 
  Шартты бөлім (ереженің оң жартысы) және
  
• 
  Тұжырымдама бөлігі (ереженің сол жартысы)
  

Тұжырымдаманы сөйлемнің басы деп, ал шартты бөлікті оның денесі деп те атайды.

Ол :
Отпрск(лиз,том):-родители(том,лиз).

родителя

Родитель, отпрск,мать сияқты қатынастарды суреттегідей диаграмма түрінде бейнелеуге болады, жоғарыда берілгендей. Олар келесі шарттар бойынша салынған. Графтың шындары объектіге,аргументке сәйкес келеді. Төбелер арасындағы доғалар бинарлы(екіорынды) қатынасқа сәйкес келеді. Доғалар бірінші аргументтен екіншіге нұсқалынған. Диаграммада унарлы қатынас қатынас белгісімен ғана көрсетіліп өткен. Қатынас, басқа қатынастарды көрсету белгілері штрихты доғалармен көрсетілген. Сондықтан әрбір диаграмманы былайша түсінуге болады: егер қатынас орындалса, тегіс доғалармен суреттелсе, штрихты белгімен берілген қатынаста орындалды. Осыны Прологда орындап көрейік:

Прологта жазып көрейік:

Мұнда Х және У ортақ родителі бар екені көрсетілген. Логикалық құрылым қолданылған, мұнда Z Х тің родителі, дәл сол секілді У тің родителі де Z болып келеді.

Деген бірі түсініксіз екі жауап аламыз. Пат өз өзіне сестра болама деген сұрақ туады . сонда да Пролгтың жауабы логикалы болады,егер Х У тің сестрасы болса,онда Х пен У сәйкес болу керек. Сонда Пролог Х пен у ті бір объект ретінде қарастырады. Осыны қортындылай келгенде әрбір родителі бар женщина өз өзіне сестра болып келеді.

Ережені дұрыстау үшін, Х пен У тің айырмашылығы туралы шарт қою керек. Различны қатынасымен орындауға болады
Различны(Х,У)
Х пен У тен болмағанда ғана орындалады. Келесі мысалды қарастырайық:

Сестра(Х,У):-

Родитель(Z,X),

Родители(Z,Y),

Женщина(Х),

Различны(Х,У).

Осы тақырып бойынша керек мәліметтер:

• 
  Плологта бағдарламаны жаңа сөйлемдер қосу арқылы кеңейтуге болады.
  
• 
  Пролотың сөйлемдері үш түрі болады: факт,ереже,сұрақ.
  
• 
  Факті дұрыс болатын тұжырымдаманы қамтидыы.
  
• 
  Ереже кейбір шарттарға байланысты дұрыс болатын тұжырымдамалар болады.
  
• 
  Сұратың көмегімен қандай тұжырымдама дұрыс екенің анықтайды.
  
• 
  Прологта сөйлем бас пен денеден тұрады
  
• 
  Факт бос дене болатын сөйлем,сұрақтарда тек дене болады,ереже басы болады және денесі болады.
  
• 
  Есептей келе кезектелген орнына басқа объект қойылып отырған, бұл жағдайда ауысым нақтыландырған.
  
• 
  Кезектелгенге бәріне отақ оқылатын квантор қойылған.
  

Бұл бөлімде пролог-жүйесі сұрақтарға қалай жауап беретініне формальді емес түсінік келтіріледі.

Сократ – адам.